Қазақ халқының салт-дәстүрлері туралы отандық ғалымдар еңбектерінің аннотациясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

БОӨЖ 5

Орындаған;Нұрман Асан
Тобы;ТДМ 20-01
Қазақ халқының салт-дәстүрлері туралы отандық ғалымдар еңбектерінің аннотациясы

Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) - данышпан, ақын, өзінің өлеңдері мен қарасөздерінде өз халқын жақсыдан үйренуге, жаманнан жиренуге шақырумен бірге қазақ халқының әдет-салттары, мінез-құлқы, тұрмыс-тіршілігі туралы мол мұралар қалдырды. Оның Жаз, Ескілік киім, Шоқпардай кекілі бар қамыс құлақ, Қансонарда бүркітші шығады аңға т.б. көптеген өлеңдері ұлттық ерекшелігіміздің жанды көріністерін бейнелейді.

Алтынсарин Ыбырай (1841-1889) - ұлы ағартушы лаларды оқыту, Қазақ хрестоматиясы сияқты оқулықтар жазумен шұғылданып қана қоймай өз елі-жұртының тұрмысы мен әдет-ғұрпына да назар аударып бірнеше ғылыми-танымдық еңбектер мен шығармалар жазған үлкен этнограф-ғалым. Сондай еңбектерінің бірі - Орынбор ведомствосы қазақтарының құда тұсу, қыз ұзату және той жасау дәстүрлерінің очеркі (1870) деп аталады.
Қорқыт ата (ІХғ) - түркі жұртшылығының ойшылы, халық даналығының ірі өкілі. Қорқыттың музыкалық-этнографиялық мұрасы Қорқыт ата кітабы. Бұл еңбек тарихи-этнографиялық жағынан да, орта ғасырдағы тәлімдік ой-пікірлер жағынан да ерекше құнды шығарма.
Махмұт Қашғари (ІХ ғ) - Диуани лұғат ат-түрік (Түркі сөздерінің жинағы) атты еңбектің авторы. Бұл жинақта Орта Азия мен Қазақстан халықтарының әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық өмірінің алуан салалары қамтылған. Әдеп, тәлім-тәрбие, адамгершілік сипаттағы ой-пікірлері бүгінгі күнге дейін маңызын жойған жоқ. Солардың қатарында Түркі халықтарының жыл қайыруы, Түркі халықтары мен тайпалары деп аталатын еңбектері бар.
Захир Ад-дин Мұхаммед Бабыр (1483-1538) - тарих, этнография, астрономия, география, биология, әдебиет т.б. ғылымдарды жете меңгерген шығыс ғұламасы. Оның Бабырнама атты энциклопедиялық аса құнды шығармасында өзі жүрген, басқарған елдердің, соның ішінде қазақ жер-суының, салт-дәстүрлері туралы айтылған.
Мұхаммед Хайдар Дулати (1499-1551) - барлық өмірін Орта Азия, Шығыс Түркістан, Үндістан т.б. елдерде өткізіп, жорық жолдарында, ат үстінде жүріп Тарих-и Рашиди атты классикалық шығарма жазып қалдырған. Мұнда жоғарыда аталған елдердегі халықтардың тарихы, сән-салтанаты, тұрмыс-тіршілігі, салт-санасы, т.б. жайлы кең қамтылған оқиғалар мен қызықты деректер бар.
Әбілғазы Баһадүр хан (1603-1664) -- әйгілі Түркімендер шежіресі, Түрік шежіресі атты тарихи шығармалар жазған білімпаз. Әсіресе, соңғы еңбегінде ол қазақ, өзбек, қарақалпақ халықтарының тарихы мен шежіресі, өмірі жайлы көп деректер келтірген.
Алекторов Александр Ефимович (1861-1918) - қазақ елінің тарихын, мәдениетін, этнографиясын және ауыз әдебиетін зерттеп, Қырғыз есімдері (1886), Қырғыздар өмірінің бейнесі, Бақсы (1886) т.б.этнографиялық, танымдық еңбек жазған.
Кәшімов Мұхаметсәлім (1884-1935) - қаламгер, ұстаз, Әдеп (1907), Насихат қазақия (1908), Ақыл кітабы (1908) т.б. шығармаларында мәдениет, оқу, білім, әсіресе тәлім-тәрбие жұмыстарын ұлттық салт-дәстүр негіздерінде жүргізуді насихаттаған. Қытай, қырғыз қазақтары арасында жүріп жазған этнографиялық еңбектерінде елдің тұрмыс-салты мен әдет-ғұрыптары жайында тәлімдік ой-пікірлер қалдырған.
Дауылбаев Бейбіт (туған, өлген жылы белгісіз) - қазақ өмірінен этнографиялық материалдар жинап, Орынборда қазақ музейін ұйымдастыруға атсалысқан. Торғай даласындағы қазақтар тұрмысы жөнінде құнды ғылыми еңбектер жазғаны (1830-1880) үшін Орыс Географиялық қоғамның күміс медалімен наградталған.
Бабажанов Мұхамет-Салық (1832-1898) - ХІХ ғасырда Орыс Географиялық қоғамымен байланыс жасап қазақтың діни сенімі, аңшылық кәсібі, жылқы өсіру, қымыздың шипалық қасиеттері т.б.тұрмыстық мәселеле жөнінде мақалалар жазды, құнды заттар тауып тапсырды. Оның Нарын құмындағы географиялық және этнографиялық мәліметтер (1871), Қырғыздың қырғыздар туралы жазбалары (1861) атты зерттеу еңбектері басылған.
Бекимов Молданияз (1882-ө.ж.белгісіз) - қазақ этнографы, аудармашы. Орал облысындағы қырғыздардың (қазақтардың) үйлену ырым жорасы (1906), Этнографиялық материалдар (1910) деген еңбектері ХХ ғасыр басында жеке этнография мәселелері мен жұмыстарына белсене араласқан.
Бөкейханов Әлихан Нұрмұхамедұлы (1866-1937) - қоғам қайраткері, публицист, әдебиетші, аудармашы, экономист. Ол қазақ тұрмысының нағыз әмбебап энциклопедиясы деген В.А.Радус-Зенкович. Ә.Бөкейхановтың қазақтың тарихы мен мәдениетіне арналған күрделі еңбектері Қырғыздардың жерлеу салттары туралы (1900), Россия. Біздің отанымыздың толық географиялық сипаттамасы (1903) томдық кітаптың 18 томында жарияланған. Ол Қарғыз аймағының тарихи тағдыры және оның мәдени жетістіктері деп аталған.
Ақбаев Жақып (1876-1934) - қоғам қайраткері, заңгер. Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары негізінде бірнеше еңбектер жазған. Оның Қазақтардың семья-неке қатынастары (1907), Қазақтың шығу тегі туралы (1927) атты ғылыми-зерттеу еңбектері жарияланған.
Байтұрсынов Ахмет (1873-1938) - мемлекет қайраткері, ғалым, публицист, әдебиетші әрі ақын. Ол қазақ мәдениеті мен өнері, ғылымы саласында орасан еңбектер жасады. Халықтың ауыз әдебиеті мен мәдениетіне аса зор көңіл аударып 23 жоқтауын құрастырып (1926) және Қазақ мәдениеті деп аталатын күрделі еңбк жазған. Соңғы еңбегі өзі тұтқындалған кезде жоғалып кеткен.
Потанин Григорий Николаевич (1835-1920) - түркі халықтары тарихын, салт-санасы мен әдет-ғұрпын зерттеген, қазақ даласында болған ғалым, фольклор жинаушы әрі этнограф. Шығыс халықтары арасында болған бірнеше экспедициялда болып (1879-1880), Орта Азия географиясы мен этнографиясы туралы жазбалары жоғары бағаланған.
Қасиманов Садық (1902- ) - қазақ мәдениеті мен өнерін зерттеп, жазуда көп еңбек сіңірген педагог әрі этнограф. Оның Қазақ халқының қол өнері, Қазақтың ұлттық ойындары деп аталатын зерттеу жинақтары ұлт қолөнері мен тәрбие саласындағы күрделі еңбектер қатарына жатады.
Жәнібеков Өзбекәлі (1931-1998) - тарихшы, этнограф, мемлекет, қоғам қайраткері. Қазақ халқының мәдениеті, өнері мен әдет-ғұрыптары саласында көптеген еңбектер жазып қана қоймай, оның дамуына үлес қосты. Қазақтың ұлттық қолөнері, Жаңғырық, Жолайрықта (1995) т.б. этнографиялық, танымдық жинақтары жарық көрген.
Диваев Әбубәкір (1856-1933) - қазақ халқының мәдени, әдеби мұраларын, этнографиялық қазыналарын, ауыз әдебиетін жинауда және оны бастырып шығаруда көп еңбек сіңірген ғалым. Оның Әйеке болысты жоқтау (1904), Түстің баяны, Қазақ ырымдары (1902), Қазақ жастарының желгі ойындары (1907) т.б. көптеген еңбектері ел дәстүрі мен ғұрпының тағылымдық жақтарын айқын көрсете алуымен құнды.
Халиди Құрбанғали (1846-1913) - тарихшы, этнограф. Тарих хамса (Шығыстағы бес елдің тарихы) (1910) атты аса құнды тарихи-этнографиялық кітап жазды. Мұнда әсіресе, қазақ халқының этнографиялық мұралары,мәдиниеті мен тұрмысына,әдебиетіне мол орын берілген.
Марғұлан Әлкей Хақанұлы (1904- )-белгілі ғұлама, тарихшы, археолог, этнограф.Кең байтақ қазақ даласындағы мәдиниет ескерткіштерін, архиялогиялық, этнографиялық қазыналарын терең зерттеп, Ежелгі Қазақстан қалалары мен құрылыс өнерінің тарихынан (1950), Орталық Қазақстанның ежелгі мәдиниеті (1966), Хандар жарлығының тарихи - - әлеуметтік мәні (1945) т.б. жүздеген еңбектері мен мақалаларында халықтың қол өнері мен мәдениеті , өнері, әдет - - салты , тұрмыс дәстүрлері жөнінде мағынасы зор деректер мен жаңалықтар ашты.
Янушкевич Адольф (1803-1857)-поляк революционері. Қазақ даласында болып, жергілікті халықтың өмірі мен тұрмысы , әдет-ғұрпы, салт - дәстүрі туралы өз пікірлерін білдірген көптеген хаттары бар.Ол қазақ даласына саяхаттан күнделік және хаттар (1861) деген атпен поляк тілінде басылған.
Паллас Петр Симон (1741-1822)-неміс ғылымы, этнограф. Каспий маңайы, Башқұртыстан аймақтарында болып Россия мемлекетінің әртүрлі провицияларына саяхат (1773-78) деген еңбегінде қазақтар өмірінен этнографиялық талдаулар жасат, олар туралы пікірлер қалдырған .
Левшин Алексей Ираклиевич (1741-1879)-қазақ халқы және оның шаруашылық, тұрмыс, әдед-салттары жөнінде көптеген тамаша еңбектер жазған ғалым.Оның Қырғыз - қазақ немесе қырғыз - қайсақ далаларының сипаттамасы (1832) аталған елдің тарихы мен мәдениеті жөнінде өте көп мағлұматтар берілген. Қазақ халқының аты - жөні және оның нағыз немесе жабайы қырғыздардан айырмашылықтары туралы (1827) еңбегінің де маңызы өте ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.