Суармалы жерлер туралы жалпы түсінік

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
1.Суармалы жерлер туралы жалпы түсінік
1.1.Суармалы жерлердің мәні, түрлері
1.2. Суармалы жерлердің экономикалық маңызы
1.3.ҚР суармалы жерлерінің қазіргі жағдайы
2.БҚО Бәйтерек ауданының суармалы жерлері
2.1
2.2
Қорытынды

1.Суармалы жерлер туралы жалпы түсінік
1.1.Суармалы жерлердің мәні, түрлері
Агротехникалық өсіру кешеніндегі жерді мелиорациялау әрдайым маңызды орынға ие болды. Соңғы жылдары рекордтық құрғақшылықпен табиғи катаклизмдер топырақ жамылғысының гидрологиялық жақсартуларын қолданудың өзектілігін арттырды. Бірақ суармалы жерлер ылғал коэффициентін тұрақтандырғаннан кейін әрдайым қажетті ауылшаруашылық қасиеттерге ие бола бермейді, қосымша өсіру шараларын қажет етеді.
Ауыл шаруашылығының дамуы екі формада жүзеге асырылады: кең және қарқынды. Экстенсивті деп ауыл шаруашылығын дамытудың бір түрі түсініледі, онда егістік алқаптардың, табиғи жемшөп алқаптарының кеңеюі және топырақтың табиғи құнарлылығын тұрақты техникалық негізде пайдалану арқылы өнім көлемі артады. Қарқынды түрде өңделген жерді пайдалануды жақсарту, ғылыми-техникалық прогресс жетістіктерін енгізу негізінде оның өнімділігін арттыру және өндірісті ұйымдастыру нысандарын жетілдіру нәтижесінде өнім көлемі артады. Әлемнің көптеген елдері дамуының тарихи тәжірибесі Ауыл шаруашылығын дамытудың негізгі және неғұрлым перспективалы бағыты интенсификация болып табылатынын көрсетеді.
Ауыл шаруашылығын қарқындандырудың объективті алғышарттары:
1. Ауыл шаруашылығына пайдалануға жарамды жерлердің шектеулілігі;
2. Өндіргіш күштерді дамыту, жерді өңдеу құралдары мен құралдарын жетілдіру;
3. Қоғамдық еңбек бөлінісі;
4. Қала халқының өсуі, ауыл шаруашылығы өнімдеріне қажеттілік.
Ауыл шаруашылығын интенсификациялау-өнімнің аудан бірлігінен шығуын ұлғайту, еңбек өнімділігін арттыру және өнім бірлігіне шығындарды азайту үшін ғылыми-техникалық прогресс негізінде саланы жүргізу жүйесін жетілдіру арқылы жүзеге асырылатын кеңейтілген ұдайы өндірістің негізгі нысаны.
Жерді суару-ауыл шаруашылығы дақылдары мен мал шаруашылығы үшін жемшөп шығымдылығын ұлғайту мақсатында мелиорациялық іс-шаралар жүргізу арқылы ауыл шаруашылығы өсімдіктері, ормандар және өзге де екпелер үшін топырақтың оңтайлы су, ауа, жылу және қоректік режимдерін құруды және ұстауды қамтамасыз ету мақсатында жерді түбегейлі жақсартуға бағытталған қызмет.
Суару өсімдіктердің бүкіл вегетация кезеңінде, әсіресе суды тұтынудың қиын кезеңдерінде оңтайлы ылғалмен қамтамасыз етілуін сақтауға мүмкіндік береді. Ылғалдандырудың арқасында ауаның беткі қабатының микроклиматы, топырақтың жылу режимі жақсарады. Сумен бірге өсімдіктер топырақтан қоректік заттарды (азот, фосфор, калий, кальций, күкірт, темір және т.б.) сіңіреді, бұл толық өсімдіктер мен өнімді массаның өсуін қамтамасыз етеді.
Бұл гидромелиорация әдістерінің бірі, оның мақсаты топырақтағы су режимін жақсарту арқылы топырақ өнімділігін арттыру болып табылады. Сонымен қатар, суарудың өзі Технологиялық іске асыру тұрғысынан біркелкі емес. Гидромелиорация техникасын таңдауда көп нәрсе оны қолдану шарттарына, су балансын реттеуге қойылатын талаптарға және сұйық ресурсты жеткізу құралдарына байланысты. Көбінесе суармалы жерлер басқа сипаттағы проблемаларға тап болады-мысалы, бұл құрылымның бұзылуы, ауа-райының бұзылуы немесе эрозия болуы мүмкін. Тиісінше, кешенді агроорман-мелиорация өзін-өзі ақтайды, оның шаралар тізіміне құрғақ желден қорғаныс құралдары да кіреді. Су балансы белгілі бір аймақтағы табиғи гидрологиялық реттеумен байланысты емес басқа себептермен де бұзылуы мүмкін. Бұл әсіресе тұзды және қышқыл топырақтарда, құнарлы қабат тұзсыздандырылған кезде жиі кездеседі. Мұндай жағдайларда жерден зиянды тұздарды шығарудан тұратын дренажды мелиорация қолданылады.
Толық суару кешеніне бірнеше функционалды элементтер кіреді, олардың ішінде:
Су көзі. Бұл табиғи табиғи (өзен, көл, тоған), сондай-ақ суару үшін жеткілікті су көлемін қамтамасыз ететін қолдан жасалған жасанды (су қоймасы, ұңғыма) объектілер болуы мүмкін.
Су жинау құрылымы. Жеткізу жүйесіне көзден су алуды реттеуге жауап береді.Көбінесе каналдары, бекіту арматурасы, ағызу және науалары бар құбырлар. Суды қоршау орнынан суармалы жерге жеткізіңіз.
Суару инфрақұрылымы. Сорғыштары, шашыратқыштары, машиналары және басқару автоматикасы бар суару және суару жабдықтары әртүрлі жолдармен жүзеге асырылуы мүмкін.
Су жинау және дренаж желісі. Учаскеден сарқынды суларды жинауды және бұруды қамтамасыз ететін коммуникациялар. Дренаж инфрақұрылымы сұйық-тұз балансын тікелей топырақта реттеуге жауап береді.

Суару ылғалдандырғыш, тыңайтқыш және арнайы болып бөлінеді.
Ылғалдандыратын суару топырақта қажетті су мен ауа режимдерін жасайды. Бұл өсімдіктер бүкіл вегетация кезеңінде немесе оның бір бөлігінде қажетті мөлшерде сумен қамтамасыз етілмеген жерде қажет. Суарудың бұл түрі Ресейде және басқа елдерде негізгі болып табылады.
Тұрақты және бір реттік ылғалдандыруды бөліңіз. Үнемі суару арқылы топырақ қажетті уақытта және бүкіл вегетация кезеңінде қажетті мөлшерде ылғалдандырылады.
Су өздігінен ағатын суару көзінен суару желісіне түскен кезде суару өздігінен ағатын деп аталады; суару көзінен суару желісіне суды машинамен көтергенде (сорғылармен және т.б.) -- машиналық. Ресейде үнемі жұмыс істейтін ағынды суару негізгі болып табылады, ал машина суару бүкіл суармалы аймақтың 13 бөлігін құрайды.
Бір рет қолданылатын суару кезінде топырақ жылына бір рет алаңды су басу арқылы ылғалдандырылады. Егер су басу ерте көктемде көктемгі ағынды сумен жүргізілсе, онда мұндай суару Жайылма деп аталады, ал егер өзендегі су тасқыны кезінде арналардан су пайдаланылса -- су тасқыны.
Тыңайтқышты суару тыңайтқышты топыраққа су арқылы енгізу үшін қолданылады, ол тыңайтқыштардың еріткіші бола отырып, оларды топырақтың ылғал қабатына тасымалдайды. Бұған қалалық канализацияның ағынды суларымен, мал шаруашылығы кешендерінің ағынды суларымен суару, сондай-ақ суармалы жерлерге құйылатын және оларды ұрықтандыратын көп мөлшерде шөгінділері бар қуыс сулармен суару жатады.
Суарудың арнайы түрлеріне топырақты тазарту, жылыту және т. б. жатады.
Топырақты тазарту суару топырақтан артық зиянды тұздарды кетіру үшін, ауылшаруашылық өсімдіктерінің зиянкестерін, мысалы, тышқандарды, мамыр қоңызының личинкаларын және филлоксераны жою үшін, тазартылған топырақты сумен толтыру үшін қолданылады.
Жылынатын суару топырақты жылыту үшін қолданылады, оны топырақтың өзінен гөрі жылы сумен суарады, бұл вегетациялық кезеңді ұзартуға мүмкіндік береді. Бұл түрге аязға қарсы бүрку де кіреді.
Ауылшаруашылық дақылдарын суару әдістері. Топыраққа су енгізу сипатына байланысты суарудың бес әдісі бөлінеді.
Жер үсті суару, онда топырақ бетіне су оны суармалы бороздарға, жолақтарға немесе чектерге жіберу арқылы таратылады. Суарудың бұл әдісі басым.
Аппараттармен ауаға шығарылатын су тамшыларға ұсақталып, жасанды жаңбыр түрінде жерге түсіп, ауаның, өсімдіктер мен топырақтың беткі қабатын ылғалдандырады.
Жер асты (жер асты) суару топыраққа 0,4...0,6 м тереңдікте салынған ылғалдандырғыш құбырлар арқылы жүзеге асырылады, бұл жағдайда егістік горизонт капиллярлар арқылы қозғалғанда сумен ылғалдандырылады, ал топырақ беті іс жүзінде суланбайды. Суарудың бұл әдісі шектеулі қолданылады.
Тамшылатып суару өсімдіктерді тығыз тармақталған құбырлар арқылы тамшылатып суару арқылы тікелей тамыр аймағына аз шығындармен үнемі сумен қамтамасыз етеді.
Аэрозольді (ұсақ дисперсті) суару -- топырақ ылғалданбайды, бірақ ауа ортасы мен өсімдіктер өте кішкентай тамшылармен. Суарудың бұл әдісі ауа температурасын, өсімдіктерді төмендету және ауаның салыстырмалы ылғалдылығын жоғарылату үшін қолданылады, бұл ыстық ауа-райында өсімдіктердің фотосинтезін арттырады.
Суарудың топыраққа әсері. Суару топырақта болатын микроклиматқа, физикалық, химиялық, биохимиялық және биологиялық процестерге әсер етеді.
Суару нәтижесінде ылғалдылық, температура, жылу сыйымдылығы, механикалық құрамы, кеуектілігі, құрылымы, су өткізгіштігі және су өткізгіштік қабілеті, топырақ бөлшектерінің адгезия күші, топырақтағы химиялық элементтер мен қосылыстардың құрамы мен таралуы, жер асты суларының деңгейі және олардың минералдануы өзгереді.
Құрғақ топырақтың жылу сыйымдылығы суға қарағанда аз. Ыстық ауа-райында суару суы әдетте суық, ал күзде ауа мен топыраққа қарағанда жылы болады. Ылғалды топырақ күндіз құрғақ топыраққа қарағанда жылуды көп сіңіреді, ал түнде ауа қабатының ылғалдануына байланысты аз жылу шығарады, сондықтан жазда ылғалды топырақ әдетте суық, ал суық жылы жерде құрғақ болады. Топырақтың ылғалдануы бөлшектердің адгезиясы мен сазды және сазды топырақтың беріктігін төмендетеді, ал құмды топырақтар, керісінше, қатайып кетеді. Су қабатымен су басқан топырақта кесектер ыдырап, тіпті ериді. Кептіру арқылы сазды топырақ жарықтары бар тығыз қыртысты құрайды, оны өсіру арқылы дер кезінде жою қажет.
Суармалы судың құрамында еріген минералды және органикалық қосылыстар бар, суару үшін қолданылатын жер асты сулары ең жоғары минералдануға ие, өзен сулары әдетте әлсіз минералданған. Суармалы сумен бірге топыраққа азот, калий, фосфор қышқылының түсуі қоректік заттардың қорын толықтырады. Сонымен қатар, суару суы топырақтағы химиялық қосылыстардың жақсы еріткіші болып табылады. Топырақтан суару кезінде зиянды тұздар да жуылады, бұл топырақтың сапасын жақсартады, сонымен бірге калий, азот және басқалардың оңай еритін тұздары сумен бірге жоғарғы қабаттардан төменгі қабаттарға ауысады, ал мол суару немесе жуу кезінде олар тамыр қабатының шегінен шығарылады, бұл топырақтың сапасын нашарлатуы мүмкін.
Жер асты суының ағуы болмаған жағдайда, мол суару жер асты суларының деңгейін жоғарылатады және суармалы жерлердің батпақты болуына әкелуі мүмкін. Егер жер асты сулары өте минералданған болса және құрамында зиянды тұздар болса, онда судың үлкен булануы нәтижесінде жоғарғы қабатта көптеген тұздар пайда болады және топырақ тұзды (қайталама тұздану) және дақылдарды өсіруге жарамсыз болады.

Суару топырақта жүретін микробиологиялық процестерге оң әсер етеді. Ол өсімдік қалдықтарының минералдануын баяулатады, жиналуға, қарашірікке ықпал етеді және нитрификация процесін белсендіреді. Суару сонымен қатар топырақ құрылымының пайда болуына ықпал ететін құрттардың өмір сүруіне және көбеюіне қолайлы жағдай жасайды.

1.2. Суармалы жерлердің экономикалық маңызы
Мелиорация дақылдардың өнімділігін арттыруға көмектеседі және өндірістің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Кәсіпорындар, әсіресе құрғату (суару) жағдайында, ауа-райы қолайсыз жылдары өнімділіктің табиғи төмендеу қаупінен құтылды. Сонымен қатар, мелиорация кәсіпорындарға ауылшаруашылық өндірісінің жаңа салаларын игеруге мүмкіндік береді, оларды құрғатпай немесе тәлімі егіншілік жағдайында дамыту мүмкін емес. Бұл кәсіпорындардың өндірістік баламаларды өндіру, сондай -- ақ қолда бар ресурстарды толық және тиімді пайдалану және жаңаларын игеру, өндіріс қарқындылығын арттыру, оның ішінде мал басын көбейту, нәтижесінде үлкен пайда алу мүмкіндігін едәуір арттырады. Сонымен бірге, мелиорацияны жүзеге асыру кәсіпорындардың алдына жаңа шарттар қояды: қосымша меншікті немесе қарыз капиталы, жаңа технологиялар, Мелиоративті жүйелер мен Мелиоративті техниканы пайдалану үшін жаңа Біліктіліктің қосымша жұмыс күші, өндірістік процестерді ұйымдастырудың жаңа тәсілдері қажет. Қаныққан нарық жағдайында көбінесе алынған қосымша өнім мәселесі туындайды, оның әсері бағаның өзгеруіне және ұтымды пайдаланылатын ресурстарға байланысты болады. Көріп отырғанымыздай, мелиорация жағдайында кәсіпорын әдеттегіден әлдеқайда көп мәселелерді шешеді. Мелиоративті бағыттардың ішінде жетекші орын құрғату мен суаруға жатады. Суармалы жерлер ең өнімді болып табылады. Олар елде көкөністер мен жайылымдардың жасыл массасының едәуір бөлігін өсіреді.
Суарудың экономикалық тиімділігі суару жиілігі мен суару суының бір суару шығындары анықталған кезде мүмкін болады. Соңғы проблемаға келетін болсақ, бұл топырақтың қасиеттері мен дақылдарды өсіру ерекшеліктерін (оның тамыр жүйесінің тереңдігі) ескере отырып, өсімдіктерді қажетті тереңдікке дейін толық ылғалдылыққа дейін ылғалдандыру үшін суға деген қажеттілікті анықтауға дейін азаяды. Суару жиілігі мәселесін шешу кәсіпорынның қандай суару нұсқасын таңдағанына, яғни топырақтың далалық ылғалдылығын төмендетудің қанша пайызы мүмкін болатынына байланысты. Егер егістік ылғалдылықтың аз төмендеуімен суарудың неғұрлым ылғалды нұсқасы таңдалса, онда жиі суару керек. Бұл кірістіліктің ең жоғары өсуін қамтамасыз етеді, сонымен қатар үлкен өндірістік шығындарды, суды көп тұтынуды қажет етеді. Аз ылғалды нұсқада, далалық ылғалдылықтың үлкен төмендеуімен-керісінше.

Мелиорация, әсіресе суармалы, айтарлықтай шығындарды талап етеді-Күрделі және ағымдағы. Күрделі шығындар құрылысқа, ішкі Мелиоративті желіге, қажетті жабдықтар мен жабдықтарды сатып алуға байланысты туындайды. Егер суармалы судың жеке арналары пайдаланылса, оны өндіруге және егістіктерге жеткізуге қажетті жабдықтар мен жабдықтарды сатып алу керек. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.