Ы. АЛТЫНСАРИН ХАТТАРЫ - ҚҰНДЫ ДЕРЕК
Ы.АЛТЫНСАРИН ХАТТАРЫ - ҚҰНДЫ ДЕРЕК
Амантай АқботаҚалбергенқызы
Халықаралық туризм және қонақжайлылық университеті
Ғылыми жетекшісі: Еришева Толкын Амантаевна
В статье рассматриваются взгляды, высказанные И. Алтынсариным в его письмах.Письма И. Алтынсарина дают много информации из жизни общества того времени. В письмах в основном обсуждались вопросы образования и науки.
Ключевые слова: письма, образование, школа.
The article examines the views expressed by I. Altynsarin in his letters. The letters of I. Altynsarin give a lot of information about the life of society at that time. The letters mainly discussed issues of education and science.
Keywords:letters, education,school.
Ыбырай Алтынсариннің кейінгі ұрпаққа қалдырған мұраларының ішінде хаттарының маңызы орасан зор. Ы. Алтынсариннің хаттары - ағартушының өмірі мен педагогтік, ағартушылық қызметінен мол ақпарат беретін құнды дерек.
Ыбырай қалдырған мұралардың құнды бір саласы - оның хаттары. Жазушының хаттары - үлкен суретшісінің зор бейнесін айқындай түсетін мәнді еңбектер. Бұлар, әсіресе, ақынның дүниеге көзқарасын, қоғамдық ойларын, әлеуметтік бетін, саяси бағытын айқындау үшін қажетті материал [1, 833 б.].
Қазақ даласында білім беру ісінің негізін қалаған ұлы ағартушы Ы.Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы қазіргі кезеңге дейін әр қырынан ғылыми зерттеулерде талданды. Ы. Алтынсариннің хаттарының мазмұныХ. Сүйіншіәлиевтің [1], Н.Ғабдуллиннің [2], С. Оспановтың [3], П. Сүйінкина мен М. Нұртазаеваның [4] еңбектерінде қарастырылған.
Ы.Алтынсарин өз хаттары арқылы айналасында орын алып жатқан жайттар мен қоршаған ортаға деген көзқарасын, сондай-ақ туған халқының келешегі туралы ой-арманын білдіріп отырды. Ағартушының мазмұны аса терең қай хаты да оңай оқылады. Əрбір хат ойыңа ой қосып, сол кездегі қоғам өмірінен сыр тартады.Ыбырайдың хаттарында мектеп ашу, оқыту əдістері, оқытушыларға қамқорлық жасау сияқты мəселелер үнемі кең көлемде сөз болады [5, 62 б.].
Ыбырайдың Н.И. Ильминскийге, А.А. Бобровниковке, Е.С. Ильминскаяға, В.В. Катаринскийге, А.А. Мозохинге, Ф.Д. Соколовқа жазған хаттарының бәрінде дерлік қазақ балаларының, қазақ мектептерінің, елдің қамы, оқу-ағарту ісі, мектеп ашу, оқулық жазу, тәлім-тәрбие мәселелері сөз болды.
Ұлы ұстаз Ыбырай Алтынсариннің жазған хаттарынан оның зор адамгершілік келбетінкөруге болады. Ақтөбе екі сыныптық орыс-қазақ мектебінің мұғалімі А.А.Мозохинге жазған бір хатында: Я, айтпақшы, мен Сізге бір кішкене сөгіс берейін деген едім, - деп жазады. - Сіз маған жазған хатыңызды Ұлы мәртебелі деп лауазымнан бастайтын сұмдығыңыз не? Достар арасында және олардың хаттарында лауазым айтылушы ма еді? Ондай сөздермен мені ендігәрі ұялтып, қызартып жүрмеңіз, әйтпесе мен де Сізге хатымды сіздің ұлы мәртебеңізге деп бастайтын боламын. Бұл хаттан біз Ы. Алтынсариннің кішіпейіл адам болғанын байқай аламыз.
Ы. Алтынсариннің хаттарының арасында Н.И. Ильминскийге жазған хаттарының маңызы ерекше. Қазір бізге белгілі Ы.Алтынсариннің Н.И. Ильминскийге жазған 29 хаты бар, солардың алғашқысы 1860 жылдың 22 шілде күні Торғайдан жазылған. Соңғысы 1889 жылы 6 наурызда жазылған екен.
Ы. Алтынсарин қазақ даласындағы ұлттық мектептердің негізін қалаған тұлға. Барлық саналы ғұмырын қазақ халқының көзін ашуға арнады. Н.И.Ильминскийге жолдаған бір хатында: Мен балаларды оқытуға қойға шапқан аш қасқырдай қызу кірістім, - деп жазады. Ағартушы алдына биік мақсат қойып, сол мақсатқа жету жолында қиындықтарға төтеп берді. Тек жаратушыдан ғана көмек сұрағанын хаттары дәлелдейді. 1884 жылғы 14 қыркүйекте Н.И.Ильминскийге жазған хатында: Ал енді құдай басыма не салса да мен күшімнің жеткенінше туған еліме пайдалы адам болайын деген негізгі ойымнан, талабымнан еш уақытта да қайтпаймын. Құдайым тек адам баласының жауыздық қылықтарына қарсы тұруға, нахақ жала-жапсардың күйігінен арманда кетпеуге дем берсін, - деп Алла тағаладан медет сұрайды [3, 11 б.].
Ыбырай оқушының бойында жақсы қасиеттерді тәрбиелеуге үлкен ... жалғасы
Амантай АқботаҚалбергенқызы
Халықаралық туризм және қонақжайлылық университеті
Ғылыми жетекшісі: Еришева Толкын Амантаевна
В статье рассматриваются взгляды, высказанные И. Алтынсариным в его письмах.Письма И. Алтынсарина дают много информации из жизни общества того времени. В письмах в основном обсуждались вопросы образования и науки.
Ключевые слова: письма, образование, школа.
The article examines the views expressed by I. Altynsarin in his letters. The letters of I. Altynsarin give a lot of information about the life of society at that time. The letters mainly discussed issues of education and science.
Keywords:letters, education,school.
Ыбырай Алтынсариннің кейінгі ұрпаққа қалдырған мұраларының ішінде хаттарының маңызы орасан зор. Ы. Алтынсариннің хаттары - ағартушының өмірі мен педагогтік, ағартушылық қызметінен мол ақпарат беретін құнды дерек.
Ыбырай қалдырған мұралардың құнды бір саласы - оның хаттары. Жазушының хаттары - үлкен суретшісінің зор бейнесін айқындай түсетін мәнді еңбектер. Бұлар, әсіресе, ақынның дүниеге көзқарасын, қоғамдық ойларын, әлеуметтік бетін, саяси бағытын айқындау үшін қажетті материал [1, 833 б.].
Қазақ даласында білім беру ісінің негізін қалаған ұлы ағартушы Ы.Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы қазіргі кезеңге дейін әр қырынан ғылыми зерттеулерде талданды. Ы. Алтынсариннің хаттарының мазмұныХ. Сүйіншіәлиевтің [1], Н.Ғабдуллиннің [2], С. Оспановтың [3], П. Сүйінкина мен М. Нұртазаеваның [4] еңбектерінде қарастырылған.
Ы.Алтынсарин өз хаттары арқылы айналасында орын алып жатқан жайттар мен қоршаған ортаға деген көзқарасын, сондай-ақ туған халқының келешегі туралы ой-арманын білдіріп отырды. Ағартушының мазмұны аса терең қай хаты да оңай оқылады. Əрбір хат ойыңа ой қосып, сол кездегі қоғам өмірінен сыр тартады.Ыбырайдың хаттарында мектеп ашу, оқыту əдістері, оқытушыларға қамқорлық жасау сияқты мəселелер үнемі кең көлемде сөз болады [5, 62 б.].
Ыбырайдың Н.И. Ильминскийге, А.А. Бобровниковке, Е.С. Ильминскаяға, В.В. Катаринскийге, А.А. Мозохинге, Ф.Д. Соколовқа жазған хаттарының бәрінде дерлік қазақ балаларының, қазақ мектептерінің, елдің қамы, оқу-ағарту ісі, мектеп ашу, оқулық жазу, тәлім-тәрбие мәселелері сөз болды.
Ұлы ұстаз Ыбырай Алтынсариннің жазған хаттарынан оның зор адамгершілік келбетінкөруге болады. Ақтөбе екі сыныптық орыс-қазақ мектебінің мұғалімі А.А.Мозохинге жазған бір хатында: Я, айтпақшы, мен Сізге бір кішкене сөгіс берейін деген едім, - деп жазады. - Сіз маған жазған хатыңызды Ұлы мәртебелі деп лауазымнан бастайтын сұмдығыңыз не? Достар арасында және олардың хаттарында лауазым айтылушы ма еді? Ондай сөздермен мені ендігәрі ұялтып, қызартып жүрмеңіз, әйтпесе мен де Сізге хатымды сіздің ұлы мәртебеңізге деп бастайтын боламын. Бұл хаттан біз Ы. Алтынсариннің кішіпейіл адам болғанын байқай аламыз.
Ы. Алтынсариннің хаттарының арасында Н.И. Ильминскийге жазған хаттарының маңызы ерекше. Қазір бізге белгілі Ы.Алтынсариннің Н.И. Ильминскийге жазған 29 хаты бар, солардың алғашқысы 1860 жылдың 22 шілде күні Торғайдан жазылған. Соңғысы 1889 жылы 6 наурызда жазылған екен.
Ы. Алтынсарин қазақ даласындағы ұлттық мектептердің негізін қалаған тұлға. Барлық саналы ғұмырын қазақ халқының көзін ашуға арнады. Н.И.Ильминскийге жолдаған бір хатында: Мен балаларды оқытуға қойға шапқан аш қасқырдай қызу кірістім, - деп жазады. Ағартушы алдына биік мақсат қойып, сол мақсатқа жету жолында қиындықтарға төтеп берді. Тек жаратушыдан ғана көмек сұрағанын хаттары дәлелдейді. 1884 жылғы 14 қыркүйекте Н.И.Ильминскийге жазған хатында: Ал енді құдай басыма не салса да мен күшімнің жеткенінше туған еліме пайдалы адам болайын деген негізгі ойымнан, талабымнан еш уақытта да қайтпаймын. Құдайым тек адам баласының жауыздық қылықтарына қарсы тұруға, нахақ жала-жапсардың күйігінен арманда кетпеуге дем берсін, - деп Алла тағаладан медет сұрайды [3, 11 б.].
Ыбырай оқушының бойында жақсы қасиеттерді тәрбиелеуге үлкен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz