АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА ИНВЕСТИЦИЯ ТАРТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

КӨМЕК Ұ.Д.
Қазақ Технология және Бизнес Университеті, Нұр-Сұлтан қ

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА ИНВЕСТИЦИЯ ТАРТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ

Соңғы жылдары Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласында инвестициялық белсенділікті жандандыру - тұрақты экономикалық өсу мен бәсекеге қабілеттілікті арттырудың негізгі жолы болып табылады. Алғашқы кезеңде бұл үрдіс қаржы құралдарының жеткіліксіздігінен тежелді және ұзаққа созылды. Сондықтан, қазіргі таңда халық шаруашылығын реформалаудағы маңызды міндеттердің бірі инвестициялық қызметтің белсенділігі және экономиканы сауықтыру мен дағдарыстан шығу талаптарына жауап бере алатын оның жаңа механизмдерін жасау болып табылады.
Ауыл шаруашылығы еліміздің экономикасында маңызды салалардың бірі болып саналғандықтан, көп жағдайда инвестициялық климатты бағалауда оның қолайсыз жақтарын айғақтайды, ал бұл өз кезегінде аймақтағы инвестицияның жеткіліксіздігі мен белсенділіктің төмендеуіне және жұмыс істейтін капитал салымдарының төменгі деңгейдегі тиімділігіне әсер етеді.
Сондықтан, нарықтық экономиканың ерекшеліктерін ескере отырып, ауыл шаруашылығында инвестициялық үрдісті қалыптастыруда әлемдік технологияларды және менеджмент пен маркетингтің озық әдістерін қолдануға негізделген, оның механизмдерін қалыптастыруда ең тиімді инвестициялық жобаларды нарықтық механизмдер арқылы дайындау ғылыми және тәжірибелік тұрғыдан өзекті мәселе болып табылады.
Нарықтық экономиканың дамуы шаруашылық тұлғалардан, біріншіден, оның бәсекеқабілеттілігін ұлғайту, екіншіден, өзгермелі экономика жағдайында оның қызмет жасауындағы тұрақтылығын қамтамасыз етуді талап етеді. Жалпы қоғамның және жеке шаруашылық тұлғалардың дамуы ұлттық табыс өсімін қамтамасыз етуде ұдайы өндірістің материалдық құндылықтарына негізделеді. Осы өсімді қамтамасыз ететін құралдардың бірі инвестициялық қызмет болып табылады.
Инвестициялар - бұл ақшалай құралдар, мақсатты банк салымдары, пайлар, акциялар және басқа құнды қағаздар, технологиялар, машиналар, құрал-жабдықтар, лицензиялар, сол сияқты кәсіпкерлік қызмет нысанына салынатын несиелер, кез келген мүлік құқығы, интеллектуалды құндылықтар және тағы да басқа пайда алу мақсатындағы қызмет түрлері.
Инвестиция қызметіндегі нысан барлық салалар мен халық шаруашылығы салалары бойынша қайта құралған қорлар және айналым құралдары, құнды қағаздар, мақсатты қаржы салымдары, ғылыми-техникалық өнімдер, сол сияқты мүлік құқығы және интеллектуалды меншік құқығы болып табылады.
Инвестициялық қызмет инвестиция нарығында жүзеге асырылады, ол өз кезегінде ұдайы өндірістің негізгі қорына күрделі қаржы салымын, қозғалмайтын нарықты, құнды қағаздар нарығын, интеллектуалдық құқық және меншік нарығын, инвестициялық жоба нарығын қамтитын жеке бөліктерден тұрады.
Инвестиция нарығының жағдайы және оның бөлігі сұраныс, ұсыныс, баға, бәсеке сияқты көрсеткіштермен сипатталады. Көбісі өз бөліктерінде инвестиция нарығының қалыптасу кезеңінде болғандықтан, жоғарыдағы көрсеткіштер әрдайым өзгеріп отырады [1].
Инвестиция нарығында нарық коньюнктурасын зерттеу әсіресе, инвесторлар үшін маңызды. Бұл тәуекелділік себебінен келген төмен табыс немесе инвестицияланатын капиталдың жоғалуына байланысты болады. Барлық нарықтағы сияқты, инвестициялық нарық бөлігі дамудың төрт негізгі сатысымен - коньюнктуралық көтерілу, коньюнктуралық тойтарыс, тұрақтылық кезеңі, коньюнктуралық құлдыраумен сипатталады. Барлық нарықтар үшін инвестициялық нарық құрамының сатылары бірдей емес (кесте 1).
Кәсіпорын инвестиция нарығының коньюнктурасын зерттеу үшін оның мониторинг жүйесін құру керек. Әлемдік тәжірибеде инвестиция нарығында жұмыс істеу жүйесі дамыған, әрдайым инвестицияланатын нысанның рейтингісі жарияланып отырады. Біздің елде бұл тәжірибе енді ғана даму үстінде.
Инвестициялық нарықта макроэкономикалық зерттеу елдің инвестициялық ахуалын бағалауға бағытталған және келесідей болжамды зерттейді:
жалпы ішкі өнім серпінін, ұлттық табыс және өнеркәсіп өнімінің өндірістік көлемі;
ұлттық табысты бөлу серпіні (қор жинау және тұтыну);
жекешелендіру үрдісін дамыту;
инвестициялық қызметті заңды түрде зерттеу;
жеке инвестиция нарығын, оның ішінде, қор және ақшалай.
Экономиканың жеке салаларына инвестицияны тартуды зерттеу осы салаларға деген өнім қажеттілігін, келешегін, серпінін және коньюнктурасын зерттеумен сипатталады. Кәсіпорынның әрбір өнім түрі белгілі тіршілік циклінен, оның ішінде туылуы, өсім, кеңейту және құлдыраудан өтеді. Қоғамның қажеттілігі жеке салаларды дамытуды анықтайды, яғни олар
отын-энергетикалық кешен, машина құрылысы, көлік, құрылыс және ауыл шаруашылығы.
Салаларға инвестицияны тартуды бағалаудың негізгі көрсеткіштері ретінде екі вариантпен есептеуде қолданатын активтердің табыстылық деңгейі қолданылады:
қолданылатын активтердің жалпы сомасына жататын өнімді өткізуден түсетін пайда (тауар, қызмет түрлері);
қолданылатын активтердің жалпы сомасына жататын баланс пайдасы.
Салалар бойынша инвестицияны тарту барысында талдау жасау осы көрсеткіштер бойынша ретімен жүзеге асырылады [2, 3].
Осы келтірілген көрсеткіштер бойынша зерттеу жүргізуде инвестициялық тарту несие бойынша банктің пайыздық мөлшерінің өзгеру серпінін және инфляциялық үрдісті есепке ала отырып, қарастыруы қажет. Келешекте салалардың дамуын (даму тұрақтылығы, қаржы ресурстарының дамуын қамтамасыз ету, мемлекеттік қолдау дәрежесі, өнімді өткізудегі пайда және тағы басқа), инвестициялық тәуекел дәрежесін (кәсіпорындар мен салалар өнімінің бәсекеқабілеттілігі, саладағы әлеуметтік деңгейін) бағалау қажет. Салаларға инвестицияны тартуды жалпы бағалау интегралды көрсеткіштер түрінде жүреді, яғни жеке көрсеткіштердің маңыздылығы инвестициялық шешім қабылдаудың мәнінің сомасымен есептеледі. Бағалауда оның факторларын есепке алу қажет.
Инвестициялық қызметті мемлекетпен қаржыландыру және несиелеу міндеттерінің шешілуі осылайша инвестициялау формасын және бағытын таңдауды талап етеді.
Қаржыландыру және несиелеу ақша құралын беру шарттарына тәуелді өзара ерекшеленетіндігі белгілі [4]. Қаржыландыру қайтару шартынсыз ақша құралын пайдалануға беруді қарастырады. Сол сияқты несиелеу белгілі уақыт аралығы өткенде оны қайтару шартымен, белгілі бір ақша сомасын пайдаланумен түсіндіріледі. Экономикалық баламаға тәуелді несиелеу қайтарымды немесе қайтарымсыз болуы мүмкін.
Мемлекет мақсатты бағдарламаны, мемлекеттік қажеттілікті қаржыландырады, сондай- ақ ұлттық экономиканың өмірлік мақсаттағы салаларын қолдау мен қаржылық көмек көрсету бойынша шараларды жүзеге асырады.
Қаржыландыру бүтіндей салалар мен кәсіпорындардың белгілі бір шығынын төлеу арқылы жүзеге асырылады, яғни дотация, субсидия, орнын толтыру арқылы.
Мемлекеттік қаржыландыру шаруашылық жүргізуші тұлғаларға қажетті ақша сомасын тікелей бөлуді қарастырады. Бұған қоса ол жергілікті басқару және билік органдарының бюджеті арқылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.