Н. Ә. Назарбаевтың еңбектеріндегі адамзаттану және маржан полиптері, гидроидтар мен омыртқалылардың морфологиясы мен көбеюі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ЭССЕ

Тақырыбы: «Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың еңбектеріндегі адамзаттың өткені, бүгіні және болашағы»

Орындаған: Қадыр Қыдырәлі

31. Маржан политерінің құрылысы, қаңқасы және дамуы

Маржан полиптері- теңіз омыртқасыздарының біртүріне жатады. Аквариум балықтар мен өсімдіктерімен сияқты маржан полиптерін де аквариумдарда сақтауға болады. Кейбір түрлердің қаңқалық материалы- маржан зергерлік бұйымдарда қолданылады.

Маржан полиптерінде бойлық және көлденең бұлшықеттерді құрайтын бұлшықет жасушалары бар. Ауыз дискісінде тығыз плексус түзетін жүйке жүйесі бар.

Маржан әдетте көптеген ұсақ полиптер өлгеннен кейін қалған колонияның қаңқасына айналады. Көптеген Маржан полиптері РИФ түзушілер болып табылады. Қаңқа сыртқы, эктодерма немесе ішкі, мезоглеяда пайда болуы мүмкін. Әдетте, полиптер маржанда оның бетінде көрінетін шыныаяқ тәрізді ойықтарды алады. Бұл полиптердің пішіні бағаналы болып келеді. Көп жағдайда шыңында диск бар, олардан тентильдердің короллалары шығады. Полиптер бүкіл колония үшін ортақ қаңқаға бекітілген және оны жабатын тірі мембранамен, кейде әктас түтіктерімен байланысады.

Қаңқа полиптердің сыртқы эпителийімен және негізінен олардың негізімен (табанымен) шығарылады, сондықтан тірі организмдері маржан құрылымының бетінде қалады және оның бәрі үнемі өсіп отырады. Оның түзілуіне қатысатын полиптердің саны олардың асексуалдық көбеюі (бүршіктенуі) арқылы үнемі артып отырады. Көптеген сегіз сәулелі полиптерде қаңқа нашар дамыған және оны асқазан қуысының сумен толтырылуымен қамтамасыз етілген гидроскелет алмастырады.

Маржандар бүршіктену және жыныстық жолмен көбейеді. Полиптер әдетте екіжақты болады. Гонадтар қабырғасының жыртылуы арқылы сперматозоидтар гастральды қуысқа енеді, содан кейін сыртқа шығып, ауыз арқылы әйелдің қуысына енеді. Ұрықтанған жұмыртқалар септа мезоглеясында біраз уақыт дамиды. Әдетте, эмбриональды даму кезінде миниатюралық еркін жүзетін личинкалар-планулалар пайда болады, олар біраз уақыттан кейін түбіне түсіп, жаңа жасушалар мен колонияларды бастайды. Көптеген маржан полиптерінде даму метаморфозсыз жүреді және личинка пайда болмайды.

32. Гидроидтылар класы. Құрылысының ерекшеліктері және көбеюі. Систематикасы.

Гидроид-ішек типінің класы, ең айқын екі қабатты құрылымы бар. Бұл класста 2500-ге жуық түр бар. Бұл кластағы полиптердің ұрпағы медуза ұрпағынан басым.

Жалпы клас 6 отрядқа бөлінеді: гидроидтер (Hydrida), лептолидтер (Leptolida), лимномедузалар (Limnomedusae), трахимедузалар (Trachymedusae), нашақорлық (Narcomedusae), сифонофорлар (Siphonophorae) .

Кластың өкілдерінің бірі- гидра. Бұл ұзындығы шамамен 1 см ұзын қап тәрізді денесі бар тұщы су полипі. Дене жасушалардың екі қабатынан тұрады: сыртқы- эктодерма және ішкі- эндодерма. Жасушалардың екі қабаты жұқа тірек тақтасымен- мезоглеямен бөлінеді. Гидра денесінің жоғарғы ұшында 6-12 тентильден тұратын Королла қоршалған ауыз орналасқан.

Эктодерманың құрамына әр түрлі жасушалар кіреді: эпителий-бұлшықет, серпілу, аралық, жүйке жүйесі.

Эпителий-бұлшықет жасушалары эктодерманың негізін құрайды. Эпителийде бұлшықет жасушаларының арасында бір-біріне немесе топтарға бөлінетін жасушалар орналасқан. Әсіресе, олардың көпшілігі шатырларда орналасады. Жасушаның қуыс капсуласында спираль тәрізді бұралған жіп бар. Сезімтал шаш жасушаның сыртқы бетінде орналасқан, оның тітіркенуі (механикалық немесе химиялық) жіптің атылуына әкеледі. Соққы жасушалары тек бір рет қолданылып, содан кейін олар өледі.

Жұмсалған соққылардың, сондай- ақ жасушалардың басқа түрлерінің орнына эктодермада жаңа жасуша дамиды. Олардың болуына байланысты гидрада жоғалған немесе зақымдалған жасушалар мен дене бөліктерін қалпына келтіру қабілеті жақсы анықталады.

Жүйке жасушалары эктодерма тереңдігінде біркелкі орналасады. Олардың процестері желілік плексус- диффузды жүйке жүйесін құрайды. Бір жасушадан тітіркену басқа жүйке жасушаларына, ал олардан тері-бұлшықет жасушаларына өтеді. Гидрадағы сыртқы тітіркенуге жауап қарапайым шартсыз рефлекс болып табылады.

Осылайша, эктодерма жасушалары қорғаныс, мотор және сезімтал функцияларды орындайды.

Энтодерма құрылымы жасушалары екі түрлі болады: безді және ас қорыту. Безді жасушалар ас қорыту ферменттерін ішек қуысына шығарады. Асқорыту құрылымы эктодерманың эпителий-бұлшықет жасушаларына ұқсас, бірақ олардан айырмашылығы олар бір немесе екі флагелламен жабдықталған және жалған аяқтар түзе алады.

Сондықтан эндодерма жасушалары ас қорыту функциясын орындауға мамандандырылған.

Гидраның көбеюі жылы мезгілде асексуалдық жолмен жүреді-бүршіктену. Гидраның денесінде алдымен кішкентай түйнек пайда болады-бүйрек, бұл дененің екі қабатының шығуы. Бүйрек мөлшері ұлғаяды, оның үстінде тентильдер мен ауыз қуысы пайда болады. Көп ұзамай жас гидра анадан бөлінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.