Қозғыш тіндер физиологиясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тірек-қимыл жүйесі физиологиясы

Қозғыш тіндер физиологиясы. Биопотенциалдар: мембраналық және әрекет потенциалдары.

Қозғыш тіңдерге біз жүйкені, бұлшықеттерді, сөлді бөлетін бездерді жатқызамыз, қозбайтын тіңдерге

дәнекер тіңін, шеміршекті, терілердің бетін алатын тіңдер эпителийлерін

жатқызамыз.

Қозғышты тінді тітіркендірсе жауап түрінде қозудың үрдістері пайда бола бастайды, тіннің тыныш күйінен әрекетке қызметке көшеді. Солай белсенділігі күшейеді. Тіннің жалпы тітіркендіргіштің әсерлеріне жауабын қайтаруы оның қозғыштыктық қызметі болып табылады. Қозғыштық қoздыратын тіңдердің физиалогиялық касиетінің маңыздысы. Қозғышты тіңдердің 2-ші физиалогиялық қасиетіне қозудың үрдістерін өткізу жатады. Еттің тіндеріне 3-ші касиеті жиырылуы жатса ал бездік тіңдеріне қозудың себебінен сөл бөлуі жатады.

Қозу мен қозгыштық

Тітіркендірудің себебінен қозғыштық тіңде қозудың үрдістері туындайды.

Тіннің козуы барысында физиалогиялық әрекеті яғни қасиеті қозғыштықтығы өзгере бастайды, жасушалардың мембранасының шамалары әрекет потенциалдығына айналып ауысады. Қозудың үрдістерінің пайда болуын туындаған әрекет потенциалынан байқаймыз. Тіндер қозған сәтінде заттардың алмасуы қалыпты жағдайыан жоғарырақ болып күшейе түседі.

Соған байланысты жылуды шығару дәрежесі де артады, іс-қимыл әрекеттерінің де туындауы болады. Мысалға еттің тіңі қозудың себебінен ширақталып жирыла бастайды. Сондай-ак қозған жасушаның протоплазмалары зольдік қалыптан гельдік қалыпқа айналып ауысады, тұтқырлықтары көбейеді, миофибрилдерде болатын актиннің профибрилдері миозиннің протофибрилдеріне өтеді де, еттің талшықтарының қыскаруы болады, олардың көлденең жолақтықтары жоғала бастайды. Жалпы Қоздырылған тіндер өзінің ерекше кызметтерін жүйелі түрде жасай бастайды оларға ет жиырылуын, ширығуын, жүйкенің қозуды өткізуін, бездердің сөлді шығаруын жатқызамыз. Солай қозатын тіндердің тітіркендірулерге жауап бере алу қасиетін козғыштықтық десек оның жауабын козу үрдістері дейміз.

Қозғыш тіндердің қасиеттері мен көрсеткіштері

Қасиеттері

Көрсеткіштері

Қасиеттері: Қозғыштық-қозу қабілеті.

Көрсеткіштері: Тітіркендіру табалдырығы, реобаза, хронаксия, абсолюттік рефрактерлік кезеңнің ұзақтығы

Қасиеттері: Өткізгіштік - ӘП, қозуды ӛткізу қабілеті.

Көрсеткіштері: ӘП өту жылдамдығы. Мысалы: жүйкеде 120 м/сек (шамамен 600 км/сағ) .

Қасиеттері: Жиырылу - қозу кезінде кернеу мен күштің ӛсуі.

Көрсеткіштері: Күштің максималды көрсеткіші (кернеу) қозу кезіндегі.

Қасиеттері: Лабилдік (немесе ырғақтық белсенділік қабілеті) .

Көрсеткіштері: Уақыт бірлігіндегі қозудың максималды шамасы. Мысалы: жүйкеге 1000 ӘП генерациясы тән

Қасиеттері: Сөл бөлу қабілеті (секреторлық белсенділік), медиаторлар.

Көрсеткіштері: Кванттық көлемнің шығуы, сөл көлемі.

Қозғыштық кезеңдері

Қозу үрдісінің басталуынан бастап тіндердің қозғыштық қасиеттері күрт төмендейді қанша әсерлі болғанымен де ол біраз уақытқа дейін кейінгі тітіркендіргіш күшіне жауап бере алмай қалады. Осы кезеңді біз абсолюттік рефрактерліктік кезеңі яғни қасарыласу кезеңі дейміз

Абсолюттік рефрактерліктік кезеңінің ұзақтықтары жүйке талшығында 1, 2мс, еттің талшыктарында 4 және 5 мм, ет пиен жүйке байланысқан түйіспесінде 8 бен10 мс аралығында болады. Қозғышты кұрылымының абсолютік рефрактерлік кезеңі қысқалау болады. Осы кезеңнің бітісімен қозғыштықтық қасиеті қайтадан пайда болып қалыпты әдеткі қалпыларна келе бастайды.

Тіңнің козғыштықтары көп уақыт әдеткі қозбаған кездегі кезхінен төмендеу болады. Бұл козғыштардың төменгі уақыттары салыстырмалы рефрактерлік кезеңі яғни шамалы қасарыласу кезеңі . Салыстырмалы рефрактерлік кезеңінде тітіркендірудердің төменгі мөлшерлері қозудың табалдырығына жауап бермей қалады. Жауаптың әсері туындауы үшін тітіркендіргіштердің ең төменгі мөлшері қозу табалдарығына жауап бере алмайды. Жауаптың әсерленісі туындауы кезеңі аяқталарында қозғыштык қасиеті жоғарылайды да, біршама уақытта әдетткіден күштірек болып кетеді.

Қозудың қасиетінің осындай күшеюін супернормальды кезең дейміз. Мунда тітіркендіру қозу табалдырығынан төмендеу болатын жағдайда да тіннің жауапты беру қасиеті болады.

Супернормальды кезеңі өткеннен соң қозғыштыктың қайталай төмендей отырып содан соң қозудың үрдістері тоқтарда әдеткі қалыпына келе бастайды. Қозғыштың осылай қалыпты күйінен төмендей бастайтын кезін субнормалды кезең дейміз. Субнормалды кезеңінде тіндердің қозғыштықтық қасиеттеіі қатты төмендеп кетеді де, табалдырықтық күші сәтінен жоғарғы тітіркендіргіштікке жауабын қайтарады.

Қозғыштықтың өлшемдері

Қозгыштың дәрежесін анықгау үшін бірнешс өлшем (параметр) колданылады: козу табалдырыгы, әсердің пайдалы уақыты, хронаксия, лабиндік, аккомодация жылдамдығы. Көбінесе қолданылатын өлшем - козу табалдырығы.

1-Қозу табалдырыгы деп қозу үрдісін тудыратын тітіркендіргіш күшінің ең аз өлшемін айтады. Тін негұрлым козғыш болса, оның козу табалдырыгы соғүрлым томен болады. Тітіркендіргіш ретінде электр тогы қолданылса, табалдырығын реобаза дейді

2 Реобаза - қозу тудыратын токтың минималды күші (Вольт) .

3. Пайдалы уақыт - ең аз уақыт, яғни осы уақыт аралығындағы табалдырық күшінің тітіркендіргіш стимул әсерінің бір реобазасы.

4-Хронкасия . Хронаксия деп тінді қоздыратын екі реобзаға тең күш эсерінің ең қысқа уақытын (OF) айтады. Қозғыш тіннің хронкасиясы қысқа болады. Оның мөлшері хронаксимерт аспабымен өлиіенеді, мс. есебімен (сигмамсн) белгіленеді. Хронаксимерт аспабымен адам тіндердің эрбір морфологиялық элементтерінің эрбір морфологиялық элементтерінің қозу жорежесін өлшеуге болады. Бұл медицина жиі қолданылады. Мысалы, көздің тор қабатындағы фотоқабылдағыштардың, ішкі кұлақта орналскан есту қабылдагышы - Корти мүшесінің хронаксиясын өлшеп білуге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.