ТӨРТІНШІ РЕСПУБЛИКА КЕЗЕҢІНДЕГІ ЕЛДІҢ САЯСИ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

2.2 ТӨРТІНШІ РЕСПУБЛИКА КЕЗЕҢІНДЕГІ ЕЛДІҢ САЯСИ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
1944 жылдың күзінен 1946 жылдың күзінде Францияның саяси құрылымы азат етіле бастаған Төртінші Республика конституциясы қабылданқанға дейінгі аралық тарихқа Уақытша үкімет немесе Уақытша режим деген атпен енді. Бұл ұзаққа созылмаса да, демократиялық жене антифашистік күштер біраз табыстарға жеткен Франция тарихындағы өте манызды кезең болды. Антифашистік коалицияның жеңісі бұрынғы күш арасалмағын толықтай өзгертті.
Соғыстан кейін француздардың позициясы біршамa әлсіреген еді. Өнеркісіп өндірісі 38%-ға дейін құлап, ал ауыл шаруашылық өнімі соғысқа дейін 60%-ға ғана жеткен еді. Өнеркәсіптің бүлінгені аз болғанына қарамастан француз заводтарының көпшілігі тоқтаған, шахталар, почта жұмыс істемейді, транспорт жүрмеді Францияның сыртқы саудасы тоқтады. Ақшалары құнсызданды. Франция Англия мен АҚШ-қа қарыздар болды. Елде отын, азық-түлік, күнделікті қажетті товарлар жетіспеді, жұмыссыздық орын алды. Карточкалық жүйе халықты тойындыра алмады. Қала тұрғындары ауылдардан азык-түлік іздеуге аттанды. Алыпсатарлық гулденді.
Француз отарлық империясында ұлт-азаттық қозғалыс кең қанат жайды. 1945 жылғы тамыз революциясыньң натижесінде президент Хо Ши Мин бастаған Вьетнам Демократиялық Республикасы құрылды. Француздық Үндіқытайдың басқа eкi елінде - Лаос пен Камбоджада (қазіргі Кампучия) - отаршылдарға қарсы қарулы кетерше басталды. Таяу Шыгыстагы Сирия мен Ливан - бұрынғы мандаттық территорияларда француз әскрлерінің жергілікті халықтармен қарулы қақтығысы болып жатты. 1946 жылы француз әскерлері эвакуацияланды. Сирия мен Ливан тәуелсіздік алды.
Азаттық алғаннан кейін Францияда Қарсылық қозғалысына қатысқандардың беделі орасан зор болды. Уақытша үкімті басқарған генерал де Голль беделі тым жоғары eдi. Оны соцалистік партия мен Қарсылықтың буржуазиялық-патриоттық топтары қолдaды. Демократиялық және жұмысшы қозғалысының зор ерлеуі буржуазиядан жана жағдайға бейімделуді талап eдi. Бұл міндетті орындауға Қарсылықтың, буржуазиялық қайраткерлері кipiдi.
Генерал де Голльдің пiкipiншe ұтлығынан айырылған Франция бола алмайды, Сондықтан да француз патриоттарының басты міндетті өз елінд ұлы держава белгісін қайтару болып табылады. Де Голль күшті мемлекет, ұлттарды топтастыру, ұлылыққа жету бағыты саясатының басты элементі әлеуметтік реформалар жүргізу деп есептеді. Де Голль қажетті реформалар қатарына нeгiзгi демократиялық бостандықтарды қалпына келтіруді ғана емес, өнеркәсіп национализациялау, экономикаға мемлекетік бақылау, әлеуметтік қауіпсіздік жүйесі мен еңбек жағдайын жатқызды. Де Голльдің сыртқы саясаттағы программасы ұлттық теуелсіздік проблемасын көтерді. Батыс Европа мемлекеттернің Батыс Одақ немесе Европа Құрама Штаттарын құру мақсатында жақындасуы Франция өз тәуелсіздігн сақған, бұл бірлестікте басқару орнын алатын болса ғана жүйелі деп санады.
Соғыстан кейін Франциянын саяси ішкі өміріндегі маңызды саяси оқиға жана конституция жасауға тиіс құрылтай жиналысына сайлау болды. Болашақ конституцияның мазмуны, Құрылтай жиналысының кең өкілеттілігі мен құқықтары жөншдегі мәселе қызу таластар туғызды. Коммунистік партия мен ВКХ Құрылтай жиналысына кең өкiлeттiлiктep беруді ұсынды. Радикалдар партиясы Құрылтай жиналысын шакырмай-ақ 1875 жылғы конституциями қалпына келтіруді талап eттi. Генерал де Голль Құрылтай жиналысының өкілеттілігі шектеп, оны шақыру мәселесін шешуді халыққа беруді (референдум) ұсынды.
21 казан 1945 жылы Францияда соғыстан кейінгі алғашқы сайлау жургізілді және онымен бip мезгілде Құрылтай жиналысы туралы мәселе бойынша референдум өткізілді 96,4 пайыз сайлаушылар 1875 жылғы конституцияны жоюды және Құрылтай жиналысын шақруды қолдап дауыс бердi. 66,3 пайыз сайлаушылар де Голль ұсынған өкімет ұйымдастыру жобасымен келісті. Құрылтай жиналысына сайлау елде жана саяси ахуал туғызды. Коммуниста партия Франция тарихында тұнғыш рет парламентте бірінші орын алып, үлкен жеңіске жетті - 5 млн. дауыс, 152 депутаттық мандат. Екінші орында Социалиста партия - 4,6 млн. дауыс жинап 142 депутаттық мандат иеленді. МРП 4,5 млн. дауыс жинады - 141 мандат. Оңшыл Республикадағы бостандық париясына сайлаушылардың небәрi 6 пайызы ғана дауыс берді. Осылайша Құрылтай жиналысында коммунистер мен социолистер орнына ие болды (545 мандаттық 294-i). Құрылтай жиналсының басым көпшілігi көнгісi келмеген генерал де Голль 20 қаңтар 1946 жылы күтпеген жерден отставкага кетті. Онан кейінгі жылда ол саясатпен айналысқанына қарамастап үкімет құрамына кірген жоқ. Де Голль отставкаға кеткен соң коммупистер социалистік партияға үкімет құрды ұсынды. Үкімет басшысы болып социалист Ф.Гуэн,сонан соң 1946 жылдың маусымынан МРП партиясының лидері Ж. Бидо болды. Гуэн мен Бидо үкіметіне коммунистердің қатысуы қалың көпшілік талап еткен ірі формаларды жузеге асыруға себепші болды. 1945-1946 жылдарда оңшы топтардың қарсылығына қарамастан ірі 5 банк: Француз банк, Лион кредиті, Бас қоғам, Ұлттық есеп конторы. Ұлттық сауда-өнеркәсібі сақтандыру компаниялары; көмір, электро-энергия мен газ өнркәсіп национализацияланды. Олар бұрынғы национализацияланған кәсіпорындармен ipі мемлекеттік сектор құрды.
Еңбек министрі А.Круачанын инициатинасымен 40 сағаттық жұмыс күні қалпына кілтірілді, 40 сағаттан асқан жұмысқа жоғары бағада ақы төленді. Жұмысшыларға екі аталық кызметкерлерге үш апталық төленеген демалыс қалпына келтірілді. Морис Торездің басшылығымен шахтерлердің мемлекеттік қызметкерлердің статуты жасалынды. Үкімет шаруашылығы соғыстан бүлінген шараларға ссуда берді, қартайған шаруалар зейнетақы алатын болды. Соғыстан бүлінген экономиканы тез қалпына келтipy үшін компартия мен ВКГ жұмысшылардың өндіріс үшін күреске шақырды.
13 қазан 1946 жылы екінші peт өткізілген реферепдумда сайлаушылардың кепшілігі қолдап, жаңа конституцияға дауыс берді. 1946 жылы желелтоқсанда жаңа конституция ресми түрде күшіне ендi. 1946 жылғы француз конституциясы Қарсылықғын солшыл ұйымдарының конституциялық жобаларының көтеген идеясын өмipie енгізді. Ол буржуатялық елдерден демократиялық констпгуцияның бірінен саналды. Конституцияға сәйкес Франция тұтас,зайырлы, демократиялық және әлуметтік Республика болып жарияланды. 1946 жылы констичуцияда еңбек ету құқы. демалыс құқы, әлеуметтік қамтамасыз ету құқы,біршама алу құқы сияқты қажетті әлеуметтік құқықлар көрсетілген. Сонымен қатар копсгшуцпяда ерлер мен әйелдерін мен құқықлығы, еңбекшілердің қосылып басқаруға қатысуы, кәсіподақ және еанси қызмет, заң аясында ереуіл жасау құқықтары айқындалған. 1946 жылы конституцияға солкиш купиерші талап етемен әлеуметік-экономикалық қайта құқыулар мумкіндігі еттті. Француз импернясы дегеп атау Француз одағы деген терминмен ауыстырылды. Франция халқының және отар мен тәуелді елдерден халықтардың құқықтары мен міндеттерінің теңдігі жарияланды.
1446 жылғы конститутция бойынша мемлекеттік өкіметінің eкi жоғарғы opганы Ұлттық жиналыс пен Республика кеңесмен тұратын парламент болды. Жалпыхалықтық дауыспенп сайланатынҰлттық жиналыс ғана заңдар шығара алды. Республика Кеңес заңның қабылдауын кейінге қалдыруға және оны Ұлттық жиналыста айла қарауға жіберу құқын иеленген.Үкімет Ұлттық жиналыс алдында жауапты, оның талабымен отставкаға кетуте міндетті. Республика президентін парламент сайлады, онын барлық актілерін үкімет бекіттi. Жалпы алғанда 1946 жылғы конституция буржуазялық-демократиялық сипатта болды.
Блюм бастаған тек социалистерден туратын бip партиялық укімет құрылды. Ол бip ай ғана өміp cүрді. Соған қарамастан Францияның тағдырында терең iз қалдырған ic icтen үлгерді. 1946 жылы желтоқсанда ол Вьетнамда отарлық соғыс тұтандыруға ceбепшi болды. 1947 жылы желтоқсанда Блюм үкімті социалист Рамадье бастаған коммупистер, социалистер, МРП мүшелер радикалдардың үкіметі кipгeн коалициялық үкіметке орын берді. Екі палатаның біpi бірікен мәжілісінде Франция президенті болып Венсан Ориоль сайланды. Ұлттық жиналистың төрағасы Эррио болды. Уақытша режим куні бітті. Tөpтіншi Республика кезеңі басталды.
Tөртінші республика. Tөpтінші республиканың aлғашқы жылдарында Францияның экономикалық жағдайы ауыр болып қала берді 1948 жылы ғана өнеркәсіп өндірісі соқысқа дейін жағдайға жетті. 1949 жылы карточкалық жүйе жойылды, тек 1950 жылы ғана ауыл шаруашылық өнім соғысқа дейінгі дәрежеге жетті. Осы кезенде бюджет жоқтың қасы еді. Осыдан кейін экономикалық даму жедел жүрді. Соғыстын салдарларын жою, ғылыми-техникалык, революция, мемлсксттік заказадар мен кредиттер даму қарқынын көтеруге мүмкіндік бередi. 1957 жылы өнеркәсіп көлемі соғысқа дейінгіден екі есе асып түстті. Әсіресе жаңа салалары электротехника, химия, автомобиль жасау тез дамыды да, олардан бұрынғы салалары тоқыма, тері.көмір т.б. едәуір қалып қойды. Осының нәтижесінде ауыр өнеркәсіп үлес салмағы артты.
Өндipicтiң шоғырлануынан Франция басқа капиталистік елдерден қалып қойды. Француз өнеркәсіп ұсақ кәсіпорындар әлі де көп eді. Соғыстан кейін өнеркәсіптің тез қарқынмен өсуінe байланысты француз империализмі өнім өсімқорлық сипатын жоғалтты. Шетелге капитал шығару капитал түріне емес, өнім түріне шығарылды. Ауыл шаруашылығы өнеркәсіпке қарағанда баяу дамыды. 1957 жылы оның өнімі соғысқа денгейінен 15%-ға ғaнa асып түсті. Ауыл шаруашылығын механизациялау қарқыны өнеркәсіптi техникамен жабдықтау қарқынымен қалып қойса да, ауыл шаруашылық аудандарының көпшілігі электірленді. Трактор, автомобиль, комбайн саны кобейді және химиялық тыңайтқыштар көптеп қолданыла бастады. Ауыл шаруашылығының өндірісінеде шоғырлану әжптеуір ұлғайды. 1956 жылы ipi капиталиста шаруашылық eкi соғыс аралығымен салыстырғнда eкi ecе өcтi.
Соғыстан кейінгi кезеңде мемлекеттік-монополистік капитализмнің дамуында үлкен қадам жасалды. Француз мемлекеттік-монополистік капитализімге тән сипат соғыстан кейінгі кезеңде ipi мемлекеттік электордың құрылуы мен экономиканы программалауды кең түрде қолдану болды. 1946-жылы жоспарлау бойынша Бас секретариат құрылды. Ол экономикалық дамуды жоспарлауды дайындау міидетін атқарды. 1947 жылы үкімет Франция тарихында тұнғыш peт модернизациялау мен реконструкция жоспарын қабылдады. Ол инициаторының атымен Moнне жоспары деп аталды. Монне жоспары аяқталған соң, Төртінші республиканың соңына дейін күшін жоймаған Екінші жоспар (1954-1957 жж.) деп аталатын жоспар пайда болды.
Аншфиишстік коалицияның жіктелуі және халықаралық қатынастың шиеленісуі коммунистерді үкімет құрамынан құрды және КСРО-ға азап күрес ұстауды талап еткен француз оңшылдарының әрекетіне жағдай туғызды. Францияда саяси күштердің қайта топтасуы басталды. Қарсылық қозғалысы тарап кетті. 1947 жылы сәуірде генерал де Голль жаңа саяси ұйым Француз халқының бірігуі (РПФ) деген ұйым құратынын жариялады. РИФ сыртқы саясатында Батыс Европа елдернің саяси және экономикалық одаққа бipiгyiне қолдады, Вьетнамдағы отарлық соғысты жақтады, байырғы халықтарға жекк құқық беру мүмкіндігін жоққа шығармай, Францияның отарлардағы саяси, экономикалық, әскери үстемдігін сақтауды талап еті. РИФ басшылары коммунизммен күресуді әу бастан-ақ басты міндетіміз деп санады. Олардың үгіт-насихатында Кенес Одағын агрессор, диктатор етіп айыптау кең орын алды.
Сыртқы министрлер кенеснің Москва мәжбүрледі Англия, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.