ЖАҢАРТЫЛҒАН БАҒДАРЛАМА БОЙЫНША ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

Қабылдаған:
Орындаған:

2021 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

3
1 ЖАҢАРТЫЛҒАН БАҒДАРЛАМА БОЙЫНША ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Жаңартылған білім мазмұнының ерекшеліктері
1.2 Информатика пәні бойынша жалпы білім беру бағдарламасының құрылымы

5
5

10

2 ЖАҢАРТЫЛҒАН БАҒДАРЛАМА БОЙЫНША ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Информатика пәнін оқыту процесіндегі педагогикалық тәсілдер
2.2 11-сыныпта өткізілген Информатика сабағының сабақ-жоспары

16
16
27

ҚОРЫТЫНДЫ
30
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
33
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Қазақстан Республикасындағы орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында жаңартылған білім беру бағдарламаларын әзірлеушілер Информатика пәні мұғалімдеріне төмендегідей кеңестер береді: топтарда жұмыс ұйымдастыру кезінде дифференциалды, жеке тұлғалық, құзыреттілік, интеграциялық, жүйелік және басқа тәсілдерді қолдану; зерттеу жұмыстары, проблемалық оқыту, жинақталған сыни ойлауды қолдану, ақпаратты сақтау және жіберу, жобалық жұмыстар, әр түрлі жағдайларда үйренген дағдыларын пайдалануға оқушыларды ынталандыру, басқа пәндік салалар бар интеграцияланған әдістерді пайдалану.
Сондай-ақ, белсенді оқыту стратегияларын қолдануға (тапсырмаларды орындау арқылы практикалық дағдыларды енгізу); кері байланыс (оқушылар арасында немесе мұғалім мен оқушы арасында); оқуды ынталандыру (оқушыға сенімділік беру); оқыту сапасын жақсарту (сараланған тапсырмалар).
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар пәнін оқытудың әдістемелік ерекшелігі оқушылардың жас ерекшеліктерін және Информатика пәнінің ерекшелігін ескере отырып, оқытудың белсенді формалары мен әдістерін оқу үдерісіне біріктіру болып табылады.
Информатика бойынша бастапқы оқу жоспары, сондай-ақ білім берудің бастапқы деңгейінде басқа пәндерді оқыту - мектеп оқушыларының жалпы білім берудегі ең маңызды кезеңі болып табылады.
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар пәнінің негізгі міндеттері: компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру; логикалық ойлауды дамыту; алгоритмдік дағдылар мен проблемаларды шешудің жүйелік тәсілдерін дамыту; қарапайым компьютерлік дағдыларды қалыптастыру (ақпараттық технологиялар саласындағы негізгі түсініктермен компьютерлермен танысу); роботының негізгі моделін құрастыру, роботқа арналған бағдарламаны жүктеу және іске қосу.
Білім беру түрі - мақсатқа бағытталған, жақсы ұйымдастырылған, танымдық және білім беру коммуникацияларының, өзара әрекеттесудің, оқытушы-студенттік қарым-қатынастың мазмұнды түрде бай және әдістәсілімен жабдықталған.
Білім формалары фронталды, ұжымдық, топтық, жұптық, жеке, сондай-ақ оқушылардың ауысымдық құрамына бөлінеді.
Оқудың фронтальды формасы - барлық оқушылар бірдей мазмұндағы немесе бірдей қызмет түрлерін меңгергенде қолданылады және мұғалімнің бүкіл сабақпен бірге бірыңғай тапсырмамен бірдей жұмысын қамтиды.
Бұл дәстүрлі ұйымдастыру формасы информатика сабақтарында өз құндылығын жоғалтпайды және ауызша, көрнекі және практикалық әдістерді, сондай-ақ білімді бақылау үдерісінде қолданылады.
Білім берудің топтық формаларында оқушылар әр түрлі негізде және әртүрлі кезеңдерде құрылған топтарда жұмыс істейді. Бұл, компьютерлік техниканы пайдалану кезінде, мысалы, жаңа бағдарламалық жасақтаманы меңгерген кезде, жобаларда жұмыс істегенде, компьютерлер жеткіліксіз болғанда және т.б. жағдайларда қолданылуы мүмкін. Топтық бланкілер әртүрлі деңгейдегі оқыту мен ынталандыруды ұйымдастыруға тиімді. Оқушылардың білімдерін жетілдіруі сыныптастарымен көбірек қарым-қатынас жасағанда нәтижелі болады.
Жұптасып оқытуда негізгі өзара әрекеттесу екі оқушының арасында болады, олар тапсырманы талқылай алады, өзара оқуды немесе өзара бақылауды жүзеге асырады.
Жеке білім беру нысаны мұғалімнің бір оқушымен қарым-қатынасын білдіреді. Информатика білімі жеке жаңа түр қалыптастырды: оқушы компьютермен бірге бір (оқушы - компьютер). Нəтижесінде, оқушы ақпаратты өзіндік жылдамдықта меңгереді, ол сабақ тақырыбы бойынша жеке бағыттын таңдайды.
Осы курстық жұмыстың мақсаты - Негізгі мектепте Информатика сабағының орнын анықтау, жаңартылған бағдарлама бойынша пәннің теориялық-әдіснамалық маңызын зерттеу.
Осы мақсатқа жету үшін келесі зерттеу міндеттері шешілуде:
1. Жаңартылған білім мазмұнының ерекшеліктері қарастыру.
2. Информатика пәні бойынша жалпы білім беру бағдарламасының құрылымын зерттеу.
3. Информатика сабағынан сабақ-жоспарын әзірлеу.
Алға қойылған міндеттерді шешу үшін келесі зерттеу әдістері қолданылды:
- үздіксіз іріктеу әдісі.
- теориялық талдау әдісі.
Зерттеу нысаны: Жаңартылған оқу бағдарламасы
Зерттеу пәні: Информатика
Курстық жұмыс: кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ЖАҢАРТЫЛҒАН БАҒДАРЛАМА БОЙЫНША ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1.1 Жаңартылған білім мазмұнының ерекшеліктері

Бүгінгі таңда білім беру мазмұнын жаңарту өте маңызды өзгерістердің сатысында жетістіктер формуласын ұсынған үлгі және оқу-тәрбиелік үрдісті жанжақты жаңа әдіс-тәсілдермен ұштастыру болып табылады.
Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасында Сапалы орта білім беруге тең қол жеткізуді қамтамасыз ету, тез өзгеріп жатқан әлемнің жағдайында зияткер, дене бітімі және рухани жағынан дамыған, табысты азаматы тұр. Білім беру мазмұнын жаңартусапалы білім, жарқын болашаққа негіздеп, бірқатар қалыптастыру деп атап көрсеткендей бүгінгі таңда білім беру парадигмасы білікті адамға бағытталған білімнен мәдениет адамына бағытталған білімге көшуді талап етеді.
Білім беруді жаңаша ұйымдастыру - оның философиялық, психологиялық, педагогикалық негіздерін, теориясы мен тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет етеді.
Білім беру жүйесіне өзгеріс енгізуге қажетті факторларды айтатын болсам, ол:
- әлем стандартына сай білім беру;
- бәсекеге қабілетті тұлға тәрбиелеу;
- табысты өмір сүру дағдаларын қалыптастыру;
- әлем азаматын тәрбиелеу;
- тәжірибелік дағдыларды дамыту;
- функционалдық сауаттылықты арттыру;
- мұғалімнің кәсіби шеберлігін жетілдіру.
Жаңартылған білім беру бағдарламаларының мазмұндық ерекшеліктері:
- пән мазмұнын жобалаудың күрделілік ұстанымы, яғни білім мен біліктерді арттыруда оқу материалын тігінен, сондай-ақ көлденеңінен біртіндеп кеңейту (білімді тақырыптар бойынша және сыныптар бойынша күрделендіру);
- таным заңдылығы мен пәндік операциялардың неғұрлым маңызды түрлері бойынша ойлау дағдысының деңгейлік жіктелімдеріне негізделген Блум таксономиясы бойынша оқыту мақсаттарының иерархиясы;
- білім беру деңгейлері және тұтас оқыту курсы бойынша педагогикалық мақсаттардың пәнішілік байланыстарды барынша ескеруге мүмкіндік беру;
- бір білім саласы пәндері арасында, сондай-ақ пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру барысында ортақ тақырыптардың болуы;
- бөлімдер мен ұсынылған тақырыптар мазмұнының уақыт талабына сәйкес болуы, әлеуметтік дағдылардың қалыптасуына назар аудару;
- оқу процесін ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді жоспарлар түрінде технологияландыру болып табылады.
Оқушыларды оқытудың ең жоғары стандарттарын қамтамасыз етуде мұғалімдердің қолданатын педагогикалық әдістемелерінің маңызды зор. Осы орайда, Хэтти (Hattie, 2011) білім беру шараларының оқушыларға әсерін талдау үшін 9000-нан аса метаталдау әдісін пайдаланып, 60155 педагогикалық зерттеу жүргізген. Мұғалімдер пайдаланатын әдіс-тәсілдер оқудың тиімділігіне елеулі әсерін тигізеді.
Педагогикалық әдістемелерді жетілдірмей тұрып, білім беру бағдарламасын өзгерту білім беру стандарттарына қатысты реформалау шараларының мүмкіндіктері мен нәтижелілігін төмендетіндігіне көз жеткізген. Білім беру бағдарламасының оқыту тәсілдерінің және бағалаудың қалай құрылуы қажеттігін, оңтайлы оқу ортасын қалыптастырудың ұсынысын ХименесАлександре (Jiménez-Aleixandre, 2008; Katchevich et al, 2011 сілтемесі) берген болатын:
1) Оқушылар оқу үдерісіне белсене қатысуы және олар білімдерін бағалап, өздері ұсынған қорытындыларының дәлелдерін ұсынуы, бір-біріне сын тұрғысынан қарауы тиіс.
2) Мұғалімдер оқушыларға бағытталған және дәлелдерді құру мен талдауға арналған рөлдік модельдер ретінде әрекет ететін оқыту тәсілдерін қолданулары керек.
3) Білім беру бағдарламасы проблемаларды шешудің тәсілдерін қамтуы тиіс.
4) Оқушылар мен мұғалімдер пікірлерді бағалауда білікті және оқушылар тек жазбаша тестілеу бойынша ғана бағаланбауы тиіс.
5) Оқушылар өздерінің алған білімдерін қолдана алуы және білімдердің қалай алынғанын талдай білуі қажет.
6) Оқушылардың диалогке және бірлескен оқуға қатысу мүмкіндігі болуы тиіс.
Сонымен қатар, педагогиканың түрлі аспектілері, атап айтқанда, оқушыға бағдарланған әдіс-тәсілдер, проблемаларды шешу, рефлексиялық оқу және бірлескен оқу тәсілдері қарастырылады. Оқыту әдістерінің барлық аспектілері сындарлы оқыту теориясымен үйлеседі. Сындарлы оқыту тәсілдері білім берудің дәстүрлі әдістерімен салыстырғанда, оқыту кезінде жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді (Hattie, 2011).
Сындарлы оқыту тәсілдері оқушылардың алдыңғы білімдерімен ұштастыра отырып, жаңа білім алуы туралы тұжырымдамаға негізделген. Бұл жерде ең маңыздысы: оқушылардың алдыңғы алған дағдылары жаңа дағдыларды меңгеруге үлкен ықпалын тигізеді, ал егер ол ескерілмесе, онда білім тереңге бармай, үстірт меңгерілген таяз білім болмақ. Мұндай үстірт білім оқушыға қазіргі әлемде жетістікке жету үшін қажетті сын тұрғысынан ойлау, рефлексия және басқа да дағдыларын, алған білімін қолдануына кері әсерін тигізеді. Оқушылар білімді толықтай меңгеру үшін ақпаратты енжар қабылдамай, сабаққа белсенді қатысуы керек.
Оқушылардың алған білімдерімен жұмыс істеуге, оны әрі қарай өңдеп, өз дағдыларын арттыруға мүмкіндік беретін жаттығуларды орындауға мүмкіндіктері болуы аса маңызды болып табылады. Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары оқыту үрдісінде негізгі міндеті өз бетінше әрекет етуге бейім, мүддесі мен қызығушылығы жоғары, өзіне сенімді, талдау жасауға қабілетті тұлға ретінде білім алуға ұмтылған оқушы тәрбиелеу болып табылады. Оқытушылар оқушылардың бойында бұл қасиеттерді:
- оқушылардың жеке пікірін тыңдай білу, меңгерген білім, білік, дағдыларын дамыту үшін бұларды үнемі қолданудың маңыздылығын ашып көрсетіп отыру;
- мұқият іріктелген тапсырмалар мен әрекет түрлері арқылы оқушыларды ынталандырушы және дамытпалы түрде оқыту;
- проблемаларды модельдеу және оқушыларға түсінікті жолдар арқылы оларды шешу стратегиясының мысалдарын көрсету;
- бағалау арқылы оқушылардың білім алуын қолдау;
- зерттеушілік әдіске және оқушылардың зерттеуіне негізделген белсенді оқытуға артықшылық беру;
- оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын дамыту;
- жалпы сыныптық, жеке және топтық жұмыс түрлерін үйлесімді ұйымдастыру қарастырылған әртүрлі оқыту стратегиялары арқылы қалыптастырып дамытады.
Жаңартылған бағдарлама бойынша әр оқытушы төмендегідей нәтижелерге қол жеткізеді: жаңартылған оқу бағдарламасының құрылымына; жаңартылған оқу бағдарламасының мазмұны мен жүйесіне; оқу бағдарламасының және оны іске асырумен байланысты құжаттамалардың мақсаты мен ресімделуіне; білім беру бағдарламасын іске асыруға көмектесетін тиісті педагогикалық тәсілдерді біледі және түсінеді. Жаңартылған бағдарлама бойынша әр мұғалім мазмұн мен жүйелілікті, білім беру бағдарламасын іске асыруға көмектесетін тиісті педагогикалық тәсілдерді қолдана алатын нәтижелерге қол жеткізеді.
Информатика пәні бойынша жаңартылған оқу бағдарламасы осы үдерістің құрамдас бөлігі болып табылады.
Информатика саласы бойынша оқушылардың білім, білік, дағдыларын қалыптастыру негізгі орта және жалпы орта білім беретін мектеп бағдарламасында жетекші орын алады, бұл информатиканың практикалық маңызымен, адамның қалыптасуы мен ойлауындағы мүмкіндіктермен, қоршаған әлемді танудағы ғылыми әдістер туралы түсінікті қалыптастырумен айқындалады.
Қазіргі заман талабына сай адам іс-әрекетінің барлық салаларында еркін қолданысқа енген ақпараттық технологиялар біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігі болып табылады. Ақпараттық технологияларды тиімді қолдану сандық үлгіде көрсетілген әртүрлі ақпараттың түрлерімен жұмыс істеу үдерісін тездетеді және жеңілдетеді.
Білім берудің басым бағыттарының бірі оқушылардың компьютерлік сауаттылығын қалыптастыру болып табылады. Оқушылардың компьютерлік дағдылар мен құзыреттіліктерді меңгеруі, бір жағынан, уақыт талабы болса, екінші жағынан, бұл талап ақпараттық технологиялардың өзге оқу пәндерін оқытудың тиімді құралы ретінде қолданылып, әртүрлі білім беру салаларымен байланыстыруға арналған ресурстар мен техникалық құралдар ұсынуына байланысты туындап отыр.
Информатиканы табысты табысты оқыту мұғалімнің тікелей кәсіби тәжірибесі мен құзыреттілігіне, оқу үдерісі нәтижелеріне басым көңіл бөлуіне байланысты.
Информатика пәнін оқу оқушылардың:
- информатиканы оқу барысында меңгерген ойлау және модельдеу дағдыларын әртүрлі өмірлік жағдайларда қолдануға болатынын түсінуіне;
- жүйелер абстракциялардың, алгоритмдердің және бағдарламалаудың көмегімен модельденетінін түсінуіне;
- информатика курсынан алынған білімді ғылым, техника, медицина, білім беру және мәдениет саласында тиімді қолдануға болатынын ұғынуына;
- бағдарламалау дағдыларын қолдану ағымдағы іс-әрекетті жетілдіре алатынын және жаңа идеялардың пайда болуына мүмкіндік беретін программалық қосымшалар жасауға септігін тигізетінін терең түсінуіне мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде табысты болу үшін оқушыларға білім қандай қажет болса, дағды да сондай қажет деген ойдың жақтастары көбейіп келеді. Бұл оқушылардың ақпаратты есте сақтап, алған білімдерін ұғынуын, түсінуін және әртүрлі салада қолдана білуін талап етеді. Білімді дәл осылай қолдану оқушыларға ХХІ ғасыр дағдысы деп жиі айтылып жүрген кең ауқымды құзыреттілікті меңгеруге мүмкіндік береді. ХХІ ғасыр дағдылары деген ұғымның бірнеше анықтамасы бар. Педагогикалық шеберлік орталығында мұғалімдердің біліктілігін арттыру бағдарламалары аясында Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) әзірлеген Құзыреттерді анықтау және іріктеу жобасының шеңберінде жасалған құрылым пайдаланылады. Бұл ретте құзырет жай ғана білім мен дағдыдан анағұрлым күрделі. Ол белгілі бір жағдайларда психологиялық ресурстарды (оның ішінде дағдылар мен өмірлік ұстанымдарын) жұмылдыра және соған сүйене отырып, күрделі міндеттерді шеше білу қабілетін қамтиды.
Мысалы, тиімді қарымқатынас құру қабілеті жеке адамның тіл білуіне, ақпараттық технологиялар саласындағы тәжірибелік дағдыларына және оның өзгелермен қарым-қатынас құра алуына сүйенетін құзырет болып табылады.
Жаңартылған жалпы білім беру бағдарламаларында оқушылардың бойында қалыптастыру қажет келесі құндылықтар мен дағдылар анықталған (1-кесте):

1-кесте. Құндылықтар мен дағдылар

Құндылықтар
Дағдылар
шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау;
- қарым-қатынас жасау қабілеті;
- өзгелердің мәдениетіне және көзқарастарына құрметпен қарау;
- жауапкершілік;
- денсаулық, достық және айналадағыларға қамқорлық көрсету;
- өмір бойы оқуға дайын болу.
- сын тұрғысынан ойлау; - білімді шығармашылық тұрғыда қолдана білу қабілеті;
- проблемаларды шешу қабілеті;
- ғылыми-зерттеу дағдылары;
- қарым-қатынас дағдылары (тілдік дағдыларды қоса алғанда);
- жеке және топпен жұмыс істей білу қабілеті;
- АКТ саласындағы дағдылар.

Пән бойынша білім, дағдылар мен құзыреттіліктерді анықтайтын оқу бағдарламаларын әзірлеу барысында жоғарыда келтірілген құндылықтар мен дағдылар ескерілген. Мұны осы құндылықтар мен дағдылардың барлығы қарастырылған Информатика пәнінің оқу бағдарламасынан көруге болады.
Гриффин және басқа авторлар (Griffin, P., McGaw, B. and Care, E., 2012) білім беру бағдарламаларын реформалау барысында білім беру саласындағы стандарттарға негізделген өзгерістер анағұрлым анық әрі айқын бола түскенін айтады. Англия, Германия, Норвегия, Сингапур және Австралия сияқты елдерде білім беру бағдарламасы құжаттамаларында мұғалімдер мен оқушылардан күтілетін нәтижелер нақты белгіленген. Қазақстанның барлық мектептерінен күтілетін нәтижелерді белгілеу барысында да осы тәсіл пайдаланылды. Оқушылардың нені білуі және істей алуы керектігін анықтаудағы мұндай нақтылық бүкіл Қазақстан бойынша барлық оқушылардан жоғары нәтиже күтілуін қамтамасыз етуге көмектеседі және мұғалімдердің білім беру бағдарламасын тиімді іске асыруына мүмкіндік береді.
Білім беру бағдарламасын жаңарту тұрғысынан үйлесімділік білім беру бағдарламасы қалай қабылданып, қалай іс жүзінде орындалатынына қатысы бар барлық компоненттер бірлесіп әрекет етіп, бір-бірін толықтырып, нығайтады дегенді білдіреді (Oates, 2010). Демек, жалпы білім беру бағдарламасының мазмұны, педагогикалық тәсілдер және бағалау тәсілдері бір мақсатқа жұмылдырылуы тиіс (Roach et al., 2008). Мұны төмендегі сызбадан көруге болады:

1-сурет. Білім беру бағдарламасының үйлесімділігі

Бұл жалпы білім беру бағдарламасы мен бағалау модельдері әзірленетін жүйе деңгейінде ғана емес, әр сыныпта, әр сабақта қолданылады. Мұғалімдер өздерінің оқыту қызметі білім беру бағдарламасының іске асырылуына қолдау көрсететініне, ал бағалау оқушыларға қажетті ақпаратты жеткізуге және олардың жетістіктеріне қолдау көрсетуге көмектесетініне сенімді болуы керек. Бұл мұғалімдердің тиімді оқытудың түйінді үш компоненті - білім беру бағдарламасы, педагогикалық тәсілдер мен бағалау жүйесінің оқушылар үшін бірлесіп қалай тиімді қолданылатынын толық түйсінуінің маңызды болып табылатынына назар аудартады.

1.2 Информатика пәні бойынша жалпы білім беру бағдарламасының құрылымы

Ақпараттық технологиялар адам қызметінің барлық салаларына енуімен қоса біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігі болып табылады. Ақпараттық технологияларды қолдану сандық түрлерде көрсетілген әртүрлі ақпараттың түрлерімен жұмыс істеу процесін тездетеді және жеңілдетеді. Көптеген елдерде білім берудің басым бағыттарының бірі - оқушылардың компьютер сауаттылықтарын қалыптастыру болып табылады. Егер бір жағынан, бұл құзыреттіліктерді меңгеру уақыттың талабы болса, екінші жағынан, әртүрлі білім салаларымен кіріктіру үшін ресурстар мен техникалық құралдарды ұсына отырып, басқа да оқу пәндерін оқытуда ақпараттық-коммуникациялық технологиялар жаңа құрал ретінде пайдаланылады.
Информатика пәні бойынша бағдарламаның мазмұны оқыту бөлімдерінен тұрады. Бұл бөлімдер дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік деңгейіне қарай бөлімшелерге бөлінеді. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары бөлімше аясында оқушылардың қаншалықты алға ілгерілегенін көрсетеді, бұл мұғалімдерге жұмысын жоспарлап, оқушыларды бағалап және алдағы уақытта олардың қандай шешім қабылдаулары қажеттігін анықтап, оны оқушыларға жеткізуге негіз болады.
Сонымен қатар, Информатика пәні бойынша оқу бағдарламасына негіз болған маңызды қағидат білім беру бағдарламасының спиральділік қағидаты болып табылады.
Спиральді білім беру бағдарламасы.
Спиральділік қағидаты бойынша құрылған білім беру бағдарламасы Джером Брунердің Білім беру үдерісі (1962) атты еңбегінде қарастырылған танымдық теорияға негізделеді. Оның пікірінше, ең күрделі материалдың өзі дұрыс құрылымдалып, дұрыс ұсынылатын болса, оны тіпті кішкентай балалар да түсіне алады.
Сонымен қатар, жұмыстау негізіне баланың бұрынғы өз тәжірибесі перне қоры, мағлұматы салынып, дәл айтқанда, балаға танымал жақын нәрседен басталғаны (Аймауытұлы, 1929) абзал.
Брунер адамның танымдық қабілеті шартты түрде бөлінген үш сатыдан тұрады деп тұжырымдайды:
- белсенді (жұмыс үдерісінде білім алу);
- бейнелік (суреттер мен бейнелердің көмегімен білім алу);
- таңбалық (сөздер мен сандардың көмегімен білім алу).
Бұл спиральді білім беру бағдарламасы тұжырымының дамуына себеп болған.
Джером Брунердің жұмысына негізделген спиральді білім беру бағдарламасының негізгі ерекшеліктері:
- оқушы мектепте оқыған кезде тақырыпты немесе пәнді бірнеше рет қайталап оқиды;
- әрбір қайталап оқыған сайын тақырыптың немесе пәннің күрделілігі арта түседі;
- жаңа білім алдыңғы біліммен тығыз байланысты және бұған дейін алынған ақпарат тұрғысынан қарастырылады.
Спиральді білім беру бағдарламасын жақтаушылар оның төмендегідей басымдықтарына назар аударады:
- оқушы пәнді қайталап оқыған сайын ақпарат толықтырылып бекітіліп отырады;
- спиральді білім беру бағдарламасы қарапайым идеялардан анағұрлым күрделі идеяларға қисынды жолмен ауысуға мүмкіндік береді;
- оқушыларды межеленген оқу мақсаттарына қол жеткізу үшін бұрын алған білімдерін қолдануға жетелеу ұсынылады.
Орта білім мазмұнын жаңарту аясында әзірленген оқу бағдарламалары оқушылардың бір сыныптан екінші сыныпқа өтуі кезінде білімі мен дағдылары қайталанып, одан әрі дамытылып отыратын спиральді білім беру бағдарламасы моделіне негізделген. Оқу үдерісінің алға ілгерілеуі айқын көрінуі үшін, оқу мақсаттары өзара тоғысқан бөлімдер мен бөлімшелерге топтастырылған. Оқушылардың сыныптан сыныпқа көшу барысында алға ілгерілеуіне орай, олар өздерінің дағдыларды меңгеріп, түсінуіне анағұрлым сенімді бола түседі.
Спиральді білім беру бағдарламасы Информатика пәні бойынша оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарының жүйесінен анық көрінеді. Мысалы, Компьютерлік жүйелер бөлімінің Программалық қамтамасыз ету бөлімшесі бойынша оқушылардың спиральді білім беру бағдарламасы арқылы алға ілгерілеуі айқын көрінеді, себебі сыныптан сыныпқа жоғарылаған сайын оқу материалы күрделеніп отырады:

2-кесте.

5-сынып
5-сынып 5.1.2.1 Бағдарламалық қамтамасыз ету ұғымын түсіндіру
6-сынып
6-сынып 6.1.2.1 Операциялық жүйенің негізгі міндеттерін атап өту
7-сынып
7-сынып 7.1.2.1 Бағдарламалау жүйесі және бағдарламалау тілдері ұғымдарын ажырата білу
7.1.2.2 Әртүрлі форматтағы мұрағаттарды құру және бумадан шешу
7.1.2.3 Файлдарды сақтау кезінде әртүрлі форматтарды қолдану
8-сынып
8.1.2.1 Жүйелік, қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету және бағдарламалау жүйесін ажырату
9-сынып
9.1.2.1 Қолданушының қажеттілігіне байланысты бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау
10-сынып
10.1.2.1 Қолданбалы программалық қамтамасыз етуді түрлері бойынша жіктеу 10.1.2.2 Түрлі операциялық жүйелердің артықшылықтары мен кемшіліктерін атау
11-сынып
11.1.2.1 Операциялық жүйенің утилиттерін қолдану

Сыныптан сыныпқа өткен кезде алға жылжу арқылы оқушылар оларға дүниетанымдар аясын кеңейтуге көмектесетін, оларды қалай және неліктен пайдаланатыны тұрғысынан мойындап және бағалап, олар сүйенуі мүмкін дереккөздер аясын кеңңейтуге көмектесетін, көбірек тәжірибе мен терең білімдер алады. Жасы мен тәжірибесі де оқу үдерісінде дербес шешімдер қабылдауға жағдай жасайтын болады.
Информатика пәні бойынша спиральділік қағидатына негізделген білім беру бағдарламасында төмендегідей мақсат, міндеттер қарастырылған: Информатика пәнін оқытудың мақсаты - оқушыларды қазіргі заманауи технологиялармен тиімді жұмыс істеу үшін базалық білім, білік және дағдымен қамтамасыз ету болып табылады.
Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:
- оқушыларда ақпараттық үдерістердің қоғамдағы ролінің түсінігін, ақпараттық технологияларды адам іс-әрекетінің әртүрлі салаларында пайдаланудың техникалық мүмкіндіктері мен перспективаларын қалыптастыру;
- оқушылардың ақпараттық технологияларды күнделікті өмірде, оқуда және келешек еңбек іс-әрекетінде тиімді қолдануларына әрекет ету;
- оқушыларды жүйелерді талдауға, шешімдерді, программалық қосымшалар жасауға, оларды дамытып жетілдіруге, сонымен қатар, өздерінің өнімдерін бағалауға мүмкіндік бере отырып, олардың компьютермен жұмыс істеудің негізгі қағидаларын түсінуін дамыту;
- талдау, абстракция, модельдеу мен программалау арқылы оқушыларға әр түрлі тапсырмаларды шешуді үйрету;
- оқушыларда логикалық, алгоритмдік, сонымен қатар, жалпылау мен үйлестік, тапсырмаларды құрамдас бөлікке ажырату мен ортақ заңдылықтарды бөлу, қойылған тапсырмаларды шешуге тиімді және рационалды тәсілдер табу мүмкіндіктерін қосатын есептік ойлауды дамыту;
- оқушыларда ақпараттық мәдениетті қалыптастыру - жалпы ережелерді ұстану және жеке тұлға мен бүкіл қазақстандық әлеуметтің мүддесін көздеу;
- оқушылардың ғылыми тілді меңгеруіне және пән бойынша ұғымдық аппаратты байытуға септік жасау.
Осы белгіленген міндеттер негізінде пәннің оқу бағдарламасында информатиканы оқытудың дидактикалық міндеттері айқын көрсетілген.
Негізгі орта білім беру деңгейінде информатиканы оқыту абстракция, модельдеу және программалау жолдары арқылы ақпараттық технологиялар құралдарын пайдалана отырып, оқу үдерісінде оқушылардың тәжірибелік дағдыларын дамытуға баса назар аударуды көздейді.
5-9 сыныптарда информатиканы оқытудың әдістемелік ерекшелігі қарқынды дамып келе жатқан қоғам жағдайында оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы құзыреттілігін дамыту болып табылады.
Пәнді оқыту оқушылардың ақпараттық сауаттылық деңгейін көтеруге, ақпараттық технологиялар саласындағы біліктілік негіздерін білу және түсінуге, алгоритмдік және логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталады.
Жалпы орта білім беру деңгейінде информатиканы оқытуда (10-11-сыныптар) қазіргі кездегі ақпараттық технологиялардың теориялық негіздері бойынша базалық білім жүйесін және визуалды программалауды меңгеру, оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар құралдарымен жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру, оқушыларды жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тиімді пайдалануға дағдыландыру, танымдық және зияткерлік қабілеттерін дамыту көзделеді.
Жаратылыстану-математикалық бағыттағы сыныптарға арналған информатика курсында есептерді шешу негізінде жүйелік және алгоритмдік ойлауды дамыту жалғасады. Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы сыныптардағы информатика курсының ерекшелігі ақпараттық-коммуникациялық технологияларды тереңдете оқыту болып табылады.
Информатиканы оқытудағы тілдік мақсаттар Информатика пәнінің мазмұны оқыту тілі арқылы баяндалады. Әр пәннің өзінің жеке сөйлеу стилі бар, оны нақты пәннің академиялық тілі деп атауға болады. Академиялық тіл пән мазмұнын меңгеру, ойлау және осы пәнде қолданылатын ұғымдармен жұмыс істеу қабілетін жақсартуға арналған басты құрал болып табылады. Академиялық тілді дамыту тұрақты назар аударуды талап етеді. Оқушылардың академиялық тіл мен пән мазмұнын толық игеруі үшін білім алу үдерісінде үнемі қолдау көрсетілуі қажет.
Екінші немесе үшінші тілдер арқылы білім алатын оқушылардың басым бөлігі академиялық тіл мен пән мазмұнын игеруі үшін бүкіл оқу барысында қолдауды қажет етеді. Тілдік мақсаттар академиялық тілді үйрену үшін маңызды құрал болып табылады. Оқушылардың олардан қандай нәтиже күтілетінін түсінуі тілдік мақсаттардың анық құрылуына байланысты. Сондай-ақ, тілдік мақсаттар мұғалімдер мен оқушыларға оқуға деген ынтасын арттырып, қолдауға көмектеседі.
Пән мұғалімдері оқушылардың пән мазмұнын меңгеріп, академиялық тілдерін дамытуына қолдау көрсетеді.
Академиялық тілді меңгеруге қолдау көрсету үшін мұғалімдерге сабақ жоспарларына төмендегі сияқты оқу мақсаттарын жүйелі түрде қосу ұсынылады:
- оқушылардың назарын академиялық тілге аудару (мысалы, пән бойынша оқу мақсаттарына жету үшін қажетті терминология немесе тұрақты тіркестері бар лексиканы қолдану);
- сабақ барысында пән мазмұнының ұғымдарымен жұмыс істеуге қажетті жұмыс тілін ұсыну (мысалы, топтық жұмыс жүргізуге, сұрақты дұрыс қоюға, жағдайды талдап, пікірталас жүргізуге қажетті сөздер мен сөз тіркестері);
- алдын ала оқыту және пәнді оқуда дұрыс қолдана білу үшін қажетті терминология мен тіркестер жиынтығын қамтитын лексиканы алдын ала орынды жағдайларда пайдалану;
- түрлі мақсаттарға қол жеткізу үшін оқушылардың тілдік дағдылардың барлық төрт түрін түрлі комбинацияда (мысалы, оқылым-тыңдалым, оқылым-жазылым, оқылым-айтылым, тыңдалым-жазылым және т.б.) қолдануы;
- оқушыларды пікірталас, диалогтерге қатыстыру (мысалы, оқушыларды толық жауап беруге ынталандыру, білу деңгейіндегі сұрақтармен шектелмеу, пікірталас тиімді болуы үшін оқушыларды өз білімін қолдануға түрткі болу, сондай-ақ оқушылар диалогке қатыса алуы үшін қажетті лексикалық қормен қамтамасыз ету);
- тіл үйренуге тән оқу дағдыларын дамыту (мәселен, таңдап алынған материалдарды тыңдау, түсіндіру, металингвистикалық және метатанымдық сананы дамыту, басқаша тұжырымдау, сөздікпен жұмыс істеу дағдылары);
- тіл туралы сыни ойларын дамыту (мысалы, тілдерді салыстыру, оқушыларды тілді барынша нақты пайдалануға ынталандыру, тілді үйренудегі жетістікті бағалау);
- сабақ басында тілдік мақсатты белгілеу және сабақтың соңында осы мақсат бойынша қол жеткізілген жетістіктерді талқылау.
Тілдік мақсат үлгісі оқу жоспарының әр бөлімінде көрсетілген. Сонымен қатар, тілдік мақсат үлгісінде академиялық тілдің құрамдас бөліктері ұсынылған, оны оқушылардың есте сақтап, пайдаланулары керектігін ескерту маңызды.
Бұл құрамдас бөліктер төмендегі тақырыпшаларда ұсынылған: (1) пәнге тән арнайы лексика және терминология; (2) диалог жазылымға арналған пайдалы сөз тіркестері. Егер пәннің тілі анық әрі оқушыларға түсінікті болса, бұл олардың пән бойынша оқу мақсаттарына ғана емес, тілдік мақсаттарға да қол жеткізуіне көмектеседі.
Тілдік мақсаттарды белгілеу үшін келесі етістіктерді пайдалануға болады: саралау, санаттарға бөлу, таңдау, жіктеу, салыстыру, байланыстыру, қарсы қою, көшіру, құрастыру, сынау, анықтау, суреттеу, әзірлеу, бағамдау, түсіндіру, мысал келтіру, жорамалдау, анықтау, негіздеу, келіссөз жүргізу, болжау, өндіру, балама шешім ұсыну, себебін түсіндіру, пысықтау, қайта ұйымдастыру, басқа сөзбен айту, мазмұндау, қайта қарап шығу, көшіріп алу, рөлдік ойын ойнау, қорыту, жинақтау және жазу, түрлі мақсатта пайдалану, өз сөзімен анықтама жазу, безендіру.
Тілдік мақсаттардың бірқатарын пән мазмұнына сай оқу мақсаты ретінде қарастыруға болғанымен, мазмұн мен тілдің бөлінуі оқушылардың мазмұнға да, тілге де баса назар аударуына көмектеседі.
Сонымен қатар, бұл жауап шешімге назар аударумен қатар, сол жауапшешімді іздеу үшін қолданылатын үдерістерге назар аударылуын теңдестіруге көмектесе алады. Атап айтқанда, осы үдерістерге баса назар аудара отырып, тілдің барынша нақты қолданылуын және ойлау әрекетін жақсартуға болады.
Оқушылардың тілдік дағдыларын дамытудың маңызы Информатика пәні бойынша оқу бағдарламасының мақсаттарының бірі жеке тұлғаны әлеуметтендіру, яғни әртүрлі қоғаммен тиімді қарым қатынас орнатуға қабілетті азаматтарды тәрбиелеу болып табылады.
Осы мақсатқа жету үшін оқушының өз ойын еркін айтуына ықпал ететін дағдыларын дамытуды ынталандыратын және қолдау көрсететін орта қалыптастырылуы тиіс. Оқу үдерісінде Информатика пәнінің академиялық тілі мен ұғымдар аппаратын сауатты пайдалану арқылы оқушының әртүрлі байланыс құралдарын қолдануда тілдік дағдыларын дамытудың маңызы зор.
Информатика пәнінің мұғалімі оқу үдерісінде пән бойынша тапсырмалар мен жаттығуларды орындау барысында оқушылардың тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамытуға назар аударуы керек:
- қойылған мақсаттарды дұрыс түсініп, қажетті ақпаратты таңдай білу;
- түсініксіз жағдайлар туындағанда, дұрыс сұрақ қоя білу және зейін қойып тыңдау; - бір-бірін тыңдау және нақтылыққа көз жеткізгеннен кейін қорытынды жасау; - көпшілік алдында топтық жұмыс қорытындысын қорғай білу;
- жұмыстың таныстырылымын жасаудың алдында барлық құжаттардың дұрыс жазылуын, мәтіннің пунктуациясы мен грамматикасын алдын ала тексеру және оқып шығу қажет;
- техникалық нұсқаулықты пайдалануда қажетті мәтінді іздеу үшін пәндік көрсеткіштерді, мазмұнды және сілтемелерді тиімді пайдалану;
- кодты түсінікті, құрылымды, логикалық тұрғыдан оңтайлы және ұқыпты жазу;
- жоба жұмыстарын дайындаудың техникалық құжаттарын электронды нұсқада сауатты құрастыру;
- сызбаларды, кестелерді, диаграммаларды дұрыс пайдалану және қорытындылар мен ұсыныстарды нақты тұжырымдау.

2 ЖАҢАРТЫЛҒАН БАҒДАРЛАМА БОЙЫНША ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

2.1 Информатика пәнін оқыту процесіндегі педагогикалық тәсілдер

Оқушыларды оқытудың ең жоғары стандарттарын қамтамасыз етуде мұғалімдердің қолданатын оқыту тәсілдері (яғни, педагогикалық әдістемелер) маңызды. Хэтти (Hattie, 2011) білім беру шараларының оқушыларға әсерін талдау үшін жүргізілген 60155 педагогикалық зерттеу аясында 9000-нан аса метаталдау әдісін пайдаланды. Олар алдында қол жеткізген жетістіктерден кейін оқушылардың алға жылжуына мұғалімдердің педагогикалық шеберлігі айтарлықтай септігін тигізетінін дәйекті түрде көрсетті. Мұғалімдер пайдаланатын әдістәсілдер оқудың тиімділігіне елеулі әсерін тигізеді. Педагогикалық әдістемелерді жетілдірмей тұрып, білім беру бағдарламасын өзгерту білім беру стандарттарына қатысты реформалау шараларының мүмкіндіктері мен нәтижелілігін төмендетеді. Білім беру бағдарламасының, оқыту тәсілдерінің және бағалаудың қалай құрылуы қажеттігінің мысалын Хименес-Алейксандренің (Jiménez-Aleixandre, 2008) дәлелдерді құрудың оңтайлы оқу ортасына арналған ұсынысынан көруге болады (2008, Katchevich et al, 2011 сілтемесі).
1) Оқушылар оқу үдерісіне белсене қатысады. Олар білімдерін бағалап, өздері ұсынған қорытындыларының дәлелдерін ұсынуы және бір-біріне сын тұрғысынан қарауы тиіс.
2) Мұғалімдер оқушыларға бағытталған және дәлелдерді құру мен талдауға арналған рөлдік модельдер ретінде әрекет ететін оқыту тәсілдерін қолданулары керек.
3) Білім беру бағдарламасы проблемаларды шешудің тәсілдерін қамтуы тиіс.
4) Оқушылар мен мұғалімдер пікірлерді бағалауда білікті болуы тиіс және оқушылар тек жазбаша тестілеу бойынша ғана бағаланбауы тиіс.
5) Оқушылар өздерінің алған білімдерін қолдана алуы және білімдердің қалай алынғанын талдай білуі тиіс.
6) Оқушылардың диалогке және бірлескен оқуға қатысу мүмкіндігі болуы тиіс.
Информатика пәні бойынша оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттары оқушылардан өздерінің дағдыларды үйренуі туралы ой-пікірлерін білдіріп, оны талдай және бағамдай білуді талап етеді.
Информатика пәні бойынша критериалды бағалау және оқытуды жоспарлау тарауында бағалау жүйесі қарастырылады. Сонымен қатар, педагогиканың түрлі аспектілері, атап айтқанда, оқушыға бағдарланған әдіс-тәсілдер, проблемаларды шешу, рефлексиялық оқу және бірлескен оқу тәсілдері қарастырылады.
Оқыту әдістерінің барлық аспектілері сындарлы оқыту теориясымен үйлеседі. Сындарлы оқыту тәсілдері білім берудің дәстүрлі әдістерімен салыстырғанда, оқыту кезінде жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді (Hattie, 2011). Сындарлы оқыту тәсілдері оқушылардың алдыңғы білімдерімен ұштастыра отырып, жаңа білім алуы туралы тұжырымдамаға негізделген.
Бұл жерде ең маңыздысы: оқушылардың алдыңғы алған дағдылары жаңа дағдыларды меңгеруге үлкен ықпалын тигізеді, ал егер ол ескерілмесе, онда білім тереңге бармай, үстірт меңгерілген таяз білім болмақ. Мұндай үстірт білім оқушыға қазіргі әлемде жетістікке жету үшін қажетті жоғарыда аталған сын тұрғысынан ойлау, рефлексия және басқа да дағдыларын, алған білімін қолдануына кері әсерін тигізеді. Оқушылар білімді толықтай меңгеру үшін ақпаратты енжар қабылдамай, сабаққа белсенді қатысуы керек. Оқушылардың алған білімдерімен жұмыс істеуге, оны әрі қарай өңдеп, өз дағдыларын арттыруға мүмкіндік беретін жаттығуларды орындауға мүмкіндіктері болуы аса маңызды болып табылады.
Қазіргі заманда оқушылардың оқуды үйрену және өздігімен жұмыс істеуі, қызығушылығы бар, сенімді, жауапты және зияткерлі тұлға болу қағидасы білім берудің басым бағыттарының бірі болып табылады. Мұғалімдерден оқытудың әртүрлі әдіс-тәсілдерін пайдалана отырып, оқушылардың бойында төмендегідей қасиеттерді тәрбиелеуі және дамытуы күтіледі:
- оқушының дамуы үшін оның жеке пікірін тыңдау және бойындағы білімін, білігін, дағдысын пайдалануының маңыздылығын мойындау;
- оқушыларды тиянақты сараланған тапсырмалар мен жаттығулар арқылы ынталандыру және дамыта оқыту;
- оқушыға түсінікті тәсілмен модельдеу және есептердің шешімін табу мысалдарымен сүйемелдеу; - оқушыларды оқытуда оқу үшін бағалау арқылы қолдау;
- есептерді шешу мен талдау негізінде оқушылардың зерттеу іс-әрекеттері мен белсенділігін ынталандыру;
- оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту; - оқушылардың жеке, жұппен, топпен және жаппай сынып арасында жұмыс істеу ісәрекеттерін ұйымдастыруды қамтиды.
Информатика пәнін оқытуда келесі педагогикалық тәсілдер ұсынылады:
- саралау тәсілі - оқушылардың шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін белсенді дамытуға, оқыту қызығушылығана басқа әдіс-тәсілдер табуына мүмкіндік береді.
- іс-әрекет тәсілі - оқушылардың максималды өзбетінше танымдық әрекеттер негізінде ақпараттық және коммуникациялық құзіреттіліктерін қалыптастыруға, оқытуды атқарушы әрекетіне бағыттауына мүмкіндік береді.
- жеке-тұлғалық тәсіл - білім беру мақсаттарын іске асыруда мұғаліммен оқушы арасында тең әрекеттесуді көздейді.
Келесі білім беру мақсаттарын шешеді: оқушы мен мұғалім арасындағы кедергіні бұзу, диалогтық қарым қатынасты орнату, шығармашылық қабілетке, ынтымақтастыққа және әлеуметтік белсенділіккке талпынуға жәрдемдесу.
- құзіреттілік тәсіл - оқушылар білім мен білікті тұтас бірге меңгеруді көздейді.
- кіріктірілген тәсіл - Информатика пәнің басқа оқу пәндерімен тығыз байланыстырады.
- жүйелік тәсіл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.