Ибн Синаның өмірбаяны мен өмірлік тәжірибесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

" Мен өзімнен кейін төрт дәрігерді қалдырып жатырмын Олар күн, таза ауа су және дене жаттығулары"

Абдулазизов Д. Ғ В-ФКБ-02-20

«Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы» АҚ Шымкент қ

Резюме : В данной статьи жизненный опыт и биографии Абу Али ибн Сины. А также роль ибн Сины в то время и трудности, его работы, его ученики, его место жительство

Summary: In this article, the life experience and biography of Abu Ali ibn Sina. As well as the role of Ibn Sina at that time and difficulties, his work, his students, his place of residence

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласындаҰлттық сананы жаңғыртқанда өзіміздің, қазақстандық дербес даму үлгісін қалыптастыруымыз керектігі баса айтылған. Бұл - қазақтың барлық ұлттық салт-дәстүрлерін, ең бастысы, мемлекеттік тіліміз бен әдебиетімізді, мәдениетімізді, рухымызды жаңғырту. Өскелең ұрпақтың бойына елжандылық, ұлтжандылық қасиеттерін сіңіру. [1]

Ибн Сина 980 жылы Сафар айында Бұхараның Афшона ауылында шенеуніктің отбасында дүниеге келген. 986 жылы Ибн Синаның отбасы Бұхараға қоныс аударды, сол кезден бастап жас Хусейн бастауыш білім алып, ғылым үйрене бастады. Оның жастығы мен жастық шағы Саманидтер билігінің соңғы жылдарынан, әсіресе Нұх II ибн Мансур Саманидтің кезеңінен басталады.

Ибн Сина талантты, есте сақтау қабілеті күшті және ойы өткір болғандықтан, өз заманында белгілі ғылымдарды тез игеруге кірісті. 10 жасында ол Құранды басынан аяғына дейін жаттады. 13 жасынан бастап бастауыш математиканы, логиканы, заң ғылымын, философияны оқи бастады. Ибн Синаның жастығына қарамай, Әбу Абдулла Нотилидің басшылығымен Хасан ибн Нух Кумриден философия, медицина ғылымын егжей-тегжейлі оқып, біртіндеп дәрігер болды. Ол өзіне дейінгі шығыс ойшылдарының шығармаларын терең зерттеумен қатар, ежелгі Грецияның табиғи, философиялық мұраларын, атап айтқанда Аристотель, Евклид, Птоломей, Гален, Гиппократ, Пифагор, Порфирий шығармаларын ыждағаттылықпен зерттеді. 16-17 жасында Ибн Сина әйгілі дәрігер және әкім ретінде танымал болды. [2]

1000 жылы Бұхараны сатқындары көшпелілерге есігін ашып береді көшпелілер кіріп Бұхарадағы ғалымдар орталығы на және үлкен кітапхана ға от қояды кейін ибн Сина Бұхарадан шығып, мәдени орталықтардың бірі Хорезмге жолға шығады. Ибн Сина жолда бір керуенге қосылады ол жерде бір адам Хусейнге шәкіртікке түседі ол Джузджани еді, сөйтіп Хорезмге де келеді Ургенчте ол уақытта оба тарқалған еді қаланың қонақтары санақсыз керуендер артқа қайтады сонымен бірге ибн Сина келген керуенде, бірақ ол Ургенчке қорқпай кіребереді сол кезде шәкірті сұрады неге ол жерде оба тарқалған ғой артқа қайтайық деді сонда ибн Сина «егер дәрігер аурудан қорқса онда адамдардың әлі не кешеді» сонда шәкірті сұрайды мен жаспынғой онда мен не істейін, сіз қайта беріңіз деп жауап береді ол кезде шәкірті қайтып кетеді ибн Сина қала ішіне кірген кезде шәкірті ойланып қайтып келеді қаланың басын да алдамшы тәуіп ол бұрынғы Бұхараның билеушісінің көмекшісі болған еді ол алаяқ обаны бір түрлі тәсілде емдеп жатқанды көреді негізі ол емдеу емес алаяқтық еді Хусейн күзетіп тұрар еді, ол алаяқ сол үйдегі бір қойды алып шығып кетеді сонда ибн Сина шәкіртіне ол қара обаны алып кетіп бара жатыр деді сонда шәкірті Джузджани ұстаз бұл оба емес, қой ғой деді сонда ибн Сина жоқ қой ауру адамдың яғни оба болғандың үйінен шыққан, демек оба оның жүндерінің арасында болуы мүмкін, мен оба тұралы тәжирибе жүргізіп көргенмін ол кішкентай жануар ол басқада жұқпалы ауруларда болады ол барлық нәрсеге жабысып алады кейін басқа біреуге өтеді ол кішкентай болғанымен өте күшті деп айтады, сонда олар мағанда жабысып алған шығар дейді сонда ұстаз сізге әлбетте жұғады өйткені сіз өте қорқақ адамсыз, «қорқпағанға дерт жұқпас» дейді ибн Сина.

Ибн Сина Абу Райхан Беруний ді қала ішінен іздейді кейін тауып кездеседі де Беруний сіз кімсіз деп сұрады мен ибн Синамын деп айтты, Беруний қуанып құшағына алмақшы болған еді, тоқтаңыз маған таза үсті бас пен көбірек сірке келтірсеңіз деп сұрады сонда Беруний таңданып тұрып бұл қайсы елдің қайсы жердің әдеті деп сұрады сонда ибн Сина қай жерде қара оба үкім етсе сол жердің әдеті болуы керек деп күлімсіреп жауап берді. Беруний ибн Синаны өз сарайына алып кірді сарайда көп ғалымдар бар еді бірақ медицина жолында емес. Беруний ибн Синаны сарай ғалымдары мен таныстырды, содан кейін ибн Сина лезде қара оба мәселесін талқылап кетті. Қара обаны жоқ қылу үшін әуелі дүрбелеңді жоғалту керек, оба адамнан адамға жұғады ол бәр нәрсеге киімге, қолға жабысып алады соның үшін алды сатты, базарларды, уақытша мешіттерді де жабайық әр кім намазды өз үйінде оқысын деп айтты ибн Сина, сонда Беруний: ғибадатты тоқтатып, мешіттерді жауып, молдалар біздерді аман қоя мекен, егер менің айтқанымды қылмасақ онда оба барлығымыздың басымызға жетеді деп айтты ибн Сина. Барлығы жабылды базарлар мешіттер арадан уақыт өтіп оба тегімен жоқ болып кеткен екен сол жердегі ғалымдарға медицинаны үйретіп, сол орталықта Беруний қатты ауырып қалады оны отасыз емдеу мүмкін емес еді, ота жасап Берунийдің өмірін сақтап қалады. Тойлап жатқан кезде көшпеліле рУргенчке бастырып келе жатыр деген хабар естийді, егер көшпелілер Ургенчке келсе бірlt бір ғалымдарды аман қоймауын Беруний жақсы білер еді сол күні өзбек ғалымдары мен ғұламалары қоштасып тарап кеткен екен[3]

1023 жылы ол Исфаханға барып, бүкіл өмірін ғылыми еңбектер жазуға арнады. Ибн Синаның «Китаб әл-Қанун фит-тибб», «Китаб ун-наджот», «Китаб ул-инсаф» сияқты әйгілі еңбектері, оның геометрия, астрономия, өсімдіктер мен жануарлар әлемі туралы трактаттары, логика, «Хай ибн Якзан» философиялық әңгімесі жазылған Ол Исфахан қаласында обсерватория салумен айналысқан.

Ибн Синаның өмірі оның өмірбаяны мен оның шәкірті Джузджани қалдырған дереккөздерінен белгілі. Ибн Синаның ғылыми қызығушылықтары, оның дүниетанымының қалыптасуы, ежелгі Шығыс мәдениеті, грек ғылымы, философиясы, Орта Азия халықтарының тәуелсіздік үшін күресі маңызды рөл атқарды. Ибн Сина өзінің өмірбаянында Фарабидің «Метафизикалық мақсаттар», «Фусусул-Хикам» сияқты маңызды трактаттарын мұқият зерттеп, кеңінен қолданғанын атап өтеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.