Алматы облысының жазық бөлігінің қоңыр топырағының құнарлығымен жүгері өнімділігіне тыңайту жүйелерінің әсері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: АНЫҚТАМАЛАР

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: КІРІСПЕ

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

: I

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ЗЕРТТЕУ АУМАҒЫ ТУРАЛЫ МАҒЛҰМАТТАР

: 1. 1

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Алматы облысы, Ұйғыр ауданы жазық бөлігінің топырақ жамылғысына шолу

: 1. 2

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Топырақ құнарлығы мен түрлері

: 1. 3

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Тыңайтқыштардың топырақ құнарлығына әсері

: 1. 4

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Жүгері дақылына жалпы сипаттама

: 1. 5

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Тыңайтқыштардың жүгері дақылының өнімділігіне әсері

: II

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР:

АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ТОПЫРАҚ-КЛИМАТТЫҚ

ЖАҒДАЙЛАРЫ МЕН ЗЕРТТЕУ БАҒДАРЛАМАСЫ

: 2. 1

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Климат жағдайы

: 2. 2

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Топырақ түзуші жыныстар мен жер бедері

: 2. 3

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Алматы облысы жазық бөлігінің қоңыр топырағының сипаттамасы

: III

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ

: 3. 1

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Топырақты агрохимиялық зерттеу нәтижелері

: 3. 2

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Топырақтың минералды және органикалық тыңайтқыштарға қажеттілігін анықтау

: 3. 3

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Топырақ құрамындағы қара шірінді мөлшері

: IV

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ЖҮГЕРІ ДАҚЫЛЫНЫҢ ӨНІМДІЛІГІ МЕН САПАСЫНА ТЫҢАЙТҚЫШТАРДЫҢ ӘСЕРІ

: 4. 1

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Жүгері дақылының даму сатылары

: 4. 2

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Жүгері дақылының әр түрлі даму кезеңдерінде тыңайтқышты қажетсінуі

: 4. 3

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Жүгері дақылына тыңайтқыштардың ұсынылған дозалары

: V

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР:

ЖҮГЕРІ ДАҚЫЛЫ ЕГІСТІГІНЕ

ТЫҢАЙТҚЫШ ҚОЛДАНУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ

ТИІМДІЛІГІ

: 5. 1

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: Қоңыр топырақ пен жүгері дақылы егістігіне тыңайтқыш қолданудың экономикалық тиімділігі

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ҚОРЫТЫНДЫ

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР: ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Топырақтың құнарлылығын сақтау және көбейту проблемасы Қазақстандағы ауылшаруашылық өндірісіндегі басты проблемалардың бірі болып қала береді. Қалдықтарды кәдеге жарату мәселесін оларды экологиялық, экономикалық және энергияны үнемдейтін маңызы зор материалдық айналымға қайтару арқылы шешуге болады. Ауылшаруашылық дақылдарын өсіруде дәстүрлі емес тыңайтқыштар ретінде әр түрлі салалардың органикалық қалдықтарын қолданған жөн деп саналады.

Соңғы жылдары әлемдік нарықтағы бағаларға көшуге байланысты жүгері астығын сыртқы нарыққа экспорттауға мүмкіндік туды. Бұл көптеген елдерде жүгерінің егіс алқаптарының кеңеюіне, өнімділігі жоғары будандарды пайдалануға, өсірудің заманауи технологияларын қолдануға түрткі болды және олардың астық өнімін едәуір арттыруға мүмкіндік берді. [1] .

Жүгері - ең өнімді дақылдардың бірі [2] . Үнемі жоғары өнім алу үшін ауыспалы егістің барлық салаларында жоғары сапалы тұқымдарды қолданатын заманауи технологияларды, өсіру мен жинауға арналған жоғары технологиялық жабдықтарды, өсімдіктерді қорғаудың тиімді құралдары мен әрине, оңтайлы ставкаларды әзірлеу қажет. минералды тыңайтқыштар және оларды қолдану әдістері [3] .

Соңғы жылдары Қазақстанда құрылған жүгері будандары ғылыми негізделген өсіру технологияларын сақтай отырып, гектарына 80-100 және одан да көп центнер астық түзуге қабілетті. Жаңа будандар өсу жағдайына жоғары жауап береді. Минералды қоректену және суға қол жетімділік шарттары будандардың әлеуетін толығырақ іске асыруға және олардың өнімділігін арттыруға ықпал ететін маңызды факторлар болып табылады [4] .

Жүгері дәнінің өнімін арттыру және сапасын жақсарту үшін оны өсімдіктердің қажеттіліктеріне сәйкес өсу кезеңінде қоректік заттармен қамтамасыз ету қажет. Сонымен қатар, республикада қолданылатын тыңайтқыштар көлемінің азаюы топырақты қоректік заттармен қамтамасыз етудің нашарлауына әкеліп соқтырғанын есте ұстаған жөн. Тыңайтқыштарды қолдануды қажет ететін егістік алқаптарының ауданы едәуір өсті. Сондықтан тыңайтқыштардың өнімділігі мен өтелуін жоғарылатуды қамтамасыз ететін тыңайтқыштарды қолданудың экономикалық әдістерін, әдістерін әзірлеу және жетілдіру, әсіресе тыңайтқыштарға жоғары жауап беретін жаңа жүгері будандарының пайда болуына байланысты өзекті болып табылады. вегетациялық кезең. Ауылшаруашылық тауар өндірушілерін тыңайтқыштармен жеткіліксіз қамтамасыз ету жағдайында топыраққа енгізілген қоректік заттардың әрбір килограмы өнімге жоғары төлемді қамтамасыз етуі маңызды. Сондықтан ресурстарды үнемдеуге және жүгері дәнінен жоғары және тұрақты өнімділікті қамтамасыз етуге негізделген тыңайтқыштарды енгізу әдістерін қолдану қажет болады [4, 5, 6, 7] . Тыңайтқыштардан алынатын қоректік заттарды тиімді қолдану оларды қолданудың жергілікті әдісімен жүзеге асырылады. Сонымен бірге тыңайтқыштар тамыр жүйесінің жанына орналастырылады және күзде енгізілген негізгі тыңайтқыштың қоректік заттарымен салыстырғанда жас өсімдіктерге оңай қол жетімді [8] .

Осыған байланысты, топырақтың құнарлылығын арттырудың және өсімдіктердің қоректенуін жақсартудың маңызды резервтерінің бірі ретінде тыңайтқыштарға назар аударылуда.

Қоректік заттардың жоғалуын азайтуға, тыңайтқыштардың өтелуін арттыруға бағытталған жоғары экономикалық тиімділікті қамтамасыз ететін ресурстарды үнемдейтін технологияларды жасау маңызды ғылыми және практикалық қызығушылық тудырады.

Осыған байланысты, топырақты өңдеудің, органикалық және минералды тыңайтқыштардың дозаларының дәнді жүгерінің өнімділігі мен топырақтың құнарлылығына әсерін жан-жақты зерттеу қажет болды.

Жұмыстың мақсаты - Алматы облысының жазық бөлігінің қоңыр топырақ құнарлылығы мен жүгері өнімділігіне тыңайту жүйелерінің әсерін анықтау.

Негізгі міндеттер

- қоңыр топырағының агрохимиялық талдау жасау;

- жүгері дақылының қоңыр топырақтағы өнімділігі;

- қоңыр топыраққа азотты, фосфорлы, калийлі тыңайтқыштардың әсерін анықтау;

- жүгері дақылының тыңайтқыш мөлшеріне азот, фосфор және калийді пайдалану анықтау;

- топырақты негізгі өңдеу әдістерінің, қолданылған тыңайтқыштардың жүгері өсірудің экономикалық тиімділігіне әсерін анықтау;

І ЗЕРТТЕУ АУМАҒЫ ТУРАЛЫ МАҒЛҰМАТТАР

1. 1 Алматы облысы, Ұйғыр ауданы жазық бөлігінің топырақ жамылғысына шолу

Алматы облысы Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысында орналасқан. Алматы облысының аумағында 16 аудан, 10 қала, соның ішінде облыстық маңызы бар 3 қала (Талдықорған, Қапшағай, Текелі), аудандық маңызы бар 7 қала, 770 елді-мекендер орналасқан (1-сурет) .

1-сурет - Алматы облысының аудандары

Ұйғыр ауданы - Алматы облысының оңтүстік-шығысында орналасқан әкімшілік бірлік. Әкімшілік орталығы - Чунджа ауылы.

Ұйғыр аймағы 14 ауылдық округтен тұрады, онда 25 ауылдық елді мекен бар

Ұйғыр ауданының тұрғындары 01. 12. 2020 жылғы жағдай бойынша - 62 575 мың адам.

Ұйғыр ауданы Алматы облысының Кетпен жотасының маңында, тау бөктерінде және Іле ойысында орналасқан. Ландшафттың барлық түрлері кездеседі, топырақ зоналары − биік таудың қара топырағынан дала топырағына дейін таралған. Аудан аумағында Шарын шаған шоқтары бар, оның ауданы 5014 га − ерекше қорғалатын табиғи ескерткіш болып табылады.

Пайдалы қазба кен орындары: Көлжат көмір кен орны, Шонжы − әктастары, Албан-Арасанда термоминералды су қорлары бар. Аудан экономикасының басты салалары − суармалы және тәлімі егіншілік, қой шаруашылығы мен етті ірі қара мал шаруашылығы. Дәнді дақылдардан жүгері көбірек өсіріледі. Климаттық жағдайы бақташылық пен жүзім шаруашылығын дамытуға өте қолайлы.

Жер бедері. Ауданның көпшілік бөлігі көтеріңкі жазық. Батысының Еңбекшіқазақ ауданымен шектесетін тұсында аласа келген Бұғыты татары, Сөгеті жазығы, оңтүстік-батысы Торайғыр тауларымен шектелген. Көтеріңкі келген оңтүстік бөлігін батыстан шығысқа қарай созылған Кетпен (Ұзынқара) жотасы алып жатыр. Ауданның ең биік жері де осында (Аспантау, 3652 м) . Оның солтүстік беткейіңде шырша, қайың, тал өскен орман қалыптасқан. Жер қойнауында Көлжат (Қалжат) тас көмір кені, радиоактивті кені, Шонжы әк тас кені барланып, өндірілуде. Сонымен бірге жер асты ыстық су көздері де (Албан-Арасан) бар.

Ауданның климаты тым континенттік, кысы суық, аязды, жазы ыстық. Қаңтар айындағы жылдық орташа температурасы -6-8°С, шілдеде 22-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері - 250- 300 мм, таулы бөлігінде 400-500 мм. Климат қалыптастырушы факторлардың үйлесуі ауа температурасының күрт маусымдық және тәуліктік ауытқуымен ыстық құрғақ ауа райының басым болуын анықтайды. Жазы ыстық, қысы орташа суық және жұмсақ.

Аудан жерімен Іле, Шарын өзендері және Кетпен жотасынан бастау алатын Шошанайсай, Ақсу, т. б. шагын өзеңдер ағады. Олардың кейбірі Ілеге жетсе, кейбірі құмға, жерге сіңіп кетеді. Ағаш, Тұзкөл көлдері Шарын өзенінің сағасында орналасқан. Жерінің басым бөлігінің топырағы сұр, қиыршықты сұр, Іле аңғарында шалғынды сұр, сортаң топырақ дамыған. Тауалды жазығында бозғылт қоңыр, қоңыр, карбонатты қоңыр топырақ қалыптасқан. Тау баурайында таудың шымды қоңыр топырағы, шалғынды-қошқыл топырақ орын алған. Өсімдік жамылғысында жусан, көкпек, ши, жыңғыл, қамыс, құрақ, сексеуіл, арша, шырша, Шарын өзенінің аңғарында табиғат ескерткіштері саналатын аумағы 5014 га реликті шетен тоғайы өседі. Согдиан ерені, емен, тораңғы, Іле итмұрыны, Іле қарақаты, Михельсон кермегі сияқты өсімдіктер Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Жануарлардан: Тянь Шань қоңыр аюы, таутеке, шошқа (доңыз), елік, борсық, суыр, қасқыр, түлкі, қоян, ақтиін, ондатра; құстардан: ұлар, кекілік, қырғауыл, бұлдырық, көгершін, бүркіт, сұңқар, қырғи, т. б. мекендейді.

Ауа температурасының жылдық жүрісі қыстың жұмсақ болуымен, көктемгі маусымда жылудың және жазда ыстықтың қарқынды өсуімен сипатталады (кесте 1) .

Кесте 1 - Ауаның орташа айлық және жылдық температурасы

III

VII

VIII

XII

Жыл

I: -7, 5

II: -4, 2

III: 4, 4

IV: 13, 3

V: 18, 6

VI: 22, 8

VII: 24, 4

VIII: 23, 1

IX: 17, 9

X: 10, 5

XI: 2, 7

XII: -4, 2

Жыл: 10, 2

Кестеден көріп отырғанымыздай, жылдың ең суық айы, қаңтардың орташа айлық температурасы -7, 5 градус аяз, ал ең жылы шілде +24, 4 градус ыстық.

Кейбір, өте қатты қыста (1951) температура «-42, 3» градусқа дейін төмендеуі мүмкін, бірақ мұндай температураның ықтималдығы 5% -дан аспайды.

Ыстық күндері температура Цельсий бойынша «+31, 9» градусқа дейін көтерілуі мүмкін. Ең суық бес күндік кезеңнің есептелген ауа температурасы «-23, 6» градус, ең ыстық бес күндік кезеңдегі ауа температурасы «+25, 5» градус, жылыту маусымының басы 22 қазан, жылыту маусымы - 30 наурыз, жылыту маусымының орташа ұзақтығы - 161 күн.

Жауын-шашынның бір жылдағы орташа мөлшері 199 мм. Жыл мезгілдеріне сәйкес жауын-шашын біркелкі бөлінбейді, жауын-шашынның ең көп мөлшері сәуір-қазан айларының жылы мезгілінде. Қараша-наурыз айларында жауын-шашынның орташа мөлшері 65 мм құрайды.

Қыс мезгіліндегі ең үлкен онкүндіктің орташа мәні - қар жамылғысының биіктігі - 10, 4 см, ең көп онкүндіктегі қар жамылғысының максималды биіктігі - 31, 0. Тұрақты қар жамылғысының ұзақтығы - 68 күн.

Жауын-шашынның жыл бойына біркелкі таралмауы тән: жылдық жауын-шашынның шамамен 67% -ы жылы мезгілге (IV-X) түседі және жылдық жауын-шашынның тек 33% -ы суық мезгілде түседі (XI-III) . Жауын-шашынның ең көп мөлшері, әдетте, шілдеде, минимумы - ақпанда байқалады. Жылы кезеңдегі жауын-шашын негізінен қарқындылығы төмен қысқа жаңбыр түрінде түседі және булануға және сүзуге жұмсалады.

Қарастырылып отырған аумақтың жазық рельефі жел белсенділігінің дамуына ықпал етеді.

Желдің орташа жылдық жылдамдығы 1, 7-3, 5 м /с аралығында өзгереді. Желдің жылдамдығы айдан-айға шамалы өзгереді, бірақ оның ең жоғары деңгейі қыс мезгіліне сәйкес келеді. Сирек жағдайда қыста желдің жылдамдығы 10 м/с-тан асады. Көктемде кейде шығыс бағытта құрғақ желдер болады.

2. 2 Топырақ түзуші жыныстар мен жер бедері

Алматы облысының әр түрлі физикалық-географиялық жағдайлары шөлдерден биік тауларға дейінгі табиғи зоналардың үлкен жиынтығын анықтады. Солтүстік бөлігі құмды, әлдеқайда аз сазды шөлдермен ұсынылған. Оңтүстіктегі құмдар еңісті пьемонт жазығымен алмастырылады; әрі қарай тау етектері кеңінен таралып, Жоңғар мен Іле Алатауының биік тауларына өтеді. Соңғылары Іле ойпатымен бөлінеді. Топографияның әртүрлілігі, аналық жыныстар, әртүрлі климаттық жағдайлар топырақ пен өсімдік түрлерінің үлкен жиынтығын анықтады. Топырақ жамылғысының қалыптасуында генетикалық тұрғыдан гетерогенді топырақ түзуші жыныстар (мұздық, аллювиалды, пролювиалды, делювиалды) негізгі рөл атқарады. Орналасқан жеріне, климаттық жағдайына, облыс аумағындағы рельефіне байланысты топырақтардың келесі негізгі типтері мен кіші типтері қалыптасты: сұр-қоңыр шөл; тақырлар мен тақырлар; жеңіл және қарапайым сиерозема; қоңыр шөл дала; пьемонт қара каштан және ашық каштан; подзолизденген және шайылған таулы қараөземдер; күңгірт және қою сұр таулы орман; таулы шалғынды альпі және субальпі. Шалғынды, шалғынды-батпақты, жайылмалы-шалғынды топырақтар, сортаңдар, сортаңдар, сондай-ақ топырақты емес түзілімдер (құмдар, мұздықтар, тау жыныстарының тасты жерлері) барлық жерде кездеседі. Механикалық құрамы бойынша барлық топырақ сорттары: құмды, құмды сазды, сазды және сазды болып бөлінеді [9] . Сұр-қоңыр топырақтар (қоңыр түрі) құрғақ жағдайларда оңтүстіктің аллювиалды және аллювиальды-пролювиалды шөгінділерінде және жіңішке, солтүстігінде Балқаш аймағының тығыз жыныстарының үйінділері делювиалды-пролювиалды шөгінділерінде қалыптасқан. Соңғыларының шегінде ойпаттар бойында және кішігірім өзендердің террасаларында сортаңдары бар кешенде шалғынды-қоңыр топырақтар қалыптасты. Қоңыр шөл, шалғынды-қоңыр және сұр-қоңыр топырақтар табиғи ылғалдылығы төмен болғандықтан құнарлылығы аз және ерте көктемгі жайылым ретінде қолданылады. Балқаштың оңтүстігінде алювийлік жазықтықтың эолдық процестермен қайта өңделген және СарыЕсік Атырау мен Таукумның құмды массивтері алып жатқан кең аймақтары қазіргі өзен аңғарларымен кесілген. Тау аралық ойпаттардағы эолдық жер бедерінің арасында тақыр тәрізді, батпақты және сортаңды сорттары ұсақ-түйек болып оқшауланған. Агромелиоративті қасиеттерге арналған аймақтық және аймақішілік топырақтар оларды жайылымға пайдалануға мүмкіндік береді. Іле өзенінің биік террасалары шегінде үздіксіз массивтерде де, такырлармен, сортаңдармен, құмдармен және т. б. әр түрлі комбинациялар түрінде орналасқан такыр тәрізді топырақтар кең таралған. Оңтүстік Балқаш аймағының, балқаш-алакөл ойпатының және өзеннің ежелгі атырауының такырлары мен такыр тәрізді топырақтар. Шілтер ауылшаруашылық айналымына қатыспайды, бірақ табиғи орман қоры ретінде қолданылады [10] . Сұр топырақтар (ашық және қарапайым) шөлді пьемонт аймағына тән, олар 300 600 м абс. Шегінде лесс және лесс тәрізді саздақтардан тұрады. биіктіктер. Интразональды топыраққа өтпелі ретінде сол типтегі сортаң тұқымдасы ажыратылады. Жетісудың барлық сероземалары Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанның типтік сиероземасынан айырмашылығы төмен карбонатты категорияға жатады. Ашық сұр топырақтар гипсометриялық деңгейді 300 350 м абс құрайды. биіктігі және топырақ түзетін жеңіл жыныстарда пайда болады (жеңіл саздақтар, сондықтан ауылшаруашылық айналымында суармалы егіншілікке қолданылады. Суарылмайтын жерлер көктемгі және қысқы жайылымдарға пайдаланылады. Интразональды топырақтарға өтпелі ретінде сол сорт тұқымдасы түрі ерекшеленеді. Топырақ сортаң емес, құмды саз) . Қарапайым серозем Іле Алатауының таулы жазықтарының батыс және орталық бөлігінде кең таралған, ұсақ жерлерде олар Жоңғар Алатауының бөктерінде кездеседі. Топырақтар қарашірік горизонтының орташа қалыңдығымен (4050 см) сипатталады, оның құрамындағы гумустың мөлшері 1, 52% -ке дейін, сортаң емес және суармалы егіншілік үшін қанағаттанарлық егістік жерлер болып табылады. Суармалы емес трактаттар өнімділігі төмен жайылым ретінде қолданылады. 600-1000 м-ге дейінгі абсолютті биіктіктердегі жазық далада қоңыр шөлді-дала топырағы қалыптасқан. Сор горизонтының болмауы, гумустың көкжиегінің әлсіз боялуы, әлсіз берік түйіршікті құрылым және аз карбонатты құрамы топырақ типі. Қалыңдығы 1520 см болатын қарашірік горизонтында гумустың аз мөлшері бар, тек 11, 5%. Шөл дала пьемонт аймағына ішінара «саз» жолағы кіреді.

Беткі қабатының құрылымы бойынша аймақ екі күрт әр түрлі бөліктерге бөлінеді: оңтүстік - таулы және солтүстік - жазық. Аймақтың оңтүстігі мен оңтүстік-шығысында тау жоталары - қуатты Тянь-Шань тау жүйесінің солтүстік сілемдері орналасқан. Аймақтың солтүстігі мен солтүстік-батысын Балқаш шөлдері алып жатыр.

Геоморфологиялық тұрғыдан алғанда, бұл аймақ Іле Алатауы мен Күнгей Алатау жоталарының биік таулы беткейлеріндегі шөлді алқапқа және тау аралық ойпатқа айналатын тегіс емес пьемонт соққысы. Шарын каньонының қорғалатын аймақтарының бір бөлігі аудан аумағында орналасқан. Жақыннан ағатын ең ірі өзендер - көптеген салалары бар Шарын және Шелек.

Солтүстік-батысы - Алматы облысының жазық бөлігі. Оның көп бөлігін Сарыышық-Отрау, Таукум және Қорғанқұм құмдары алып жатыр. Бұл құмдардың рельефінің негізгі элементтері - жоталар мен дөңдер. Олардың биіктігі 80 м-ден аспайды.

Өзеннің атырау бөлігінде. Немесе «Баканас» деп аталатын ежелгі ағын сулардың көптеген құрғақ арналары арқылы бөлінген Бақанас тақырына ұқсас кең жазықтар.

Тұзды батпақтардың кең дамуы такыр тәрізді сазды жазыққа тән. Ақ толы тұзды жабу қар жамылғысының әсерін береді.

1. 2 Топырақ құнарлығы мен түрлері

Әкімшілік жағынан оқу орны ауылдағы құс фабрикасының орнында орналасқан. Алматы облысының Ұйғыр ауданындағы Чунджа.

Аймақтың литологиялық құрылымы, бетінен бастап, Іле Алатауы жотасынан шыққан су ағындары арқылы жүзеге асқан және аллювиалды-пролювиалды генезистің (типтегі) дисперсті төрттік шөгінділерінің қалың қабатымен ұсынылған және тау етегіндегі жартылай шөлді жазық. Топырақтың бұл кешені құрамы жағынан алуан түрлі, сазды-құмдыдан бастап ірі түйіршіктіге дейін және оның астында палеоген-неоген дәуіріндегі сазды шөгінділер жатыр, оларды сазбалшықтар мен әктастардың қабаттары бар қызыл саздар, лай тастар мен құмтастар ұсынады. Төменде әртүрлі композициялық порфириттері бар туфасты құмтастар мен құмтастардың палеозойлық жертөлесі, сондай-ақ кварц порфирі, гранит порфирі және гранодиорит интрузиялары жатыр.

Жалпы техногендік жамылғыға топырақ қабаты бұзылған, тұрғын үйлер, әкімшілік ғимараттар, өндірістік нысандар, жолдар, алаңдар және т. б. әртүрлі құрылымдардың негізі ретінде қызмет ететін жер.

Топырақ жамылғысы жұмыс істейтін жерлерге өзен арналары бойындағы жағалау аймақтары жатады. Мұнда әр түрлі қара каштан әктасты таяз орта саздақ топырақтар қалыптасты.

Техногендік әсер ету нәтижесінде топырақтың деградациясы сызықтық бұзылулар түрінде көрінеді және ереже бойынша, бастапқы микро- және нанорельефтің бұзылуымен топырақ жамылғысының толық бұзылуымен сипатталады. техногендік турбациямен (көлденең стратификацияның жоғалуы, әр түрлі горизонттағы субстраттардың араласуы) жүретін оң (жағалаулар, біліктер) және теріс (қазбалар, траншеялар) формаларының техногендік рельефін қалыптастыру, денудация (бейіні толық емес немесе қысқартылған) және топырақтың жер бетіне шығарылған жыныстармен көмілуі.

1. 3 Тыңайтқыштардың топырақ құнарлығына әсері

Тыңайтқыштардың топырақ құнарлылығына және егіннің өнімділігіне әсері бүкіл әлем ғалымдарының назарын аударуда. Көптеген зерттеулердің нәтижелері бойынша минералды және органикалық тыңайтқыштарды қолдану ережелері мен ережелерін сақтау нәтижесі әрдайым экономикалық тұрғыдан ақталатындығы анықталды. Р. Ф. Макарова (2001) алдыңғы дақылдар үшін топырақты өңдеу мен тыңайтқыштың жоғарылауы жүгеріге қолданылатын тыңайтқыштардың тиімділігін төмендетеді деп атап өтті.

Ауыл шаруашылығындағы отандық және шетелдік тәжірибе көрсеткендей, топырақ құнарлылығын арттырудың негізгі көзі органикалық тыңайтқыштарды қолдану болып табылады, оның мәні топырақ құнарлылығының барлық факторларына кешенді әсер етуімен анықталады: агрохимиялық, агрофизикалық және биологиялық. Сонымен қатар, органикалық тыңайтқыштар - топырақтағы гумустың көбеюінің қуатты құралы, материал микроорганизмдер, өсімдіктердің қоректену көзі және топырақтың барлық агрономиялық құнды қасиеттерін реттеудің маңызды құралы.

Органикалық тыңайтқыштарды енгізу топырақтағы гумустың құрамына, оның көбеюінің қуатты құралы бола отырып, топырақты өсімдік қоректік заттарымен қамтамасыз етуге, сондай-ақ топырақтың барлық бағалы агрономиялық қасиеттерін реттеуге оң әсер етеді.

Ауыл шаруашылығында қарапайым көбею үшін есептелген дозаларда органикалық тыңайтқыштарды енгізу адамның қоректік заттар циклына әсер етуіне мүмкіндік беретін негізгі әдіс деп санауға болады.

Органикалық заттардың минералдану процесінде көмірқышқыл газы бөлініп шығады, осылайша өсімдіктердің тамырымен де, ауамен де қоректенуі жақсарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.