Қазақстан Республикасындағы халықты әлеуметтік қорғау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
1. Қазақстан Республикасындағы халықты әлеуметтік қорғау
1.1 Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек түрлері
1.2 Қазақстандағы әлеуметтік көмектің даму тарихы
1.3 Әлеуметтік қамсыздандыруды басқару жүйесі
1.4 Мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыруды қаржыландыру
2. Жамбыл облысы бюджетінің әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмекке арналған қаражатты жұмсаудың тиімділігін талдау
2.1 Жамбыл облысы бойынша әлеуметтік-экономикалық жағдай көрсеткіштерін талдау
2.2 Жамбыл облысы бюджетінің кіріс және шығыстарын талдау
2.3 Жамбыл облысы бюджетінің әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмекке арналған қаражатты жұмсаудың тиімділігін талдау
3. Жамбыл облысы бюджетінің әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмекке арналған қаражатты жұмсаудың тиімділігін арттыру шаралары
3.1 Жамбыл облысы бюджетінің әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмекке арналған қаражатты жұмсаудың өзгерісін есептеу
3.2 Жамбыл облысы бюджетінің әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмекке арналған қаражатты жұмсаудың тиімді жұмсалудың негізгі жолдары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қазақстан Республикасындағы халықты әлеуметтік қорғау
1.1 Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмек түрлері
Әлеуметтік қорғау - халықаралық және ұлттық стандарттар негізінде адамның әлеуметтік құқықтарын қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттің маңызды міндеті болып табылады. Қысқа мағынада, бұл өмір сүру мен тұрмыстық деңгейіне қатысты құқықтар беру. Демократиялық қоғамның заңнамасы бойынша жасына байланысты, науқастанған, жұмыссыздық, асыраушысынан айырылған жағдайда еңбек ету және еңбек үшін сыйақы алу, демалу, әлеуметтік қамсыздандыру құқығын, бала тәрбиесі, білім алу, денсаулық сақтау, мәдени өмірге қатысуды, тұрғын үй құқығын көздейді.
Әлеуметтік қамсыздандыру - заңды талаптарға сәйкес жағдайларда белгілі бір ортаға азаматтардың әлеуметтік жағдайын қалпына келтіру мақстында мемлекет тарапынан көрсетілетін ұйымдастырылған көмек.
Әлеуметтік қамсыздандыру - халықтың еңбекке жарамсыз бөлігінің қажеттіліктерін қанағаттандыруға және өмір сүру деңгейін қолдауға бағытталған әлеуметтік қорғау жүйесінің саласы.
Әлеуметтік камсыздандыру объектілері:
жасы ұлғайған азаматтар;
еңбекке жарамды жаста ауырған адамдар соның ішінде еңбек ету қабілетінен айрылған мүгедектер;
жартыкеш және көп балалы отбасылардың балалары, мүгедек балалар;
жетімдер;
еңбекке жарамсыз, біреудің күтіміне мүқтаж жалғыз іліктілер;
күнелтуге қажетті ең аз мөлшердегі табысы жоқ кедей жұртшылық;
дүлей және әлеуметтік апаттардан зардап шеккен азаматтар, т. б.
Жалпы әлеуметтік қамсыздандыру бірнеше топқа бөлінеді:
әлеуметтік сақтандыру;
меншікті әлеуметтік камсыздандыру;
әлеуметтік көмек.
Әлеуметтік қамсыздандыру нормалары:
ақшалай төлемдер (зейнетақы, жәрдемақы, материалдық көмек);
заттай түрдегі түбіртектер (тамақ өнімдері, өнеркәсіптік тауарлар,тегін асханалар, жеңілдіктер алған арзан тауарлар дүкендері, дәрі-дәрмектер, протездер және т. б.);
тегін жеңілдетілген қызметтер көрсету ( үйге бару, пансионаттар, уақытша баспаналар, арнайы көлік құралдары, іссапар аударымдары, телефон, тұрғын үй, психологиялық және заңгерлік кеңестер, санаторий-курорттық емдеу) және т. б;
Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек - бұл мемлекеттен табысы кедейлік шегінен төмен жеке тұлғаларға өңірлерде, республикалық маңызы бар қалаларда, астанада белгіленген шартсыз және шартты ақшалай көмек түріндегі төлем.
Шартсыз ақшалай көмек келесі тұлғаларға көрсетіледі:
Жұмыспен қамтуға жәрдемдесу іс-шараларына қатысуға мүмкіндіктері шектеулі жалғыз басты және (немесе) жалғыз тұратын аз қамтылған тұлғаларға төмендегі себептер бойынша:
зейнеткерлік жасқа толуына;
бірінші немесе екінші топтағы мүгедектігіне;
екі айдан астам еңбекке уақытша қабілетсіздік мерзімі белгіленуі мүмкін ауруының болуына байланысты.
құрамында еңбекке қабілетті адамдары жоқ немесе барлық еңбекке жарамды отбасы мүшелері бірінші немесе екінші топтағы мүгедектер болып табылатын және (немесе) екі айдан астам уақытша еңбекке жарамсыздық мерзімі белгіленуі мүмкін аурулары бар, және (немесе) келесілерге күтім жасауды жүзеге асыратын аз қамтылған отбасыларға:
үш жасқа дейінгі балаларға;
мүгедек балаларға;
бірінші немесе екінші топтағы мүгедекке;
қарттарға;
бөгде адамның күтімі және көмегіне мұқтаждарға.
Жалғыз басты және (немесе) жалғыз тұратын аз қамтылған адамдар, сондай-ақ еңбекке қабілетті мүшесі (мүшелері) бар аз қамтылған отбасылар, оның ішінде ішінде Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 774-бабына сәйкес бірыңғай жиынтық төлемді төлеушілер болып табылатын жеке тұлғалар жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және (немесе) қажет болған кезде әлеуметтік бейімдеу жөніндегі іс-шараларға қатысқан жағдайда көрсетіледі.
ҚР-да атаулы әлеуметтік көмекті жан басына шаққандағы орташа табысы кедейлік шегінен аспайтын келесі санаттағы тұлғалар ала алады:
ҚР азаматтары;
оралмандар;
босқындар;
шетелдіктер;
ҚР-да тұрақты тұратын азаматтығы жоқ тұлғалар.
Кедейлік шегі - бұл атаулы әлеуметтік көмектің мөлшерін айқындау критерийі ретінде белгіленетін, бір адамның ең төменгі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қажетті кіріс шегі.
ҚР Мемлекеттік әлеуметтік атаулы көмек туралы заңына сәйкес төмендегілердің әлеуметтік атаулы көмек алуға құқығы жоқ:
табысы аз болып табылмайтын адамдарға (отбасыларға);
еңбекке қабілетті отбасы мүшесі жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысудан бас тартқан отбасыға, жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларына қатысудан бас тартқан күннен бастап 6 ай бойы;
алушының кінәсі бойынша бұрын жасалған әлеуметтік келісімшарт бұзылған және (немесе) әлеуметтік келісімшартта көзделген міндеттемелер орындалмаған жағдайларда, адамға (отбасыға) - атаулы әлеуметтік көмекті тағайындауға өтініш жасаудың алдындағы 6 ай бойы мерзімінде;
атаулы әлеуметтік көмек тағайындау үшін көрсетуге арналған жалған мәліметтер және (немесе) анық емес құжаттар берген адамдарға (отбасыларға) - оларды ұсынған күннен бастап 6 ай бойы мерзімінде;
материалдық жағдайын зерттеп-қарау нәтижелері бойынша дайындалған учаскелік комиссияның қорытындысына сәйкес атаулы әлеуметтік көмек беруге мұқтаж емес адамдарға (отбасыларға) тағайындалмайды.
Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы заңға сәйкес бір адамға немесе отбасына атаулы әлеуметтік көмектің мөлшерін уәкілетті орган отбасының бір мүшесіне шаққандағы орташа табыс пен өңірлерде белгіленген кедейлік шегінің арасындағы айырма түрінде есептейді. Отбасының құрамы мен табысы өзгерген жағдайда тағайындалған атаулы әлеуметтік көмектің мөлшеріне қайта есептеу жүргізіледі. Ал өтініш беруші 10 жұмыс күні ішінде атаулы әлеуметтік көмектің мөлшерін өзгерту үшін негіз болуы мүмкін мән-жайлар туралы уәкілетті органды хабардар етуге міндетті.
Атаулы әлеуметтік көмекке өтініш жасаған адамның жиынтық табысын айқындау атаулы әлеуметтік көмекке өтініш жасаған кезде ұсынылған құжаттардың және мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен алынған мәліметтердің негізінде жүргізіледі.
Белгіленген мерзімде ақшалай немесе заттай нысанда алынған тұрғын үйді және атаулы әлеуметтік көмекті, сондай-ақ жұмыспен қамтуға жәрдемдесу жөніндегі белсенді іс-шараларға қатысу шеңберіндегі мемлекеттік қолдау шараларын қоспағанда, отбасының жиынтық табысына кірістердің барлық түрлері енгізіледі. Әкімдіктер өңірлердің ерекшеліктерін ескере отырып, мал, құс, жер бермейтінін анықтауға құқылы.
Жан басына шаққандағы орташа табыс әлеуметтік көмекке өтініш берген тоқсанның алдындағы тоқсанда алынған жалпы табысты отбасы мүшелерінің санына және үш айға бөлу арқылы есептеледі.

1.2 Қазақстандағы әлеуметтік көмектің даму тарихы
Қазақтың көшпелі қауымы халық ұстанымдарын тану мен сақтауға негізделген өзіндік тарихи-мәдени түп-тамырға ие болған. Ұлттық түп-тамыр қазақ көшпенділерінің тұрмысы мен қызметінің негізгі нормасы болып табылады, сондықтан қазақ қоғамындағы әлеуметтік көмек рухани және нақты өмірлік факторлармен органикалық байланыста болды.
Айт, құрбан шалу, ақсарбас, жан беру, жарапазан, жұмалық, зекет, зікір, құдайы, құран-ұстау, пітір, садақа, сыйыну қазақтардың исламмен байланысты көмек көрсету дәстүрлері.
Биебау, кеусен, келі түбі, көген той, күзем шай, жылқы күзей, қол кесер, қол үздік, қол ұшын беру, қазық майлау, қой басты, тұлақ шашу, назір, қымызмұрындық қазақтың күнделікті тұрмыс-тіршіліктің қызметінде көмек көрсету дәстүрлері.
Сауын, ат-майы немесе көлік-майы, жылу, аманат малы, қонақ асы, ағайыншылдық, жұртшылдық, асар, хабарласу қазақ қоғамында қалыптасқан әлеуметтік көмектің түрлері.
Сауын мен ат-майы - ауқатты туыстарының мұқтаж басқа руларға көмегі, оған уақытша немесе тұрақты пайдалану үшін, әдетте, бір ауыл шегінде белгілі бір мөлшерде сүт және мал беру.
Жылу - ежелгі, бірақ кейіннен айтарлықтай өзгертілген әдет болды, оған сәйкес жұт немесе басқа табиғи апат жағдайында малын жоғалтқан адам туыстарына немесе ру мүшелеріне көмек сұрауға құқылы болды.
Аманат мал - малды кедей туысқа беру міндеті.
Ағайыншылдық пен жұртшылдық - басқа рулардың өзара көмек көрсету нысандары болып табылады, әдетте, қайтарымсыз негізде, олардың арасындағы басты айырмашылық жұртшылдық алдын ала белгіленген жоспарлау негізінде неғұрлым міндетті болуында және рулық билер, ақсақалдар кеңесінің шешімдерімен қамтамасыз етілуінде болды.
Асар - бұл көптеген жұмысшыларды қажет ететін жұмыстарға ұжымдық қатысу (үйлер, ғимараттар, қабірлер салу, қой қырқу, құдықтар мен арықтар қазу).
Қонақ асы - ежелден қазақтарға тән қонақжайлылық әдет-ғұрпы және қазақ халқының тарихын зерттеушілердің бәрі бірдей ерекшелейтін, сан ғасырлық тамыры бар.
Хабарласу (ұзын құлақ) - көшпелі шаруашылықтағы экономикалық, өндірістік және саяси қатынастармен тікелей байланысты қазақ қоғамындағы өзара көмектің маңызды түрлерінің бірі.
XX ғасырдың 90-жылдарының басында Қазақстанда жоспарлы бөлу жүйесінен нарықтық экономикаға өтудің күрделі процесі жүрді. КСРО ыдырағаннан кейін қолданыстағы интеграцияланған өндірістік байланыстар жойылып, терең экономикалық дағдарысқа әкелді.
Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры 1992 жылы уақытша еңбекке жарамсыздығы бойынша, жүктілігі және босануы бойынша, бала туған кезде, жерлеуге жәрдемақыларды төлеуге, санаториялық-курорттық Қызметтерді төлеуге қаражатты қалыптастыру және жұмсау үшін құрылған. Жұмыс істейтін халыққа медициналық көмек медициналық сақтандыру қорының қаражаты есебінен жүзеге асырылды.
1994 жылы Зейнетақы қоры Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің тікелей бағынысына өтті.
1996 жылы мемлекеттік білім беру және денсаулық сақтау шығындары 1991 жылы мемлекеттік шығындардың үштен бір бөлігі деңгейінде болды.
Халықаралық тәжірибені ескере отырып, Қазақстандағы зейнетақы реформасы 1998 жылғы 1 қаңтарда Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Қазақстан Республикасының жаңа заңының қабылдануымен басталды.
Жеке ЖЗҚ жаңа институтын қалыптастыру және оның жұмыс істеу шарттары айқындалды. ЖЗҚ және тиісінше азаматтардың болашақ жинақтаушы зейнетақыларының қаржылық негізі азаматтардың зейнетақы жарналарын жинақтау, есепке алу және инвестициялау тетігі болды, олардың мөлшері есептелген табыстың 10%-ын құрады.
1998 жылдан бастап 2011 жылға дейін мемлекеттік жәрдемақылардың әртүрлі түрлері санының сандық өсуі байқалды, олардың мөлшерін анықтау параметрлерінің бір мезгілде өзгеруі байқалды.
"Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" Қазақстан Республикасының № 136-1 Заңы зейнетақы жүйесін реформалау тұжырымдамасы негізінде әзірленді және 1997 жылғы 20 маусымда қабылданды. (Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 21 маусымдағы № 105-V Заңына сәйкес күші жойылды).
Заң ЖЗҚ мәртебесін айқындады және олардың алғашқысы 2004 жылға дейін өзінің ерекше мәртебесін сақтаған Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры (МЖЗҚ) болды. Бастапқы кезеңде МЖЗҚ, ең алдымен, мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорларына (ЖЗҚ) балама ретінде құрылды.
"Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры" АҚ (БЖЗҚ) - 2013 жылғы 22 тамызда Қазақстандағы кезекті зейнетақы реформасы барысында құрылған қор. Қор ЖЗҚ-ға негізделген және сол кезде елде болған барлық зейнетақы қорларын біріктірді.

1.3 Әлеуметтік қамсыздандыруды басқару жүйесі
Қазақстан Республикасында халықты әлеуметтік қорғауды басқару жүйесі басқару субъектілері мен объектілерінің алуан түрлілігімен ерекшеленеді, бұл, біріншіден, әлеуметтік жұмыстың тарихи қалыптасқан тетіктерімен, екіншіден, дамудың әлеуметтік-экономикалық деңгейінің шынайылығына бейімделген елде әлеуметтік қамсыздандырудың көп деңгейлі жүйесінің қалыптасуымен түсіндіріледі.
Халықты әлеуметтік қорғауды басқаруды мәртебесі тиісті нормативтік және өзге де құжаттармен айқындалатын уәкілетті органдар жүзеге асырады. Уәкілетті органдардан басқа әлеуметтік қорғауды басқару субъектілері оның жекелеген бағыттары мен салаларын тікелей басқаратын ұйымдар болып табылады.
Өңірдегі халықты әлеуметтік қорғау объектілері:
зейнеткерлер мен мүгедектер;
жұмыссыздар;
студенттер;
аз қамтылған отбасылар;
Жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау департаменті әлеуметтік қорғаудың келесі бағыттары мен түрлері бойынша функцияларды жүзеге асырады:
бағдарламаны өңірдің әлеуметтік-инновациялық дамуының басқа бағдарламаларымен келісе отырып, халықты жұмыспен қамтудың өңірлік бағдарламасын іске асыру;
жұмыссыздарды әлеуметтік қорғау жөніндегі іс-шараларды іске асыру: ақылы қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру, жұмыссыздар мен мүгедектерді кәсіптік оқыту, біліктілігін арттыру және қайта даярлау;
жұмыс берушілер мен білім беру ұйымдарынан ақылы қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру, жұмыссыздарды, мүгедектер мен жастарды кәсіптік даярлау мүмкіндіктері туралы ақпарат жинау;
азаматтарға кәсіптік бағдарлау бойынша қызметтер көрсету.
Өңір халқын әлеуметтік қорғаудың ерекше бағыты әлеуметтік инфрақұрылымды, оның ішінде соғыс ардагерлері мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерді, мүгедек балаларға арналған мектеп-интернаттарды қолдау және дамыту болып табылады. психикалық сырқаты бар азаматтарға арналған мектеп-интернаттар, оралмандарға арналған бейімдеу орталықтары және басқа да бірқатар әлеуметтік мекемелер бар.

1.4 Мемлекеттік әлеуметтік қамсыздандыруды қаржыландыру
Жергілікті бюджет - мемлекеттің әкімшілік-аумақтық бірліктерінің өздеріндік әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларын қаржыландыруға арналған ақшалай қаражаты. Жергілікті бюджет жыл сайын жергілікті салықтардың түсімдерін, оны төлеуге арналған шығыстарды, мемлекеттік бюджеттен берілетін субсидияларды және т.б. ескере отырып жасалады. Жергілікті бюджетті жергілікті мәслихаттар бекітеді. Жергілікті бюджет шоғырланған ақша ретінде жергілікті әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды қаржыландыру үшін пайдаланылады. Жергілікті атқарушы органдар елдің Конституциясына және заңнамасына сәйкес бюджеттен қаржыландырылатын әлеуметтік-экономикалық бағдарламаны айқындайды. Облыстың жергілікті бюджетінің құрамына облыстық бюджет және осы облыстың аумағындағы қалалар мен аудандар бюджеттерінің жиынтығы кіреді. Бұл бюджеттер "Бюджет жүйесі туралы заңға" сәйкес бюджеттік талдау пайдаланыла отырып қалыптастырылады, бекітіледі және орындалады. Жергілікті атқарушы органдар көрсетілген құжаттарды пайдалана отырып, өз бюджеттерін дербес қалыптастырады және орындайды.
Қазақстанда жергілікті бюджеттің ішкі құрамдас бөліктері мен республикалық бюджет арасындағы қатынастарды реттеудің мынадай механизмдері қолданылады:
әрбір жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын әлеуметтік-экономикалық бағдарламаны анықтау және олар бойынша шығын көлемін жоспарлау;
жергілікті бюджетке толықтай түсетін салық және басқадай түсімдер түрін анықтау;
кейбір салықтан түсетін түсімді жергілікті бюджетке тұрақты нормативпен төлеп беру;
жергілікті бюджетке мақсатты жәрдем беру механизмі;
жергілікті бюджеттен мемлекеттік бюджетке қаржы алу механизмі;
жергілікті бюджетке субсидия беру механизмін әрі қарай жетілдіру, жергілікті атқару және әкімшілік органдарына бюджетті қалыптастырудағы және орындаудағы міндеттерін күшейтіп, құқыларын арттыру.
Жергілікті әлеуметтік мәселелерді шешуде жергілікті бюджет ерекше орын алады. Оның ішінде әлеуметтік жәрдемақылар, Әлеуметтік қамсыздандыру, оқыту жүйесінің бағдарламалары, Денсаулық сақтау бағдарламасының негізгі бөліктері қаржыландырылады. Сондықтан жергілікті бюджеттер мемлекеттік бюджеттің негізгі құрамдас бөлігі бола отырып, мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық проблемаларын шешуге тікелей қатысады.
Жергілікті бюджетті әзірлеу, қарау және бекіту Қаржы министрлігі бекітетін бюджеттік кестеге сәйкес бюджеттік жоспарлаудың бірлігі негізінде жүзеге асырылады.
Бір жылға арналған жергілікті бюджет жобасын әзірлеу үшін облыстардың, Нұр-сұлтан, Алматы және Шымкент қалалары әкімдерінің жергілікті өкілдері облыстардың, Нұр-сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының бюджет комиссиясын құрады, оның міндеттері мен жұмыс тәртібін айқындайды. Бюджет комиссиясы қызметінің құқықтық негізі Бюджет жүйесі туралы Заңмен және өзге де нормативтік құқықтық актілермен қалыптастырылады.
Облыстардың, Нұр-сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдері жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдардың жергілікті бюджет жобасын әзірлеу жөніндегі жұмыс жоспарын айқындайды.
Жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің тізбесін жергілікті өкілді органдар бекітетін әкімшілік-аумақтық бірліктің бақылау тармағына сәйкес жергілікті атқарушы органдар айқындайды.
Жергілікті бюджеттің кірістері - мемлекеттік функцияларды орындау үшін қажетті, бір ортаға топтастырылған елдің қаржы ресурстарының бір бөлігін және заңнамаға сәйкес мемлекеттік биліктің әрбір деңгейінің иелігіне тегін және қайтарымсыз түсетін ақша құралдарын көрсетеді. Олар қаражат қорын қалыптастыру процесінде қалыптасқан экономикалық қатынастарды көрсетеді. Бюджет кірістері ұғымы мемлекеттік кірістер ұғымымен біршама теңестіріледі, бірақ олар республиканың мемлекеттік кірістер құрылымында айтарлықтай мәнге ие.
Бюджет кірісінің негізгі материалдық көзі ұлттық табыс болып табылады. Ұлттық табыстың өсуі мемлекеттік кірістер мен мемлекеттік бюджет кірістері көлемінің ұдайы ұлғаюын қамтамасыз етеді. Мемлекеттік кірістердің едәуір бөлігі әр түрлі меншік нысандары мен өндіріс және айналым салаларында құрылған қоғамның таза кірісі болып табылады. Бұл ретте мемлекет ұлттық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін өндірістік және өндірістік емес салаларда әртүрлі кәсіптік қызметпен айналысатын азаматтар кірістерінің бір бөлігін өз кірісіне алады.
Бюджеттік түсімдер, оларды жұмылдыру нысандары мен әдістерінің жиынтығы мемлекеттік бюджеттік түсімдер жүйесін құрады. Мұндай түсімдер деп Бюджет кодексінде белгіленген белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке есептелетін міндетті төлемдер түсініледі.
Бюджет түсімдерінің негізін салықтар мен алымдар түріндегі жұмылдыру төлемдері құрайды. Меншік және шаруашылық жүргізу нысандарына қарамастан, республика аумағында орналасқан барлық заңды тұлғалар мен азаматтар қолданылып жүрген заңдарға сәйкес салықтарды, алымдар мен бюджетке төленетін төлемдерді төлеушілер болып табылады, яғни заңды және жеке тұлғалар қолданылып жүрген заңдарға сәйкес оларды бюджетке басқа төлемдер алдында төлеудің басымдығын қамтамасыз ете отырып, олардың уақтылы төленуіне жауапты болады.

2. Жамбыл облысы бюджетінің әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік көмекке арналған қаражатты жұмсаудың тиімділігін талдау
2.1. Жамбыл облысы бойынша әлеуметтік-экономикалық жағдай көрсеткіштерін талдау
Кесте 1
Жамбыл облысы бойынша 2017-2018 жылдардың әлеуметтік экономикалық көрсеткіштеріне салыстырмалы талдау
Көрсеткіштер
Өлшем бірлігі
2017
2018
Өзгеру қарқыны 20172018

+,-
%
Халық
адам
1 115 307
1 117 220
1 913
0,2
Инфляция
%
4,2
1,5
-2,7
-64,3
Жұмыссыздық деңгейі
%
4
2,1
-1,9
-47,5
ЖӨӨ
%
99,4
102,4
3
3
Орташа айлық жалақы бағалау бойынша
теңге
116 621
126 000
9 379
13,7
Жамбыл облысы 2018 жылғы рейтингте соңғы орынға 2017 жылғы 15-ші орыннан түсіп отыр (өткен рейтингте 16 өңір болған). ЖӨӨ үлес салмағы 2018 жылы ЖІӨ-нің 2,4% - ын құрады, бұл Ақмола облысынан төмен (2,7%) және СҚО-дан жоғары (1,9%).
Жамбыл облысында ең төменгі орташа жалақы-126 мың теңгеден сәл артық. Оның үстіне, оның өсуі бар болғаны 13,7% - ды құрады, бұл ел бойынша орташа өсімнен 14,6% төмен.
Өңір азық - түлікке жұмсалатын шығындар үлесі бойынша аутсайдер үштігіне кіреді - 55,9%, одан төмен Атырау облысы - 56,3% және Түркістан облысы-57,3%.
Жамбыл облысы рейтингте бір орынға көтерілді. Өңірдің ЖӨӨ 3% - ға өсті, бұл жалпы елге қарағанда 1% - ға аз. Есесіне тауар айналымы химия өнеркәсібі өнімдері экспортының ұлғаюы есебінен $406,7 млн - нан $1 007,9 млн-ға дейін 147,8% - ға ұлғайды. Жергілікті бюджетке салық түсімдері 20,1% - ға өсті. Алматы облысы мен ОҚО-дан кейінгі үшінші орынды иемденді. 2017 жылы жастар жұмыссыздығының үлесі (15-тен 24 жасқа дейін) 40,4% - ға төмендеді.
2018 жылдың қаңтарында облысқа жаңа әкім - ОҚО бұрынғы әкімі және ауыл шаруашылығының бұрынғы министрі Асқар Мырзахметов тағайындалды. Бұл қызметті 2013 жылдың желтоқсан айынан бастап атқарған Жамбыл облысының бұрынғы басшысы Кәрім Көкірекбаев Қырғызстанға елші болып тағайындалды.
Қазақстандағы сыбайлас жемқорлықтың жай-күйіне Мониторинг жүргізу зерттеу шеңберінде алынған Transparency Kazakhstan деректері бойынша Жамбыл облысында халықтың да, бизнестің де сыбайлас жемқорлықты қабылдау деңгейі ең жоғары.
Дүниежүзілік банк Doing Business зерттеуінде бизнесті жүргізу жеңілдігі бойынша Жамбыл облысын да соңғы орынға қойды.
Кесте 2
Жамбыл облысы бойынша 2018-2019 жылдардың әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштеріне салыстырмалы талдау
Көрсеткіштері
Өлшем бірлігі
2018
2019
Өзгеру қарқыны 20182019

+,-
%
Халық саны
адам
1 117 220
1 125 442
8 222
0,7
Жұмыссыз адамдар саны
адам
23 461
26 035
2 574
11
Орташа айлық жалақы көлемі
теңге
126 000
109 720
-16 280
-12,9
Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар
адам
226 795
180 410
-46 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.