Миграция эволюцияның факторы ретінде

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

«Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан Университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы

БАЯНДАМА

Тақырыбы:

Миграция эволюцияның факторы ретінде

Орындаған: Алтынбекова А. Қ.

7М01505 Биология

Өскемен 2021 ж.

Миграция. Популяцияның генетикалық құрылымының өзгеруіндегі миграцияның маңызы.

Миграция дегеніміз - жеке тұлғалардың бір популяциядан екінші популяцияға ауысу процесі және осы екі популяция өкілдерінің кейіннен қиылысуы. Көші-қон "гендер ағымын" қамтамасыз етеді, яғни жаңа гендердің енуіне байланысты популяцияның генетикалық құрамының өзгеруі. Көші-қон жалпы түрлердегі аллельдердің жиілігіне әсер етпейді, алайда жергілікті популяцияларда гендер ағыны аллельдердің салыстырмалы жиілігін айтарлықтай өзгерте алады, егер "ескі таймерлер" мен "мигранттар" аллельдердің бастапқы жиіліктері әртүрлі болса.

Бұл атаудың экологиялық мәні әр түрлі. Миграцияның эволюциялық мәні мынада: біріншіден, организмдердің бастапқы популяция орналасқан аймақтан мүлде басқа, жаңа жерге қоныстануы; екіншіден, бір немесе бір топ организмнің популяцияға қосылуының нәтижесіде оның генетикалық құрамының өзгеруі, немесе өкілдердің негізгі популяциядан бөлініп, құрамы өзгеше оқшауланған популяция түзілуін айтады. Популяция генофондының артуына жануарлардың маусымдық миграциясы да айтарлықтай үлес қосады. Себебі, әр жылы әр түрлі себептерге байланысты популяция құрамы өзгеріп отырады, Маусымдық миграция гендердің генофондта сапырылысып араласуына да себеп болады. Қорыта айтқандай, миграция құбылысы гендер ағымы және интрогрессия нәтижесінде популяция геофондын байытып отырады. Ол комбинативті өзгергіштіктің де көзі болып табылады,

Миграцияны 2 негізгі түрге бөліп қарастыруға болады, олар:

белсенді (жануарлар өздері қозғалады)
пассивті (жануарлар мұзда қозғалады немесе сумен жүреді) деп бөлуге болады.

Белсенді миграцияны пайда болатын уақыт аралықтары бойынша бөлуге болады:

Маусымдық миграция - жануарлар популяциясының тұрақты қозғалысы, оның барысында бір мекендеу аймағынан дарақтар екіншісіне ауысады, бірақ содан кейін қайтып оралады. Көші-қон құстарда (құстардың ұшуы) және балықтарда (мысалы, Тынық мұхиты лососьінің қоныс аударуы) жиі кездеседі.
Тәуліктік көші - қон-жануарлардың биотоптың әртүрлі қабаттары арасында немесе шекаралық биотоптар арасында тәуліктік орын ауыстыруы (мысалы, планктонның су айдындарындағы сатылас қоныс аударуы) .
Мерзімді көші-қон-құстардың көптеген түрлерінің Күзгі және көктемгі ұшуы.

Периодтық емес миграция төтенше табиғи жағдайларда пайда болады: құрғақшылық, өрт, су тасқыны, атқылау, жер сілкінісі және т. б., сондай-ақ популяция тығыздығының жоғарылауымен (халықтың көп болуы) . Мұндай көші-қон қолданыстағы экожүйелерді айтарлықтай өзгерте алады.

Гендер ағымы - түрге жататын популяциялар арасынан өкілдер алмасып жаңа гендер құрлымының пайда болуы. Мұндайда бір немесе бірнеше өкілдер миграция жасап келер популяция генофонды өзгертеді. Гендер ағымның эволюция үшін маңызы мутациядан әлде қайда жоғары деген пікір бар.

Жергілікті популяциялардың арасындағы генетикалық айырмашылықтар эволюцияның түрлі факторларының әсерінен пайда болады. Тірі ағзалардың әрбір түрі жергілікті популяция топтары ретінде қарастырылуы мүмкін. Бұл популяциялар жиі генетикалық құрамындарымен ерекшеленеді. Бұл айырмашылықтар жоғарыда қаралған эволюция факторларымен байланысты.

Әр нақты мутация сирек кездесетін оқиға. Сондықтан әрбір популяция өзінің өзіне тән, мутантты аллель жиынтығы болады.

Бір түрдің барлық популяциясы ұқсас жағдайда өмір сүреді. Дегенмен, түрлер кең таралған жағдайда, бұл жағдайларда ареалының түрлі бөліктерінде біршама ерекшеленеді. Бұл айырмашылықтар климат, топырақ және су химиясы, биотикалық факторлар сияқты абиотикалық факторларға да қатысты. Табиғи сұрыптау әрбір популяцияны жергілікті табиғат жағдайына бейімдейді. Мысалға, қалалық популяцияда қайыңдарда, бұл қараңғы пішіндердің жиілігінің өсуіне, ал ауылдық жерлерде оның жиілігін төмендетуге әкеледі. Малярия аймағында тұратын адамдардың популяциясында сұрыптау гемоглобиннің әр түрлі мутант нысандарының жоғары жиілігін қолдайды, ал басқа өңірлерде бұл нысандар жойылады. Осылайша, табиғи сұрыптау популяция арасында генетикалық айырмашылықтарды күшейтеді.

Әрбір жергілікті популяция санының ауытқуы туралы өз тарихы бар. Кейбірінде ол үнемі жоғары болып қалады. Көп жағдайда бұл түр ареалының ортасын алып жататын популяциялар. Басқа популяцияларда, әдетте, перифериялық, ол кең ауқымда өзгереді. Осы популяциялардың көбі «Бөтелке мойын» арқылы өтеді.

Гендер дрейфі. Өкілдер саны азайып гендер жиілігінің кездейсоқ ауытқыуына байланысты аллелдер не толқын бекіп, не популяция генофондынан жойылып кетеді. Осы құбылысты гендер дрейфі деп атайды. Гендер дрейфінің нәтижесінде ұсақ популяцияларда зиянды алалердер де бекиді. Оны генетикалық жүк деп атайды. Ондай генетикалық жүктен орта өзгерісіне байланысты пайдалы гендер рекомбинацияларда эволюция тудыратын фактор болып табылады.

Миграция популяциялар арасында генетикалық айырмашылықтарды бейтараптайды. Бір түрдің популяциясы, әдетте, бір-бірінен оқшауланбайды. Олардың арасында тұрақты ген алмасу бар. Бір популяция жануарлары басқа жерге қоныс аударады. Тозаң және өсімдік тұқымдары бір популяциядан екіншісіне жел, ағымдар, жануарлар арқылы тасымалданады. Популяция арасында гендік алмасудың қарқындылығы олардың арасындағы қашықтыққа, жануарлардың жекелеген белсенділігінің радиусына, өсімдіктерде тозаң мен тұқымның таралуына және басқа да көптеген себептерге байланысты болады.

Мигранттардың генетикалық құрамы бойынша айырмашылығы бар екі көрші популяция арасында алмасу нәтижесінде олардың әрқайсысында аллель жиіліктері ұрпақтан ұрпаққа ауысады. Бұл өзгерістер әлдеқайда маңызды, аллель жиіліктеріндегі популяциялар мен миграция қарқындылығы арасындағы айырмашылықтар көп. Біз эволюцияны популяциялардағы аллель жиілігінің өзгерісі ретінде анықтағандықтан, біз миграцияны эволюция фактор ретінде қарастыра аламыз.

Миграцияның эволюциялық салдары және гендермен алмасу - жергілікті популяция арасында генетикалық айырмашылықтардың теңестірілуі. Осылайша, миграция эволюция факторы ретінде - сұрыптау, гендер дрейфі және мутациялық процестің осындай дифференциялайтын факторлар топтарына қарсы тұрады. Бұл тұрғыда ол эволюцияны тежейді. Табиғи сұрыптау популяцияны жергілікті жағдайларға бейімдейді, оның генетикалық құрамындағы ең бейімделген аллельді қалдырады. Миграция популацияға тұрақты өмір сүретін қоршаған ортаға бейімделмеген, гендердің нұсқаларын үнемі жеткізіліп отырады.

Бүгінгі таңда өте пайдалы аллелдер бейімделгіш артықшылықтарын жоғалтады немесе қоршаған ортаны өзгерту кезінде зиянды болып қалады, ал керісінше, бүгінгі күні зияндылары белгілі уақыттан кейін пайдалы бола алады. Қалалардағы ауаның ластану деңгейінің төмендеуімен, қайың дақтарының жеңіл формалары бейімделгіш құндылыққа ие болды. Қалалық көбелектің популяциясы бұл өзгерістерге жылдам бейімделді, соның ішінде ауылдардан ешқашан толық оқшауланбаған, әрдайым олардың арасындағы гендік алмасу болатын.

Сырттағы гендерді алмастыру популяцияны шамадан тыс маманданудан «сақтандырады». Бұл әр популяцияда ішкі генетикалық әртүрліліктің үнемі сақталуына әкеледі. Миграцияның арқасында популяцияның өзгеретін жағдайларға бейімделу мүмкіндігін қамтамасыз ететін ауыспалы резерв құрылды.

Миграцияға байланысты түрлердің генетикалық бірлігі сақталады. Жергілікті популяциялардың кез-келгенінде туындаған мутация бүкіл тұтас түрге таралу мүмкіндігіне ие. Мутациялар кездейсоқ пайда болады. Инсектицидтерге жәндіктерге төзімділікті қамтамасыз ететін мутация, инсектицидтермен өңделген және мұндай әсерге ұшырамайтын бірде-бір популяцияға тең ықтимал. Миграциялардың арқасында жаңа мутариялар пайдалы болған жерлерге енеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.