Ағза мүшелерінің қалыпты өлшемдері, функцияналдық көрсеткіштері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Тақырып: Ағза мүшелерінің қалыпты өлшемдері, функцияналдық көрсеткіштері.

Тақырып жоспары:

1. Жүрек-тамыр жүйесі, тыныс алу жүйесі және несеп шығару жүйесінің мүшелерінің қалыпты өлшемдері, функцияналдық көрсеткіштері.

1.Асқорту жүйесі:
Жұтқыншақ, pharynx, жұту актін жүзеге асыратын мүше және тыныс алу мен ас қорыту жолдарының қилысатын жері болып табылады. Пішіні оймыш тәрізді, ұзындығы 12-15см болады.
Өңеш, oesophagus, тағамды жұтқыншақтан асқазанға өткізетін, ұзындығы 25-30 см-дей, цилиндр тәрізді түтік.
Асқазан, ventrіculus, gaster, тағамды сақтайтын және қорытатын ас қорыту жолының кеңейген бөлігі болып табылады.Ересек адам асқазанның орташа сыйымдылығы 2-3л-ге жуық, ал жаңа туылған баланың асқазанының сыйымдылығы 30-35 мл болады.Адамда асқазан бездері тәулігіне 2-2,5 литрдей сөл шығарады.Тағам асқазанда 6-10 сағат сақталады. Ақуызды және майлы тағамдар асқазанда ұзақ сақталады. Асқазанда су,спиртті заттар қанға сіңеді.
Жіңішке ішек, іntеstіnum tenuе, асқазаннан кейінгі орналасқан ас қорыту жолының ең ұзын бөлігі. Тірі адамда ішектің ұзындығы 2.2-4.5м-ге жуық, әйелдерге қарағанда еркектердікі ұзындау болады. Жіңішке ішек үш бөлімнен тұрады: он екі елі ішек, ащы ішек және мықын ішек. Ащы және мықын ішектердің шажырқайы болғандықтан, олар жіңішке ішектің шажырқайлық бөлігі деп қарастырылады.
Он екі елі ішек немесе ұлтабар, duodenum ұзындығы 17-21см, жуашық түрінде асқазанның қақпалық бөлігінен басталып, ащы ішекке өтеді.
Ащы ішек, jejunum, он екі елі-ащы иілімнен басталып, ілмектері құрсақ қуысының жоғарғы бөлігінде сол жаққа таман жатады. Мықын ішек, іleum, ащы ішектің жалғасы болып табылады.Ащы және мықын ішектердің шырышты қабаты биіктігі 8 мм болатын дөңгелек қатпарлардан тұрады. Қатпарлардың жалпы саны 600-750 жетеді. Шырышты қабатының беті көптеген ішек бүрлері болуына байланысты бархат тәрізді болады. Ішек бүрлерінің биіктігі 0,2-1,2мм. Аш ішектен тоқ ішекке тәулігіне 2-4 литрдей химус өтеді.
Құлақ маңы немесе шықшыт безі, glandula parotіdea, салмағы 20-30 г жуық болатын күрделі алвеолярлы без. Сілекей бездерінің ішіндегі ең ірісі. Ол құлақ қалқанының алдыңғы төменгі жағында төменгі жақ сүйегі тармағының сыртқы бетінде, шайнау бұлшықетінің артқы жиегінде орналасады. Шықшыт безінің шығарушы өзегі бет доғасынан 1-2 см төмен жүре отырып, ұрт бұлшықетін тесіп өтіп, ауыз кіре-берісінде жоғарғы екінші үлкен азу тіс деңгейінде ашылады.
Жақасты безі, glandula submandіbularіs, төменгі жақ сүйегінің астыңғы жағында. Жақасты безінің өзегі тіласты бүртігіне ашылады.
Тіласты безі, glandula sublіngualіs, Ауыз қуысы шырышты қабатының астында орналасады. Бездің үлкен өзегі тіласты бүртігіне ашылады.
Ауызға келіп түскен тағам мұнда 15-30 секундтай кідіреді.Сілекей коймалжың сұйық зат. Адамда тәулігіне 1-1,5 литр сілекей бөлінеді. Сілекей құрамында 98,5-99% су, 0,5-1,5% құрғақ зат болады.
Бауыр, hepar, үлкен қызыл-күрең түсті, адам организміндегі ең ірі без. Ересек адамда салмағы 1500гр жуық, жаңа туған нәрестелерде 135гр. Бауыр құрылысы күрделі, қызғылт қоңыр түсті. Бауыр жасушалары гепатоциттер деп аталады. Бауыр тіні 60% гепатоциттерден 30% жұлдыз тәрізді Купфер жасушаларынан тұрады.
Өтті жинап, керекті кезінде ішекке жіберіп отыратын өт қуығы, vesіca bіlіarіs, болып табылады.Өт қуығының пішіні алмұрт тәрізді, сыйымдылығы 40-60мл жуық.Тәулігіне 500- 1500 мл өт бөлініп шығарылады.Өт құрамында холестерин, лецитин, өт қышқылдары, муцин, май қышқылдары, Nа, К, Са, тұздары, билирубин болады.Өттің меншікті салмағы 1,008-1,015 ортасы сілтілі рН-7,3-8,0.
Ұйқы безі, pancreas аралас қызметті ас қорыту безі.Ұйқы безінің салмағы 70-80гр жуық, ұзындығы 17см, қалыңдығы 2-3см жуық. Тәулігіне ұйқы безінен 1,5-2 литрдей сөлбөлініп шығады.Ұйқы безінің сөлі түссіз, сілтілі. Оның құрамында 1%-тей құрғақ зат болады. Құрғақ зат негізіненақуыздан тұрады. рН -7,8-8,4 реакциясы құрамындағы натрий биокарбонатының млшеріне байланысты. Сөлдің құрамында түрліферменттер бар. Мұнда ферменттердің шамамен 72%-і ақуызды ыдырататын протеазалар: трипсин, химотрипсин, карбоксипептидазалар, эластаза,рибонуклеаза.

2.Тыныс алу жүйесі:
Кеңірдек,трахея, trachea(грекше, trachus-бұдырлы) - ауа өткізу қызметін атқаратын түтік тәрізді мүше.Кеңірдектің ұзындығы 9-11см жуық, диаметрі 1.5-1.8см жуық болады.Кеңірдектің қабырғасы фиброзды-сақиналы байламдармен қосылған 16-20 жартылай шеміршекті сақиналардан тұрады.
Бронхтар,бронхи, bronchі,(bronchus, грекше-тыныс алу түтігі) - кеңірдектен бөлінгеннен соң оң және сол басты бронхтар деп аталады. Оң басты бронх, bronchus prіncіpalіs dextra, қысқа, жуан, ұзындығы 3см-дей, 6-8 жартылай сақиналы шеміршектерден тұрады.Сол басты бронх, bronchus prіncіpalіs sіnіstra, ұзын, әрі жіңішкелеу, ұзындығы 4-6 см-дей, 9-12 жартылай сақиналы шеміршектерден тұрады.
Өкпе, легкое, pulmones, (грекше-pneumon, қабынуы пневмония деп аталады) - кеуде қуысын тұтас алып жататын көлемді, жұп, тыныс алу жүйесінің негізгі мүшесі. Тыныс фазаларына байланысты пішіні мен көлемі өзгеріп отырады.Өкпенің құрылымдық-қызметтік бірлігі - өкпелік ацинус, acіnus pulmonіs деп аталады. Ацинус қан мен ауа арасында газ алмасуды жүзеге асыратын алвеолалық жүйеден тұрады. Ацинус соңғы және тыныстық бронхиолалардан, альвеолалық жолдан, альвеолалық қапшықтардан құралады.Альвеолалық жол мен қапшықтардың қабырғасы бірнеше ондаған көпіршіктерден құралады. Ересек адам көпіршігінің пішіні көпбұрышты, диаметрі 260-280 мкм, олардың жалпы саны 300-350млн-ға жетеді. Көпіршіктердің арасында бір-бірімен байланысатын сопақша немесе домалақ пішінді тесіктері болады.
Тыныс алудың реттелуі және орталығы
Ересек адам қалыпты жағдайда минутына 16-20 рет тыныс алады. Тыныс алудың жиілеуі тахипноэ, басеңдеуі-брадипноэ, болмауі апноэ деп аталады . Тыныс алу өмір бойы бір-бірімен байланысқан екі рефлекс арқылы жүріп өтеді.
1. Дем алу-инспирация - бұл кезде өкпе көлемі ұлғайып,көкет төмендеп, қабырға аралық бұлшықеттер жиырлады
2. Дем шығару- экспирация- барысында мұнда өкпе көлемі кішірейіп, көкет 1-1,5см жоғарлап, қабырға аралық бұлшықеттер босаңсиды.
Жалпы атмосфералық ауаның құрамы мынадай: 20,94% -оттегі, 0,03%- көмірқышқыл газы, 79,03%- азот.
Адамныңдем алғанда атмосфералық ауаның құрамы соған сәйкес болады: 20,94% -оттегі, 0,03%- көмірқышқыл газы, 79,03- азот. Дем шығару ауаның көлемінде 16,3%- оттегі, 4%- көмірқышқыл газы, 79,7%- азот болады.
Дем шығару ауаның құрамы тұрақсыз болып, ол зат алмасудың жиілігіне, дем алудың тереңдігі мен жиілігіне байланысты. Бірден тыныс алуды тоқтатсақ, дем шығару құрамы өзгеріп шығады.
Альвеоладағы ауаның құрамы атмосфералық ауаның құрамы арасында айырмашылық болады. Өкпеде альвеола мен қан арасында газ алмасу өтіп, оттегі қанға барады, көмірқышқыл газы альвеолаға. Нәтижесінде альвеоладағы ауада оттегінің мөлшері азайып, көмірқышқыл газы жоғарылайды. Альвеоладағы ауа газдары проценттік көрсеткіштерге тең: 14,5%- оттегі, 5,5%- көмірқышқыл газы, 80%- азот.
Тыныстың минуттық көлемі.
Бір минут ішінде өкпе арқылы өтетін ауаның көлемін тыныстың минуттық көлемі (ТМК) деп атайды. ТМК әдетте орта есеппен 6-9 литр болса, ал ауыр қара жұмыс істеген адамда 100-120 литрге жетеді. ТМК қалыпты жағдайда шығарылған ауаны Дуглас қабына жинап, газ санақшасынан өткізу арқылы өлшенеді немесе қалыпты тыныс ауасының (ҚТА) көлемін бір минуттық тыныс алу жиілігіне (МТЖ) көбейту арқылы анықталады:ТМК=ҚТА х МТЖ
Тыныс aлy қозғалысының 1 минуттағы саны жас пен жынысқа байланысты болады. Жаңа туылған нәресте минутына 50-60, бес жасар бала минутына 14-16, ересек адам 14-20 peт тыныс алып, тыныс шығарады.
Өкпенің тіршілік сыйымдылығы дегеніміз адам терең тыныс алғаннан кейін тыныс шығара алатын ауаның ең көп мөлшері. Ересек адамдарда өкпенің тіршілік сыйымдылығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.