Мәңгілік ел және Рухани жаңғыру бағдарламалары - жаңа Қазақстанның философиясы. Еуразияшылдық

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Он бесінші апта. Тақырыбы:
"Мәңгілік ел" және Рухани жаңғыру бағдарламалары - жаңа Қазақстанның философиясы. Еуразияшылдық.
№15 практикалық сабақ:
1.Жаһандық әлемдегі Қазақстанның өркениетті идентификациясы.
Қазақ халқының тарихы мен мәдениеті әлем - дік өркениет пен мәдениеттің құрамдас бөлігі ретінде өзіндік табиғи-ландшафттық жағ - дай - ларда - ерте кезден Батыс пен Шығыс мәде - ниеттерін байланыстырып келген Еуразияның орталық территориясындағы Ұлы Дала аума - ғында қалыптасты.
Алтай, Алатау және Орал тау - лары - ның арасындағы кең даланы мекен еткен Орта - лық Азия халықтары мен ертедегі тайпаларының палеолит, қола дәуірлерінен бас - талған мәдени дәс - түрлері жаһандық жалпы - адам - заттық заңды - лық - тардың динамикасы ағымын - да - ғы әлеуметтік-мәдени үдерістерді бастан ке - шіріп, номадизмге тән көшпелі мал шаруашы - лығының ықпалымен орнықты. Үш мың жылға жуық тарихы бар көшпелі өркениет барысында қазақ халқы сыннан өткен теңдессіз бай рухани және мәдени мұраны артындағы ұрпаққа мирас етіп қалдырды. Сондықтан қазақ халқы мәдениетінің терең еуразиялық тамыр - ларын есте сақтаған жөн.
Еуразия, еуразиялық кеңістік термин - дері - нің тек құрлықтың ұғымын ғана білдір - мей - тіні белгілі. Еуразияшылдықтың географиялық және семантикалық шеңберлерін анықтар бол - сақ, бұл түсінік ұзына бойы жеті жарым мың ша - қырым болатын Алтай тауынан бастап Карпат тауы - на дейін созылып жатқан Ұлы даланы білді - реді. Ол өзіне үш аймақты енгізеді: Жоғарғы Азия (Алтай тауы, Тува, Моңғолия), Орталық Азия және Шығыс еуропалық жазықтық. Сон - дықтан Еуразия ауқымына ену мен енбеу өзіндік тарихи қисынға сәйкес келетін мүдделерге байланысты. Сонымен қатар ол халықтардың діліндегі сұх - баттық қатынастарға бейімділікке де көп байланысты құбылыс болып табылады.
Еуразия - бұл тек географиялық ұғым емес, ол мәдени-өркениеттік бірегейлікке деген ұм - тылысты да білдіреді. Еуразиялық кеңістікті баяғыдан осы жердің табиғи ландшафтына бейім - деліп, шаруашылықтарын жүргізген халықтар - түркілер, моңғолдар, финугорлар және славяндар мекендеді.
Соған сәйкес бұл жерде өзге өрке - ниеттік бітімдерден өзгеше еур - азиялық өркениет пен еуразиялық мәдениет, еуразиялық бірегейлік пен еуразиялық фило - софия қалыптасты. Бұл мәдени-тарихи са - бақ - тастық тарих ырғағының бойында қалыптасқан құдіретті империялардың құрылуынан аңға - ры - ла - ды. Олар - дың құрған Ғұн империясы, Түркі қағана - ты, Оғыз қаға - наты, Қыпшақ қағанаты, Алтын Орда сияқты мемле - кет - тері әлемдік тарихтың дамуына орасан зор ықпал етті. Кейінірек олар - ды Ре - сей империясы мен социа - листік қағи - даттарға негіз - дел - ген Кеңес Одағы алмас - тырды.
Еуразияның тұтастығы, оның мәдени-тарихи бірлігі туралы айт - қан - да, бұл мәдени-өрке - ниеттік типтің көшпенділік тамыры тура - лы міндетті түрде сөз қозғалуы керек. Оның үстіне Ұлы даланың көшпенділері адамзат - тың тарихы мен мәдениетінде еуропалықтар мен қытай - лар - дан, мысырлықтардан, ацтектер мен инктерден бір де кем емес рөл ойнады. Тек олардың бұл рөлі, басқа да әрбір этнос - тың немесе, суперэтностың рөлі сияқты, ерек - ше, төлтума болды және ұзақ уақыт бойы оның құпиясы танылмай келді (Л.Н.Гумилев. Еуразия ырғақтары).
Көшпенділік қазақ халқының этномәде - ние - тінің де негізін құрайды және күні кешеге дейін, өткен ғасырдың отызыншы жылдарын - дағы жаппай ұжым - дастыруға дейін қазақ - тар осы өмір сүру тәртібі мен мал шаруашылығы дәс - түрін берік ұстанып келді. Бұл тұрғыдан алғанда, қа - зақтар - ұлы көшпелі өр - кениеттің заңды мұрагер - лері екені сөзсіз және еуразия - шылдық идеяның қа - зақстандық қоғамда ке - ңі - - нен сөз болуы да осы тамырға байланыс - ты.
Еуразиялық идеяны практи - ка - лық түрде іске асыру барысында Еур - азиялық экономика - лық қоғам - дас - тық, Еуразиялық даму банкі, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университет, Еуразия уни - вер - ситеттерінің ассоциациясы, Шанхай ынтымақтастық ұйымы, Ортаазиялық одақ, Тәуелсіз Мем - ле - кеттер Достастығы, Кеден одағы сияқты жаңа құрылымдар өмірге келіп, өздерінің өміршең - дігін бар - шаға көрсетіп отыр. Болашақта еуразиялық аймақтың, еуразиялық аймақтық интеграцияның, еуразия - лық идеяның рөлі арта түспек. Әсіресе, қазіргі ұзаққа созылатын әлемдік қаржылық-экономикалық дағдарыс - тан еліміз жүйелі түрде жа - ңарып барып, орнықты даму жо - лына түсуі үшін біздерге әлеуметтік тұрақтылық, халықтардың бірлігі ауадай қажет. Еуразия аймағындағы елдер арасындағы экономикалық интеграцияны өрістету арқылы ғана өзіміздің ұлттық тәуел - сіздігімізді одан әрі нығайтып, дағдарысты те - зірек еңсере түсеміз. Дағдарыс дамудың бір сәті. Сондықтан оны жеңе білу, алға қарай ұмтылу негізгі парызымыз.
Бүгінгі күнгі жаһандану зама - нында тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету тұрғысынан Шы - ғыс пен Батыстың жақын - дасуы Еуразия құрлығы мемлекеттерінің дүниеге деген қатынасы мен инте - гра - циясы іспетті аса тарихи қажет - тілікке айналуда. Жа - һандану зама - нында адам мен табиғат, техника мен адамгершілік, ислам мен хрис - тиандық, ұлттық пен жалпы - адам - заттық құндылықтар арасындағы теңсіздік аса зор әлемдік күй - реуге, барлық адамзаттың жойылуына апарып соқтыруы ықтимал. Еур - азияшылдықты дүниеге айрықша қатынас түріндегі мәдени-фило - со - фиялық доктрина ретінде жүзеге асыру осы теңсіздікті жоюдың бас - ты жолы, адам тіршілігінің әр түрлі тараптарын үйлестірудің бірден-бір тәсілі болар еді. ХХІ ғасырда еуразиялық идеяның кең де терең мәнге ие болуы да сондықтан. Ен - де - ше Еуразиялық идея Еуразия құрлығындағы мемлекеттер ара - сындағы күрделі қайшылықтарды шешудің бірден-бір үйлесімді фор - масы, сонымен қатар көп деңгейлі интеграциялық үдерістердің қайнар көзі, ендеше, аймақтық қауіпсіздік пен бейбітшілікті қамтамасыз етудің бірден-бір құралы болып табылады.
Аймақтық еуразиялық интегра - ция, Еур - азия кеңістігіндегі мемле - кет - тердің өзара интеграциялық қауым - дастығы олардың әрқайсы - сы - ның ұлттық егеменділігі мен тәуел - сіздігін, тұрақтылығы мен қауіп - сіздігін одан әрі қамтамасыз ету үшін өте қажет. Прези - дент Н.Ә.Назарбаев ұсынған еур - азиялық идея мен әлемдік дағда - рыс - тан шығудың көрсеткен қазақ - стандық жолы арасында тығыз байланыс бар. Сондықтан еуразия - шыл - дық - тың, еуразиялық эконо - ми - калық интегра - ция - ның болашағы өте зор. ХХІ ғасыр - оны Еуразия кеңістігіндегі халықтардың көп - ші - лігі мойындап, болашақта еур - азиялық идея үлкен материалдық күшке айналып, Еуразияда, бүкіл дүние жүзінде өзара түсіністік пен ру - хани келісім салтанат құрған ғасыры болмақ.
2."Мәңгілік ел" идеясы.
Мәңгілік ел идеясының тарихи негіздері 2014 жылдың 17 қаңтарында Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың кезекті халыққа жолдауын: Бір жыл бұрын мен еліміздің 2050 жылға дейінгі дамуының жаңа саяси бағдарын жария еттім. Басты мақсат -- Қазақстанның ең дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосылуы. Ол -- Мәңгілік Қазақстан жобасы, ел тарихындағы біз аяқ басатын жаңа дәуірдің кемел келбеті,- деп бастады. Бұл орайда елең еткізген жаңалық -- тұңғыш мемлекеттік ресми идеология, яғни Мәңгілік Ел идеясының жариялануы. Бұл -- Қазақстан Республикасының ұлттық идеясынан келген түйін-тұжырым. Мәңгілік Ел отандастардың бірегей тарихи мақсаты мен қаһармандық ұраны десек қателеспейміз. Аталған идея қазақ елінің ғасырлар бойы армандаған мақсаты ғана емес, Тәуелсіздік жолындағы жанқиярлық еңбегі мен тынымсыз шығармашылығының нәтижелері арқылы қол жеткен асу. Мәңгілік ел ұғымын тереңнен түсіндіру, тарихи негіздерін көрсету мәселелері маңызды болып табылады.
Түркі тарихын, көне түркі мұраларын зерттеуші филология ғылымдарының докторы, профессор Қаржаубай Сартқожаұлының MANGI EL халықаралық ғылыми-көпшілік тарихи журналында: Мәңгілік ел -- түрік жұртының данагөйі, үш бірдей қағанның кеңесшісі болған атақты Тоныкөк (Тұй-ұқық) негізін қалаған идея... -- екендігін жазған. Елтеріс Құтлық қаған екінші Түрік қағанатын құрғаннан кейін Тоныкөк Мәңгілік ел идеясын қолға алды. Мәңгілік ел -- мақсаты түрік елінің билігі деп осыдан 13 ғасыр бұрын мәңгілік идеясын ұсынған. Елдің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін геосаяси және ішкі, сыртқы қорғаныс шеңберін жасап, мәңгілік ел саясатын Көк Түріктер іске асырды. Сол идея, сол мұрат бүгінгі қазақ елінің бас ұранына айналуда.Күл тегін жазуының қазіргі қазақ тілінің нормасына келтірілген Ғұбайдолла Айдаровтың нұсқасында: Көктегі түркі тәңірісі, түркінің қасиетті жер-суы былай депті: Түркі халқы жоқ болмасын дейін, халық болсын дейін... -- деген жолдар бар. Бұл жерде елдің тарих сахнасынан кетпей, сақталуын тілейді. Мәңгілік ел дегеніміз -- мемлекеттің ғасырлар тоғысында, ірі державалар арасында бәсекеге төтеп беріп, өзіндік қорғаныс саясатын ұстану деп түсінуге болады. Орхон өзенінің бойында Түрік қағанатының Ордабалық деген астанасы болған. Қағанаттың хан ордасы мемлекеттің ішкі ядросы. Оны қорғайтын арнайы полиция(тұрғақ деп аталған) және оған қоса тұрақты әскер (шерік деп аталған) пайдаланылды. Ішкі қорғаныс деп атаған екінші шеңбер белдеуін түрлі тайпалар қорғап тұрды. Үшінші шеңберде он-оқ Түркештер тұрды. Қырғыздар, Кидандар, Татабилер, Таңғыттар, Басмылдар да үшінші шеңбердің қорғаушысы болды. Осы үш шеңбер тұтас империяны қорғап тұрды. Түріктер осы 3 шеңберді орнатып болған соң, Мәңгілік ел идеясын нық бекемдейді.
Ғұлама ойшыл, сазгер, қобыз жасаушы Қорқыт бабамыздың өлімге қарсы тұрып, мәңгі өмірге ұмтылуы, тек Қорқыттың ғана емес, сол замандағы билеушілердің елдің мәңгі өмір сүруін қалағандығын білдіреді. М. Әуезов Қорқыттың мәңгілік өмір туралы толғаныстарының негізгі философиялық түйініп аша келіп, оның болашақ ұрпақ үшін дүниетанымдық маңызы зор, мәңгілік мұра екенін атап өткен. Қазақ халқы арасында тараған аңыздардан Қорқытты бірде айтулы күй атасы ретінде көрсек, енді біразында ол өлім атаулыға қарсы шара іздеген қамқоршы ретінде көрінеді. Қорқытты мәңгі өмірді іздеген, бақилық болғысы келмеген деген түсінікті, халқына жерұйықты іздеген Асан Қайғымен түсіндіруге болады. Асан Қайғы өз халқы үшін ең қолайлы, ең құнарлы жерді іздегендігі белгілі. Утопиялық көзқарастағы Асан қайғының жерұйықты іздеудегі мақсаты, халқының жайлы жерге қоныстанып, болашақта мәңгі ел болуын қалаған.
Көрнекті еуразияшыл ғалым, тарихшы-этнолог Л.Н.Гумилев От Руси к России атты еңбегінде: Еуразия құрлығы үш рет біріктірілді. Алғашында оны Ұлы Түркі қағанатын құрған көне түріктер біріктірді. Түріктерден кейін Шыңғыс хан бастаған монғолдар, кейіннен Ресей өз қолына алды -- дейді. Л.Н.Гумилев еуразия құрлығының бірлігі, мәңгілігі туралы ойын көне түріктерден бастайды. Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен қалыптасып жатқан Еуразиялық идеясының негізінде Ресейлік емес, түріктік ынтымақтастыққа қол жеткізіп, көне түріктердің мәңгілік ел идеясының өміршеңдігін дәлелдеуіміз керек.Тұтас түрік елі идеясынан біртұтас Түркістан идеясына дейінгі бабаларымыздың атқарған істері едәуір. Елбасы Түрік бірлігі идеясын тәуелсіздіктің алғашқы күндерінен бастап көтеруде. Ел азаматтары мен Қазақстан саяси элитасының ұлттық идеология қалыптастыру жолындағы ойларын Елбасы сараптады. Біртұтас Түркістан идеясы, Түркістан конфедерациясы, Еуразиялық одақ идеясы, Қазақстандық ұлт идеясы, Жерұйық, Атамекен, Қазақ Елі идеясы сынды ұғымдар арқылы мемлекет құрушы қазақ халқы мен тарихи тағдыр тоғыстырған ұлттарға ортақ боларлық идея, мемлекеттік мәнге ие боларлық идеология қарастырылды. Мәңгілік Ел идеясы -- қазақ ұлтының мақсат-мүддесіне және елімізді ортақ Отан еткен жүз отыздан астам ұлттар мен ұлыстардың ұлттық идеясына негізделген идеология болатынына сенуге болады.
Еуроцентристік көзқарас бойыншатүркі тілдес халықтардың ынтымақтастығына деген сын айтушылар көп. Түркі интеграциясын Т. Рысқұлов пен М.К. Ататүрік бастаса, кейін нақты практикалық шараларды қолға алған ҚР тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың шешуші саясаты өз жемісін берді. Н.Ә. Назарбаевтың түрік халықтарының бірлігін нығайтудағы тарихи рөлінің қаншалықты маңызды болғанын аңғаруға болады. Қазақстан Халықаралық Түрксой ұйымына қолдау көрсетіп, түрік дүниясының барын бағалап, жоғын түгендеуге жол сілтеді. Халықаралық аренада Қазақстанның беделі нығайған сайын, түрік мемлекеттерінің бірлігі идеясы ашық әрі табанды насихаттала бастады.
Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің Тарих толқынында атты еңбегінде: Тарихтың алға қойып отырған өктем талабы әрбір түрік еліне әртүрлі салада саяси, экономикалық, мәдени және гуманитарлық тәсілдермен бірігу проблемасын шешудің бәріне бірдей тең институттық тетіктерін жаппай-тұрмай іздестіруді міндеттейді, -- дей отырып, түрік мемлекеттері интеграциясының тиімді жолдарын іздеу қажеттілігін көрсетті.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев 2000 жылы 14-желтоқсанда латын алфавитіне көшу мәселесіне қатысты өз пікірін білдіре келіп, өте мұқият дайындықтан соң латын алфавитіне көшетінімізді айтты. Бұл жерде Тоныкөк негізін салған Мәңгілік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.