Баланың жастық кезеңдегі зерттеудегі ойлар

Кіріспе

Жас шағы психологиясына жас өспірімдік шақ жыныстық толысудан басталып, ересектің басталуымен аяқталатын даму стадиясы деп анықталады. Алайда бірінші шегі физиологиялық, екіншісі әлеуметтік шек болып тұрған осы анықтаманың өзі құбылыстың күрделілігі мен көл өлшемділігін көрсетеді.
Алайда өспірімдіктің көптеген теориялары бар. Биологиялық теориялар нақ өсудің биологияльгқ процестері басқаларының бәрінен басым болады деген оймен жас өспірімдікті алдымен организм волюциясының белгілі бір кезеңі деп қарайды. Психологиялық теориялар психикалық волюцияның заңдылықтарына, ішкі дүние мен өзін - өзі ұғынудың тән сипаттарына назар аударады. Психоаналитикалық теориялар жас өспірімдікті психосексуалдық дамудың белгілі бір кезеңі деп біледі. Көрсетілген теориялар жас өспірімдікті алдымен индивид немесе жеке адамның дамуы ретінде ішкі процесс тұрғысынан қарайды. Бірақ бұл даму әр түрлі әлеуметтік және мәдени ортада әр келкі болып өтеді. Жас өспірімдік социологиялық теориялары оны алдымен социализацияның белгілі бір кезеңі, тәуелді балалықтаң ересектіктің дербес те жауапты іс - әрекетіне көшу деп қарайды. Зерттеушілер адам меңгеруге тиісті әлеуметтік рольдерге, оның бағалаушылық бағдарламасының қалыптасуына, еңбек өміріне аяқ басуымен байланысты проблемаларға назар аударады, яғни индивидтік - псхологиялық проблемалар әлеуметтік проблемалардан шығарылады.
Советтік ғылым жастық проблемасын әлеуметтік - псхологиялық факторлар мен дамудың ішкі заңдылықтарын есепке алып, комплексті зерттеу керек деп біледі. Бұл әжептеуір қиын, өйткені психофнзикалық дамудың қарқыны мен фазалары әлеуметтік толысу мерзімінен әр кезге үйлесе бермейді. Акселерацияның, дене күшінің жедел дамуы нәтижесінде қазіргі балалар тез және бойлары екі - үш ұрпақ бұрынғыға карағанда, орта есеппен екі жыл бұрын өседі. Жыныстық толысу да екі жыл ерте басталып, ерте аяқталады. Физиолоттар екінші жыныстық белгілердің шығуына қарай

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Баланың жастық кезеңдегі зерттеудегі ойлар
Жас шағы психологиясына жас өспірімдік шақ жыныстық толысудан басталып,
ересектің басталуымен аяқталатын даму стадиясы деп анықталады. Алайда
бірінші шегі физиологиялық, екіншісі әлеуметтік шек болып тұрған осы
анықтаманың өзі құбылыстың күрделілігі мен көл өлшемділігін көрсетеді.
Алайда өспірімдіктің көптеген теориялары бар. Биологиялық теориялар нақ
өсудің биологияльгқ процестері басқаларының бәрінен басым болады деген
оймен жас өспірімдікті алдымен организм волюциясының белгілі бір кезеңі деп
қарайды. Психологиялық теориялар психикалық волюцияның заңдылықтарына, ішкі
дүние мен өзін - өзі ұғынудың тән сипаттарына назар аударады.
Психоаналитикалық теориялар жас өспірімдікті психосексуалдық дамудың
белгілі бір кезеңі деп біледі. Көрсетілген теориялар жас өспірімдікті
алдымен индивид немесе жеке адамның дамуы ретінде ішкі процесс тұрғысынан
қарайды. Бірақ бұл даму әр түрлі әлеуметтік және мәдени ортада әр келкі
болып өтеді. Жас өспірімдік социологиялық теориялары оны алдымен
социализацияның белгілі бір кезеңі, тәуелді балалықтаң ересектіктің дербес
те жауапты іс - әрекетіне көшу деп қарайды. Зерттеушілер адам меңгеруге
тиісті әлеуметтік рольдерге, оның бағалаушылық бағдарламасының
қалыптасуына, еңбек өміріне аяқ басуымен байланысты проблемаларға назар
аударады, яғни индивидтік - псхологиялық проблемалар әлеуметтік
проблемалардан шығарылады.
Советтік ғылым жастық проблемасын әлеуметтік - псхологиялық факторлар мен
дамудың ішкі заңдылықтарын есепке алып, комплексті зерттеу керек деп
біледі. Бұл әжептеуір қиын, өйткені психофнзикалық дамудың қарқыны мен
фазалары әлеуметтік толысу мерзімінен әр кезге үйлесе бермейді.
Акселерацияның, дене күшінің жедел дамуы нәтижесінде қазіргі балалар тез
және бойлары екі - үш ұрпақ бұрынғыға карағанда, орта есеппен екі жыл бұрын
өседі. Жыныстық толысу да екі жыл ерте басталып, ерте аяқталады.
Физиолоттар екінші жыныстық белгілердің шығуына қарай бұл процесті үш
фазаға препубертаттық, пубертаттық және постпубертаттық фазаларға бөледі
осының өзінде жасқа қатысты психология детте жеткіншектік жасты (балаң
жастық ) алғашқы екі кезеңмен байланыстырады.
Акселерацияға байланысты жеткіншектік кезеңнің шектері төмендейді де,
қазір ол енді 14 - 34,5 жаста-ақ аяқталады. Жас өспірімдік тиісінше ерте
басталады. Бірақ дамудың бұл кезеңінің нақты мазмұнын алдымен әлеуметтік
жағдайлар анықтайды. Жастардың қоғамдағы орны , ол меңгеруге тиісті
білімдердің көлемі және басқа бірқатар факторлар осы жағдайларға тәуелді.
Көптеген алғашқы қауымдық коғамдарды жас шағ айырмашылықтары әлеуметтік
айырмашылықтарға тікелей үйлеседі; социализацияның негізгі мехенизмі бір
жастағы адамдарды ( еркектерді) біріктіретін жас шағы топтары болып
табылады, осының өзінде мұндай топтардың әрқайсысы өздеріне ғана тән арнайы
әлеуметтік функцияларды ғана атқарады. Феодалдық қоғамға социализация
жеткіншекті не жас өспірімді ересектердің іс - әрекетіне едуір дәрежеде
тікелей қосу арқылы (шаруалар шаруашылығында міндеттері) жүзеге асырылған.
Мектеп оқытудың осы практикалық формаларын толықтыратын ғана болған.
Қазіргі қоғамда және қоғамдық іс - рекеттің күрделіленуіне байланысты адам
жұмыс істемей, негізінен оқитын даярлық кезеңі едуір ұзарады. Білім алу мен
оқудың қоғамдық қажетті мерзімі неғұрлым ұзақ болса, шын мнінде әлеуметтік
кемелдік соғырлым кеш басталады. Осыдан келіп жас өспірімдік кезең ұзарып,
жалпы алғанда жас шағы шектері біршама тиянақсыз болады.
Балан жас өспірімдік (14,5 -17 жас) бұл күрделі кезеңнің басталуы ғана.
Ал, оның негізгі ерекшеліктері қандай ?

Балаң жастағылардың даму ерекшеліктері
Балаң жастық - адамның дене дамуының аяқталатын кезеңі. Бойдың ұларуы
жеткіншек кезеңге қарағанда баяулайды. Қыздардың бойының толуы орта есеппен
16 мен 17-нің арасында болады. (ауытқу плюс - минус 13 ай), жігіттерде 17
мен 18 - дің арасы (ауытқу плюс -минус 10 ай). Салмағы артады, осының
өзінде ер балалар қыздардан қалып келген есесін толтырады. Бұлшық ет күші
өте тез өседі: 16 жаста ер бала 12 жастағысынан бұл тұрғыдан екі есе асып
түседі. Бойы толысқаннан кейін шамамеы бір жылдан кейін адам қалыпты
ересектік бұлшық ет күшіне жетеді. Әрине, көп нәрсе дұрыс тамақтану режимі
мен дене шынықтырумен шұғылдануға байланысты. Спорттың кейбір түрлерінде
балаң жасық - ең көп жетістіктерге жететін кезең.
Жыныстық даму жөнінен жігіттер мен қыздарының көбі бұл жаста
постпубертаттық кезеңде болады. Көп тараған түсініктерге карамастан,
жынысытық толысудың мерзімі нәсілдік және ұлттық ерекшеліктерге, климатқа
байланысты емес. Оның есесіне тамақтану сипатындағы айырмашылықтар мен
басқа да әлеуметтік - кономикалық факторлар ықпал етеді. Мұның үстіне
орташа статистикаылқ норманың жеке физиологиялық нормамен үйлеспейтінін
ескеру өте маңызды. Кейбір әбден қалыпты адамдар орташа статистикалық
мерзімдерден көп озық не қылыңқы дамиды.
Қарқыннын бұл вариацияларын патологиялық жағдайлардан ажырату әрдайым
оңай бола бермейді.
Жас өспірімдік шақ бала мен ересектердің арасындагы аралық жағдайда
болады. Баланың жағдайы оның ересектерге тәуелділігімен сипатталады, бұлар
оның өмірлік іс - әрекетінің басты мазмұны мен бағытын белгілейді. Баланың
атқаратын ролі ересектердің ролінен сапалық тұрғыда өзгеше болады және екі
жағы да мұны анық ұғынады. Өмірлік іс - әрекеттің күрделене түсуімен бірге
жастарды әлеуметтік рольдер мен мүдделер диапазонының сандық ұлғаюы ғана
болып қоймайды, сапалық тұрғыдан да өзгеріп, ересектік рольдер бірден —
бірге көбейеді, осыдан келіп дербестік пен жауапкершілік өлшемі шығады. 14
жаста оны комсомолға қабылдайды,
16 жаста паспорт алады. 18 жасында сайлау правосы мен некелесуге
мүмкіндік алады. Көпшілігі бұл жаста еңбек қызметін бастайды, бәрі де
мамандық тандау туралы және т. б. ойлайды. Алайда жас өспірімде ересектер
статусының элементтерімен қатар оның жағдайын баланың жағдайына
жақындататын тәуелділік белгілері сақталады. Материалдық жағынан жоғары
класс оқушысы ата - аналар қауырында. Мектепте оған, бір жағынан, екінің
бірінде сен ересексің, үлкенсің десе, екінші жағынан, одан үнемі тіл алуды
талап етеді. Бұл мектептен басқа жерлерде де байқалады, мұнда 16 жастағылар
емес, 20 жастағыдан ересек деп санамайды. Жағдайдын, ( бір тұрғыдан ересек
деп таниытын, екінші тұрғыдан танымайтын ) және өзіне қойылатын талаптардың
тиянақсыздығы жастардын психологиясында өзінше ұғынылады.
Жас өспірімдік шақтың аса маңызды міндеттері - мамандық таңдау, еңбек пен
қоғамдық - саяси қызметке даярлану , некелесуге өз семьясын құруға
әзірлену. Өзара байланысты бұл міндеттердің жүзеге асырылуы белгілі бір
уақытты талап етеді және олардың жүзеге асу мерзімдері жас адамның іс -
әрекетінің сипатына тәуелді. Барлығы мектеп оқушылары болатын
жеткіншектердей емес 15-17 жастағы жас ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.