Н. Ә. Назарбаев - тарихтағы тұлға туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Н. Ә. Назарбаев - тарихтағы тұлға.

Мақсаты: Мемлекеттің жаңғыру жолында Бірінші Президенттің бастамаларымен танысу. Елбасының «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» еңбегінің маңызын, «Сындарлы он жыл»және «Тәуелсіздік толғауы» атты еңбектерінің маңызын айқындау.

Кілтті сөздер: Терроризм, аймақтық қауіпсіздік, «Сындарлы он жыл», «Тәуелсіздік толғауы.

Жоспар:

1. Бірінші Президенттің бастамалары мемлекеттің жаңғыру жолында. Жасампаздық негізі Қазақстандық мемлекеттіліктің үлгісі.

2. «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» еңбегінің маңызы

3. Терроризм, аймақтық қауіпсіздік және олармен күресі жөнінде «Сындарлы он жыл» атты еңбегінде

4. «Тәуелсіздік толғауы» атты Елбасының 2014 жылғы 15 желтоқсанындағы сөйлеген сөзінің маңызы

1. Ұлттың шынайы ұлылығы әрдайым тәуелсіз әрі қуатты мемлекет құру үдерісінде көрініс тауып келді. Тарихи қауіп-қатерлерге толы қилы кезеңдерде жетістікке жету бақыты жер бетіндегі мыңдаған этностардың аздаған бөлігіне ғана бұйырды. Бүгінде әлем бойынша екі жүздей егеменді ел бар. Солардың ішінде ондаған мемлекет қана геосаяси күшке ие болып, экономикасын өркендете алды. Әлем тарихы кез келген елдің қарқынды әрі табысты дамуы ұлт көсемдерінің өз дәуіріндегі жоғары стратегиялық міндеттерге және мүмкіндіктер мен қауіп-қатерлердің ауқымды деңгейіне барабар ерен еңбегінсіз ешқашан жүзеге аспайтынын нақты дәлелдеп берді. Тіпті олар әрдайым жаһандық даму көшбасшылары болып саналатын халықтардың барлық маңызды жетістіктері мен жеңістеріндегі шешуші факторлардың бірі ретінде танылды. Ұлттық рухты оятып, мемлекеттілігімізді жаңғырту миссиясы қазіргі жаһандық саясат сардарларының бірі - Нұрсұлтан Назарбаевтың еншісіне тиді. Оның тұғырлы тұлғасы ғасырлар бойы бақытты ұрпағымыз үшін темірқазықтай жол сілтеп тұрады. Тәуелсіздік таңы атқан кезде халқымыз жаңа Қазақстанның негізін қалап, қалыптастыруды дәл осы азаматқа сеніп тапсырды. Уақыт осынау маңызды таңдаудың дұрыстығын дәлелдеді.

Оның шынайы егемендіктің негізін қалауға, тиімді экономиканы қалыптастыруға, үйлесімді қоғам құруға және ұлт тарихының жаңа кезеңіндегі ел дамуының басымдықтарын анықтауға бағытталған көпқырлы қызметінің мазмұны мен мәні Қазақстанның Тұңғыш Президентін қазіргі мемлекеттігіміздің негізін қалаушы әрі ұлттың нағыз көшбасшысы ретінде мойындау үшін салмақты дәлел болады. Нұрсұлтан Назарбаевтың тарихи феномені ұлттың жасампаз әлеуетін үйлестіріп, әлемде «Қазақстан барысының секірісі» деген атауға ие болған жарқын болашаққа ұмтылу үшін бүкіл қоғамды жұмылдыра алуымен ерекшеленеді.

Бүгінде мемлекеттік басқару мен көшбасшылықтың халықаралық теориясында ұлттық жаңғыру мен эволюциялық өзгерістердің жаңа әрі табысты үлгісі жасалды деп нық сеніммен айта аламыз. Бұларды ауқымдылығы жағынан Жапонияда Мэйдзидің, Түркияда Ататүріктің, АҚШ-та Франклин Рузвельттің, Германияда Людвиг Эрхардтың, Сингапурда Ли Куан Юдің, Қытайда Дэн Сяопиннің реформаларымен салыстыруға болады.

Көптеген беделді сарапшылардың пікірі бойынша Қазақстанның Тұңғыш Президенті өз халқының өсіп-өркендеуі және игілігі үшін қалтқысыз қызметімен, саяси көрегендігімен және бірегей стратегиялық ойлау жүйесіндегі айқын талантымен ерекшеленген әлемнің аса көрнекті мемлекет қайраткерлерінің қатарына кіреді.

Уинстон Черчилльдің саясаткерлер келесі сайлау туралы, ал мемлекет қайраткерлері келешек ұрпақ жөнінде толғанады деген ұлағатты сөзі бар. Нұрсұлтан Назарбаев күрделі де қиын жағдайларда үнемі батыл қимылдап, нақты шешім қабылдады. Жауапкершілікті өзіне алып, ұлттық стратегиялық жоспарлау ісінің көкжиегін үздіксіз кеңейтті. Осы жылдары ол мемлекет құрылысының күрделі міндеттерін шешудің оңтайлы жолдарын табу үшін қарқынды әрі зияткерлік тұрғыдан үздіксіз ізденісте болды. Соның нәтижесінде өзекті ойлар мен мазмұнды мәтіндер, перспективті жобалар мен идеялар, өмірге қажетті бастамалар мен бағдарламалар дүниеге келді. Олар тәуелсіз Қазақстанның дәйекті дамуы және орнықты ілгерілеуі үшін сенімді негіз қалады.

Н. Назарбаевтың инновациялық формулалары мен бірегей жаңғыру логикасының доктринасы алты негізгі бағытпен - оның саясатының жүйе құраушы діңгектерімен сәйкес келеді. Бұлар егеменді мемлекеттің және ұлттың жылдам қалыптасу үдерісінде ішкі тепе-теңдік пен белгілі бір қарқынды қамтамасыз етеді. Елбасының концептуалды моделінің осы «алты алтын ережесі» аясында оның бүкіл маңызды жетістіктері, аса ауқымды жұмыстары және жаңа жаһандық әлемдегі қуатты әрі бәсекеге қабілетті Қазақстанды құру жөніндегі зор күш-жігері айқын көрінеді. І. Қайта жаңғырған мемлекеттілік Бүгінде, ХХІ ғасырдың екінші онжылдығының соңында, Қазақстан бүкіл әлемге қалыптасқан әрі жарқын болашаққа ұмтылған мемлекет ретінде танылды. Еліміздің өскелең ұрпағы осы жағдайды тарихи оқиға және берік болмыс ретінде қабылдайды. Бұл - негізінен әділетті. Бірақ біз тәуелсіздігіміздің бастауында кім тұрғанын және қалыптасудың аса маңызды жылдары оның темірқазығы кім болғанын әрдайым есте сақтауымыз қажет. Кезінде алып «қызыл империяның» «жарықшақтарының» бірі болған Қазақстан бірте-бірте мықты өңірлік державаға айналды. Еліміз Нұрсұлтан Назарбаевтың аса көреген басшылығының арқасында өзінің даму жолын айқындап, қайталанбас ұлттық бірегейлікке қол жеткізу үшін күрделі кезеңді бастан кешіргенін ұмытпауымыз керек. Өткен ғасырдың 90-жылдарының басында жаңа егеменді еліміздің негізін қалау және экономиканың тиімді нарықтық үлгісін қалыптастыру барысында күрделі әрі жаппай етек алған көптеген проблемаларға тап болдық. Халқымыздың көпшілігі не істерін білмеді. Әлеуметтік сала тоқырап қалды. Ал халықаралық деңгейде бізді терра инкогнито деп қабылдады. Еліміздегі ауыр әлеуметтік-экономикалық дағдарыс және қоғамдық сананы сапырылыстырған өзгерістер жас мемлекетіміздің болашағына қатысты көптеген пессимистік пікірлердің таралуына әкеп соқтырды. Ең алдымен, Тұңғыш Президентіміздің күш-жігері еліміздің ұйымдастырушылық-құқықтық негіздерін, институционалдық құрылысты, қауіпсіздік пен халықаралық қатынастарды нығайтуға, қаржылық-экономикалық егемендігімізді қамтамасыз етуге және ұлттық бірлік пен келісімге негізделген идеологияны қалыптастыруға жұмылдырылды. 1990 жылғы 25 қазанда Мемлекеттік егемендік туралы декларацияның қабылдануы бұл бағыттағы алғашқы қадам болды. Бірақ осы құжаттың зор тарихи маңыздылығына қарамастан, тәуелсіз Қазақстанның нақты тарихы 1991 жылғы 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» заң қабылдаған сәттен басталады. Аталған заң мемлекет дамуының алғашқы кезеңін Конституция деңгейінде ресімдеп, еліміздің халықаралық құқықтық нормаларды құрметтейтінін көрсетіп, сыртқы саясаттағы дербестігін бекітті. ІІ. Заманауи үлгідегі бәсекеге қабілетті нарықтық экономика. Тәуелсіз Қазақстан үшін әуел бастан экономиканы дамытудың басымдығы жаңа елдегі барлық қайта құру үдерісінің логикасын айқындады. Тұңғыш Президенттің мұндай прагматикалық әдісі бұрынғы шектен тыс орталықтандырылған әкімшілік-командалық экономикадан заманауи нарықтық жүйеге көшу жөніндегі тарихи мәні зор мәселені тиімді әрі қысқа мерзім ішінде жүзеге асыруға мүмкіндік берді. Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен Қазақстан посткеңестік кеңістікте табысты әрі ауқымды нарықтық реформаларды іске асыру жағынан көшбасшыға айналды. 1993 жылы ұлттық валютамыз - теңгенің айналымға енгізілуі еліміздің қаржылық егемендігін нығайту жолындағы маңызды қадам болды. Сол арқылы қаржы жүйесін тұрақтандыруға және тәуелсіз ақша-несие саясатын жүргізуге мүмкіндік алдық. ІІІ. Эволюциялық саяси даму және қоғамдық тұрақтылық. Нұрсұлтан Назарбаев мемлекет құру ісінде әуел бастан «алдымен - экономика, содан кейін - саясат» қағидатын ұстанды. Ол сол жылдардағы саяси ахуалдың барлық қиындықтарын өз басынан өткеріп, жұртшылықтың күдігі мен үмітін терең сезіне білді. Жауапкершілік деңгейі жоғары болғандықтан және әр нәрсеге прагматикалық тұрғыдан қарағандықтан Елбасы түрлі эксперименттер мен жөнсіз қадамдарға мүлде барған жоқ. Сол себепті, Қазақстанда эволюциялық және кезең-кезеңмен даму қағидаты басшылыққа алынды. Ең алдымен, мемлекеттік басқарудың тиімді жұмыс істейтін демократиялық институттарын құруға бағытталды. Атап айтқанда, 1995 жылғы Конституцияға сәйкес біртұтас мемлекеттік билікті жүзеге асырудың орнықты тетігі жасалды. Оның негізін биліктің үш тармағы - атқарушы, заң шығарушы және сот билігі құрайды. Тепе-теңдік және тежемелік жүйесі (сенімсіздік білдіру вотумы, импичмент, вето құқығы және т. б. ) арқылы биліктің тармақтарға бөліну қағидатына кепілдік берілді. ІV. Әлеуметтік бағыттағы мемлекет құру. Әлеуметтік бағыттағы мемлекет - тәуелсіз Қазақстанның Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен қол жеткізген басты жетістіктерінің бірі. Биліктің болмысын заманауи тұрғыда түсінудің өзі оның қоғам мен адамдарға бағытталғанын білдіреді. Тұңғыш Президентіміз адамның, оның білімі мен қабілеті еліміздің басты капиталы әрі құндылығы екенін үнемі айтып келеді. Қабылданған барлық бағдарламалар мен құжаттар, шын мәнінде, үйлесімді түрде дамыған тұлғаны қалыптастыруды көздейді. Тек әлеуметтік бағыттағы мемлекет жоғары тұрмыс сапасын және адами капиталдың толықтай жүзеге асуын қамтамасыз ете алады. Сонымен бірге нарық жағдайында қоғамдағы масылдық пен патернализм белгілерінен арылып, әлеуметтік басымдықтарды белгілеу ісінде ақылға қонымды тепе-теңдікті табу қажет.

2. Тәуелсіздікке қол жетісімен алғашқы кезектегі маңызды мәселелерді шешу талап етілді. 1992 жылдың басында «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» атты мемлекет басшылығының орташа мерзімдегі тұңғыш жоспары өмірге келді. Аталған тарихи маңызы бар құжатта оның мақсаты: « . . . Бүгінде біздің қозғалысымыздың бағытын көруге, оқиғаны болжап білуге, түпкі мақсатқа қол жеткізуге әркімнің сенімді болуына мүмкіндік беретін Қазақстан қоғамы дамуының айқын да нақты тұжырымдамасы сондықтан да қажет» деген сөздермен айшықталған. Бірінші кезекте мемлекет ретінде қалыптасуымыз қажеттілігін көрсетті. Бұл дегеніңіз биліктің мемлекеттік институттарын құрудың, жалпы халықаралық аренада танылуға жетудің, әртүрлі дүниежүзілік ұйымдарға кірудің қажеттігі. Қазір, өткенге барлай отырып, бұл жоспар көбіне-көп тірі қалудың стратегиясы ретінде өз мақсатын орындап шықты деп нақты айта аламыз. Ол стратегияның түйінді идеялық мәні «жақсы тұрмыс - баршамыз үшін» деген ұғым болды.

Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуы стратегиясын ойдағыдай жүзеге асыру үшін қолайлы сыртқы жағдайларды қалыптастыру мен ұстап тұрудың жолдарын қарастырды. Тәуелсіз Қазақстанның сыртқы саяси бағытының негізгі ұстанымдарын Елбасы 1992 жылы «Қазақстанның егемен мемлекет ретінде қалыптасу және даму стратегиясы» атты еңбегінде айқындады, онда халықаралық аренада ҚР сыртқы саясатының бейбітшілік сүйгіш бағыты жарияланды: «Кез келген әскери жанжал апатты салдарларға әкеп соғатынын түсіне және өз жауапкершілігін сезіне отырып, бейбітшілікті сақтау Қазақстанның мемлекеттік саясатының басымдықты мақсаты деп танимыз; саяси, экономикалық және басқа да мақсаттарға қол жеткізудің құралы ретінде соғысқа немесе әскери күштер қаупіне жол бермейміз; ядросыз мемлекет мәртебесін алуға және ядролық қаруды таратпау шартына қосылуға ұмтыламыз; жаппай қырып-жоятын қаруларды бірінші болып қолданбау ұстанымын қуаттаймыз және осы міндеттемелерді барлық әлемдік қоғамдастық мемлекеттері қабылдауын жақтаймыз; белгіленген шекаралардың мызғымастығы ұстанымдарын, басқа мемлекеттердің ішкі ісіне араласпауды қолдаймыз». Н. Назарбаевтың сыртқы саясат доктринасының жүйе құраушы элементі болған көпвекторлы саясат әлемдік істерде елеулі рөл атқаратын және ел үшін практикалық маңызы бар барлық мемлекеттермен достық және болжана алатын өзара қарым-қатынастарды дамытуды көздейді.

Елбасы Н. Назарбаев өзінің «Қазақстан жолы» атты еңбегінде сол қиын-қыстау шақта еліміздің келешегін межелеудің қиындығын еске түсіре отырып, « . . . 1992 жылдың аяғында менің бұл стратегия тек үлкен жолдың басы ғана деп мәлімдеуіме сенетіндер аз болды. Дағдарыстың нағыз қызған шағында стратегия әрбір адамның тең мүмкіндіктерді өз еркімен таңдауына және өздерінің экономикалық, әлеуметтік және саяси мүддесін жүзеге асыру үшін экономикалық тұрғыдан өзін өзі пайымдауына жол ашатын көп қатпарлы нарықтық экономикасы бар кәдімгі демократиялық қоғамды құруға арналған бағытын айқындады» деп аталмыш құжаттың тарих сынынан сүрінбей өтудегі маңызын алға тартты. Күшті президенттік билікке негізделген егемен мемлекеттің дамуы стратегиялық мақсат ретінде айқындалды. Жас республикаға мемлекеттік нобайын айқын белгілеп алу қажет болды. Уақыттан ұтылып қалмауды және дағдарыстың әрі қарай тереңдей түсу қаупін ескере келіп, Президенттік билік кезек күттірмейтін мәселелерді шешу үшін бүгінде өзін ақтаған маңызды қадамдар жасады. Сол кезеңде негізгі міндеттерді шешуді көздеген жаңа министрліктер құрылды. Сондай-ақ, тәуелсіз Қазақстанның тарихында тұңғыш рет қарулы күштер, дипломатиялық және кедендік қызметтер секілді мемлекеттік институттар құрылды. Мемлекеттік шекараны айқындап, нығайту жөнінде шаралар қабылданды. Мұның бәрі ірі қаржы ресурстары мен батыл әрекеттерді талап етті. Осындай мемлекеттік ауқымды істердің қатарында елдің мәдени дамуы да үкіметтің кезек күттірмейтін маңызды мәселелерінің бірі еді.

Қазақстан егеменді мемлекет ретінде 1991 жылдың 16 желтоқсанында Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасынан еншісіне (1991 жылдың бастапқы уақытын қоса алғанда) 9701 көпшілікке арналған кітапхана, 9350 клубтық мекеме, 96 мұражай (филиалдарды қосқанда), 40 кәсіптік театр, 25 концерттік ұйым, 10531 ақылы кинокөрсеткіш, 154 мәдениет және демалыс парктері, 24 мәдениет пен өнердің жоғары және орта-арнаулы білім ошақтары, 605 музыкалық, көркемөнер, хореографиялық және балалардың өнер мектептері мұралыққа қалдырылған болатын .

3. «Сындарлы он жыл» - Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың 2003 жылы жазылған кітабы Қазақстан Республикасының ішкі және сыртқы саясаты, жаһандану, есірткі бизнесі, қауіпсіздік, Каспий аймағы, халықаралық құқық, жікшілдік саласында соңғы 10 жылда әлемде және Қазақстан Республикасында болған жағдайлары мен өзгерістері туралы айтады. Мемлекет басшысы бұл жұмысында қазіргі жаһандануға еніп бара жатқан дүниенің тіршілік үшін маңызды мәселелерін оз көзқарасы тұрғысынан қарастырып, оның жаңа ғасырда Қазақстанның дамуындағы бейнеленуін көрсетеді. Кітап фактілік материалдарға аса бай, соның негізінде автор адамзат қауіпсіздігіне төнетін қауіптерге ашық түрде баға беріп, қазіргі таңдағы мәселелердің шешілу жолдарын ұсынады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.