Педагогика және жоғары мектеп педагогикасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Дәрістердің қысқаша мазмұны.
1-тақырып . Жоғары мектеп педагогикасының пәні . Жоғары мектеп педагогикасының теориялық негізі .

Жоғары мектеп педагогикасы- кәсіби-мамандарды тәрбиелеу мен білімдендіру туралы ғылым. Жоғары мектеп педагогикасының пәні - жоғары оқу орнындағы педагогикалық жүйе мен педагогикалық іс-әрекет.Жоғары білімді дамытудың негізгі бағыты қазіргі заман талаптарына сай, ғылыми зерттеу жұмыстардың нақты өмір барысында экономикалық бәсекелестік жағдайында ене алатын, ақпараттық және жаңа технологиялармен жетілген болуын қамтамасыз ету.
Жоғарғы мектеп- білім берудің және іс-әрекет жүйелерінің қайта жаңғыруымен дамуын қамтамассыз етеді. Бұл қызмет адамдардың бірін-бірі үзіліссіз алмастырып отыратын ұрпақтарымен, әлеуметтік қатынастардың жаңа материалдарында және өзгеріп отыратын тарихи жағдайлардағы мәдени нормаларды іске асыру арқылы орындалады. Білім беру қызметі ретінде адамдар қарым-қатынастарының барлық жүйесіне таралған, бірақ ұйымдасқан үрдіс ретінде білім беру арнайы әлеуметтік институттары мен іске асырылады.
Білім берудің басты мақсаты- адамның қорларын дамыту болып табылады. Әрбір ел үшін экономикалық және технологиялық даму, қоғамның жақсы жағдайы мен азаматтарының жақсы өмірі оның белсенді халқының дағдыларының, білімдері мен біліктіліктерінің орташа деңгейіне пропоционал болады.
Жоғары білікті адамдардың жақсы еңбек ақы алуына, бақталастыққа қабілеттілікті жоғарылатуға көмектесу мүмкіндіктері бар, олар жұмыс профилінің мүмкін болатын өзгерістеріне жақсы бейімделген, одан айрылып қалған жағдайда көп қайғырмайды, өз білімдері мен дағдыларының деңгейін көтеруге және оны жаңартуға қабілетті болып келеді.
Адам қорлары дамуының біртұтас және ұзақ мерзімді жобасы университеттердегі, политехникалық және кәсіби мектептердегі білім беруге қол жеткізу үшін қажетті жағдай жасау дегенді білдіреді. Бұл білім берудің үшінші деңгейі. Оған оқытудың кішігірім жалғасымдылығымен кәсіби-ұйғарымдық бағыты кіреді.

2-тақырып . Қазақстан Республикасындағы жоғары білім.
Педагогикалық процесті тұтастық ретінде тек жүйелі амалының ұстанымымен ғана қарастыруға болады. Жүйе - реттелген элементтерінің жиынтығы, функциялануының жалпы мақсатының біріктірумен кейбір тұтас атаулар (П. К. Анохин, В. Н. Садовский).
Педагогикалық жүйе мен компоненттер, тұлға дамуы үшін білім алатын және тұтас білім беретін процестерде қызмет ететін көптеген өзара байланыстың құрылымдық копоненттері ретінде түсіндіріледі. Білім беру процесінде жүйенің құрлымдық компоненті - білім беру мақсаты, педагог, тәрбиеленуші, білім беру мазмұны, білім беру тәсілі болып табылады. Берілген жүйе үлкен күрделі жағдайдын шексіз әртүрлілігінен көрінетін, мақсаттылық пен байланыс ретінде сипатталады.Білім беру процесі - бұл бір жағдайдан басқаға алмасушы білім беру мақсатынан оның білім беру процесінде педагогикалық әрекеттестіктің жәрдеміндегі қозғалысы. Жеке даралық тұлғалық аспектіде білім беру процесс ретінде, адамның білім беру мекемесінде, не өз бетімен білім алу арқылы білім, білік пен дағды, танымдық және тәжірибелік әрекеттестігі тәжірибесін, өте пайдалы бағытта болу мен қарым-қатынасты меңгеру болып табылады.
3-тақырып. Педагогика ғылымы және оның адам туралы ғылым жүйесіндегі ролі.
Педагогикалық процесс дегеніміз - қойылған мақсатқа жетуге бағытталған тәрбиелеуші және тәрбиеленушілердің өзара әрекеттесуі. Басқа сөзбен айтқанда, педагогикалық үрдіс дегенеміз - әлеуметтік тәжірибе жеке адамның сапасына айналатын үрдіс. Тұтастылық негізінде оқыту, тәрбиелеу және дамыту бірлігін қамтамасыз ету педагогикалық үрдістің басты мәнін құрайды. Педагогикалық процесті жүйе ретінде қарастырайық (1-сурет). Педагогикалық процесс дегенеміз - барлық жүйелерді біріктіретін басты жүйе. Онда шарттары, формалары, әдістері бар дамыту, оқыту, тәрбиелеу үрдістері қамтылған.
Педагогикалық теория педагогикалық үрдісті динамикалық жүйе ретінде елестетуді үйрене отырып, прогрессивті қадам жасады. Құрамдас компоненттерді нақты айырудан бөлек, елестету көптеген байланыстарды және олардың компоненттерінің арасындағы қатынастарды талдауға мүмкіндік береді; ал бұл педагогикалық процесті басқару тәжірибесінде басты болып табылады.
Педагогикалық процесс орын алатын жүйелер - толығымен алынған халық білімінің жүйесі, мектеп, сынып, сабақ және т.б. Бұлш жүйелердің әрқайсысы белгілі бір сыртқы орталарда қызмет етеді: табиғи-географиялық, қоғамдық, өндірістік, мәдени және т.б. Алайда арнайы жүйелер де болады, мысалы, иектеп ішіндегі жағдайларға материалдық-техникалық, санитарлық-гигеналық, моральдік-психологиялық, эстетикалық және т.б. жағдайлар жатады.
Құрылым дегеніміз - жүйе ішіндегі элементтердің орналастырылуы. Жүйе құрылымын қабылданған критерийлар бойынша бөлінген элементтер (компоненттер), сонымен қатар олардың арасындағы байланыстар жатады. Педагогикалық жүйелер арасындағы байланыстар басқа динамикалық жүйелердегі компоненттер арасындағы байланыстарға ұқсамайды. Педагогтың мақсатқа бағытталған әрекеті еңбектің едәуір бөлігі бар органикалық бірлікте жатыр. Объект - сол субъект. Үрдіс нәтижесі қабылданған технологияға, педагог және оқушының өзара әрекеттесуіне байланысты.Педагогикалық процесті жүйе ретінде талдау үшін талдау критерийлерін бекіту керек. Мұндай критерия ретінде процестің едәуір көрсеткіші немесе жеткен нәтижелердің шамалары бола алады. Оның жүйені зерттеу мақсаттарына жауап бере алатындағы маңызды.
4-тақырып. Педагогикалық әрекеттің мәні мен құрылымы.
Педагогикалық іс-әрекет ұғымына түсінік .
Қоғамдық (әлеуметтік) тәрбие - бұл "адам-адам" қатынастарыжелісіндежүргізілетінтәр бие, яғнитікелейадамаралықбайланыстармен осымақсатқаарнайыұйымдастырылғанқоғ амдықмекемелер (қайырымдылыққорлары, ұйымдары, қоғамдарбірлестіктерт.б.) тарапынанболатыністер.
Педагогикалық іс-әрекеттің нәтижесі мінез-құлық, әрекет пен қарым-қатынаста екі жақты өзгерісі болатын педагог пен тәрбиеленушінің арнайы келсімі.
Педагогикалық әрекеттестік келесі құрылым арқылы жүзеге асырылады:
мақсатқа бағытталған педагогикалық әсер ету;
тәрбиеленушінің әлеуметтік-мәдени тәжірибелерінің әр түрлі формаларының
белсенді қабылдауы мен меңгеруі.
Тәрбиеленушінің белсенділігі педагогқа және өзіне-өзі тікелей, жанама түріндегі әсер етуден пайда болады.
Білім беру тек процесс ретінде ғана емес, тұлғаның әр түрлі білім деңгейінде байқалатын процесс нәтижесі ретінде де түсіндіріледі.
Тұлғаның білімділігі - тұлғаның жүйеленген білімі мен оны практикалық және танымдық іс-әрекетте қолдана білуді меңгеру деңгейін көрсететін сипаттама. Алайда, барлық белгілер мен қабілеттер білімділігін таныта бермейді. Егер білім беруді адамға бейнең беру нәтижесі ретінде қарастырсақ, онда ол жалпыадамзаттық мәдениет білімінен бастау алған болар еді. Ал, мәдениетті адам білім беру процесінде тек өзінің адамгершілік бейнесінің қалыптасуы тұрғысында байқалады. Бұл - білім берудің тәрбиелік функциясы. Білім негізінде табиғат пен қоғамның дамуы туралы заңы, материалдық өңдеу сферасы және тұлғаның рухани мәдениетті белгілі бір көзқарас, өнім, дүниетаным және адамгершілік сапаларды қалыптастырады. Демек, білім беру мен тәрбиелеу тығыз байланысты.Диагностика - іс-әрекеттіңқұрамдыбөлігіретіндеқар астырылады.
5- тақырып. Жоғары мектеп оқытушысының кәсіби-педагогикалық мәдениеті.
Педагогикалық қызметінің субъекті құрылымның төмендегідей компоненттерін ерекшелейді:
тұлғаның психофизиологиялық қасиеттері оның субъекті рөлін іске асырудың алғашқы негіздері ретінде;
қабілеттілік;
өзіндік қасиеттері, оның ішінде бағыттылық;
кәсіпті-педагогикалық, пәндік білімі мен шеберлігі, кәсіптік икемділігі.
Оқытушының жалпы және арнайы қабілеттілігі.
Жалпы қабілеттілікке кез келген адамға тән іс-әрекетте жететін жоғарғы табыстар жатса, арнайы қабілеттілікке педагогикалық қызметте табысқа жеткізетіндер жатады:
Дидактикалық қабілеттілік;
Академиялық қабілеттілік;
Перцептивті қабілеттілік;
Сөз сөйлеу қабілеттілік;
Ұйымдастырушылық қабілеттілік;
Авторитарлық қабілеттілік ;
Коммуникативті қабілеттілік;
Педагогикалық қабілеттер оқытушы кәсібін табысты меңгерудің маңызды шарты болғанымен ол шешуші кәсіптік қасиет емес.
Олай болса, оқытушының маңызды кәсіптік қасиеті: еңбекқорлық, тәртіп, жауапкершілік, алға мақсат қоя білу, оған жету жолдарын таңдай білу, ұқыптылық, мұқияттылық, табандылық, жүйелі және жоспарлы түрде өзінің кәсіптік деңгейін жоғарлату, білімін тереңдету, өз еңбегінің сапасын жоғарылатуға тырысу қасиеттері және т.б. болып табылады.
Оқытушыға тән ең міндетті қасиет - гуманизм. Гуманды қарым-қатынас оқушының жеке басына деген ықыластан, оқушыға жаны ашудан, оған көмек көрсетуден, оның пікірін, даму ерекшілік жағдайларын сыйлаудан, оқушының білімді меңгеру іс-әрекетіне деген жоғары талаптан, оның жеке басының дамуына қамқорлық жасаудан құралады. Оқушылар алдымен мұғалімнің бұл қасиеттерін көріп оған еріксіз електей бастайды, бірте-бірте өз бойларынан да осы қасиеттерді тәрбиелей бастайды, гуманизм тұрғысынан тәжірибе жинақтайды.

6-такырып. Педагогикалық қарым-қатынас.
Кәсіби - педагогикалық қарым - қатынасты қалыптастыру мәселесіне талдау жасағанда кері қатынас барысында рефликсивтік жағдай төмендеп және диагностика нақты болмай қалуы мүмкін, бірақ бұл көбінесе ескеріле бермейді. Сол себепті педагогикалы қырым - қатынастың технолгиясын толық шешу үшін коммуникативтік міндеттерді орындалу сатысы төмендегідей болуы мүмкін.:
- қарым - қатынас жағдайына беймделу;
сырттағы адамдарды өзіне қарату;
нысанның жан дүниесін жаулап алу;
сөздік қарым - қатынасты іске асыру;
эмоционалды және мазмұнды байланысты іске асыру;
Педагогикалық қарым - қатынас келесі бөліктерді қамтиды және педагогикалық үрдіске сәйкес бір қарқындылыққа ие болады:
мерекелік шараға немесе сабақты дайындау үрдісі кезінде қарым - қатынасты қалыпқа келтіру;
қарым - қатынастың үзбей ұйымдастырылуын қамтамассыз етіп;
педагогикалық үрдісте қарым - қатынасты басқару;
Коммуникативтік міндеттер педагогикалық міндеттер болып табылады, яғни коммуниативтік міндет педагогкалық орындау барысында педагогикалық көзараситарға әсер ете отырып, оның коммуникативтік қабілетін жүзеге асуына мүмкіндік жасайды. Кейбір педагогтар коммуникативтік міндетті педагогикалық үрдістің бөлігі ретінде есепке алмайды. Жалпы айтқанда коммуникативтік міндеттер хабар алуға және оны жалғастыру үшін қолданылады.Сонымекн бірге коммуникативтік міндеттерді шешу барысында екі негізгі мақсатқа жүгінеді: студенттерге хабарды жеткізу және белгілі бір әрекетке ұмтылу.
7-такырып. Жоғары мектеп оқытушысының коммуникативтік біліктілігі
Коммуникация латын тілінен аударғанда ортақ ету, байланыстыру,араласуң дегенді білдіреді. ХІХ ғасыр коммуникация техникалық мағынада байланыс орнындаєы жолдар, құралдарң деп қолданылды. ХХ ғ. ол әлеуметтік мағынаға ие болды. Қарым-қатынасң ұғымы - ғалымдар коммуникация ұғымы екеуі бір мағынаны білдірмей ме деп зерделеді. Оны шешуге екі түрлі амал тұрғысынан келді:
1-ші амал - мәніне қарай екі ұғымды теңестіру. Л.С.Выготский, В.Н.Курбатов, А.А.Леонтьев т.б. көптеген энциклопедиялық сөздіктерде коммуникацияң ұғымы - хабарлау жолы, қарым-қатынас деп түсіндіріледі. Белгілі украиндық маман Ю.Д.Пирлюктің пікірінше, этимологиялық және семантикалық тұрғыдан алғанда бұл екі ұғым тең. Бастапқы мағынасына қарай қоғамдағы ақпараттық алмасуң дегенді білдіреді. Шетелдік ғалымдар Т.Парсонс және К.Черри де осы пікірді құптайды. Т.Парасонстың пікірінше, коммуникавцияны адамдар арасындаєы қарым-қатынас, өзара әрекет деп түсінуге болады. К.Чериидің пікірінше коммуникация сан алуынан байланыс жүйесін пайдаланатын әлеуметтік қарым-қатынас, оның ең маңыздысы тіл және сөз дейді.
2- амал - коммуникация және қарым-қатынасң ұғымдарын бөліп қарастыру. Белгілі философ С.Каган коммуникация мен қарым-қатынастың басты екі қатынасына қарай айырмашылықтары бар дейі. Біріншіден, қарым-қатынас практикалық та, материалдық, рухани, ақпараттық және практикалық-рухани сипатқа ие, коммуникация тек ақпараттық үрдіс - белгілі бір ақпаратты тасымалдайтын дейді. Екіншіден, өзара әрекет жүйесіне түсетін байланыстардың сипаты мен ерекшеленеді. Коммуникация субъекті-объектілік байланыс, субъект қандайда бір ақпаратты береді (білім, идея, іскерлік хабарлама, мәлімет, нұсқау және т.б), ал объект ақпаратты пассивті алушы (қабылдаушы) ретінде болады.
Қазіргі таңда оқытушының коммуникативтік икемділігін , бір-бірімен қарым-қатынаста тез әрі шапшаң тіл табысу қабілетін қалыптастыру үшін педагогикалық теория мен тәжірибеде жоғары оқу орындарына бағытталған диалогтік және пікірталастық әдістемелердің топтамасы қолданылып келеді. Мұндай әдістемелер жастардың қарым - қытанс барыныдағы икемділігін көрсете білуін және өз көзқарасын дәлелдеп сұрақтарды нақтылықпен жеткізе білу қабілеттерін қалыптастырады, сондықтан коммуникативтік икемділікті дамыту педагогикалық тәжірибе барысынды да , өзара байланыс жүйесінде де теориялық оқытудың өзара байланысының мол болуы қажет.
8-Тақырып. Жоғары мектеп оқытушысының тұлғасы және оның біліктілігіне қойылатын қазіргі талаптар
Жоғарғы мектеп оқытушысының негізгі қасиеттерінің бірі - мұғалімнің ғылыми дайындығы. Ол - мұғалімнің беретін пәнін білу дәрежесінен, осы мамандық бойынша, сыбайлас пәндерден ғылыми дайындығынан, кең көлемді оқымыстылығынан, пән әдістемесін игеру дәрежесінен, жалпы дидактикалық тәсілдермен таныстығынан құралады.Сонымен қатар, педагогикалық төзімділіктен, педагогикалық дербестіктен және педагогикалық өнерден тұратын жеке ұстаздық дарынның маңызы зор.
Арнайы оқытушылыққасиеттермен қатар, қажетті жеке адамгершілік, жігерлілік қасиеттерді: әділдік, ұқыптылық, елгезектік, табандылық, ұстамдылық, байсалдылық және тағы басқа қасиеттерді атап өтуге болады.
Педагогикалық әсер етудің негізгі бағыттары оқушыларды оқыту, білім беру, дамыту және тәрбиелеу болып табылса, ал мұғалімнің ең басты функциясы оқыту, тәрбиелеу, дамыту, қалыптастыру процесстерін басқару болып табылады.
Жоғары мектеп мұғалімі оқыту емес, оқу барысын бағыттау, үйрету емес, ізденісті туындату, тәрбиелеу емес, тәрбие процессін басқару үшін шақырылған. Қаншалық мұғалім өзінің осы рөлін дұрыс түсіне білсе, соншалық оқушыларына өз-бетінше жұмыстануға, ізденуге, дамуға, белсенділік көрсетуге мүмкіндік туғызады.
9 Тақырып. Педагогтың зерттеушілік іс-әрекеті оның шығармашылығын дамытуының негізі ретінде
Ғылыми зерттеу типологиясы
Обьективті педагогикалық шындықты тану, түсіндіру үшін педагогикалық зерттеулер жүргізіледі. Педагогикалық зерттеу ол оқытудың тәрбиелеу мен мамандандырудың заңдылық туралы және олардың құрлымы мен механизмдері, мазмұны, принціпі және технологиялары туралы жаңа білімдер алуға бағытталған ғылыми әрекеттің процесі мен нәтежесі.
Педагогикалық зерттеудің теориялық және тәжіребелік сипаты болуы мүмкін. Бағыты бойынша педагогикалық зерттеулер : әдістемелік; түпкілікті; қолданбалы; тәжірибелі- құрастырушылық болып қарастырылады
Негізгі зерттеулердің нәтежесі болып педагогикалық теоретикалық және практикалық жетістіктеріне қорытынды келтіретін немесе болжамдық негізде педагогикалық жүйелердің даму үлгілерін ұсынатын қорытынды тұжырымдамалар болып табылады.
Қолданбалы зерттеу - бұл педагогикалық процестің жеке жақтарын терең зеріттеуге, көпқырлы педагогикалық тәжірибенің заңдылықтарын ашуға бағытталған жұмыстар.
Жоспарлы білім теоретикалық жағдайларды ескеретін нақты ғылыми - практикалық ұсыныстарды негіздеуге бағытталған.
Педагогикалық зерттеуді жүргізгенде келесі принціптерді басшылыққа алу керек.
Педагогикалық құбылыстың келісілгенділігінен және обьективтілігінен шығу олар ішкі обьективті заңдардың қарама - қайшылықтардың, себеп - салдары байланыстардың әрекет ету күші мен тіршілік етіп, дамиды.
Педагогикалық құбылыстар мен процестерді зерттеуде тұтас амалды қамтамасыз ету.
Құбылысты оның дамуында зерттеу
Құбылысты басқа құбылыстармен байланыста зерттеу
Зерттеу амалын таңдауда кез келген ғылыми мәселелерді шешу үшін өзаратолықтыратын амалдардың біреуі емес жиынтығы пайдаланылатындығынан шығу керек .
Педагогикалық зерттеудің әдістері
Педагогикалықлық зерттеудің әдістері - ол заңдық байланыстарды, қатынастарды, тәуелділікті бекіту және ғылыми теория құру мақсатымен ғылыми ақпарат алу тәсілі. Педагогикалық зерттеуді жүргізуде теориялық әдістер қолданылады: талдау, синтез, салыстыру, индукция, дидукция, абстракциялау, қорыту , нақтылау, үлгілеу; эмпирикалық әдістерге: сауал - сұрақ жүргізу, интерьвю алу, рейтенг; әлеуметтік- психологиялық әдістерге: социометрия, тестілеу, тренинг; математикалық амалдар: сап түзеу, межелеу, корреляция (өзара байланыс, арақатынас) және педагогикалық эксперимент.
Кейбір теориялық әдістерге тоқталсақ:
Талдау - зерттелетін бүтінді құрауыштарға ойша бөлу құбылыстың жеке белгілерімен сапасын бөліп беру.
Синтез - құбылыстың белгілері мен қасеттерін ойша мағыналы бүтінге қосу.
Салыстыру - қарастыратын құбылыстар арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды бекіту. Салыстырудың құрама бөлігі талдау болып табылады, себебі салыстыру кезінде құбылыстарда өлшенетін белгілерді мүшелеу кере. Салыстыру құбылыстар белгілерінің арасында белгілі бір қатынастықты орнату болғандықтан салыстыруда синтезде пайдаланады.
Абстракциялау - заттың қандайда бір қасиеті мен белгісін оның басқа белгілері мен қасиеттерінен ойша бұру.
Нақтылау - алдын ала мүшеленген абстракциялар негізінде затты қайта ойша құру.
Қорытындылау - процестермен құбылыстарда ортақ белгілерді айыру.
Үлгілеу - процестермен құбылыстарды олардың нақты және идиалық үлгілері көмегімен зерттеу.
Индукция және дедукция - мәдениеттердің эмперикалық жолымен алынған қорытындылаудың логикалық амалдары. Индуктивті ой қозғалысының жеке пікірден ортақ қорытындыға қозғалысын білдіреді, ал дидуктивті керісінше.
Зерттеудің эмперикалық әдістеріне жатады: мәліметтерді жинау амалы,бақылау, әңгімелесу сауал - сұрақ жүргізу тестілеу, бақылау мен өлшеу амалы ( межелеу, тесттер ); мәліметтерді өңдеу ( математикалық. Статистикалық, графикалық кестелік); бағалауамалы (өзін өзі бағалау, рейтинг, педагогикалық консилиум ); зерттеу нәтежелерін педагогикалық практикаға енгізу амалы эксперимент, көлемді енгізу)
Бақылау - белгілі бір педагогикалық құбылысты мақсатты түрде, жүйелі зерттеу.

10 дәріс Кәсіби оқыту процессінің мәні.
1. Дидактика туралы жалпы түсінік. Дидактиканың атқаратын қызметі және негізгі категориялары.
Дидактика - педагогиканың маңызды саласы. Дидактика ( dіdaktіkas-оқытушы, dіdasko- оқушы) ұғымы грек тілінен алынған, оқыту немесе үйрету деген сөз. Бұл ұғымды ғылыми айналымға алғаш енгізген неміс педагогы Вольфганг Ратке (1571-1635). Сол мағынада бұл ұғымды чех педагогы Я.А. Коменский пайдаланып, 1657 жылы өзінің "Ұлы дидактика" еңбегін жарыққа шығарды. Оның ойы бойынша , дидактика "нені оқыту" және "қалай оқыту керек" деген сұраққа жауап береді. Заманауи ғалымдардың зерттейтін сұрақтары: кімді, қашан, қайда , неге оқыту.
Қазіргі түсінік бойынша, дидактика- білім беру мен оқыту мәселелерін зерттейтін ғылым саласы. Ол оқыту теориясы деп аталады. Дидактиканың зерттеу пәні - оқыту мен оқудың себептері, барысы, нәтижелері.
Зерттеу пәні аясына байланысты жалпы және жеке дидактикалар айқындалады. Жалпы дидактика оқытудың жалпы заңдылықтарын, принциптерін қарастырады. Жеке дидактика жеке оқу пәнінің мазмұнын, барысын, түрі мен әдістерін зерттеуіне қарап оқу әдістемесі деп аталады. Дидактика әрі теориялық , әрі қолданбалы ғылым болғандықтан ғылыми- теориялық және қолданбалы қызметтер орындайды. Дидактиканың ғылыми теориялық қызметі: білім беру мен оқыту процестерінің мәні мен змңдылықтарын, мазмұнын, принциптерін , ұйымдастыру формалары мен әдістерін зерттеу. Дидактиканың ққолданбалы қызметі: білім мазмұнын оқыту мақсатына сәйкестендіру, оқыту принциптерін белгілеу, оқытудың тиімді әдістері мен ұйымдастыру формаларын анықтау, жаңа технологияларды жасап енгізу.
Дидактика педагогиканың жалпы категорияларын ( тәрбие, педагогтік іс- әрекет, білім беру) пайдаланады. Сонымен қатар дидактиканың өз категориялары да бар : білім беру, оқыту, оқу, оқыту принциптері, оқыту процесі, мақсаты, міндеттері, мазмұны, түрлері, әдістері, құралдары, оқытудың нәтижесі. Кейбір категорияларға анықтама берейік .
Оқыту - оқушыны білімдендіру, тәрбиелеу, дамыту мақсатына бағытталған алдын-ала жоспарланған іс-әрекет.
Оқыту мазмұны - өкімет арнайы таңдап анықталған белгілі салада жұмыс істеу үшін қажетті адамзат тәжірибесінің бөлшегі. Ол- оқытудың нәтижесі болатын білім , білік, тұлғалық қасиеттер жиынтығы.
2. Жоғары мектептегі оқу процесінің құрылымы мен негізгі компоненттері.
Оқыту процесі - білімді , біліктілік пен даағдынф меңгертеді ,оқушылардың дүнеитанымын, күшқайратын , қабілеттерің тәрбиелеп дамытатын іс-әрекет барысы . Оқу барысында оқушының сана-сезімі , адамгершілік қасиеттері , эстетикалық талғамы , тұлғалық қасиеттері қалыптасып дамиды.
Оқытудың психологиялық, пелагогикалық ерекшеліктеріне назар аударайық. Оқыту мақсатты - процесс. Оқытудың басты мақсаты , әдіс тәсілдері мазмұны мен міндеттері қоғам талабынан туындап , ұдайы өсіп жаңарады. Оқыту - таным процесі . Танымның ерекшеліктері оқушыда білімге деген қызығушылығы ұдайы өсіп арта түседі.Оқытудың міндеті- оқушыны айнала ортамен және адам дамуының негізгі заңдылықтарымен қаруландыру. Оқушыны дүние танудабұрын ғылымда белгілі болған , зерттеліп дәлелденген жаңалықтарды, негізгі заңдылықтары мен тұжырымдарды әрі қарай дамыта түседі.
Оқытуда ғылым негіздерін оқып үйренудің өзі, ғылым тарихымен , оның әдістерімен танысу , ұлы ғалымдардың өмірі мен қызметі жайлы ақпарат алады. Оқыту- даму негізі.
Педагогикалық процесс өзіне тән негізгі екі белгіні: организмнің өзіндік дамуына жүйелі түрдегі көмек және жеке бастың жан- жақты жетілуін түйістіреді.
Білім алушының өзіндік дамуына әсер ететін негізгі фактордың бірі - өзара қарым - қатынас жасау іс - әрекеті .Сөйтіп ,оқыту процесі - оқытушының студентпен үнемі рухани қарым - қатынаста , ынтымақтастық жағдайда болуын қажет етеді .Оқыту процесінде студент тек оқытушының әсерін қабылдаушы ғана емес , оның оқу іс - қимылы мен өзінің психикалық процестерін басқару , ұйымдастыра білуі (іс- әрекетін білуі, бағалауы , өзін өзі басқаруы ) оқытудағы субъекті екенін айқындайды. Оқыту процесінде студент логикалық ойлау болмысының жалпы тәсілдерін қолдануға және дербес шығармашылық әрекет жасауға дағдыланады. Бұдан шығатын қортынды : оқыту - білім алушылардың рухани жағынан жетілуін қамтамасыз етеді; оқыту - бала дамуының алғы шарты.
Білім алушының жалпы психикалық дамуы - жоғары мектептегі оқу мен оның өздігінен оқуына тығыз байланысты. Оқыту - екі жақты процесс, яғни ол студенть пен оқытушының өзара бірлесіп жасайтын әрекетінен тұратын күрделі процесс. Өйткені, оқыту - мұғалімнің білім берудегі негізгі іс- әрекеті болса, оқу - студенттің өзінің танымдық, практикалық әрекеті.
Оқыту тұлғаға білім беру , тәрбиелеу және ақыл- ойы мен творчестволық қабілетін , демек біліктілігі мен дағдысын дамыту негізінде жүзеге асырылады. Мұның мәнісі , жеке тұлғаға біртұтас (комплексті) ықпал жасауды көздейді. Осы негізде, оқыту процесінің бірінші қызметі - студенттерге білім беру.

11 Тақырып. Жоғары мектептегі оқыту үрдісінің әдіснамалық негіздері.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.