Асқорыту жүйесі. Ауыз қуысы мүшелері (тіл, бадамша бездер, сілекей бездері)

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

БОӨЖ №1

Асқорыту жүйесі. Ауыз қуысы мүшелері (тіл, бадамша бездер, сілекей бездері)

Орындаған:

Курс:

Мамандығы:

Тобы:

Қабылдаған:

Алматы, 2022

Ауыз қуысының шырышты қабығының жалпы сипаттамасы.

Ауыз қуысы (саvitаs оrіs) -ас қорыту трактысының бастапқы бөлігі. Алдыңғы жағынан ерін, оң және сол жағында ұрт, төменде, жоғарыда қатты және жұмсақ таңдай, ауыз қуысының табаны мен шекараласады. Ауыз қуысының кіре-берісі- бастапқы бөлігі кеңістік және алдыңғы жағынан ерін, оң және сол жағында ұрт, артында жоғары және төменгі жақтағы тістермен шектеледі. Жоғары жақтағы екінші азу тіс тұсынан құлақ маңындағы сілекей безі ашылады. Ауыз қуысының меншікті бөлігі-ауыз қуысының кіре-берісімен, алдыңғы жағынан тістермен, артында жұмсақ таңдай, жанында- ұртпен шектеледі. Ауыз қуысының шырышты қабаты- көп қабатты жалпақ эпителииден, базалды мембранадан, меншікті кілегей қабатынан, кілегей асты қабатынан тұрады. Көп қабатты жалпақ эпителии қалыңдығы біркелкі емес, қатты таңдай және тілде қызыл иекте қалың болып келеді. Ерін мен ұртта - меншікті кілегей қабаты қалыңдау, ауыз қуысының табаны мен өтпелі қатпарда- кілегей асты қабаты қалыңдау болып келеді. Көп қабатты жалпақ эпителий -мүйізгектенетін ( қатты таңдай, тіл, қызыл иек) және мүйізгентенбейтін (жұмсақ таңдай, қызыл иек сайы эпителиі, ауыз қуысының табаны, тілдің ішкі беті, ерін) болып бөлінеді. Көп қабатты жалпақ эпителий мен меншікті кілегей қабаты аралығында, базалды жарғақ бар.

Ол - аргирофильді жұқа талшықтардан тұрады. Көп қабатты мүйізгектенетін жалпақ эпителий - базальды және ростковые қабаттан тұрады. Дәнді және мүйізді қабаттар бар. Көп қабатты жалпақ қабатында дәнді және мүйізді қабаттар болмайды. Ауыз қуысының меншікті қабаты нерв байламдары, қан тамырлары, лимфа түйіндер орналасқан. Ауыз қуысының меншікті қабаты дәнекер тіннен және клетка аралық заттардан және кеткалық құрылынан тұрады. Ауыз қуысының кілегей асты қабатында- ауыз қуысының табаны, ерін мен қрттың өтпелі қатпары, борпылдақ дәнекер тін және майда сілекей, май, бездері, (Фордайса ), қыл тамырлар орналасқан.

Ауыз қуысының шырышты қабатының атқаратын қызметі.

Қорғаныш. Ауыз қуысының шырышты қабатының регенеративті және сіңіру қасиеті бар. микроорганизмдер, вирустардың енуін болдырмайды. Эпителий байламдарындағы лейкоциттер де осы үрдісті жақсартады. Осының әсерінен кез келген жарақат тез жазылады. Ауыз қуысының шырышты қабатыны жақсы сіңдіретін қасиеті бар, мысалы дәрілерді ауыз қуысы арқылы антибиотиктер және т. б. сору.

Сілекей - бұл биологиялық орта, үш үлкен сілекей бездерінің (околоушных. подчелюстных, подъязычных) және көптеген ауыз қуысының ұсақ бездерінен бөлініп шығарылған секрет болып табылады.

Ауыз қуысының сұйықтығының құрамына сілекейден басқа эпителий клеткалары, лейкоциттер, микроорганизмдер, ас қалдықтары кіреді. Осы жағдай сапалығына қарағанда ауыз қуысының сұйықтығы жаңа қасиеттермен сипатталады.

Ауыз қуысының сұйықтығы - ауыспалы орта, оның кейбір физикалық қасиеттері ауысады.

Сілекейдің бөліну жылдамдығы 19±0, 54 мл/сағ, бірақ әрбір адамның сілекей бөліну жылдамдығы 0, 5 мл ден 111 мл/сағатына ажырайды. В пожилом возрасте скорость слюноотделения снижается. При увеличении рН и буферных свойств слюны скорость слюноотделения увеличивается, а при увеличении вязкости и осмотического давления - уменьшается.

Тұтқырлығы характеризуется способностью слюны вытягиваться в длинные эластичные нити. По методу Освальда вязкость составляет 1. 2-2. 4 ед.

Бетіндегі созылуы 15-26 дин/см құрайды и оно имеет тенденцию к повышению при стоянии слюны. Сілекейдің тұтқырлығы мен поверхностное натяжение муцин қамтамасыз етеді.

Удельный вес аралас сілекейдің 1, 002-1, 047 аралығында .

Сілекейдің буферлық және нейтралдағыш қасиеттері белгілі. Буферлық сыйымдылығы, яғни қышқылдар мен сілтілерді нейтрализациялау қабілеті, тістерді қорғау механизмы болып саналады. Осы қасиеттер бикарбонатты, фосфатты жүйелердің қызметімен және ақ уыз қамтамасыз етіледі. Буферлық қасиеті сілекейде жоғарлайды, егер көкеніс қабылдағанда, ал көмірсулар осы қасиетті төмендетеді.

Сутек иондарының концентрациясы (рН) - ауыз сұйықтығының құрамындағы қышқылдардың бар екенін көрсетеді.

Сутек иондарының концентрациясы сілекей бөлінуінің жылдамдығы мен байланысты. Орташа мөлшері 6, 5нан 6, 9 дейін өзгереді.

Бактерицидтық қасиеттері

Бұл қасиетті лизоцим, лейкиндер, опсониндер, липаза бактериолизин қамтамасыз етеді.

Лизоцим - негізгі бактерицидтік компонент, ол грамм оң бактерияларды ыдыратып, патогендік стафилококктер мен стрептококктердің өсуін тоқтатады. Аммиак сөлдері лактобациллалардың өсуіне әсер етеді, бактериолизин де қышқыл бөлетін бактериялардың өсуін тежейді.

Плазмосвертывающей и фибринолитикалық қасиеттерін тромбопластин, антигепарин субстанциясы, протромбина, активатор и ингибитор фибринолиздың қамтамасыз етеді.

Слюна обладает очищающими свойствами, разжижает и обезвреживает некоторые вещества. Отмывая от них СОПР. Благодаря этому происходит механическое и химическое очищение полости рта от остатков пищи, микроорганизмов, детрита.

Слюна является важнейшим субстратом для поступления минеральных соединений в твердые ткани зуба и активно влияет на процесс проникновения этих веществ в зубные ткани. Благодаря минерализующей роли слюны осуществляется минерализация зубов и «созревание» после прорезывания, поддерживается оптимальный состав эмали.

В слюне может происходить как аэробное, так и анаэробное дыхание, причем выработка кислот в полости рта осуществляется в основном по аэробному типу, что способствует биологической очистке полости рта.

Ауыз қуысы сұйықтығының биохимиялық құрамы

Сілекей 99, 42% судан және 0, 58% бейорганикалық және органикалық заттардан тұрады. Минеральды компоненттері неорганикалық заттарының поддерживается динамическое равновесие между эмалью и слюной (микропленка -состав) .

Жалпы кальцийдің сілекейдегі құрамы 5, 8 мг 100мл сұйықтығында, қандағыдан екесе төмен.

Фосфор слюны, в основном, представлен в виде неорганических (95% ) соединений, остальные в виде органической фракции. Фосфора в слюне в 2 раза выше, чем в крови.

В слюне содержание калия-натрия образует электролитный обмен.

Из других элементов можно отметить магний, фтор, кремний, алюминий, цинк, хром. Все эти вещества встречаются в основном, в виде хлоридов, бикарбонатов, фосфатов, сульфатов.

Органикалық компоненттері:

7 ден 17 ге дейін ақуыз фракциялары баре, соның ішінде амилаза, неантигенді гликопротеиндер, катионды протеин, гексозаминдер, сиал қышқылы.

Ақуыздың ең маңыздысы муцин, оның негізгі қызметі кілегей қабықты ылғалдап ас қабылдауды жеңілдету.

Еріннің, ұрт, қатты және жұмсақ таңдайдың салыстырмалы морфологиялық сипаттамасы

Жұмсақ таңдай - бұл ауыз шатырының артқы жағындағы бұлшықет бөлігі. Ол аузының төбесінің сүйекті бөлігі болып табылатын қатты таңдайдың артында отырады. Тамақ жұтуда, тыныс алуда және сөйлеуде маңызды рөл атқарады.

Қатты және жұмсақ таңдайлар ауыздың төбесін құрайды. Жұмсақ таңдай ауыздың артқы жағында, тіс пен қызыл иекті ұстайтын қатты таңдайдың артында отырады.

Жұмсақ таңдайда ешқандай сүйек жоқ, бірақ ол терімен аяқталатын етті аймақ. Увула - бұл жұмсақ таңдайдан салбырап тұратын және адам аузын ашқанда көрінетін етті проекция. Увуланың қызметі - адам тамақ ішіп немесе ішіп жатқанда мұрын қуысын бітеп тастайды.

Жұмсақ таңдай бұлшықет пен ұлпадан тұрады, оны қозғалмалы және икемді етеді. Адам жұтып немесе сорып жатқанда, жұмсақ таңдай ауызды тамақтың ішінен толығымен бөледі, бұл тамақ тыныс алу жолына кірмейді. Жұмсақ таңдай бұлшықет таңдайы немесе велум деп те аталады.

Жұмсақ пен қатты таңдайға қарсы

Қатты және жұмсақ таңдай бірге ауыздың төбесін құрайды. Бұлшықеттер мен тіндер ауыздың артқы жағындағы жұмсақ таңдайды құрайды.

Қатты таңдай ауыздың төбесінің алдыңғы жағында отырады және онда таңдай сүйегі болады. Қатты таңдай таңдайдың үштен екісін құрайды. Ол ауыз қуысының құрылымын қамтамасыз етеді және тілдің айналасында кеңістік береді.

Функция

Жұмсақ таңдай ауыз қуысының құрылымы және бірнеше негізгі функциялары үшін маңызды:

Сөйлеу

Сөйлеу - бұл тілді, ерінді және таңдайды қамтитын өте күрделі процесс. Бұл құрылымдар ауызды ауа ағыны арқылы сөз тудыратын белгілі бір дыбыстарды шығару арқылы сөйлеуді тудырады.

Егер адамда таңдайдың саңылауы немесе басқа жұмсақ таңдай ауруы болса, ауа мұрыннан өтіп, сөйлеуге әсер етуі мүмкін. Сөйлеу мұрынға немесе әлсіз болып көрінуі мүмкін немесе адам кейбір дыбыстарды жіберіп алады.

Тыныс алу

Жұмсақ таңдай аузы мен мұрнын бөліп, ас қорыту және тыныс алу жолдары арасындағы кедергі қызметін атқарады. Бұл функция адамға бір уақытта тыныс алуға және тамақтануға мүмкіндік береді. Алайда, адамдар бір уақытта жұтып, тыныс ала алмайды.

Қарлығаш

Адамдар жұтып қойғанда, олар асқазанға жету үшін тамақ немесе сұйықтықты аузынан өңеш деп аталатын түтікпен жылжытады. Жұтылу кезінде 30-дан астам бұлшықет пен нерв бірге жұмыс істейді, тамақ мұрынға немесе өкпеге емес, асқазанға бағытталады.

Адам тамақ немесе сұйықтықты жұтқанда, мұрыннан қысым түспес үшін тыныс алу жолдарының саңылауын тығыздау үшін жұмсақ таңдай көтеріледі.

Жарақаттар мен аурулар

Таңдайға әсер ететін кейбір жағдайларда адам сөйлеу, есту, жұтылу және тыныс алуда қиындықтарға тап болуы мүмкін. Төменде біз жұмсақ таңдайға әсер етуі мүмкін түрлі мәселелерді талқылаймыз.

Ерін мен таңдайдың жырықтары

Сәбилерде жиі кездесетін туа біткен ауытқулардың арасында ерін мен таңдайдың жарықтары бар. Көбіне адамдарда екеуі де болады. Еріннің жарылуы ерінді құрайтын ұлпа жүктіліктің төртінші және жетінші апталары арасында қосылмаса пайда болады, ал таңдайдың жырылуы жүктіліктің алтыншы-тоғызыншы апталарында ауыз дамып келе жатқанда ауыздың төбесі жабылмаса пайда болады.

Кейбір нәрестелерде таңдайдың тек бір бөлігі ашық болуы мүмкін, ал басқа балаларда бүкіл таңдайда саңылау болуы мүмкін.

Таңдайдың саңылауы сөйлеу және жұтылу мәселелерін тудыруы мүмкін, өйткені таңдай тыныс алу жолын ас қорыту жолынан ажырата алмайды. Таңдайы саңылауы бар кейбір балаларда құлақ аурулары, есту немесе тіс аурулары жиі кездеседі.

Хирургтар ерін мен таңдай жырықтарында операция жасай алады, және олар көбінесе нәрестенің бірінші туған күніне дейін жасайды. Дегенмен, ерін мен таңдай жырықтарын толығымен қалпына келтіру үшін қосымша операциялар қажет болуы мүмкін.

Дәрігерлер тыныс алу, сөйлеу, тіл және есту қабілеттерін жақсарту үшін хирургиялық араласуды ұсынады. Кейде ерін-таңдай саңылауы бар балалар есейгенде арнайы тіс күтімін қажет етеді.

Жұмсақ таңдай ісігі

Кейбір жағдайларда адамдарда жұмсақ таңдайда ісік пайда болуы мүмкін. Әдетте дәрігерлер жұмсақ таңдайдың алдыңғы бөлігінде, қатты таңдайға жақын ісіктерді табады.

Сілекей - ауыз қуысына бөлінетін сілекей бездерінің бөліндісі. Сілекей (лат. saliva) - мөлдір, түссіз сұйықтық. Сілекей ауыз қуысын ылғалдап, дәм сезу мүшелерінің қызметін қамтамасыз етіп, жеген тамақты ылғалдайды. Сонымен бірге, сілекейдің ауыз қуысын тазартып, тісті зақымданудан сақтайтын бактериалық қасиеті бар.

Сілекейдің рН ортасы 5, 6-дан 7, 6-ға дейін болады.

Классификациясы • Сілекей бездерін кіші және үлкен сілекей бездері деп бөледі. Жұпты үлкен сілекей бездері - құлақ маны, төменгі жақ асты, тіс асты және кіші сілекей бездері - ерін, ұрт, тіл ас қорыту бездері болып табылады. • Құлақ маңы сілекей безі - үш бездің ішіндегі ең ірі без болып табылады. Безде бет нервісі өрім түзеді. Бездің шығару өзегі ауыз қуысы кіре берісінде жоғары 2 - ші азу тіс деңгейінде ашылады.

Құрылысы • Сілекей безі құрылысы жағынан күрделі альвеолярлы без болып табылады. Ауыз қуысына бөлінетін серозды секреттің құрамы күрделі. Құлақ маңы сілекей бездерінің клеткалары шығару қызметін атқаратындықтан, организмнен дәрілік заттар мен токсиндерді бөліп шығарады.

• Құлақ маңы сілекей безі ішкі секреция безі болып табылады (паротин минералды және белокты алмасуға әсер етеді) . Құлақ маңы бездері жыныс, қалқанша, қалқанша маңы бездерімен, гипофизбен, бүйрек үсті бездерімен гистофункционалдық байланыста.

• Төменгі жақ асты сілекей бездер - серозды кілегейлі секрет бөліп шығарады. Шығару өзегі тіл асты еміздікшесіне ашылады. Иек асты және тіл артериялары салдарынан қанмен қамтамасыз етіледі. Төменгі жақ асты сілекей бездері жақ асты нерв түйінінің бұтақтарымен инервацияланады.

• Тіл асты сілекей бездері - аралас болып табылады және серозды - кілегейлі секрет болып шығарады. Шығару өзегі тіл асты еміздікшесіне ашылады.

• Кіші сілекей бездері - барлық кілегей қабаттарда орналасады. Таңдай бездері артқы бөлімде көп және жұмсақ таңдайдың бағыты бойынша олардың саны көбейеді. Тілдің түбірінде, валик тәрізді еміздікшеде серозды бездер, ал басқа жерлерде - кілегей бездер орналасады.

Сілекей бөлінуі • Сілекейдің бөлінуі - күрделі процесс. Ұсақ сілекей бездері кілегей қабаты ылғалдап, үзіліссіз секрет болып шығарады. Ірі сілекей бездерінен сілекейдің бөлінуі табиғатынан рефлекторлы, тағамның шартты тітіркендіргіштеріне байланысты (түріне, иісіне) және тағам факторлары кілегей қабаттың рецепторларына әсер етіп күшейеді. сілекей бездерінің регуляциясы бас миында орналасқан жүйке орталығымен байланысты. Клиникада науқастарды емдеу кезінде сілекей бөлінуге тән өзгерістер туғызу мүмкіндігі ең маңызды болып табылады.

Қызметі • Сілекейдің қызметі организмнің өмірге қажеттілігі үшін маңызды болып табылады. Гипосаливация басталғанда әсіресе, ксеростомия (сілекейдің болмауы) кезінде ауыз қуысы кілегей ауруларының тез арада дамитыны белгілі, ал 3 - 6 ай өткен соң, тістердің кариеспен зақымдануы басталады. Сонымен қатар тағамды шайнап, жұтқан кезде қиындықтар туады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.