Балаларға қазақ тілін үйретуде сөйлеу қабілетін дамыту және жаңа технологияны енгізу
№16 Лесная сказка бөбекжайы МКҚК қазақ тілі мұғалімі Нажмеженова Кымбат Каримовна
Балаларға қазақ тілін үйретуде сөйлеу қабілетін дамыту
және жаңа технологияны енгізу.
Қазақ тілі пәнінің маңыздылығы қазақ тілінің Мемлекеттік тіл мәртебесімен дәйектеледі. Сондықтан қазақ тілін оқыту барысында өзге тілде білім алатын балаларға қазақ тіліндегі сөйлесім әрекетін мәдениет аралық қатысым құралы ретінде меңгерту көзделеді.Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше жан - жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектулдық кәсіптік, адамгершілік рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін - өзі дамытып, оқу - тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Тіл үйрету жұмысы - күрделі процесс. Сондықтан оқыту барысында жүргізілетін жұмыстардың барлығы бір - біріне байланысты, жеңілден ауырға қарай, сатылап жүргізілуі қажет.
Кез келген халықтың ұлттық қазынасы тіл болып табылады. Әрбір халықтың тілінде оның ұлттық дәстүрінің, сана - сезімінің, ойлау тәсілінің, мінез-құлқы белгілері көрініс табады. Ал тілді, тіл мәдениетін игеру баланың сәби шағынан іске аса бастайтын, біртіндеп жетілетін үрдіс. Балалардың ақыл-ойына қабілеттерінің дамуына жетудің бірден-бір жолы өзара тілдік қарым-қатынас. Әр баланың табиғи қабілетін ескере отырып, балаға көмекші әрі сүймелдеуші болып, әрдайым жанында достық қарым-қатынаста болсақ, оқыту мазмұнын жаңғыртуға, әрі тиімді, әдіс-тәсілдерді кеңірек қолдануға еркін жол ашылады. Мектепке дейінгі даярлық тобындағы балаларға өзге тілді үйретудің басты шарттары топта жағымды психологиялық климат, мейірімді орта, қазақ тілінде тілдесуден қуану сияқты факторлар өз себебін тигізеді. Қазақ тілін үйретуде балалардың сөздік қорын байыту, күнделікті өмірде қолдана біліуіне бағыт беру, қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтырып, тіл мәдениетін жетілдіру, сөйлем құрап,сөйлесу тәжірибесін ұдайы ұйымдастыру балалардың қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін арттырып, мемлекеттіқ тілдің мәртебесін ұғынып, тілінің жетілуіне ұстаздық әсер көрсетудің маңызы зор.
Қазіргі таңда балалардың танымдық белсенділігін арттыру мәселесі жоғары деңгейде шешіліп,оқытудың жаңа технологиялары енгізіліп сапалы нәтижелері байқалып отыр. Осындайда сөйлеу тілін дамытуда ойындар қолданудың маңызы зор. Ойын дегеніміз жас ерекшелікке қарамайтын,адамның көңіл күйін көтеретін, ойландыратын үрдіс. Ойын - төзімділікті, алғырлықты, тапқырлықты, ұқыптылықты, ізденпаздықты, іскерлікті, дүниетаным өрісінің көлемділігінің көп білуді,сондай-ақ басқа да толып жатқан сапалылық қасиеттердің қалыптастыруға үлкен мүмкіндігі бар педагогикалық тиімді әдістерінің бірі. Сондықтан,ойынды сөйлеу тілін дамытуда пайдалану үлкен нәтиже берері анық. Қазақ халқының ұлы ойшылы Абай Құнанбаев Ойын ойнап,ән салмай,өсер бала бола ма? - деп айтқандай баланың өмірінде ойын ерекше орын алады.
Ойын-қоғамдық тәжірибені қалыптастыру бағытындағы іс-әрекеттің бір түрі, яғни тәртіпті, өзін-өзі басқаруды жетілдіреді. Адам тәжірибесіндегі кең тараған дамыту ойынының қызметі: ойынға тарту,рахат беру, демалдыру, қызығушылығын тудыру.
Оқу қызметінде тіл дамыту жұмысын белгілі тақырыптарға негіздей отырып тілдік процесстің төмендегідей басты мәселелерін үйретуге болады. Ол мәселелер мыналар:
* Белгілі бір тақырыппен таныстыру арқылы баланың сөздік қорын дамыту.
* Тақырыпта кездесетін жаңа сөздерді үйрету.
* Ауызша сөйлем құрауға үйрету.
* Сөз бен сөзді байланыстыруға,ауызша ойларын жүйелі әңгімелеуге жаттықтыру.
Осы айтылған күнделікті оқу қызметінде белгілі бір тақырыпқа байланысты бір тұтас жүргізіліп отырғанда ғана тіл дамыту жұмысы жүйелі де жоспарлы түрде өтіледі. Әрине, балалбақша балаларына ойын арқылы жүзеге асады. Ойынның оқу қызметі барысында басты мақсаты-білім беруді ойынмен ұштастырады. Баланың ойынға белсенді түрде қатысуы оның ұжымдағы басқа да әрекеттерін айқындайды. Ойын бір қарағанда қарапайым құбылыс не әрекет сияқты болғанымен, ол ұжымдық әрекет. Ойын арқылы бала неге үйренеді:
* Қисынды ой-қабілетін дамытады,
* Өздігінен жұмыс істеуге үйренеді,
* Сөздік қоры баийды,тілі дамиды,
* Зейіні қалыптасады,
* Байқампаздығы артады.
* Өзара сыйластыққа үйретеді,
* Ойынның ережесін бұзбау, яғни,тәртіптілікке баулиды.
* Бір-біріне деген бала сенімі артады достыққа,ынтымақтастыққа баулиды.
* Оқу қызметіне қызығушылығын артады.
Қазақ тілін оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану ең алдымен балалардың қазақ тілі пәніне деген ынтасын,қызығушылығын арттырады. Ақпараттық технологияны қолдану мұғалімге не береді? - деген сұрақ туындайды. Ақпараттық технологияны қолдану мұғалім үшін тиімділігін келесі жағдайлар сипаттайды:
* Баланың білімін қысқа уақытта бағалай алады.
* Білім сапасын арттыра алады.
* Баланың білімін кез келген уақытта бағалай алады.
* Уақытты үнемдейді.
Ал,ақпараттық технологияны қолдану баланың келесі мүмкіндіктерді қамтамасыз етеді. ... жалғасы
Балаларға қазақ тілін үйретуде сөйлеу қабілетін дамыту
және жаңа технологияны енгізу.
Қазақ тілі пәнінің маңыздылығы қазақ тілінің Мемлекеттік тіл мәртебесімен дәйектеледі. Сондықтан қазақ тілін оқыту барысында өзге тілде білім алатын балаларға қазақ тіліндегі сөйлесім әрекетін мәдениет аралық қатысым құралы ретінде меңгерту көзделеді.Қазіргі білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше жан - жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектулдық кәсіптік, адамгершілік рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін - өзі дамытып, оқу - тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Тіл үйрету жұмысы - күрделі процесс. Сондықтан оқыту барысында жүргізілетін жұмыстардың барлығы бір - біріне байланысты, жеңілден ауырға қарай, сатылап жүргізілуі қажет.
Кез келген халықтың ұлттық қазынасы тіл болып табылады. Әрбір халықтың тілінде оның ұлттық дәстүрінің, сана - сезімінің, ойлау тәсілінің, мінез-құлқы белгілері көрініс табады. Ал тілді, тіл мәдениетін игеру баланың сәби шағынан іске аса бастайтын, біртіндеп жетілетін үрдіс. Балалардың ақыл-ойына қабілеттерінің дамуына жетудің бірден-бір жолы өзара тілдік қарым-қатынас. Әр баланың табиғи қабілетін ескере отырып, балаға көмекші әрі сүймелдеуші болып, әрдайым жанында достық қарым-қатынаста болсақ, оқыту мазмұнын жаңғыртуға, әрі тиімді, әдіс-тәсілдерді кеңірек қолдануға еркін жол ашылады. Мектепке дейінгі даярлық тобындағы балаларға өзге тілді үйретудің басты шарттары топта жағымды психологиялық климат, мейірімді орта, қазақ тілінде тілдесуден қуану сияқты факторлар өз себебін тигізеді. Қазақ тілін үйретуде балалардың сөздік қорын байыту, күнделікті өмірде қолдана біліуіне бағыт беру, қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтырып, тіл мәдениетін жетілдіру, сөйлем құрап,сөйлесу тәжірибесін ұдайы ұйымдастыру балалардың қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін арттырып, мемлекеттіқ тілдің мәртебесін ұғынып, тілінің жетілуіне ұстаздық әсер көрсетудің маңызы зор.
Қазіргі таңда балалардың танымдық белсенділігін арттыру мәселесі жоғары деңгейде шешіліп,оқытудың жаңа технологиялары енгізіліп сапалы нәтижелері байқалып отыр. Осындайда сөйлеу тілін дамытуда ойындар қолданудың маңызы зор. Ойын дегеніміз жас ерекшелікке қарамайтын,адамның көңіл күйін көтеретін, ойландыратын үрдіс. Ойын - төзімділікті, алғырлықты, тапқырлықты, ұқыптылықты, ізденпаздықты, іскерлікті, дүниетаным өрісінің көлемділігінің көп білуді,сондай-ақ басқа да толып жатқан сапалылық қасиеттердің қалыптастыруға үлкен мүмкіндігі бар педагогикалық тиімді әдістерінің бірі. Сондықтан,ойынды сөйлеу тілін дамытуда пайдалану үлкен нәтиже берері анық. Қазақ халқының ұлы ойшылы Абай Құнанбаев Ойын ойнап,ән салмай,өсер бала бола ма? - деп айтқандай баланың өмірінде ойын ерекше орын алады.
Ойын-қоғамдық тәжірибені қалыптастыру бағытындағы іс-әрекеттің бір түрі, яғни тәртіпті, өзін-өзі басқаруды жетілдіреді. Адам тәжірибесіндегі кең тараған дамыту ойынының қызметі: ойынға тарту,рахат беру, демалдыру, қызығушылығын тудыру.
Оқу қызметінде тіл дамыту жұмысын белгілі тақырыптарға негіздей отырып тілдік процесстің төмендегідей басты мәселелерін үйретуге болады. Ол мәселелер мыналар:
* Белгілі бір тақырыппен таныстыру арқылы баланың сөздік қорын дамыту.
* Тақырыпта кездесетін жаңа сөздерді үйрету.
* Ауызша сөйлем құрауға үйрету.
* Сөз бен сөзді байланыстыруға,ауызша ойларын жүйелі әңгімелеуге жаттықтыру.
Осы айтылған күнделікті оқу қызметінде белгілі бір тақырыпқа байланысты бір тұтас жүргізіліп отырғанда ғана тіл дамыту жұмысы жүйелі де жоспарлы түрде өтіледі. Әрине, балалбақша балаларына ойын арқылы жүзеге асады. Ойынның оқу қызметі барысында басты мақсаты-білім беруді ойынмен ұштастырады. Баланың ойынға белсенді түрде қатысуы оның ұжымдағы басқа да әрекеттерін айқындайды. Ойын бір қарағанда қарапайым құбылыс не әрекет сияқты болғанымен, ол ұжымдық әрекет. Ойын арқылы бала неге үйренеді:
* Қисынды ой-қабілетін дамытады,
* Өздігінен жұмыс істеуге үйренеді,
* Сөздік қоры баийды,тілі дамиды,
* Зейіні қалыптасады,
* Байқампаздығы артады.
* Өзара сыйластыққа үйретеді,
* Ойынның ережесін бұзбау, яғни,тәртіптілікке баулиды.
* Бір-біріне деген бала сенімі артады достыққа,ынтымақтастыққа баулиды.
* Оқу қызметіне қызығушылығын артады.
Қазақ тілін оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану ең алдымен балалардың қазақ тілі пәніне деген ынтасын,қызығушылығын арттырады. Ақпараттық технологияны қолдану мұғалімге не береді? - деген сұрақ туындайды. Ақпараттық технологияны қолдану мұғалім үшін тиімділігін келесі жағдайлар сипаттайды:
* Баланың білімін қысқа уақытта бағалай алады.
* Білім сапасын арттыра алады.
* Баланың білімін кез келген уақытта бағалай алады.
* Уақытты үнемдейді.
Ал,ақпараттық технологияны қолдану баланың келесі мүмкіндіктерді қамтамасыз етеді. ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz