Дедифференциялану және каллустың пайда болуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Дедифференциялану және каллустың пайда болуы
Жаңа өсімдік материалынан бірінші рет каллус алу өте қиын, себебі әр түрлі өсімдіктердің ұлпалары, тіпті бір өсімдіктің әр бөлігінен алынған ұлпаларының дедиференциалануы және каллусогенезі жүру үшін, әр түрлі қоректік орталарды талап етеді, әсіресе ондай талап гормондардың мөлшері мен ара қатынасына қойылады. Кейбір өсімдіктердің, ұлпаларын кайталап отырғызып ұзак, мерзімде өсіргенде, ондай ұлпалар әжептәуір мөлшерде ауксин мен қатар цитокининді синтездеу қабілетіне ие болады, яғни бұл гормондарға байланысты автотрофтарға айналады. Бұндай каллус клеткалары "қалыптасқан",-деп аталады. Гормондарға тәуелсіз штаммдардың пайда болу себебі өлі белгісіз. Олардың шығуы мутациялардың әсерінен, немесе жаңа гендердің іске қосылуынан болуы мүмкін. Ісік клеткаларын жасанды ортада өсіргенде, оларда гормондарға тәуелсіз.
Клеткаларды қоректік ортада өсіргенде каллустық клеткаларға айналады, бірақ ондай жағдайда барлық клеткалар біркелкі болмайды. Жасанды ортада өскен клеткалардың түрлілігігетерогенді морфология, физиология және генетика түрғысынан болуы мүмкін.
Өсу процессін түрлі факторлардың қатысуымен реттеуге болады және мынадай көрсеткіштер арқылы бақылауға болады: өлшем, көлем, масса, клеткалар саны, белоктың және ДНҚ-ның мөлшері. Тәжірибенің мақсатына байланысты, келтірілген көрсеткіштердін, біреуі қолданылады. Клеткалардың өсуін зерттеп білу үшін, белок пен ДНҚ мелшерін белгілі бір әдістермен анықтаған ыңғайлы және оны клеткалар санын анықтағанда да қолдануға болады.
Өзіне тән бір қалыпты өсуімен және көбеюімен сипатталынатын ретсіз өсетін каллус клеткалары қайта дифференциялану процестері арқасында, ұлпалар (гистогенез), мүшелер (органогенез) және ұрық тәріздес құрылымдар-эмбриондар (эмбриогенез, немесе сомалық эмбриогенез) түзе алады.
Іn vitro жағдайында өсіретін клеткалар өсімдіктер биотехнологиясында екі бағытта қолданылады: біріншісі- клеткалар массасы, яғни каллус; екіншісі- регенерант өсімдіктері.
in vitro көбейтудің этаптары микрокөбейтудің барлық бастапқы
өсімдіктерді клондау арқылы процесстерін 4 кезеңге бөлуге болады:
Бірінші этап. Өсімдіктердің бастапқы ұлпаларының экспланттарын іn vіtro өсіру. Бұл кезеңде қоректік ортада инфекциядан таза ұлпаларды өсіріп, олардың тіршілігін сақтап, экспланттардың тез өсуіне қол жеткізу керек. Өсімдіктерді көбейтуде жетістікке жету, эксплантты дұрыс тандап алудан басталады, бұл кезде донорлық өсімдіктің өсу фазасы және өсу жағдайларын ескеру керек.
Екінші этап. Нактылы микрокөбейту кезеңі, яғни эксплантта бастама клеткалар инициальдар санын көбейтіп, олардан өркендердің пайда болуына жағдай жасау.
Үшінші этап. Көбейтілген өркендерді тамырландыру және оларды сақтау. Бұл кезенде тамыр жүйесінің қалыпты өсуіне толык жағдай жасалады, қоректік ортаға тамыр пайда болуына жауапты фактор-ауксин косылады. Одан кейін өсімдіктерді топыраққа отырғызуға дайындау басталады немесе сақтау үшін төмен температура жағдайына ауыстырады. Каллусты алу жəне оны өсіру.
Кез келген өсімдіктің тірі ұлпасын қолайлы лайықты қоректік заттар мен гормондары бар ортаға отырғызса, одан маманданбаған клеткалар колониясы пайда болады, оны каллус деп атайды. Каллус-қоректік ортадағы клеткалардың ретсіз бөлінуінің нәтижесінде пайда болған ұлпа. Бұрыннан бар клеткалардың көбейуінен жаңадан клеткалар мен ұлпалар тузілуін пролиферация деп атайды. Сөйтіп каллус пролиферацил нәтижесінде шығады.
Жасанды қоректік орта жағдайында, яғни іn vitro жағдайында өсімдіктердің барлық ұлпалар типтері клеткалары каллус клеткаларына айналады. Бұл процесс дифференциялану деп аталады, оның есебі фитогормондарға байланысты. Қөректік ортаның құрамын өзгерте отырып, ретсіз өсіп жатқан ұлпалардан регенерант- өсімдік алуға болады. Сонымен бір клеткадан тұтас бір өсімдікті өсіріп алуға болады, яғни өсімдік клеткалары ерекше касиетін - тотипотенттілігін көрсетеді.
Каллус ұпаларының әр типті морфогенезге икемді болғандықтан оларды көптеп өсіреді. Каллустың түзілуі мен өсуін ауксиндер мен цитокиниңдер реттеп отырады. Көптеген жағдайда каллус түзілуі үшін кейінгі өсуге қарағанда ауксиндерді 10 есе артық қажет етеді. Каллус клеткалары өсу қарқындылығымен ерекшеленеді, түсі арқылы ақ- ақшылдан -қара қоңырға дейін, тығыздығына қарай бос- борпылдақ, тығыз, т.б. түрлері жарықта түсін өзгертіп көгеретіндігімен тағы сол секілді белгілерімен бір-бірінен ажыратылады. Каллус ұлпаларды 3-4 апта өткеннен кейін, коректік ортадан шығарып алады да, бірнеше бөлікке бөліп, басқа жаңадан дайындалған қоректік ортаға отырғызылады, себебі қоректік ортаның күші әлсірейді, ұлпаның қоректенуі және ұлпаның ішкі бөліктерінің аэрациялануы төмендейді. Жаңа қоректік ортаның құрамы эксперименттің мақсатына байланысты болады, Егер каллустың бір қалыпты өсуін сақтап отыру керек болса, онда бастапқы қоректік орта құрамы өзгермейді.
Кейбір тәжірибелерде клеткалардың бір-біріне тигізетін әсерін ескере отырып, каллустарды өсірудің арнайы әдістері қолданылады. Қоректік ортада өсіру әдісінің бірі " бағушы" немесе " асыраушы қабат", яғни бір каллус өсу үшін өсіру әдісінің бірі - екінші бір каллус ынталандырушы ретінде қолданылады. Бұндай жағдайда ұлпаны қоректік орта сіңген фильтр қағазына салады да, өсімдіктің сол түрінің жаксы өсіп тұрған каллус массасына отырғызады. Кейде бір ыдыстың ішінде әр түрлі өсімдіктердің ұлпаларын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.