Сыбайлас жемқорлықтың ұғымы мен мәні

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе
1.Сыбайлас жемқорлық үғымы
2.Сыбайлас жемқорлықпен байланысты қылмыс қүрамдары және оларды саралау мәселелері
Қорытынды

Сыбайлас жемқорлықтың ұғымы мен мәні.

Сыбайлас жемқорлық (коррупция) - қазіргі кезеңде әрбір мемлекетте белең алған қоғам үшін қауіпті құбылыстардың бірі. Оның тамыры ерте тарихи дәуірлерден бастау алады. Бұл күрделі де кең ауқымды әлеуметтік құбылыс және көптеген әртүрлі деңгейдегі құқық бұзушылықтарды біріктіреді (қылмыс құрамдары, әкімшілік және тәртіптік құқықбұзушылықтар).

Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік құбылыс ретінде саяси дамуына қарамастан қазіргі кезде әлемнің барлық елдерінде әлі де бар және олардың тек ауқымымен єана ерекшеленеді. Сондықтан мемлекетімізде сыбайлас жемқорлыққа қарсы кїрес мемлекеттік саясаттың негізгі басымдықтарының бірі ретінде айқындалєан. Сыбайлас жемқорлық өте күрделі, қауіпті зардаптары көп болатын ауқымды, негативті әлеуметтік құрылыс. Осыған байланысты сыбайлас жемқорлықпен күресте кешенді шаралар қолданылуы керек.

Сыбайлас жемқорлық өте күрделі құбылыс болғандықтан оның нақты бір анықтамасын, барлық жақтарын қамтитын сипатын толық айқындау күрделі жұмыс. Өйткені бұл құбылыстың тек құқықтық ғана емес, криминологиялық, криминалистикалық, психологиялық, әлеуметтік (социологиялық) категория екендігін атап өткен жөн. Сыбайлас жемқорлықтың әлемге тараған атауы коррупция латынның corruрtio терминін білдіреді және ол бүлінген, шіріген, сынған деген ұғымды білдіреді.

Сыбайлас жемқорлықтың негізгі белгілері:

Енді сыбайлас жемқорлықтың қырларын көрсететін белгілеріне тоқталар болсақ, қандай мемлекет және заңнаманың даму деңгейіне қарамастан оның көпшілік таныған, жалпы белгілерін атауға болады.

1) сыбайлас жемқорлық (коррупция) - бұл әмбебап әлеуметтік құбылыс, яғни қай мемлекет болмасын, оның даму тарихы осы құбылыспен қатар жүріп келеді және қоғамдағы басқа да құбылыстармен, оның ішінде саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени институттармен тікелей байланысты. Осы аталған салалардың дамуы мемлекеттегі сыбайлас жемқорлықтың да деңгейін анықтайды. Мысалы, мәдени саланы алатын болсақ, құқықтық мәдениет (онымен байланысты құқықтық нигилизм, құқықтық сана) жалпы мәдениеттің бір түрі. Өкінішке орай, біз құқықтық мәдениетімізді жоғары деп айта алмаймыз. Ал оның деңгейі құқықтық салада заң нормаларының орындалуымен, құқықтық реттеумен байланысты.

2) сыбайлас жемқорлық - бұл тарихи құбылыс және ол тамырын көне заманнан алады. Мысалы, біздің э.д. 24 ғасырда Ежелге Вавилон патшасы Урукагина парақорлықпен күресу үшін мемлекеттік қызметке реформалар жүргізгені туралы деректер бар. Бертін, парсы патшасы Камбис бір жемқор судьяның терісін тірідей сыпырып, басқа судьяларға сабақ болсын деп онымен сот орындығын қаптатқан. Орыс патшалары Иван Грозный, Петр І онымен күресте мысал болады. Өз тарихымызда М. Әуезовтың танымал Абай жолы романында болыстыққа тлас кезінде парақорлықтың болғандығын көрсетеді1.

3) сыбайлас жемқорлық - моральға және діни нормаларға жат қылық. Бұл жөнінде дәстүрлі діндердің барлығында айтылған және ол күнәнің бір түрі ретінде қарастырылған.

4) сыбайлас жемқорлық - құқыққа қайшы құбылыс. Онымен байланысты құқық бұзулықтың түрлері қылмыстық, әкімшілік заң актілерімен анықталған және оларды жасағаны үшін жауапкершілік шегі анықталған. Бұған қосымша тәртіптік құқық бұзушылықтарды атауға болады.

3. Халықаралық құқықтағы сыбайлас жемқорлықтың ұғымы. Ресейлік белгілі криминолог сыбайлас жемқорлықты әлеуметік көлеңкелі құбылыс деп көрсетіп, оның бір тұлғаны екінші бір тұлғаның сатып алуынан тұратынын айтады. А.И. Долгова осындай пікірді қолдай отырып, коррупцияны мемлекеттік немесе басқа да қызметкерлердің жеке басының пайдасы үшін ресми қызметтік өкілеттіктерін және онымен байланысты беделі мен мүмкіндіктерін сатуы немесе сол үшін сатылуы деп көрсеткен.

БҰҰ Анықтамалық құжатында сыбайлас жемқорлық - бұл өзінің жеке бас пайдасы үшін мемлекеттік билікті теріс пайдалану деп қысқа анықтама берілген. Ал Еуропалық кеңестің жұмыс тобы берген анықтама мазмұны кеңірек: сыбайлас жемқорлық деп парақорлықты және мемлекеттік немесе жеке секторда белгілі бір міндеттерді атқаруға тиісті тұлғаның өз мәртебесіне сай келмейтін, өзі немесе басқалардың бас пайдасы үшін заңсыз пайда табуы. Бұл анықтаманың мазмұнына сай сыбайлас жемқорлықтың субъектісі болып тек мемлеекеттік қызметкерлер емес, жеке кәсіпорындар мен басқа да заңды тұлғалардың қызметкерлерін де атауға болады.

Кейбір ғалымдар (Волженкин В.) сыбайлас жемқорлықтың дәрежелін анықтаған. Оның айтуынша, сыбайлас жемқорлықтың жоғарғы және төменгі деңгейлері бар, аталғандардың алғашқысы мемлекеттік аппараттағы жоғарғы шендегі адамдар болса, екіншілері дәрежелері төмен шенеуніктердің өз қызмет бабын теріс пайдалану жағдайлары2.

ҚР ЗАҢНАМАСЫНА СӘЙКЕС СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚТЫҢ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ҚҰҚЫҚБҰЗУШЫЛЫҚТАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.ҚР заңнамасындағы сыбайлас жемқорлықтың анықталуы. Елімізді сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы 1991 жылдан айта бастады. Сол жылдың наурыз айында Қазақстан республикасы Президентінің Қылмыстың ұйыдасқан түрлері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту туралы Жарлығы шықты. Бірақ, аталған құжатта сыбайлас жемқорлықтың ресми анықтамасы берілмеді. Сол құжаттан кейін бірнеше жылдар бойында сыбайлас жемқорлықпен күресті оны нақты анықтаусыз жүргізіп келдік. Тек 1998 жылы 2-ші шілдеде ТМД мемлекеттерінің арасында алғашқылардың бірі болып Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды және онда осы құбылыстың анықтамасы берілді. Заңға сәйкес мемлекеттiк мiндеттердi атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларєа теңестiрiлген адамдардың лауазымдық өкiлеттiгiн және соєан байланысты мїмкiндiктерiн пайдалана отырып не мїлiктiк пайда алу їшiн олардың өз өкiлеттiктерiн өзгеше пайдалануы, жеке өзi немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мїлiктiк игiлiктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бўл адамдарєа жеке және заңды тўлєалардың аталєан игiлiктер мен артықшылықтарды қўқыққа қарсы беруi арқылы оларды сатып алуы сыбайлас жемқорлық деп ўєынылады.

2. Сыбайлас жемқорлықпен байланысты құқықбұзушылықтардың түрлері

Құқықтық категория ретінде сыбайлас жемқорлық бірнеше және әртүрлі саладағы құқық бұзушылықтардың басын қосады. Жоғарыдағы айтылған арнайы заңға сәйкес, сондай-ақ өзге заңдарда көзделген, заңдарда белгiленген тәртiптiк, әкiмшiлiк және қылмыстық жауапкершiлiкке әкеп соқтыратын сыбайлас жемқорлықпен жымдасқан немесе сыбайлас жемқорлық їшiн жаєдай туєызатын әрекеттер сыбайлас жемқорлыққа байланысты қўқық бўзушылықтар (сыбайлас жемқорлықпен қўқық бўзушылықтар) болып табылады

СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚТЫҢ КРИМИНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Сыбайлас жемқорлықтың криминологиялық сипатына тоқталар болсақ, жалпы белгілерін атауға болады.

1) сыбайлас жемқорлық (коррупция) - бұл әмбебап әлеуметтік құбылыс, яғни қай мемлекет болмасын, оның даму тарихы осы құбылыспен қатар жүріп келеді және қоғамдағы басқа да құбылыстармен, оның ішінде саяси, әлеуметтік-экономикалық, мәдени институттармен тікелей байланысты. Осы аталған салалардың дамуы мемлекеттегі сыбайлас жемқорлықтың да деңгейін анықтайды. Мысалы, мәдени саланы алатын болсақ, құқықтық мәдениет (онымен байланысты құқықтық нигилизм, құқықтық сана) жалпы мәдениеттің бір түрі. Өкінішке орай, біз құқықтық мәдениетімізді жоғары деп айта алмаймыз. Ал оның деңгейі құқықтық салада заң нормаларының орындалуымен, құқықтық реттеумен байланысты.

2) сыбайлас жемқорлық - бұл тарихи құбылыс және ол тамырын көне заманнан алады. Мысалы, біздің э.д. 24 ғасырда Ежелге Вавилон патшасы Урукагина парақорлықпен күресу үшін мемлекеттік қызметке реформалар жүргізгені туралы деректер бар. Бертін, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.