МҰНАЙГАЗ КЕНОРЫНДАРЫН ИГЕРУ пәні Практикалық жұмыстардың методикалық нұсқауы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

МҰНАЙГАЗ КЕНОРЫНДАРЫН ИГЕРУ пәні
Практикалық жұмыстардың методикалық нұсқауы
Дайындаған тех. ғыл. докторы, профессор Д. Ж. Абделі

1-ші практикалық жұмыс
4 сағат
Кенорындарды игерудің жүйелері. Игеру
объектілерін айқындау. Ұңғылар орналасуының тығыздығы
Жұмыстың мақсаты: Мұнайгаз кенорындарды игерудің жүйелерімен және игеру объектілерін айқындау принциптерімен танысу.
Теориялық ұғым
Игеру жүйесі. Кен орнының игеру жүйесі деп пластты флюидтердің қозғалыс процесін басқару бойынша өзара байланысқан өндіруші ұңғымаларға қарай бағытталған және
игеру объектілері; оларды қайта бұрғылау қарқыны және орналастыруды;
пласттардан мұнай мен газды шығару мақсатында оларға әсер етудің болуын;
кен орнының алаңында айдайтын және өндіретін ұңғымалардың саны, қатынасы және орналасуын; резервтік ұңғымалардың санын;
кен орнын игеруді басқаруды (белгілі бір тәртіппен ұңғымалардың әр түрлі категорияларын эксплуатацияға енгізу);
ұңғымалардың эксплуатациясының оңтайлы технологиялық режимдерін орнатуды;
кеніштерден көмірсутегін алған кезде пластты энергия теңгерімін ұстауды және т.с.с.;
кен қойнаулары мен қоршаған ортаны қорғау шараларын анықтайтын инженерлік шешімдердің
Кен орнын игеру жүйесін тұрғызу дегеніміз жоғарыда көрсетілген инженерлік шешімдердің жиынтығын табу мен жүзеге асыруды білдіреді. Мұнай және газ кен орындарын тиімді игеру оңтайлы техника-экономикалық көрсеткіштер кезінде және кен қойнаулары мен қоршаған ортаны қорғау шарттары сақталған кезде берілген мұнай, газ және конденсатты алуды білдіреді. Кен орындарын оңтайлы игеру туралы міндет кешенді болып табылады, оны шешу кәсіпшілік геология және геофизика, пласт физикасы, жер асты гидро- және газодинамика, салалық экономикаға негізделеді.
Игеру жүйесі келесі белгілері бойынша жіктеледі:
- пластқа жасанды әсердің болуы немесе болмауы (пластқа энергияны сырттан енгізу);
- кен орындарында ұңғымаларды орналастыру жүйесі.
Пластқа әсердің болуы немесе болмауы біздің табиғи режимді пайдаланатындығымызға немесе жасанды әсерді ұйымдастыратынымызға байланысты болады (мысалы суландыру немесе газ айдау).
Игеру объектісі - бұл кен қойнауынан алу белгілі бір ұңғымалар тобының немесе басқа таутехникалық құрылыстардың көмегімен жүзеге асырылатын құрамында көмірсутегінің өнеркәсіптік қоры бар әзірленетін кен орнының шегіндегі жасанды бөлінген геологиялық түзілу (пласт, массив, құрылым, пласттардың жиынтығы). Игеру мұнайшыларда кеңінен таралған терминологияны пайдалана отырып, әдетте әр объект өзінің ұңғыма торымен игерленеді деп есептейді.
Игеру объектінің негізгі ерекшеліктері - өнеркәсіптік мұнай қорының болуы және әзірленуге көмектесетін анықталған ұңғымалар тобының болуы.
Мұнай кен орындарын игеру тәжірибесінде бір ұңғымамен бірден көп объектті - пластты игеру қажет немесе мүмкін болатын жағдайлар жиі кездеседі (сур. 3).
Сондай ақ бұл технологиялық немесе экономикалық себептерден туындайтын нұсқалар болуы мүмкін - сол ауданда жаңа ұңғыманы бұрғылау мүмкіндігінің болмауы немесе қымбаттылығы, осы ұңғымаға жеке ұңғымалармен эксплуатацияға шығару тиімсіз болатын пластты қосу қажеттілігі және т.с.с. Осылайша, пласттарды біріктіру мақсаты ұңғымалардың құрылысы мен эксплуатациясы және кен орындарын орналастыру кезінде қорды тартуға шығындарды төмендету болып табылады.

Сур. 3. Көп пластты кеніш.

Пласттарды бір иегру объектіне біріктіруге мүмкіндік болу үшін олар келесі талаптарды қанағаттандыруы керек:
1) біріктірілетін пласттардың геологиялық-физикалық парамтерлері айтарлықтай ерекшеленбеуі керек, СМК жоспары басым түрде сәйкес келуі керек;
2) көмірсутектер бір фазалық күйде болуы керек;
3) пласттар басым түрде ұқсас режимдерде жұмыс істеуі керек, мысалы, олардың біреуі серпімді режимде жұмыс істейді, ал екіншісі - серпімдісуарынды режимде;
4) мұнай мен газдың физика-химиялық қасиеттері ұқсас болуы керек, мысалы, мұнайдың тұтқырлығы айтарлықтай ерекшеленетін пласттарды біріктірмеген дұрыс. Сондай ақ мұнайдың құрамындағы күкіртті сутектің мөлшері күрт ерекшеленетін пласттарды да біріктірмейді және т.с.с.;
5) гидродинамикалық параметрлер бойынша бақыланудың қамтамасыз етілуі - яғни, барлық пласттар бойынша әзірлеуді бақылау және әзірлеу процесін реттеу мүмкіндігі сақталуы керек;
Пласттарды бір объектіне біріктіру мұнайды алу дәрежесін төмендетуге алып келуі мүмкін екендігін айта кету керек. Бұл көп пластты объекттің қорын өндіруді бақылау мен басқарудың қиындауымен, сондай ақ ұңғыма тоқтаған кезде туындауы мүмкін пласт аралық ағын әсерінен жоғалулардан туындайды.
Қандай да бір параметрлердің ұқсастығы - жеткілікті субъективті фактор. Алайда, пласттарды бір объектіге біріктіру бойынша мәселені шешудегі дөрекі қателіктердің алдын алуға мүмкіндік беретін осы сияқты кен орындарын әзірлеу тәжірибесінде негізделген әдістемелер бар. Пласттар туралы ақпарат көлемі жеткіліксіз болғанда оларды біріктіру туралы шешім қабылдау қауіпті.
Пласттарды бір уақытты - бөлек эксплуатациялау. Екіден көп пласттардан іріктелетін және бақыланатын іріктеу арнайы техникалық және технологиялық шешімдерді талап етеді. Бірінші кезекте пласттарды пакермен сенімді жалпыландыру, сондай ақ олардың әрқайсына шығын мен ұңғыма түбіндегі қысымды бақылауды қамтамасыз ету талап етіледі. Орал-Поволжье кен орындары жағдайында бір ұңғымамен екі объектті әзірлеу үшін келесідей техникалық шешімдер белсенді қолданылады - бір уақытты - бөлек эксплуатация (БуБЭ). БуБЭ модификациялары бар: бір уақытты-бөлек өндіру (БуБӨ) және бір уақытты - бөлек айдау (БуБА), сондай ақ бір ұңғымада айдау және өндіру міндеттерін мүмкіндік беретін БуБЭ және БуБӨ бірге қолданылуы. Көрнекі түрде көрсету үшін төменде Татмұнай ААҚ қолданылатын БуБЭ кейбір процестерінің сызбалары көрсетілген.
1. Араластырмай мұнайды өндіру, мысалы, карбон және девон мұнайларын өндіру - екі лифт бойынша өндіру - СКҚ бағаналары бойынша (сорғы компрессорлы құбыр) (сур. 1.5.) 2-лифтты конструкция. Құрылғыда пласттарды бөлетін пакер, СКҚ екі колоннасы 60-мм, екі штанга сорғысы және екі айдағыш станок бар. СКҚ бағаналары төменгі жағында параллель зәкірмен, ал ауыз жағында - екі каналды арматурамен біріктіріледі.
Әр пласттың өнімі ТӨҚ (топты өлшем қондырғысы) дейін бөлек тасымалдануы мүмкін.

Сур. 5. 2-лифтты эксплуатация кезінде екі объект үшін бір уақытты-бөлек өндіру қондырғысы
2. Әр түрлі пласт өнімдерін араластыру мүмкіндігі - бір лифт бойынша өндіру - СКҚ бағанасы бойынша (сур 6.)
3. Бір уақытты-бөлек өндіру және айдау (сур. 7).

Сур 6. Бір лифтты эксплуатация кезінде екі объектті БуБӨ сызбасы: а - төменгі пласттан іріктеу; б - жоғарғы пласттан іріктеу: 1 - бүйір клапаны; 2 - сорғы цилиндрі; 3 - соратын клапан; 4 - пакер; 5 - құйыр (хвостовик) ниппелі; 6 - төменгі пласт; 7 - жоғарғы пласт; 8 - сорғы плунжері; 9 - айдаушы клапан.
БуБЭ қағидасының заманауи интелектуалды ұңғымаларда кеңінен пайдаланылатындығын айта кету керек. Бұл жағдайда эксплуатацияның әр интервалында үзіліссіз бақылауды қамтамасыз ету және бөлінген пласттарда ағынды жәненемесе айдауды басқарудың техникалық құралдары ағымдық режимде (on-line) айдауды және ұңғымада пласттарды іріктеуді бөлек басқаруға мүмкіндік береді.

Сур. 7. Екі объект үшін бір уақытты-бөлек айдау және өндіру үшін арналған қондырғы

Кен орындарына ұңғымаларды орналастыру жүйесі
Табиғи режимдерде әзірлеу жүйелерінде тек өндіруші ұңғымалар пайдаланылады, ал кен орындары үш бұрышты немесе квадрат тор бойынша бұрғыланады (сур. 5, 6).

Сур. 5. Үшбұрыш тор Сур. 6. Квадрат тор
Егер пластқа әсер берілетін болса, онда ұңғымаларды орналастырудың келесідей жүйелерін ажыратады:

- қатарлы (сур. 7);
- алаңды.

Сур. 7. Қатарлы жүйе парамтерлері.
Қатарлы жүйе сипаттамалары:
d - қатарлардың арасындағы арақашықтық; d(I) - айдаушы қатардан бірінші өндіруші қатарға дейінгі арақашықтық; а - қатардағы өндіруші ұңғымалардың арасындағы арақашықтық; ○ - өңдеуші ұңғыма; ∆ - айдау ұңғымасы.
Әзірлеу жүйесіндегі айдайтын пн және өндіретін пдоб ұңғымалардың санының қатынасы: w = пн пдоб параметрімен сипатталады.
Осы параметрді тәжірибелік қолданған кезде белгілі бір шекте w өзгертіле отырып, градация қолданылады.

w = 1 бір қатарлы жүйе - жуықталған теңдік, себебі нақты жағдайларда дәл сәйкес келуді қамтамасыз ететін ұңғымалардың санын жүзеге асыру қиын.

Үш қатарлы жүйе w = 13...23 - сыртқы өндірушілерді қосқанда жолақтардағы ұңғымалардың әр түрлі саны үшін. На рис. 2.4 суретте екі айдаушы қатарлардың арасындағы үш жолақта - 3 қатар өндіруші w = 2 3.

Сур. 8. Үш қатарлы жүйе параметрлері

Бес қатарлы жүйе - сыртқы өндірушілерді қосқанда жолақтағы ұңғымалардың санына тәуелді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.