Мінезді тәрбиелеудің этнопсихологиясы туралы зерттеулерді пайдалану негізінде жоба дайындау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультеті: Ақпараттық технологиялар
Кафедрасы: Ақпараттық қауіпсіздік жүйелері

СӨЖ
Тақырыбы: Мінезді тәрбие -леудің этнопсихологиясы туралы зерттеулерді пайдалану негізінде жоба дайындау

Орындаған:Молдахан Е.
Тексерген:Муса К.

Алматы, 2022ж

Мінезді тәрбиелеудің этнопсихологиясы
Мінез бітістерінің алғашқы саңылауы мектеп жасына дейінгі кезеңде көріне бастайды. Төрт -- бес жастағы балалардың мазмұнды, рөлді ойындарынан мінез бітістерін көрсететін жолдастық ұжымшылдық, ұстамдылық сияқты сапаларды байқауға болады.Оларда мәдени мінез-құлықтың қарапайым ережелеріне түсіне алушылық және ол ережелердің кейбір нақтылы түрлерін іс жүзінде орындай алушылық және ол ережелердің кейбір нақтылы түрлерін іс жүзінде орындай алушылық жиі кездеседі. Жас балалардың мінез бітістерінің көпшілігі ересек адамдардың ісіне, мінез-құлқына, өзгерісіне еліктеу арқылы қалыптасып отырады. Содықтан тәрбиешілердің жеке басының өнегесі, беделі балаға дұрыс із қалдырғандай үлгілі болып келуі тиіс.

Бала тілінің шығуы, осының нәтижесінде оның өз маңайындағылармен біртіндеп пікірлесе алуы, мінез бітістерінің іргетасының қалануында ерекше маңыз алады. Мәселен, бала біртіндеп "жаман", "болады", "болмайды" деген ұғымдардың мәніне түсіне бастайды. Осы ұғымдардың ішкі мәніне біртіндеп түсіну арқылы бала мінез-құлықтың негізгі сапаларының (тәртіптілік, ұстамдылық, борыш сезімі т.б.) алғашқы нысаны қалыптасады. Осы кезде бала өзінің және басқалардың мінез-құлқына өзінше баға беруге тырысады. Экспременттік зерттеулер алты-жеті жасар балалардың өз мінез-құлқын біраз тежеп, бақылай алатындығын, ал осы жағдайдың үш-төрт жасар бөбектерде көрінбейтіндігін байқатады.

Мектеп - бала мінезінің жақсы жақтарын жүйелі түрде дамытып отыратын негізгі орын. Мектептік өмір балалардың мінез-құлқының қалыптасуында шешуші роль атқарады. Оқушылардың мінез тәрбиелеудегі басты міндет - олардың жан-жақты болып өсуін, мінез-құлқының әлеуметтік мәнге ие болу жағын қарастыру. Бұл үшін мұғалім жас ұрпақтың адамгершілік идеалын (мұрат) баяндайтын принциптерін басшылыққа алып, тәрбие жұмысының жоспарын сонда көтерілген мәселелердің төңірегіне құруы тиіс.

Адамның мінез бітістерінің түрлері қаншама көп болса, бұларды тәрбиелеудің жолдары мен әдістері сан алуан.

Мінез бітістерін тәрбиелеу әдістері бірнеше топқа бөлінеді. Осындай әдістердің біріне адамдардың санасына әсер ету, яғни сөзбен ұғындыру әдісі жатады. Осы әдіс арқылы адамға қажетті мінез бітістерінің қандай болатындығы, бұларды қалайша тәрбиелеу қажеттілігі түсіндіріледі. Оқушылардыңсанасына сөзбен ұғындыру арқылы оқушылардың дүниетанымы мен сенімін, талғамы мен мұратын қалыптастыруға мүмкіндік туады. Ол үшін көркем әдебиет, газет-журнал шығармаларын, радио, кино, телевизор тағы басқаларды ретімен падаланып отыру-мінез тәрбиесі үшін таптырмайтын құралдар. Бала мінезін тәрбиелеуде отбасының, ұжымның ұлы адамдардың өнегесінің алатын орны ерекше. Осы әдістердің ішінен мына төмендегілер:

Мекетеп оқушыларына ерік жігері аса күшті, ікерлігі мықты адам ретінде пофессор А.А Любищевтің өмірінен нақты мысалдр келтіру, мұны үлгі өнеге ретінде ұсынуға болады. Жасы сексенге келген ғалым зоология, генетика, философия ғылымдары саласында 500 табақтан астам еңбек жазған. Оның өмірі- уақытқа деген құнттылық, барынша ұйымшылдық, өз күші мен мүмкіндігін сарқа жұмылдырудың теңдесі жоқ мысалы. Ол елу жыл бойына күн сайынғы тыныс-тіршілігіне бүкпесі есеп жүргізіп, оның егжей - тегжейіне дейін жазып отырған. Мәселен, жая не көлікпен жүргенде, біреуді күткенде, кезекте тұрғанда, біреумен сөйлескенде, хат жазғанда, газет-журнал оқығанда, т.б. сан алуан жағдайларда әр минутты есептеп, оны тиімді пайдалануға тырысқан. Тәуліктің он сағаты бойына үздіксіз жұмыс істеп оның минутын дәлелдеп есептеген. Әр айдың әр жылдың соңында іс-әрекеттің нәтижесін шығарып, оған талдау жасап, жұмыстың орындалуын күнге, айға, тоқсанға, жылға әр түрлі ұзақ мерзімдерге бөліп қойған. Оның пікірінше, адамда артық, бос уақыт болмауы тиіс, тынығу дегеніміз іс-әрекеттің бір түрінен екіншісіне көшуі, кез келген уақыт ол үшін игілік көзі, оны бос өткізу ғылым санасынан орын алмайтын ұлы адамдардың өмірі туралы балаларға әңгіме айту олардың осы тақырыпқа байланысты кітап оқуына дұрыс басшылық жасап, бағыт беру, оқығандары жайлы әңгімелесу, пікірлерін тыңдау, мұғалімнің тәлім-тәрбие жұмысынан елеулі орын алып отыруы қажет.
Балалар ұжымы оқушы мінез бітістерін дамытатын және оны тереңдете түсетін шешуші фактор. Белгілі дәстүрі, жұмыс стилі барбалалар ұжымы өзінің әр бір мүшесіне түрлі талаптар қояды, олардың орындалуын үнемі қадағалап отырады. Келе - келе ұжымның жеке адамға қоятын талап - тілегіне да айналатын болады.
Ұжым адамның алдына мақсат қоя білуді, сондй-ақ, ол мақсатын қалай орындау жолдарын да үйретеді. Ұжым адамға жол көрсетіп қана қоймай, оны теріс қылықтан да сақтандырады, түрлі қиыншылықтарды жеңуге жәрдемдеседі. Ұжымда өмір сүре білу, бір жағынан, оның өз күшіне сене білу мүмкіншілігін де қалыптастырады. Жалғыз адам еш уақыттада алдындағы қиыншылықтар мен кедергілерді жеңе алмайды. Сондықтан ол өз мақсатына жетуде үнемі ұжымның көмегіне сүйене отыруы қажет.

А.С Макаренко кезінде жақсы ұжым ұйымдастыра алды. Мұнда ол әр бір тәрбиеленушінің жеке ерекшеліктерін ескеріп, әрқайсысына ұжым ішінен тиісті орын тауып беретін. Сонымен қоса, ұжымның пікірімен санасып, осы арқылы жеке тәрбиеленушілерге ықпал жасап отырды. Макаренко адам мінезінің кемшілік жақтарын әділ бағалайтын ең негізгі төреші-қоғамдық пікір деп тұжырымдады. Ұжым ішіндегі тәрбиеде түрлі әдістерді өте шебер пйдаланып, жарамсыз қылық жасағандарды ұжым талқысына салды. Тентектік жасаған балалармен жеке, не қжым ішінде әңгімелесу, не күні бұрын белгіленген әңгімеге шақыру т.б. неше түрлі әдістерді жүргізіп отырған.

А.С. Макаренконың шәкірт мінезін тәрбиелеудегі шебе әдістерін пайдалана білу әр мұғалімнен шығармашылық әдісті талап етеді. Ұжымшылдық сезім жеті-сегіз жасар балада онша дами қоймайды. Бұлар "біз" деудің орнына "мен" деп айтқанды жақсы көреді. Мәселен, мектеп есігін тұңғыш ашқан бала мұғалімнің бүкіл сыныпқа жасаған ескертулерін өзіне қатысы жоқ деп есептейді. Балаларға "біздікі" деген ұғымды үйретудің өзі мұғалімнің үлкен шеберлігін қажет етеді. Мұндайда мұғалім барлық нәрселердің жалпы жұртқа ортақтығына бас назар аударады. Мәселен балдардың тұратын үйі, мектеп, емхана, транспорт т.б. нәрселердің бәрімізге ортақ екендігін айтып түсіндіреді. Мектеп айналасына басқа балалармен бірлесіп гүл егетін болса, енді оны "біздің гүліміз" деп үйрету қажет. Осындай алғашқы тәрбиелік істер қайталана берсе, біртіндеп баланың мінез бітісі қалыптасады үшінші, төртінші сынып оқушылары мектеп жұмысына белсене араласа бастайды. Сондықтанда олардың ұжымжық қасиетті анағұрлым жоғарлай түседі.

Оқушылардың мінез бітістерін тәрбиелеуде еңбектің алатын орны ерекшекше.
Еңбек үстінде адам өзіне қажетті материалдық игіліктерді өндіру мен бірге өзінің психологиялық қасиеттерінде дамытып отырады. Еңбек арқылы адамның өзіне-өзі қызмет етуіне практикалық және психологиялық жағынан әзір болуы, адамның істегі дербестігі, ынтасы, тапқырлығы, инициативасы қалыптасады.

Адам еңбек етпесе, моральдық жағынан азғындап бұзылады, пасық істерге барады. Еңбек әрекеті болмауы жалқаулыққа әкеліп, соғады, ондай адамның өмір сүруі мақсатсыз болады да, бұдан надандық, топастық,арамдық, зұлымдық сияқты небір шірік қасиеттер келіп шығады.

Тек қажырлық творчестволық еңбек қана адамды осы кемшіліктердің бәрінен сақтандырады, оның моральдық жағынан кіршіксіз таза болуына жағдай жасайды. Адам тек еңбек ету арқылы ғана өзінің алдындағы мақсатын сезіне алады және оған жете алатына сенімі мол болады.

Оқушыларға талап қоя білу, оның тәжірбиесін қадағалау. Оқушыларға талап қойып отыру, оның нәтижесін қадағалау баланың мінезін тәрбиелеудегі басты әдістердің бірі. Өйткені адамға тиісті талап қойылмаса, тапсырылған іс қадағаланбаса, берекесіздік туады.Адамға, тіпті, кішкентай кезінен бастап түрлі талаптар қойып, міндеттер жүктеп отыру оны жауапкершілікке, өзінің борышын түсіне білуге тәрбиелейді. Талап қою, міндет жүктеу балаға оқуға түскеннен кейін ерекше байқалатын болады. Мәселен, жеті жасар бала мұғалімнің тапсырмаларын орындауға дағдыланады, оның талап-тілектерін орындау оқушы үшін заң. Міндет алу, басқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.