Ә. Кекілбаев өмірі және алғашқы шығармашылық қадамдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Әбіш Кекілбаев
І.Кіріспе
Ә.Кекілбаев өмірі және алғашқы шығармашылық қадамдары.
Әбіш Кекілбаев 1939 жылы 6-шы желтоқсан күні Маңғыстау облысы, Маңғыстау ауданы, Оңды ауылының Мырзайыр деген жерінде туған. Арғы атасы Жаңайұлы Қожаназар қазақтар көшін Маңғыстауға бастап келген топтан. Белгілі білікті, беделді, дәулетті адам. Ата шаңырағын ұстап қалған ұрпағы Жаманқұл немересі Кекілбайды үйлендірген соң, 1924 жылы Оңдыда қайтыс болған.
1928-31 жылдары асыра сілтеу, тәркілеу кезінде Кекілбай ата мекенінен баз кешіп, Түрікменстанның Красноводск портында жүкші, Бегдаш химия кәсіпорнында біраз жыл жұмысшы болып істеп, елге 1937 жылы Баку мен Махачкала арқылы оралған соң, Оңдыдағы колхозда колхозшы, Таушық кенішінде шахтер болды. 1942 жылы соғысқа алынып, майданда 3 рет жараланып, Сталинград маңында қайтыс болады.
Әбіш Кекілбаевтың анасы Айсауле Жұмабайқызы дәулетті, ел ішінде аты шыққан бидің отбасында дүниеге келіп, тәрбиеленген. 1936 жылы әуелі Оңдыда колхозшы, Таушықта 1942-45 жылдар аралығында шахтер, 1945-62 жылдары Екпінді колхозында жұмыс істеді.
Әбіш Кекілбаев 1947 жылы Таушықтағы мекептің 1сыныбына барып, 1948-1954 жылы Оңды орталау, ал 1956-57 жылдары Ұштағандағы орта мектепте оқиды.
Әдебиетке құмарлығы мектеп қабырғасында басталады. 1957 жылы 5 мамыр Лениншіл жастың белсенді ауылдық тілшісі ретінде Қазақстан Комсомолы Орталық Комитетінің мақтау қағазымен марапатталады.
1957 жылы Қазақ Мемлекеттік Университетінің филология факультетіне түседі. Университетте әдебиет бірлестігін басқарып, жас талаптар шоғырын жарыққа шығарады. Соңғы курста оқып жүріп, Қазақ әдебиеті газетінде қызмет атқарады. Мұнда ол сыншылық қабілетімен көзге түседі. Қазақ әдебиетінен кейін, 1962-65 жылдар аралығында Лениншіл жас газетінде бөлім меңгерушісі болып істеді.
1965-68 жылдары ҚазССР Мәдениет министрлігінде,
1968-70 жылдары Кеңес армиясының қатарында,
1984-86 жылдары ҚазССР Мәдениет министрінің орынбасары,
1986-88 жылдары Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасының екінші хатшысы,
1991 жылы Қазақстан Республикасының Жоғары Кеңесінің Мәдениет, тіл және ұлтарылық қатынастарды дамыту жөніндегі комитеттің төрағасы,
1992-93 жылдары Егемен Қазақстан газетінің бас редакторы,
1993-95 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі,
1994-95 жылдары Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің төрағасы,
1996-2002 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы болып істеді.
2002 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Парламент Сенатының депутаты. Әбіш Кекілбаев Қазақстан Жоғарғы Кеңесіне 2 рет, Мәжілісіне 1 рет баламалы негізде депутат болып сайланады.
Ә.Кекілбаевтың алғашқы өлеңдер жинағы Алтын шуақ 1962 жылы, Бір шөкім бұлт 1965 жылы жарық көрді. 1979 жылы Тырау- тырау тырналар, Маңғыстау төбегінің өткені, бүгіні, болашағы туралы Ұйқыдағы арудың оянуы тарихи-танымдық баян, 1982 жылы Шыңырау повестер жинағы, 1992-93 жылдары таңдамалы 2 томдық, 1995 жылы Заманмен сұхбат, 1998 жылы Азаттықтың ақ таңы публицистикалық мақалалары, толғамдары, 1999 жылы 12 томдық шығармалар жинағы жарыққа шықты. Ә.Кекілбаевтың Үркер (1981), Елең-алаң (1984) романдары қазақ әдебиетінің үлкен табысы ретінде бағаланып, Қазақ ССР Мемлекеттік сыйлығын алды. 2009 жылы Сыр десте деп аталатын автордың көп жылдық ой-толғаулары, эссе, естелік, сөйлеген сөздерінің 5 томдық жинағы жарыққа шықты. Ә.Кекілбаевтың көптеген шығармалары ТМД халықтары мен шетел тілдеріне аударылған. 2003 жылы Қазақстанның Тұңғыш Президенті Н.Назарбаев орденімен марапатталды.

II. Негізгі бөлім.
Ә. Кекілбаев шығармашылығындағы тәуелсіздік идеяларының негізгі бастаулары.
2.1. Тәуелсіздік жылдарындағы Ә. Кекілбаевтың қоғамдық және саяси қызметі.
1991 жылы алғаш Қазақстан Республикасы өз егенмендігін алуымен, елбасымыз Н.Ә.Назарбаев билікке келуімен бірге Әбіш Кекілбаевтың ресми түрде саясатқа белсене араласуы осы тұста бастау алды. Алайда бұған дейін бірталай мемлекеттік, қоғамдық лауазымды қызметтер атқарған болатын. Елбасының тағайындауымен Ә. Кекілбаев 1991 жылы Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің депутаты, мәдениет, тіл және ұлтаралық қатынастарды дамыту комитетінің төрағасы қызметіне тағайындалады. Ә. Кекілбаев жауапы мемлекеттік қызметтің қай саласындағы қызметі болмасын өзінің кең ауқымды ойлай білетін қайраткерлігімен, осы жолдағы ел игілігі үшін жасалған іс-әрекеттерді табанды түрде жүзеге асыра білетіндігімен танылды. Қоғам қайраткері ретінде кеңінен танымал болған кезі Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуымен тұспа-тұс келді. Тәуелсіздікті нығайту мен баянды ету жолындағы шешуші сәттерді, маңызды шешімдерді қабылдауда оның жоғары парасаттылығымен өзіне мол жауапкершілікті ала білетіндігі айқын көрінді. Елде ұлтаралық жанжалдарды болдырмау, саяси мәселелерді ушықтырмай тиянақты, дұрыс шешу жолдарын қарастыруда сарабдал саясаткерге тән саяси көрегендік таныта білді. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында пайда болған экономикалық дағдарыстар мен өзге де саяси-әлеуметтік тығырықтан шығу үшін жүргізілген реформалардың халық тарапынан қолдау табуына айрықша үлес қосты.
Мемлекеттік қызметке келу тұсында Ә. Кекілбаевтың бірден-бір әріптесі елбасымыз Н.Ә.Назарбаев болатын. Белсенді әрекетімен қоса терең ойлы, мол білімді, ғибратты көсемсөздерімен ел санасын оятып, дәл уақытында тиісті сөз айтып та, жазып та келеді. Ол саясатқа сабырлы, салиқалы болып келген болатын. Ә. Кекілбаев мемлекет шаңырағын көтеру мен мемлетіміздің мемлекеттілігін тұрақтандыру ісінде ерекше орын алған. Қазақ халқының, мемлекетіміздің тағдыры шешілген көптеген тарихи құжаттардың қабылдануында депутат Ә. Кекілбаевтың орны бөлек еді. Еліміз тәуелсіздік алған күннен бастап қабылданған барлық заңдарға өз ой-пікірін білдірді, жалпы оның қатысуынсыз ешбір заң қабылданбады десе де болады.
Егемен Қазақстан газетінің бас редакторы қызметін 1992-93 жылдары атқарады. Осы жылдарда Ә.Кекілбаев өз ойын, шығармашылығын газет бетіне жариялаумен қоса ел тағдырынынан, жер тағдырынан тысқары қалмады. 1994-1995 жылдары Қазақстан Республикаасының Жоғарғы Кеңесінің төрағасы қызметіне тағайындалады.
Ә.Кекілбаев көптеген елдерге ресми делегацияларды басқарып барған болатын. Соның қай-қайсысында болмасын ол туған елінің тұғырын биіктетіп, абыройын асқақтата білді. Шетелдегі әрбір кездесулерде халқымыздың, жеріміздің тарихынан сыр шертіп, оны өзі барған елдің тарихымен шендестіре сөйлеп, әлемдік мәдениеттің сабақтастығын дәлелдей білген азамат.
1996 жылы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің депутаты, комитетінің төрағасы болып қызмет атқарады. 1996-2002 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы қызметіне тағайындалады. 2002 жылдың ақпанынан Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты. Асар партиясының Парламенттік мүшесі. Ана тіліміздің жай-күйі кейінгі жылдары жұртшылығымызды қатты алаңдатқан кезеңде Ә.Кекілбаевтың атқарған еңбегі аз емес. Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде деген қағиданың ұлттық тәжірибенің де, әлемдік тәжіртбенің де тұрғысынан қаншалықты дәйекті екендігіне тоқталған болатын. Мәдени, саяси, экономикалық, әлеуметтік, тіл, діл мәселелері Ә. Кекілбаевтың бір мезетке де ойынан шыққан емес. Осы тұрғыда оның бірнеше еңбектері де жарық көрді. Кеңес одағы кезеңіндегі тыйым салынған әдебиеттер, сол заманда айтылуы мүмкін емес мәселелер еліміз егемендігін алған жылдардан бастап, Ә. Кекілбаевтың көкірегінен жарқын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.