Күрделі және жай белоктар. Оларды топтастыру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Күрделі және Жай белоктар

Оларды топтастыру

Жай белоктар

Белоктардың физикалық-химиялық қасиеттеріне, атқаратын қызметтеріне және құрамына қарай жіктейді.

Белоктар- электрохимиялық қасиеттеріне сәйкес қышқылдық, негіздік және бейтарап белоктарға бөлінеді.

Белоктар-кеңістікте орналасуына сәйкес глобулярлы және фибрилярлы деп бөлеміз. Ал биологиялық қасиеті мен қызыметіне сәйкес белок молекулаларын мынадай топтарға бөледі.

Белок- ферменттер(белоктардың ең үлкен тобы)
Белок-гормондар(инсулин, гипофиз гормондары, окситозин)
Имундық белоктар(антиденешіктер қанның альфа глобулині)
Транспорттық белоктар(қанның гемоглобині, қан сары суының белорктары)
Жирылғыштық функция(бұлшықеттің актомиозині)
Құрылымдық белоктар(клетка мембранасының белоктары т. б)
Қор қызметін атқаратын белоктар(сүттің казейні, жұмыртқа белогы)

Химиялық құрылысының ерекшеліктеріне сәйкес белоктарды жай белоктар (протеиндер) және күрделі белоктар (протеидтер) деп екі топқа бөледі.

Жай белоктар - тек аминқышқыл қалдықтарынан құралған полипептидті тізбектен тұрады. Жай белоктарды әр түрлі еріткішердегі ерімталдығына сәйкес жіктейді. Суда, сілтіде, қышқылда, спирттерде ериді.

1. Глютелин және проламин- бұл белоктар өсімдік белоктарына жатады.

Глютелиндер -0, 2-2% NaOH ертіндісінде ерімтал болып келеді, ұн, қамыр құрамын анықтайды. Бұл проламиндер 60%-80% этил спиртінде ериді. Бидай, сұлы, жүгері, арпа құрамында кездеседі.

2. Альбуминдер мен глобулиндер- бұл белоктар жануарлар мен адам организімінің мүшеелерінде, ұлпаларында көп тараған.

Альбуминдер- суда ериді, молекулалық салмақтары 15-70 мыңға жетеді, құрамында глициннің мөлшері-1%.

Глобулиндер- бейтарап тұздардың сұйытылған ертіндісіне еріммтал болады, таза суда ерімейді, глициннің мөлшері 3, 5%.

Осы глициннің мөлшерінің әр түрлі болуына байланысты бір-бірімен бөліп алуға болады. Мысалы: (NH4) 2 SO4 аммоний сульфатының 50% қаныққан ертіндісінің әсерінен глобулиндер тұнбаға түседі, ал альбулиндер ертіндіде қалады, ал тұз ертіндісін 100% дейін қанықтырғанда ғана альбуминдер тұнбаға түседі.

Гистондар мен протаминдер- жануар мен өсімдіктер жасушаларының ядроларында кездеседі.

Гистондар - салыстырмалы молекулалық массалары 1200. 30 мың сұйытылған қышқылдарда (2MHCL) ериді, аммиак және спиртте тұнбаға түсетін белоктар.

Протаминдеер - салыстырмалы молекулалық массалары 1200 мың болатын негіздік қасиеті басым белоктар сұйытылған қышқылдарда ериді, қайнату барысында тұнбаға түспейді.

Коллагендер мен кератиндер- белок тәрізді заттар немесе протеиноидтар жатады.

Протеиноидтар - суда нашар еритін белоктар. Олардың қатарына фиброин, жібек белогы, кератин, - шаш, мүйіз, тұяқ белогы, коллаген-сүйек, сіңір белоктары жатады.

Күрделі белоктар

Аминқышқыл қалдықтарынан құралған полипептидті тізбекке қоса прстетикалық бөліктен тұрады. Простетикалық бөлікке - майларға ұқсас липидтер, ортофосфор қышқылының қалдығы, көмірсу белоктары, түрлі металдар, түрлі -түсті бояғыш заттар жатады.

Күрделі белоктарды протеидтер деп атайды. Қазіргі кезде күрделі белоктарды да простетикалық топ табиғатын ескере отырып «ид» жұрнағының орнына «ин» жұрнағын қосып алады.

Мұндағы «ид» жұрнағын «ин»-ге өзгертуге басты себеп- «протеид» деген термин белок тәріздес яғни белокқа ұқсас деген мағынаны береді. Сондықтан «ин» жұрнағын қолданады.

Хромопротеиндер- белоктардың простетикалық бөлігі түрлі-түсті бояғыш заттардан тұрса, олар хромопротеиндер тобына жатады. Бояғыш заттар қатарына порфирин, флавин, аденин динуклеотид (ФАД) жатады.

Хромопротеин өкілі ретінде, қан гемоглобинін, хлорофилл т. б атауға болады. Қан гемоглобині-құрамында Fe ионы бар, О2 және СО2 тасымалдаушы белок.

Хлорофилл өсімдік протейнді құрамында Mg ионы бар күн көзінің әсерімен СО2 және Н2О молекулаларынан глюкоза түзуге қатысады.

Липопротеиндер- майларға ұқсас заттар. Липидтер құрайтын күрделі белоктар. Құрамында бейтарап және полюсті липидтер. Холестерин және оның эфирлері болады. Белок комплекстері жүйке жүйесінің клеткаларында кездеседі.
Фосфопротейндер- басты ерекшелігі олардың простетикалық топша бөлігіндегі ортофосфор қышқылының қалдығы белоктармен эфирлік байланыс түзеді. Белоктың бұл класына сүттің казейногенін жатқызамыз. Мұнда фосфор қышқылының мөлшері 1 процентке тең, Жұмыртқа сары уызында болады. Фосфопротеидтер өте үлкен мөлшері орталық жүйке жүйесінде кездеседі. Фосфопротеидтер энергетикалықжәне пластикалық материалдардың бағалы көзі болып табылады, организмнің дамуына әсер етеді.
Металлопротеиндер- белоктар мен металл иондарының тікелей қосылуынан түзілген комплекстер. Құрамында Cu, Fe, Zn, Mo, Mn, Ni, Se, Ca металл иондары кездеседі.
Глюкопротеиндер-простетикалық бөлігін көмірсулар құрайтын күрделі белоктар. Көмірсулардың комплекстеріне; маноза, фруктоза, галактоза, генсозаминдер т. б жатады. Глюккопротендердің биологиялық қызмееті өте зор, қорғаныштық, тіректік, дәнекерсіз қызмет, имундық қызмет. Қанның ұюына кедергі жасайды, тасымалдау, қоржинауға қатысады.
Нуклеопротеиндер- бұлар белоктан және нуклеин қышқылдарынан тұрады. Нуклеопротейндердің құрамына дизоксинуклейн немесе рибонуклеин қышқылдарының кіруіне байланысты екіге бөлінеді: және рибонуклеопротеиндер. Нуклеопротеиндердің құрамында көп мөлшерде фосфор қышқылының қалдығы болуына байланысты, олар әлсіз қышқылдық қасиет көрсетеді. Суда және сілтілік ертіндісінде жақсы ериді.
Флавопротеиндер- белоктармен простетикалық топтардың арасында мықты байланыстары түзілуі арқылы құрылған құрылымды айтады. Флавопротеиндер тотыққан флавин мононуклеотидтен және флавин аденин денуклеотидтен тұрады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.