Мұғалімнің кәсіби өзін-өзі тәрбиелеуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Мұғалімнің кәсіби өзін-өзі тәрбиелеуі
Кәсіби өзін-өзі тәрбиелеу кез келген әрекет сияқты мотивтер мен белсенділіктің күрделі жүйесіне ие. Мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеуінің қозғаушы күші өздігінен даму қажеттілігі. Кәсіби өзін-өзі тәрбиелеу негізінде, педагог әрекетіндей сияқты, мақсат пен мотив арасындағы қарама-қайшылық жатыр. Мотивтің мақсатқа жылжуын қамтамасыз ету - өзін-өзі тәрбиелеу қажеттілігі болып табылады. Мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеудегі мұндай қажеттілік белсенділікпен анықталады: борыш, жауапкершілік, кәсіби намыс т.б.
Психологтар өзін-өзі бағалауды қалыптастырудың екі тәсілін көрсетеді. Біріншісі, өзінің ұмтылыс деңгейін жеткен нәтижемен салыстыру, екіншісі - әлеуметтік салыстыру немесе өз пікірін айналасындағылармен салыстыру. Осы тәсілдерді қолданғанда адекватты өзін-өзі бағалау өңделеді.
Педагогтың өзін-өзі бағалауын қалыптастыру тәсілі - өз нәтижесін жеке тұлға идеалымен, педагог іс-әрекетінің нәтижесімен салыстырады. Бұндай жұмыс бірінші курстан басталу қажет. Кәсіби идеалды қалыптастырудың қарапайым тәсілі - арнайы әдебиет оқу, көрнекті педагогтардың өмірі мен шығармашылығымен танысу. Мұғалімнің дұрыс қалыптасқан идеалы - оның өзін-өзі тәрбиелеу жағдайларының тиімділігі.
Өзін-өзі тәрбиелеу процесінің сыртқы факторлары:
- педагогикалық ұжым,
- мектепті басқару стилі,
- бос уақыт.
Педагогикалық ұжымға алған келген педагог оның талаптарын,
принциптерін, сындарын көріп, кәсіби идеал талаптарына үйренеді.
Мектеп басшылары педагогтарға жағдайлар тудыру керек.
Уақыт не үшін қажет. Уақыт педагогқа көркем әдебиет оқуға, музей, театр, көрмеге баруға, фильмдер көруге, әлеуметтік, психологиялық, педагогикалық әдебиет оқуына қажет.
Кәсіби өзін-өзі тәрбиелеу процесінде бір-бірімен тығыз байланысты 3 кезеңді көрсетуге болады:
- өзін-өзі тану,
- өзін-өзі бағдарламалау,
- өз-өзіне әсер беру.
Мұғалімнің кәсіби өзін-өзі тануына психология көмектеседі. Ол үшін
әр түрлі әдістемелер бар. Кәсіби өзін-өзі тануы ерік, эмоционалды, темперамент, мінез, танымдық процестерінің ерекшеліктерін, қабылдау, ес, қиял, ойлау, сөйлнеу, зейін ерекшеліктерін зерттеуге мүмкіндік береді.
Өзін-өзі бағдарламалау процесін дамыту үшін төмендегі вариантты бірінші курс студенттеріне ұсынуға болады:
Өзін-өзі тану, Өздігінен білім алу
НОТ дағдыларын игеру
Өзін-өзі тәрбиелеу

міндеттер
Жолдар мен құралдар

Өз-өзіне әсер беруқұралдары мен тәсілдері әр түрлі. Жеке бас ерекшеліктерін және нақты жағдайларды ескере отырып әр адам оларды таңдай алады. Өзін-өзі тәрбиелеу құралдарына өзінің психикалық жағдайын басқару, яғни өзін-өзі реттеу құралдары жатады. Олар: релаксация, аутотренинг.

2. Педагогикалық ЖОО-ның студенттері мен мұғалімдердің
өздігінен білім алуының негізі
Мектеп бітірушілер педагогикалық жоғары оқу орнына келгенде жаңа жағдайларға тап болады, себебі оларға жоғары талаптар қояды: өз уақытын дұрыс бөлу және жоспарлау, өз жұмыс орнын ұйымдастыру, кітаппен, арнайы әдебиетпен жұмыс істеу және т.б.
Өзіндік жұмыс іскерлігі мен дағдысын игеру педагогикалық түрде дұрыс жасалған күн режиміне байланысты басталады. Оқу және оқудан тыс әрекетін дұрыс жоспарлау, демалысқа, өзіндік білім алуға уақыт қалдыру қажет.

Өздік жұмыс дағдыларын игеру және оқу еңбегін ұйымдастыру іскерлігі ойлау мәдениетін, яғни анализ бен синтездеуде, салыстыруда, классификациялауда, жалпылауда, нақтылауда көрінеді, алған білімін қолдана білуді, танымдық қызығушылық, танымдық есептерді шеше алу іскерлігі мен дағдысын, өздігінен білім алуды, ауызша және жазбаша сөйлеуді үйренуді, өз уақытын дұрыс қолдана білуді, рухани және дене күштерін дұрыс жмсауды қалыптастыруға байланысты.
Мұғалімнің кәсіби өзіндік білім алуының тиімді жолы - мектептің комплексті тақырыбының көлемінде ғылыми немесе әдістемелік өңдеу жасау болып табылады.
Өзін-өзі тәрбиелеу тұлғаның жетілуіне ұмтылу ретінде әрқашан да адамдарға тән болды, және ол өмірлік қажеттік ретінде басқа ұйымдастырылған тәрбие түрлерімен салыстырғанда анағұрлым ерте - адамзат тарихының алғашқы кезеңінде-ақ пайда болды. Өзін-өзі тәрбиелеудің гносеологиялық тамыры алғашқы қоғам дәуірінде жатыр. Сол кезде-ақ адамдардан өмірлік қажетті қасиеттерді (батылдық, тұрақтылық, аштыққа, суыққа төзімділік) дамытуды талап ететін салттар мен сенімдер болды.
Содержание работы
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Өзін-өзі тәрбиелеудің құрылымы мен мазмұны
2. Өзін-өзі тәрбиелеудің құрылымдық компоненттері
3. Өзін-өзі тәрбиелеу әдістері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Тәрбиеленуші үшін өмірлік міндеттерді шешуге реализмнің көп мөлшерде болуы оларды іске асырудағы сәттілік пен сәтсіздік басты фактор болып саналады. Сонымен қоса тұлғалық қасиеттерді қалыптастыруда өзін-өзі тәрбиелеу мен ұжымдық іс-әрекетті ұштастыра отырып, біршама жетістіктерге жетуге болады. Себебі әрбір индивидтің өз қабілеттерін жан-жақты дамытуы осы жерден басталады.
Студенттердің өзін-өзі кәсіби тәрбиелеуінің қозғаушы күштері сыртқы, әлеуметтік талаптар және сұраныстарда ғана емес, сонымен бірге оның өзінің осы талаптар мен сұраныстарға деген қатынасында анықталады. Осы екі фактордың арасында пайда болатын қарама-қайшылықтарды жеңіп шығудың өзі студенттің өзін-өзі дамыту, өзін-өзі тәрбиелеу үдерісі болып табылады. Бірақ берілген жағдайда тұлғаның ұстанымы, оның жас ерекшелік сипаттамасы оның кәсіби бағыттылығының сипаттамасымен толықтырылады.
Өзін-өзі тәрбиелеу теориясының дамуында оның қозғаушы күштерін анықтау үлкен маңызға ие болды. Классик психологтар мен философтардың адамның әлеуметтік табиғаты және оның санасы мен іс-әрекетінің дамуы жайлы зерттеулеріне сүйене отыра, Л. И. Рувинский өзін-өзі тәрбиелеудің жетекші факторларын атап өтті: Өзін-өзі тәрбиелеу құбылысының даму негізінде адамның сыртқы ортамен өзара іс-әрекеттестікте өз позицияларын өзгерту және өз тұлғасын тануының өзара байланысты үдерістерінің қалыптасуы мен өзгеруі жатыр. Әрбір жасқа сыртқы ортамен іс-әрекеттестіктегі өз позициясын өзгерту және өз тұлғасын танудың белгілі мүмкіндіктері және өзін-өзі тәрбиелеу ерекшеліктері тән. Өзін-өзі тәрбиелеу қоғамдық жағдайлармен, тәрбиемен әрекеттесе отыра, өз дамуында тікелей сыртқы ықпалдармен салыстырғанда тұрақты болып қалыптасады.
Өзін-өзі тәрбиелеуді іс-әрекет және тұлға белсенділігінің жоғары формасы ретінде қарастыра отырып, бұл іс-әрекеттің өзіндік әлеуметтік тәжірибе екендігін, және бұл тәжірибе басынан ешкімге берілмейтіндігін, оны игеру қажеттігін есте сақтау қажет. Кез келген ұрпақ өзін-өзі тәрбиелеумен өз заманының талаптарына сәйкес айналысады.
Өзін-өзі тәрбиелеу үдерісі қоғамдық тәрбиенің жалғасы мен табыс шарты болып табылатындағы сияқты, өзін-өзі кәсіби тәрбиелеу де студентті кәсіби тәрбиелеудің жалғасы болып табылады.
Адамның өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажеттіліктің пайда болуының жалпы және алғашқы шарты - бұл оның бала, яғни тәрбие алушы позициясынан (Мен оқушымын (студентпін), мені оқытсын және тәрбиелесін) ересек адам, маман позициясына (Мен ержеттім. Мен өзімнің ісіме жауаптымын, Мен болашақ мұғаліммін. Мен өзімді осы жоғары қызметке дайындаймын) өтуі. Бірақ осымен бірге, ол өзінің білімі мен икемділіктерін байыту, өз тұлғасын дамыту бойынша дербес жұмыс жасау тәжірибесіне ие болуы тиіс.
Өзін-өзі кәсіби тәрбиелеуге итермелейтін қарапайым мысал келтірейік. Мәселен өзіне деген сенімділік мұғалімнің маңызды кәсіби қасиеті болып есептеледі. Ол мұғалімге іс-әрекетінің тұрақтылығы мен нақтылығын қамтамасыз етеді. Әдетте, студенттер, тіпті жас мұғалімдер бұл қасиетке қажетті мөлшерде ие емес. Сенімділіктің жеткіліксіз екендігін сезінудің өзі-ақ өзін жақсы жаққа өзгертуге түрткі болуы мүмкін.
Кемшілікті тану факттерді талдауды, себепті анықтау мен оны жоюды талап етеді. Сенімділіктің жеткіліксіз болу себептерінің ішінен істі толық білмеу, компетенттіліктің төмен дәрежесі жиі кездеседі.
Кез келген кемшілікті жою үшін мынадай өзін-өзі тәрбиелеу әрекетінің бірізділігін қолдануға болады:
1. Өз іс-әрекетіндегі немесе мінез-құлқындағы кемшілікті табу және себептерін анықтау.
2. Осы кемшілікке деген эмоциялық қатынас, оны жағымсыз қасиет ретінде сезіну.
3. Келесі әрекет - өзін-өзі өзгерту ұстанымдарын анықтау.
4. Кемшілікті жою тәсілдерін анықтау.
Солардың ішінде үлгі-өнеге маңызды болып табылады. Мысалы студент өзіне мынадай сұрақ қояды: Менің орнымда идеал-педагог қалай әрекет жасаушы еді? және қиялдағы іс-әрекет үлгісі бойынша әрекет жасай бастайды. Немесе мынадай ұстаным қабылдау тиімді: мен не істеу және қалай істеу қажет екендігін білемін. Қолымнан келгенше әрекет жасаймын, бар назарымды іске аударамын.
Әрине, нақты өмірлік жағдайларда өзін-өзі тәрбиелеу үдерісі осылайша бірізді және тұтас бола бермейді. Ол әрқашан ойдағы нәтижені бере алмайды. Оған күтпеген қиындықтар, құралдар мен тәсілдерді дұрыс таңдай алмау т.б. кедергі болуы мүмкін. Дегенмен келтірілген өзін-өзі тәрбиелеу үдерісі жайлы түсінік өзін-өзі тану және өз-өзіне ықпал жасау процедурасының логикасын анықтайтын өзіндік қағиданык нұсқа ретінде қала береді.

2 Өзін-өзі тәрбиелеудің құрылымдық компоненттері

Дене тәрбиесі. Әрбір адам кем дегенде өз ағзасының құрылымы мен функцияларын, тамақтану, еңбек пен демалу тәртібін, жеке гигиена ережелерін орындау, салауатты өмір салтын ұстану және балалық шақтан бастап өз денсаулығын күте алуы керек. Бұл әсіресе ақыл-ой еңбегімен шұғылданатын адамдарға, солардың ішінде болашақ мұғалімдерге қатысты.
Өмір қарқынының өсуі және жүйке-психикалық ауыртпалықтары жағдайында денсаулықты сақтаудың басты шарты - адамның қозғалыс механизмдерін дамыту болып табылады. Қозғалыс - өмір, ал тыныштық - өмірдің аяқталуы. Ежелгі Элладада блылай айтылған: Егер күшті болғың келсе - жүгір, әдемі болғың келсе - жүгір, ақылды болғың келсе - жүгір.
Дене жаттығулары тек ағзаны ғана емес, психиканы да дамытады: ерік пен мақсатқа блағыттылықтың қалыптасуын, жақсы көңіл-күйге, рухтың сергуіне мүмкіндік береді, ойлау мен қабылдауды, ес пен қиялды жаттықтыруды, эстетикалық мәдениеттің жоғарылауына әсер етеді.
Психикалық үдерістердің ерекшеліктері және оларды дамыту мүмкіндіктері. Адам табиғаттан психикалық үдерістерді өз қабілеттерінің негізі ретінде қалыптастыру мүмкіндігін алады. Олардың табиғи жүруі тек қана үйреншікті жағдайда іс-әрекет жасау барысында жүзеге асады. Ал ерекше жағдайларда алдыңғы тәжірибе жеткіліксіз, тіпті кейбір жағдайда өнімді еңбек жасауға кедергі жасайды. Бұл психикалық үдерістерді бақылауды, оған қажетті түзетулерді енгізуді, оларды басқаруды талап етеді.
Сабаққа дайындалу, ғылыми мәселелерді шешу, материалдық мәдениет өнімдерін жарату - біздің психикалық дайындығымыздың жағдайы бірқатар ерекшеліктермен: эмоциялық қозу деңгейімен, интеллектуалды белсенділікпен, т.б. сипатталады. Бұл жағдайларды басқару - адамның өз қолында.
Өзінің интеллектуалдық қабілетін жетілдіруде қабылдауды дамыту маңызды болып табылады. Ол зейін мен қиялдың дамуына тікелей байланысты. Бұл қабілеттерді дамытуға арналған арнайы жаттығулар, белгілі интеллектуалды шынығулар бар. Олмен шұғылдана отырып, келесілерді есте сақтау керек.
1. Психика іс-әрекетте дамиды.
2. Ойлауды, есті шынықтыру үшін нақты проблеманы, нақты педагогикалық жағдайларды қолдану қажет.
3. Өз интеллектісін жетілдіру бойынша жұмыс жасай отыра, өзінің жеке дара ерекшелігін, мысалы, естің түрін, көлемін, дайындығын білу қажет.
4. Өзінің ерекшеліктерін анықтағаннан кейін, өзін-өзі тәрбиелеу тәртібін қалыптастыруы керек.
Бұл жалпы мәліметтерден басқа, студенттерге өзін-өзі интеллектуалды тәрбиелеуі үшін қарапайым, бірақ тәжірибеде дәлелденген ақыл-ой еңбегін ұйымдастыру тәсілдері көмек бере алады.
Бұл жазба мәліметтер жүргізу, кестелер құру, каталогтар жасау, өз жұмыс орнында тәртіпті сақтау, ойлау объектілерін - есте сақтау, жалпылаудың маңызын бағалау арқылы өзінің жадының іс-әрекетін жеңілдету.
Дене шынықтыру денсаулықты сақтаудың маңызды болғандығы секілді, психикалық шынығу да ақыл-ой қабілетін дамыту үшін маңызды болып есептеледі. Орталық жүйке жүйесін күнделікті 5-10 минуттық шынықтыру әдеттегі іс ретінде қалыптасуы керек.
Өзінің психикалық жағдайын реттеу не үшін қажет? Өйткені біздің психикалық үдерістеріміз сыртқы ортаға әсер етеді. Сондықтан олар қалыпты жүре алады немесе нашар, паталогиялық ауру жағдайларына жеткен стрестерге толы болуы мүмкін. Өзінің ерекшелігі мен мүмкіндігін білу, оларды реттей алу - еңбектің өнімділігін арттыруда да, денсаулықты сақтауда да аса қажетті болып есептеледі.
Негізгі танымдық икемділіктерді тәрбиелеу. Танымдық икемділіктер өз ішіне оқушыларды бақылау және түсіну, оқу ақпараттарында бағыттала алу, өзінің физикалық және психикалық жағдайын тани және бақылай алу, өз мінез-құлқын реттеуді қамтиды.
Бұл икемділіктер мен қабілеттер өздігінен іс-әрекет үдерісінде дами алады, бірақ оларды саналы дамыту нәтижелі болып есептеледі. Байқағыштық - қабылдау, ойлау, ес және зейінге негізделеді. Қарау мен көру, тыңдау мен есту бірдей емес.
Байқағыштық - бұл күрделі қасиет. Бұл тек тыңдау мен қарау ғана емес, ал қызығушылықпен қабылдау, ақыл-ойдың белсенді іс-әрекеті. Педагогикалық байқағыштықтың қалыптасуын ақыл-ой іс-әрекетінің бірізді қалыптастасу теориясы тұрғысынан түсінуге болады. Бұл үдерісс келесі негізгі өтпелі жағдайлардан өтеді: сыртқы белгілер тұлғаның эмоциялық, интеллектуалдық және еріктік үдерістері: мимика, ым-ишара, интуиция, т.б. туралы білім қалыптасады. Байқаудың бағыттылық негізі осылай құрылады. Келесі кезеңде бақылау тәжірибесі және басқа адамды қарым-қатынас және еңбек үдерісінде тану.
Ақпараттық икемділіктерге өзін-өзі тәрбиелеу. Кез келген практикалық іс-әрекет негізгі 3 функционалды бөлімдерден тұрады: бағыттаушы, орындаушы, және бақылаушы. Мұнда бақылаушы қызмет дербес емес, бағыттаушы мен орындаушы бөлімдермен бірге қызмет көрсетеді. Осылайша, болашақ мұғалім өзін-өзі тәрбиелеу үдерісінде педагогикалық іс-әрекеттің бағыттаушы, орындаушы және бақылаушы қызметтері бейнеленетін ақпараттық икемділіктерін кәсіби дәрежеде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.