ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНДЕ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН БАСҚАРУ ЖҮЙЕЛЕРІН ДАМЫТУ МҮМКІНДІКТЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

УДК 624. 112. 04

Р. Н. РОЗИЕВ ¹

¹ Қазақстан Республикасы, Алматы қ., Радиоэлектроника және байланыс әскери-инженерлік институты

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНДЕ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН БАСҚАРУ ЖҮЙЕЛЕРІН ДАМЫТУ МҮМКІНДІКТЕРІ

Аннотация. В статье рассматриваются способы решение проблем в единой системе автоматизированного управления, основные принципы и задачи развития АСУ, требования, предъявляемые к АСУ ПВО. Основные факторы, определяющие направления развития системы управления. Проведен анализ возможных подсистем единого информационного пространства (ЕИП) с выводами и указанием этапов развития системы управления как единую автоматизированную систему управления (АСУ) . Указана техническая основа системы управления в виде состава специальных систем. В перспективе, совместно с определенным образом организованных во времени и пространстве информационными, вычислительными и телекоммуникационными ресурсами, предназначенными для обеспечения управления силами и средствами, она должна быть представлена инфокоммуникационной системой войск ПВО (ИКС ПВО) . Требования к подсистемам и элементам систем управления войск ПВО должны быть способны эффективно функционировать в перспективном контуре управления силами и средствами войск ПВО, а также требуемая степень автоматизации процесса управления.

Ключевые слова: информационное обеспечение, передача данных, полная совместимость, обмен информации, подсистема, единое информационное пространство, анализ, совершенствование, взаимодействие, информационные технологии, эффективность, процесс управления, автоматизированный контур.

Түйіндеме. Төменде ұсынылған мақалада бірынғай автоматтандырылған жүйені басқарудың проблемаларын шешу, АБЖ-нің негізгі принциптері мен міндеттері, сондай-ақ оған қойылатын негізгі талаптары және басқара жүйесін дамыту бағытын анықтайтын негізгі факторлары қарастырылады. Бірыңғай ақпараттық кеңістік жүйелерінің ықтималды бірынғай автоматтандырылған басқару жүйесі ретінде басқару жүйесінің даму кезеңдерін көрсету мен қорытынды шығару бойынша талдау жүргізілді. Арнайы жүйе құрамы түріндегі бақылау жүйесінің техникалық негіздері көрсетілді. Болашақта белгілі бір түрде уақыт пен кеңістікте ұйымдастырылған ақпаратты, есептеулермен және телекоммуникация ресурстарымен бірге күштер мен құрылғыларды басқаруды қамтамасыз ету үшін әуе қоғаныс күштерінің инфокоммуникациялық жүйесімен ұсынылуы қажет. Әуе қорғаныс әскерлері командалық-басқару элементтері мен жүйелеріне қойылатын талаптар әуе әскерінің күштері мен қондырғыларын перспективалық басқару циклінде, сондай-ақ басқарудың автоматтандырылған процесі қажет ететін деңгейде тиімді жұмыс істеуі тиіс.

Тірек сөздер: Ақпараттық қолдау, деректерді беру, толық үйлесімділік, ақпарат алмасу, шағын жүйе, бірынғай ақпараттық кеңістік, талдау, жетілдіру, өзара әрекеттесу, ақпараттық технологиялар, тиімділігі, басқару үдерісі, автоматтандырылған тізбек.

Abstract. The following article discusses how to solve problems in a single automated control system, the basic principles and objectives of the development of the ACS, as well as the requirements for the air defense system. The main factors determining the development direction of the management system. The analysis of the possible subsystems of a single information space with the conclusions and the stages of development of the management system as a single automated management system. Specified technical basis of the control system in the form of compound special system. In the future, together with information, computing and telecommunication resources organized in a certain way in time and space, it must be represented by the info communication system of the air defense forces to ensure the management of forces and assets. The requirements for the subsystems and the element of the air defense command and control systems must be able to function effectively in the prospective control loop of the forces and facilities of the air defense troops as the required degree of automation of the control processes.

Keywords: information support, data transfer, full compatibility, information exchange, common information space, analysis, perfection, interaction, information technology, efficiency, management process, automated circuit.

Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерін қолданудың мәселелерін талдау ақпараттық және басқару аспектілері қазіргі кезде бірінші орынға шыққанын көрсетеді. Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерін қолдану тиімділігін арттыру мүддесінде барлық қолданыстағы және перспективалық кіші жүйелерді функционалдық интеграциялау әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерінің күштері мен құралдарын басқару жүйесін ұйымдастырушылық-техникалық жетілдіру міндеттерін шешу және командирлердің шешім қабылдау жүйесін ақпараттық қамтамасыз ету негізінде ғана мүмкін болады. Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерін құру мен қолданудың ақпараттық-басқарушылық проблемаларын шешудің басты бағыты- базалық ақпараттық-басқару жүйесін өрістету, оларды қару мен басқару органдары жүйесіне интеграциялау есебінен барлық қолда бар және перспективалы құралдарды бірыңғай ақпараттық кеңістікке (БАК) ақпараттық-техникалық біріктіру болып табылады. Мұндай бірлестік байланыс және деректер беру құралдарын, ақпараттық қамтамасыз етудің барлық түрлерін тиісті жетілдіруді, басқаруды автоматтандыруды және ақпараттандыруды талап етеді.

Мұндай күрделі, кеңістіктік бөлінген жүйені құру техникалық және ұйымдастырушылық сипаттағы бірқатар мәселелерді шешпей мүмкін емес екені анық. Бірыңғай ақпараттық кеңістіктегі әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлері сегментінің техникалық негізі көп өлшемді қорғалған жоғары жылдамдықты желі болуы керек, оның құрамына келесі ақпараттық құралдар кіреді: ақпарат алу, оны өңдеу және тарату, сонымен қатар дәл уақыт сигналдарын синхрондау және беру.

Бірыңғай ақпараттық кеңістіктің (БАК) ықтимал кіші жүйелерін талдай отырып, БАК құру кезіндегі басты қиындықтар басқару жүйелерін бірыңғай автоматтандырылған басқару жүйесіне (АБЖ) интеграциялау кезінде ақпараттық ресурстардың өзара іс-қимылын ұйымдастыру болып табылады. Оны дайындау келесі кезеңдерден өтеді деп қорытынды жасауға болады:

1) байланыстың түрлі жүйелері мен үйлеспеушілігін жою;

2) үйлесімдік, ақпараттық кедергілерді жою;

3) толық үйлесімділік;

4) әскерлер мен байланыстың автоматтандырылған басқару жүйесінің бірыңғай когеренттілігі.

Құрылатын жүйе [2] ашық архитектураға ие болуы және тұтастай ӘШҚҚ әскерлерінің және жекелеген топтардың, атап айтқанда, соның ішінде жекелеген басқармаларда жедел қалыптасатын құрамы мен құрылымының өзгеруіне жедел бейімделу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс екені анық. Басқару жүйесін дамыту бағыттарын айқындайтын негізгі факторлар мыналар болып табылады:

- олардың құрамына жауынгерлі қамтамасыз етудің басқа да бөлімдері мен бөлімшелеріне енгізуге және қару-жарақпен арнайы құралдардың жаңа үлгілерін қаруландыруды қабылдауға байланысты құрылымның өзгеруі;

- міндеттерді бөлуді оңтайландыру мақсатында ӘШҚҚ әскерлері құралымдары шешетін міндеттер тізбесін өзгерту;

- арнайы қару-жарақ жүйесіне серпінді ақпараттық технологиялар, теле коммуникациялық және робототехникалық жүйелер, жасанды интеллект жүйелері құрылымдарын, сондай-ақ жаңа физикалық қағидаттардағы қаруды жасау және енгізу;

- әлеуетті қарсыластарды информациялық қарсы тұру құралдарын, дәстүрлі емес нысандар мен арнайы іс-қимыл тәсілдерін, басқару жүйелерінің объектілері бойынша жоғары дәлдікті қаруды ықтимал жаппай қолданумен алыс атыс және электрондық зақымдау құралдарын пайдалана отырып, әскери және мемлекеттік басқару жүйелерін бірінші кезекте іріткі салуға бағдарлау жағдайында күштерді басқару жүйесінің өміршеңдігін қамтамасыз ету бойынша арнайы шаралар қабылдау қажеттілігі;

- өз міндеттерін өз бетінше орындау кезінде, сондай-ақ бірлескен операцияларда күштер мен құралдарды басқару процестерін толық автоматтандыру қажеттілігі, әлеуетті қарсыластарға шабуыл жасаудың заманауи және перспективалы құралдарының ерекшеліктеріне байланысты.

АБЖ дамуының негізгі принциптері мен міндеттері [3], АБЖ-не қойылатын талаптар. ӘШҚҚ әскерлерін барлық буындарда басқару тұрақты, үздіксіз, жедел және жасырын болуға, штабтар мен әскерлердің тұрақты жауынгерлік және жұмылдыру әзірлігін, күштердің мүмкіндіктерін тиімді пайдалануды және олардың қойылған міндеттерді белгіленген мерзімде және кез-келген жағдайда сәтті орындауын қамтамасыз етуге тиіс. Күштерді басқару үшін алдын-ала басқару жүйесі құрылады, сондай-ақ оның жауынгерлік әзірлігін қолдау жөніндегі іс-шаралар жүргізіледі. Күштер мен құралдарды басқарудың тиімділігі берілген жұп метрмен басқарудың әрбір циклын іске асыру бойынша басқару жүйесінің мүмкіндіктерімен толық айқындалатын болады.

Күштер мен құралдарды басқару жүйесі-бұл функционалды өзара байланысты басқару органдарының, басқару пункттерінің және басқару жүйесінің техникалық негіздерінің жиынтығы болып табылады. Қазіргі уақытта әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерін басқару жүйесін дамыту мен жетілдіруге мемлекеттік масштабта автоматтандырылған басқарудың біртұтастығын қамтамасыз ету процесі әсер етеді. Басқару жүйесіне жалпы және жеке сипаттағы талаптар қойылады.

Жалпы сипаттағы талаптар жалпы басқару жүйесіне қатысты болып келеді. Олар басқару жүйесінің барлық құрылымдық элементтеріне, сондай-ақ басқару қызметін ұйымдастыру нысандарына бірдей байланысты. Нақты талаптар басқару жүйесінің жеке элементтеріне, олардың жұмыс істеу формалары мен әдістеріне ғана қатысты. Жеке талаптар жалпы талаптардан туындайды және оларға бағынышты болады.

Басқару жүйесіне қойылатын жалпы негізгі талаптарға мыналар жатады: жоғары жауынгерлік дайындық, қауіпсіздік және өміршеңдік, әскерлерді басқару циклын сапалы жүзеге асыру, автоматтандырылған орталықтандырылған басқару мүмкіндігі. Басқару жүйесіне қойылатын жеке талаптарға мыналар жатады: глобалдылық, ұтқырлық, сенімділік, шабуылға қарсы тұру, барлау, бейімделу, қайта конфигурациялау және қауіпсіздік.

Қазіргі уақытта ӘШҚҚ әскерлерін басқару жүйесі күнделікті қызметте және күштер мен құралдардың кезекші құрамының арнайы міндеттерді орындауы кезінде күштер мен құралдарды басқару жөніндегі функциялардың орындалуын қамтамасыз ететін көлемде өрістетілуі тиіс. Жалпы және жеке сипаттағы талаптармен қатар, іс жүзінде басқару жүйесіне қойылатын жүйелік талаптар да қарастырылады:

- жоғары иерархиялық деңгейдегі басқару жүйесінің құрамында жұмыс істеу қабілеті;

- өзінің кіші жүйелерінің тұтастығына, мақсаттылығына, жұмысқа қабілеттілігіне, бөлінуіне, интегративтілігіне, кешенділігіне, барабарлығына және экономикалық тиімділігіне қатысты талаптарды қанағаттандыру қабілеті; - басқару иерархиясының кез келген деңгейінде басқарудың әртүрлі орталықтандырылу дәрежесінде өзінің кіші жүйелерінің және олардың құрамына кіретін элементтердің жұмыс істеу мүмкіндігі;

- белгілер кезінде бүркемелейтін жүйе элементтерін төмендету және олардың шабуылға төзімділігін арттыру бойынша іс-шаралар кешенін жүргізу мүмкіндігі;

- басқару процестерін автоматтандыру;

- барлық түйіндес (жоғары тұрған, бағынышты, көрші және өзара әрекеттесуші) жүйелермен ақпарат алмасу;

- жүйенің жеке басқару элементтерінен істен шыққан кезде штаттық және берілген басқару объектілерін басқару;

- ақпаратты рұқсатсыз қол жеткізуден (ЖТЖ), санкцияланбаған байланыс құралдарын пайдаланудан, техникалық, ақпараттық және бағдарламалық қамтамасыз етуден кепілді қорғау;

- жүйенің барлық элементтері мен басқа жүйелердің ұштасатын элементтерінің ақпараттық-лингвистикалық, бағдарламалық, техникалық, ұйымдастырушылық, әдістемелік және өзге де үйлесімділігі, сондай-ақ бірыңғай уақытты синхрондау.

Жүйелік талаптар басқару жүйесінің органдарына, пункттеріне, объектілеріне және басқару құралдарына қойылатын талаптарға да бөлінеді. Басқару органдарына қойылатын талаптар: лауазымды адамдардың саны ауысымнан кейінгі жұмыс режимін қамтамасыз етуі тиіс. Бұл ретте басқару органдарында кемінде екі ауысымдық режимде басқару пункттерінің тәулік бойы жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін лауазымды адамдардың саны болуы қажет. Басқару органдарының лауазымды тұлғалары байланыс құралдарын жұмыс жағдайында сақтай отырып автоматтандырылмаған режимде автоматтандыру құралдарының кешендерін (АҚК) пайдалана отырып, сондай-ақ оларсыз басқаруды жүзеге асыруға дайын болуы тиіс. Мұны істеу үшін олар басқару жұмысының тиімді орындалуын және техникалық құралдары мен байланысын пайдалануды қамтамасыз ету үшін қажетті кәсіби деңгейді үнемі ұстап тұруы керек. Қойылатын талаптарды іске асыру мақсатында басқару пункттері:

- келіп түскен ақпаратты уақтылы және сапалы өңдеу (талдау және жинақтау), оны көрсету, есепке алу, сақтау, жаңарту және мақсаты бойынша жеткізу;

- басқару және байланысты автоматтандыру құралдарының мүмкін болатын істен шығуы жағдайында қолмен жұмыс істеу;

- ақпаратты, әсіресе барлау мәліметтерін (деректерін), оның ішінде басқару жүйесінің жекелеген элементтері істен шыққан жағдайда деректерді беру басқармаларында (арналарында) айналып өту бойынша уақтылы және дұрыс жеткізу;

- басқаруды басқа басқару пункттеріне (БП) беру;

- басқару пункттерінің бүркемелеу белгілерін төмендету, олардың қорғалуы мен өміршеңдігін арттыру жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізу;

- жергілікті жерде ӨҚ элементтерін бытыратып орналастыру, ӨҚ-ның бөлінген құрылымдарын құру, ұрыс қимылдары барысында ӨҚ-ның орын ауыстыруын жасыру;

- инженерлік жабдықтарды жүзеге асыру және жергілікті жердің қорғаныш қасиеттерін ескере отырып, БП орналасқан жерді бүркемелеу;

- басқару пункттерінің күзеті мен қорғанысын ұйымдастыру.

[3] басқару жүйесінің техникалық негізі байланыс жүйесінен, автоматтандырылған басқару құралдарынан және арнайы жүйелерден тұрады. Болашақта уақыт пен кеңістікте белгілі бір түрде ұйымдастырылған, күштер мен құралдарды басқаруды қамтамасыз етуге арналған ақпараттық, есептеу және телекоммуникациялық ресурстармен бірлесіп, ол ӘШҚҚ әскерлерінің ақпараттық-коммуникациялық жүйесімен (ӘШҚҚ ИКЖ) ұсынылуға тиіс.

Мұндай жүйе ӘШҚҚ әскерлерін басқару жүйесінде бірыңғай ақпараттық кеңістікте, жағдайдың кез келген уақытында ақпараттың барлық түрлерімен алмасуды қамтамасыз ететін болады. ӘҚЖ АКЖ басқарманың бұйрықтарын (сигналдарын) уақытылы беруді (қабылдауды) және жеткізуді (растауды) ; бұйрықтарды, өкімдерді және командаларды орындаушыларға жеткізуді; кез-келген жағдайда күштерді үздіксіз басқаруды; өзара іс-қимыл жасайтын құралымдармен және мемлекеттік, әскери басқару органдарымен хабардар ету мен ақпарат алмасуды қамтамасыз етуі қажет. Жүйе жоғары жауынгерлік дайындыққа, өміршеңдікке, ұтқырлыққа ие болуы керек. Қажетті өткізу қабілетін, қауіпсіздікті Қазақстан Республикасының электр байланысының басқа жүйелерімен (желілерімен) үйлесімділігін қамтамасыз ету қажет.

Автоматтандырылған басқару құралдары жоғары жауынгерлік дайындыққа, өміршеңдікке және жұмыс істеу сенімділігіне, өрістету жеделдігіне, ақпаратты жасырын жеткізуге, берілетін (қабылданатын) ақпараттың анықтығы мен қорғалуын қамтамасыз етуге, архитектураның ашықтығына, басқару жүйесінің техникалық негізінің басқа құралдарымен үйлесімділікке ие болуға тиіс.

Техникалық басқару және байланыс құралдары:

- басқару жүйесінің барлық басқару органдарында, пункттерінде және объектілерінде басқару жұмысын автоматтандыруды қамтамасыз ету;

-басқаруды автоматтандыру кешендері мен құралдары, міндеттер тізбесі және оларды құрудың блоктық қағидатын іске асыру негізінде ақпараттық, математикалық, бағдарламалық және техникалық қамтамасыз етуді біріздендірудің барынша мүмкін болатын дәрежесін қамтамасыз ету;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.