АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ОРМАН ШАРУАШЫЛЫҒЫ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Орман шаруашылығы - экономиканың бір саласы. Ормандарды зерттеу, есепке алу, ағаштар мен бұталардың тұқымынан және көшеттерден орман өсіру, орманды жаңартып отыру, орманды күту, сүрек дайындау, оны кесіп, реттеу, питомниктерде көшет өсіру, суландыру, орманды өрттен, зиянкестер мен түрлі аурулардан қорғау, саңырауқұлақ, ағаш шырынын жинау, ағашқа және орман өнімдеріне деген халық шаруашылығына қажеттерін қанағаттандыру мақсатында орманды пайдалану ісін реттеу шараларымен шұғылданады.

Республика аймағының көп бөлігін алып жатқан шұғыл-континенталды климат, орман өсіру, орман өндірісі мен ағаш егу шаруашылығына қатаң жағдай жасайды. 2017 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мемлекеттік орман қорының жалпы ауданы республика аумағының 29423, 91 мың га немесе 10, 8% құрайды. Орман алқаптарымен жабылған жерлер жалпы орман қорының 12706, 8 мың га немесе 43, 2% құрайды. Республиканың орман-тоғайлы аумағы - 4, 7% құрайды. Орманмен көмкерілген алқаптар 12706, 8 мың га немесе орман қоры жалпы ауданының 43, 2%-ын құрайды. Республиканың ормандылығы 4, 7%-ды құрайды. Жеке орман қорының ауданы 695 га, орманды алқаптар жоқ. Мемлекеттік орман қорының басым бөлігі -77, 4%-ы облыстардың әкімдіктерінің иелігінде, 21, 8%-ы Ауыл шаруашылық министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің (бұдан әрі - Комитет) иелігінде. Комитетке бағынысты орман мекемелерінің ауданы 6427, 5 мың га құрайды, оның 6313, 1 мың га - заңды тұлға мәртебесімен ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға келесілер жатады.

1-сурет. Қазақстан Республикасының орман қоры

Қазақстанда ормандар сәйкесінше біркелкі орналаспаған. Ормандардың өсімділігі табиғи аймақтардың әртүрлілігіне байланысты шартталған. Шөлді аймақта сексеуілді ормандар өседі. Таулы ормандардың негізгі бөлігі Алтайдың, Жоңғау және Іле Алатауының қара қылқанды екпелерімен көмкерілген. Далалы және орманды далалы жазықтықты бөлігі қайыңды-теректі шоғырлы ормандармен, қарағайлы ормандармен, Ертіс маңы жолақты қарағайлармен берілген.

Ормандар және өзге де орман көмкерген жерлер туралы деректер БҰҰ ЕЭК экологиялық көрсеткіштерінің бірі (D18) болып табылады, жыл сайынғы деректері Статистика комитетінің сайтында қол жетімді.

Орман құрамның 48, 9%-ын сексеуілдер, шөлді және далалы аймақтардың 23, 2%-ын бұталы екпелер мен орманды аудандар алып жатыр. Біршама құнды қылқанды екпелер 13, 6%, ұсақ жапырақтылар 12, 1% қатты жапырақтылар 0, 8%. Ағаш қоры жалпы көлемінің барлық құрамының орманды түрлері сексеуілдің биологиялық ерекшеліктерімен шартталған, орман қорындағы сексеуілдің 1 га үлесі 3, 4% (15, 03 млн м ³ ) .

Қазақстан жер ресурстарына бай болғанымен, орманға бай емес. Қазақстанның жалпы аумағында орман және бұталар алып жатқан көлем небары 4, 2%-ды құрайды. Оңтүстігінде көпшілік бөлігін сексеуіл алып жатыр. Ал оңтүстік-шығысындағы орман таулы орманға жатады (20%) .

Осы аймақтағы ормандарда орман жемістері мен жаңғақтары айтарлықтай көлемде дайындалады. Еліміздің батысы мен орталық бөлігінде ауа-райы құрғақ болғандықтан, орман жоқтың қасы. Сондықтан орман қорының 80%-ға жуығы солтүстік және солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан, оның тең жартысы Шығыс Қазақстан облысындағы қарағайлы және майқарағайлы орманға жатады. Мұнда негізінен орман ағаштарын дайындау жұмыстары жүргізіледі.

Қазақстан аумағының орман шаруашылығы геогрографилық ерекшеліктеріне қарай үлкен 4 өңірге бөлінеді:

Шығыстағы Алтай таулы ормандары (бағалы қылқан жапырақты орман) ;
Солтүстіктегі орманды дала (қайың, көктеректен тұратын шоқ ормандар және қарағайлы орман жолағы) ;
Оңтүстік-шығыстағы Тянь-Шань тауындағы және Іле Алатауындағы шыршалы орман;
Оңтүстіктің шөлейтті жеріндегі сексеуілді орман. Сонымен қатар ірі өзендер бойына орналасқан өзен жағалауы ормандары бар. Олар Батыс Қазақстандағы жалғыз орман типі болып саналады және суды реттеуде маңызды рөл атқарады. Егістікті қорғау үшін қолдан отырғызылған орман жолақтарының ауыл шаруашылығында атқаратын рөлі зор.

2 - сурет. Орманды пайдалауну

Қазақстанда Орман шаруашылығы жұмыстарын Ауыл шаруашылығы министірініңнің Орман және аңшылық шаруа комитеті басқарады. Оның құрылымында 9 мемлекеттік табиғи қорық; 6 мемлекеттік ұлттық саябақ; орман шаруашылығы және биоресурстар жөніндегі 14 облыстық аймақтық басқарма бар. Олардың қарамағында орман және жеке жабайы табиғатты қорғау жөніндегі 138 мемлекеттік ұйым, «Қызыл жиде» республикалық мемлекеттік табиғат қорғау мекемесі, Орман шаруашылығын жобалау жөніндегі Қазақ мемлекеттік қазыналық кәсіпорны («Казгипролесхоз»), «Қазақ орман орналастыру кәсіпорны», Қазақ орман қорғау және орман шаруашылығына қызмет көрсету жөніндегі авиацилық база, Алматы орман шаруашылығы селекциясының орталығы, «Көкшетау орман шаруашылығы селекциялық орталығы» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны, Қазақ орман шаруашылығы басшылары мен мамандарының біліктілігін көтеру институты, Қазақ республикалық орман тұқымы мекемесі, «Аңшылық зоокәсіпшілік» ӨБ республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны жұмыс істейді. Бұлардан басқа Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметі әкімшілігіне қарасты Бурабай ұлттық саябағы, Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің меншігінде орман шаруашылығы тәжірибе стансасы бар.

Қордың басым бөлігін қылқанды ағаштар құрайды 61, 9 % (255, 23 млн м ³ ), қарағай 42, 3% (108, 03 млн м ³ ) сонымен қатар, ұсақ жапырақтылар 33, 7 % (138, 76 млн м ³ ), негізгі орманқы құрайтын түрлері қорының 21, 4%-ын (91, 11 млн м ³ ) жұмсақ жапырақты қайыңдар құрайды.

Республиканың ормандары климатты, ортаны қалыптастырушы алағды және қойнауды қорғаушы, су қорғау және санитарлы-гигиеналық маңызды қызметтерді реттейді және елдің биологиялық биоәртүрлілігінің 86% табиғи резерваты болып табылады.

Республика аумағында омыртқалы жануарлардың 835 түрі мекендейді, соның ішінде: сүтқоректілер 178, құстар, Қазақстанда ұя салатын 489 (оның 396-сы Қазақстанда ұя салады, басқалары қыста ұшып келеді немесе көктемде және күзде ұшып кетеді), бауырмен жорғалаушылар - 49, қосмекенділер - 12, 104 - балық және балық сияқты, 3 - дөңгелек ауыздылар. Қазақстан аумағында омыртқасыздардың шамамен 100 мың түрі, оның ішінде жәндіктердің 50 мыңнан кем емес түрі мекендейді.

1 АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ ОРМАН ШАРУАШЫЛЫҒЫНА СИПАТТАМА

Әлемнің және оның басты өңірлері мен елдерінің орман қоры

Біріккен Ұлттар Ұйымы 2011 жылды халықаралық Орман жылы деп жариялады. Адамзат жаратылысы, оның өсіп-өнуінің ғажайып қыр-сыры әлі күнге дейін шешімі табыла қоймаған күрделі жұмбақ.

БҰҰ-ның Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымы тарихи мәліметтерге сүйене отырып, дүние жүзінде 8 млрд. гектар орман болғанын, олардың өткен ғасырдың сексенінші жылдарына қарай 3, 6 млрд. гектары, ал қазіргі кезеңде тек 3, 2 млрд. гектары ғана қалғанын анықтаған. Әсіресе, соңғы екі ғасырда орман өртінің және оны жаппай кесудің салдарынан жер жүзі ормандарының 40%-ы жоқ болып кеткен.

Бұрын адам аяғы баспаған тропикалық ормандардың соңғы 35 жыл ішінде бестен бірі жойылған. Ал қазір дүние жүзіндегі орман қоры жылына шамамен 17 млн. гектарға азайып отыратыны ащы шындық. Бұл мәліметтерден жер бетіндегі орман қорының жанашырлары мен қорғаушылары болмады деген ой тумауы керек. Дүние жүзінде орман қорғау мен орман шаруашылығы ертеден ұйымдастырылған істердің бірі. Кейбір мемлекеттерде орман шаруашылығын жүргізу жүйесі бұдан 4-5 ғасыр бұрын қалыптаса бастаған. Мысалы, Франция, Германия, Австрия және Скандинавия елдерінде орман шаруашылығын ұйымдастыру негіздері 15-16 ғасырларға барып тіреледі. Кейін ол мемлекеттердегі жүйелі орман ісі Ресейге тарап, онда классикалық орыс орманшылығы қалыптасты. Оған бұдан 13 жыл бұрын Ресей Федерациясы бойынша бірінші рет Орман департаментінің (1798 ж. ) құрылғанына 200 жыл толуы кеңінен аталып өткені айғақ. Әрине, орманның пайдасын жете түсіну және орман шаруашылығын ұйымдастыру әр елдің даму деңгейіне, орманның халық өмірінде, оның тыныс-тіршілігінде алатын орны мен ерекшелігіне тығыз байланысты.

Жалпы, білімі мен ғылымы, экономикасы мен мәдениеті жоғары әрі орман қоры көп мемлекеттерде орман шаруашылығы анағұрлым ерте дами бастады да, кешеуіл қалған елдер кейінгі уақытқа дейін орман шаруашылығын ұйымдастыру әдістерін ойластырған жоқ. Оның сыртында жеке мемлекеттердің орман шаруашылығы ғасырлар бойы олардың өз ерекшеліктеріне ғана байланысты дамыды. Көпке дейін олар бір-бірінің орман шаруашылығын жүргізу жүйесін зерттемеді. Сондықтан олар бір-біріне ешқандай әсер етпей келді. Тек соңғы ғасырда ғана кейбір мемлекеттер басқа елдердің орман шаруашылығын жүргізу жүйесіне көңіл аударып, олардың жақсы жақтарын өз орман шаруашылығында пайдаға асыра бастады. Қазақстан жерінде орман басқару ісі Ресей үлгісімен ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде басталды. Ол алдымен жақын орналасуына байланысты еліміздің батыс аймағына, одан соң оңтүстігі мен солтүстігіне тарап, кейін жан-жақты дамыған орман шаруашылығына айналды.

Республикамыз биыл 20 жыл толатын тәуелсіздік дәуірін де қарқынды даму жолына түсірді. Ол бүкіл экономикасын нарықтық қатынастарға көшіруде үлкен табысқа жетіп, тек Орталық Азия емес, бүкіл ТМД елдерінің алдына шықты. Экономиканың орман шаруашылығы саласы да осы негізде дамуды басшылыққа алып, нарықтық ортада жүргізіле бастады. Бірақ бізде нарықтық жағдайда орманшылық жүргізу тәжірибесі әлі жетімсіздеу. Онда шетелдерде пайдалы деп бағаланған орманшылық жолдары да осы күнге дейін жөнді қолданылмай келеді. Осының салдарынан Қазақстан орманшылығы тұрақты даму сатысына әлі көтеріле қойған жоқ. Сондықтан біздің елге әлемдік орманшылық қағидалары мен тәжірибелері ауадай қажет. Олар ұлттық орман саясатын ұтымды құрып, орманшылық саласының басым бағыттарын дұрыс таңдауға көмектеседі.

Орман шаруашылығы бойынша еларалық тәжірибе алмасу және орман қорының мемлекетаралық маңызын насихаттау дүниежүзілік орман конгрестерінің (ДОК) шешімдерінен бастау алды. Оларды өткізу Халықаралық ауыл шаруашылығы ұжымының Бас ассамблеясының 1924 жылғы шешімі арқылы жүзеге асырылды. Бірінші дүниежүзілік орман конгресі 1926 жылы Римде (Италия) өтті. Одан кейін 1936 ж. Будапеште (Венгрия), 1949 ж. Хельсинкиде (Финляндия), 1954 ж. Дехрадунда (Индия), 1960 ж. Сиэтлде (АҚШ), 1966 ж. Мадридте (Испания), 1972 ж. Буэнос-Айресте (Аргентина), 1978 ж. Джакартада (Индонезия), 1984 ж. Мехикода (Мексика), 1991 ж. Парижде (Франция), 1997 ж. Анталияда (Түркия), 2003 ж. Квебекте (Канада), ал 2009 жылы екінші рет Буэнос-Айресте (Аргентина) өткізілді.

Соңғы 60 жыл бойы орман конгрестері әр 6 жылда жүйелі түрде бір өткізіліп тұратын болды. Алғашқы кездерде өткізілген орман конгрестері ағаш материалдарының шаруашылықтағы маңызын, орман қорын сақтаудың келешек үшін қажеттілігін, олардың су саласы мен ресурстарын қалпына келтірудегі мәнін, топырақ пен жердің құнарлы қабатын су шайып, жел ұшыруын болдырмайтын бірден-бір құрал екенін кеңінен көрсете бастады. Дегенмен, көпке дейін орман конгрестері дүниежүзілік деңгейде өткізілуіне қарамай, тек мамандандырылған жиналыс қалпында қалып жүрді. Оларға негізінен орман ғылымымен айналысатын оқымыстылар мен жеке мемлекеттердің орман шаруашылығын басқаратын мекемелерінің басшылары қатынасушы еді. Сондықтан, көп жағдайда дүниежүзілік орман конгрестері тек орман проблемалары мен орман шаруашылығын дамыту мәселелерінің төңірегінде шектеліп отырды. Басқаша айтқанда, бұл конгрестердің дүниежүзілік деңгейі көпке дейін бір ғана орман шаруашылығы саясатынан аспады. Әрі оған қатысушы ғалымдар мен мекеме басшыларының конгресте алынған шешімдерді өз елдерінде толық жүзеге асыруға мүмкіндіктері болмады. Өйткені, олар жеке мемлекеттер деңгейінде іске асырылуы қажет, ал ол үшін сол елдің үкіметі арнайы шешім қабылдауы керек. Бірақ уақытында осындай шешімдер қабылдатуға көп орманшы ғалымдар мен осы саланың басқарушыларының құзыры жете бермеді. Сондықтан, көп халықаралық шешімдер қағаз жүзінде қалып жүрді. Бұл бағыттағы жұмыстар бір топ мемлекеттің орманшылық және балықшылық салалары бойынша халықаралық мамандандырылған ұйым құру жөнінде 1943 жылғы АҚШ-та өткізілген бір жиналыстағы ұсынысы 44 елдің қолдауын тауып, Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымы (ААҰ-ФАО) құрылғаннан кейін жандана түсті.

Бұл ұйым өз бағытына байланысты мамандандырылған 8 комитет құрып, тұрақты түрде қызмет атқара бастады. Солардың бірі болып табылатын Орманшылық комитетінің бастамасы бойынша ААҰ 1947-1959 жылдар аралығында өткен конференцияларында дүние жүзінің аймақтары бойынша осы істі жүргізетін 6 комиссия құрды. Дегенмен, ормандар мен орман шаруашылығының халықаралық маңызы Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылғаннан кейін ғана күрт артты. Оған дүниежүзілік орман конгрестерінің шешімдеріне БҰҰ-ның және оның құрамына кірген Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымының ерекше көңіл бөле бастауы себеп болды. Мысалы, БҰҰ өзіне қарайтын ААҰ арқылы кейінгі кезде қабылданған дүниежүзілік орман конгрестерінің ең маңызды шешімдеріне байланысты атқарылатын істердің бағдарламасын жасатып, оны жүзеге асыруды және қаржыландырып отыруды арнайы құрылған БҰҰ-ның Даму бағдарламасына тапсырды. Бұл шешімдер орман мен орман шаруашылығы мәселелерін дүниежүзілік орман конгрестерінің ауқымынан шығара бастады. Олар кейде аймақтық әртүрлі мәжілістерде де қаралатын болды. Осындай шараларға, мысалы, Еуропа елдерінің орман шаруашылығына жауапты министрлерінің конференцияларын және жеке тақырыптық дүниежүзілік немесе аймақтық конференцияларды, форумдар мен симпозиумдарды қосуға болады. Мұндай жиналыстардың ауқымы кейінгі кездерде едәуір кеңейе түсті. Олардың күн тәртібіне орман мен орман шаруашылығына тығыз байланысты басқа да көлемді мәселелер қойылып отырды. Мысалға 1972 жылы өткен халықаралық Стокгольм конференциясын алуға болады. Онда қоршаған орта проблемалары жан-жақты талқыланып, олардың жаһандық мәселеге айналғаны, экономикалық даму алға кетіп, экологиялық жағдай күрделенгені, алдыңғы қатарлы елдер мен кешеуіл дамыған елдер арасындағы қайшылықтар көбейе түскені баса көрсетілді. Бұл конференция қоршаған орта проблемаларын дүние жүзі деңгейіне көтерді. Онда әлем елдерінің басшылары пікір алмасып, жаһандық деңгейде экологияға жанашырлық қажет екенін мойындады. Сондықтан Стокгольм конференциясы қоршаған орта жағдайын талқылаған бірінші форум аталып, онда БҰҰ-ның «Қоршаған орта бағдарламасы»» (UNEP) құрылды. Бірақ бұл конференциядан кейін де экономикалық саясат экологиялық саясаттан басым бола берді. Қоршаған орта проблемаларының шешімдері кешіге түсті, ал қабылданған шаралар айтарлықтай нәтиже бере алмады. Сондықтан кейінірек осы тақырыпқа дүние жүзінің тағы бір көңілі аударылды. Ол үшін БҰҰ арнайы комиссия құрды және оған сол кездегі Норвегия премьер-министрі Гру Харлем Брундтланд ханымға басшылық етуді тапсырды. Бұл ханым өз халқының «ұлт анасы» деп атап кеткен, осыдан шамалы уақыт қана бұрын терроршы Андерс Брейвиктің атып өлтіргісі келген Норвегияның көрнекті мемлекет қайраткері болатын. Брундтланд ханымның комиссиясы «Қоршаған орта және даму» ұранымен жұмыс істеп, осы мәселе бойынша «Ортақ келешегіміз» атты баяндама дайындады. Онда өзекті мәселе ретінде орман жағдайы қаралды.

Әлемде орманға қысым көбейе түскені, оларды жаппай егіс алаңдарына айналдыру етек алғаны және оның келешегіне қауіп төнгендігі, бұл қауіп қоршаған ортаға, адам баласының өміріне төнген қауіппен пара-пар екені ашық та батыл айтылды. Оның сыртында бұл баяндамада даму үдерісі тепе-теңдікте болуы қажеттігі және оның кейінгі ұрпақ тағдырын ескеретін «тұрақты орманшылық»» принциптері арқылы жасалуы керек екені атап көрсетілді. Осыдан кейін «тұрақты орманшылық»» деген термин қолданысқа еніп, олар кейін «тұрақты даму»» ұғымының пайда болуына әсер етті. Бұл ұғымға заңды жол осы уақытқа дейін дүниежүзілік мәні мен маңызы әрі жеке мемлекеттерге әсері жағынан бірінші орында тұрған Рио-де-Жанейро конференциясында (1992) ашылды. Ол «Қоршаған орта және даму» «UNCED» девизімен әлемге мәлім болды. Оны ерекше маңызына байланысты басқаша «Рио шыңы» деп те атап жүр. Өйткені, оған 150-ге жуық мемлекеттердің президенттері мен королдері, үкімет басшылары, қоршаған ортаны қорғау немесе орман шаруашылығы салаларының министрлері қатысты. Бұрын-соңды әлемнің осынша көп жоғары дәрежелі басшылары мұндай жиынға қатысып көрмеген болатын. Олардың қараған мәселелері де, алған шешімдері де тың және батыл болды. Мысалы, бұл конференцияда «Қоршаған ортаға қайшы даму немесе дамуға қайшы қоршаған орта болмауы тиіс» екендігі ашық айтылды. Осы себептен орта мен даму үдерісі тең дәрежеде қалыптасуын қолға алатын мезгілдің жеткендігі негізгі шешім ретінде қабылданды. Орманды жерлердің көлемі индустриялық өркендеуден азая түсіп, тіпті жойыла бастағаны қоршаған ортаға төнген қауіптің ең зоры және ең қатерлісі екені мойындалды.

Рио конференциясы талдаған сұрақтар да, ол қабылдаған құжаттар да алуан түрлі, ал олардың орман мен орман шаруашылығына байланыстылары мыналар:

1. Рио декларациясы. 27 бөлімнен тұратын бұл құжатта бірінші рет әр мемлекеттің қоршаған орта мен дамуға байланысты мүмкіндіктері мен міндеттерінің сыртында, олардың саяси жауапкершіліктері көрсетілген. Сондықтан ол жоғарғы дәрежедегі әлемдік ортақ саяси жетістікті көрсететін алғашқы маңызды құжат болып саналады.

2. Орманшылық қағидалары. Онда орман мен орман шаруашылығына байланысты барлық басқару, қорғау және сақтау мәселелері 15 бөлімге бөлінген 42 қағида түрінде бекітілді. Олардың бастылары мына бағыттарды қамтиды: - жер шары ормандары бүгінгі және келер ұрпақтардың әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, мәдени және рухани қажеттіліктерін қамтамасыз ететін дәрежеде басқарылуға тиіс; - әлемдегі орман қорын қорғау жауапкершілігін барлық мемлекеттер біріге атқарысатын болуы керек; - әр елдің ұлттық саясаты мен стратегиясы орман қорының жаңғыру процесі арқылы көбейе түсуіне мүмкіндік беруі қажет; - барлық мемлекеттер, мекемелер мен ұжымдар орманның және оның алуан түрлі байлығының дұрыс дәрежеде бағалануына, орман мен орманшылыққа байланысты жоспарлардың халықаралық деңгейде қаралып, шешімін табуына жәрдемші болулары керек.

3. ХІХ ғасыр - күн тәртібінде. Бұл құжатта мемлекеттер мен халықаралық даму ұйымдарының үстіміздегі ғасырда қоршаған орта мен дамуға байланысты атқаратын 4 тараудан тұратын шаралары белгіленген. Олар 45 бөлімге бөлініп, әр бөлім жеке-жеке талқыға түсті. Олардың ішінде 11-ші бөлім тұтасымен орманшылыққа арналды және «Ормандардың жойылуымен күрес»» деп аталды.

4. Шөлге қарсы күрес туралы келісім. Бұл келісім жерлері шөлейттену үдерісі күшейген мемлекеттерге шөлмен күресу және олардың дамуын жақсарту мақсатында көмек көрсету үшін жасалды. Онда жер құнарлылығын арттыра түсу, топырақ эрозиясын бәсеңдететін әдістер қолдану, су қорларын үнемді пайдалану, жергілікті халықтың өмір деңгейін және әлеуметтік жағдайын көтеру секілді шаралар белгіленген.

5. Климаттың өзгеруі туралы келісім. Онда атмосфераның құрамына және ауа райына тікелей әсер ететін газдардың көбеюіне тосқауыл қою, ол үшін жеке мемлекеттерге қаржы бөліп, өндіріс процестерін жаңа технологиялармен алмастыру қажет екендігі көрсетілді. Осы мақсатта кейбір елдерге халықаралық көмек көрсету де ойластырылды.

6. Биологиялық алуантүрлілікті сақтау туралы келісім. Бұл келісімнің мақсаты өте зор. Ол жер бетіндегі тірі организмдердің әртүрлілігі келешекте тұрақты дамудың кепілі екендігін анықтап берді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.