Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимылдың шетелдік тәжірибесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ ИНИСТРЛІГІ

ӘЛ ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ

Тақырып: «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимылдың шетелдік тәжірибесі»

Пәні: Сыбайлас жемқорлыққа қарсы құқық

Факультет: Юриспруденция

Топ: 201

Орындаған: Серикова Жасмин

Алматы, 2021

Ең алдымен - әрбір мемлекеттік құрылыстың жанындағы істі, лауазымды тұлғалар пайдаға батпайтындай қылып қою қажет. Бұндай пікірді антикалық дана Аристотель айтқан. Ол уақыттан бері екі мың жарымдай жыл өтті, бірақ ең зұлым әлеуметтік жауыздық - сыбайлас жемқорлықты жою адам баласының әлі де қолынан келмей жатыр.

Кейінгі уақытта Қазақстанда сыбайлас жемқорлықтың «түп‑тамырын» шабуға бағытталған көптеген нәтижелі жұмыстар атқарылып жатыр. Соған сәйкес Мемлекеттік бағдарлама қабылданып, соттық жүйені реформалау да жүргізілуде. Мемлекеттік қызметкерлердің лауазымдық міндеттерін орындаудағы жауапкершіліктерін көтеру шаралары қолданылуда. Алайда, қоғам мен мемлекеттің мүмкіндіктерін біріктіретін, сыбайлас жемқорлық қылмыстарды ескертетін жаңа тұжырымдық үлгіні дайындауда талдаулық, ұйымдастырушылық және насихаттау жұмыстарын қолға алу қажет.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес - бұл үздіксіз процесс болып табылады. Сыбайлас жемқорлық қылмысы үшін жауаптылық нормаларының қолданылмауы, абсолютті көрсеткіші болып табылмайды, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің болмауы сыбайлас жемқорлықтың өзінің болмауымен бірдей. Сыбайлас жемқорлықтың тамырына үңілгенде бұл мәселеден шығудың жолы жоқ деген сезім тумауы керек.

Мемлекеттік қызмет мүдделеріне қарсы қылмыстарға байланысты мәселелердің бірі - сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес болып саналады. Оның басты мақсаттарының бірі - азаматтардың құқықтарын қорғауға, ҚР Ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, сыбайлас жемқорлыққа қатысты құқық бұзушылықтың алдын-алуды анықтау, олардың жолын кесу және ашу, зардаптарын жою және кінәлілерді жауапқа тарту, сондай-ақ жауаптылықтың пайда болу жағдайларын белгілейді. Осындай мәселелердің жүйелі орындалуына және оған қарсы күрес жүргізу - құқық қорғау органдары, Ішкі істер министрлігі қызметкерлерінің заман талабына сай, нәтижелі еңбектерінің арқасында орындалады деп сенім артылуда.

Қол жеткен табысқа қанағаттанбай, талапты күшейте отырып, осы бағыттағы жүйелі талапты күшейте отырып, осы бағыттағы жүйелі жұмыстарды белсенділікпен жалғастыру - қазіргі таңдағы аса жауапты міндет.

Сыбайлас жемқорлық ежелден бері адамзатпен бірге жүреді. Парақорлық үшін жаза мысырлық перғауындар орнатқан Хаммурапи заңдарымен қарастырылған. Бұл қоғамға қарсы құбылыстың зиянды әсері мемлекеттік құрылымға немесе дәстүрге қарамастан кез-келген елде сезіледі.

Сыбайлас жемқорлықтың күрт өсуі XIX ғасырда нарықтық қатынастардың қалыптасу кезеңінде байқалды, сонымен бірге оған заңнамалық деңгейде қарсы тұрудың алғашқы әрекеттері пайда болды. Бірақ әлемде де, жекелеген мемлекеттерде де сыбайлас жемқорлыққа қарсы жағдай айтарлықтай өзгерген жоқ.

ХХ ғасырдың екінші жартысында, бірқатар елдердегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мемлекеттік саясат дәрежесіне көтерілген кезде, оның қоғам өмірінің барлық салаларына әсерін азайтуға қол жеткізілді.

Осыған байланысты басқару аппараттарының саны бойынша Ресеймен салыстырылатын мемлекеттердің тәжірибесі қызығушылық тудырады. Бұл, ең алдымен, АҚШ, Германия, Ұлыбритания, Франция, Қытай және басқа да бірқатар елдер.

Қазіргі мемлекеттердің тәжірибелерін салыстырмалы талдау Батыс пен Шығыс елдерінің өркениеттік ерекшеліктеріне негізделген сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың екі типтік моделін анықтауға мүмкіндік берді.

Батыс елдері үшін (АҚШ, Канада, Скандинавия және Батыс Еуропа елдері) сыбайлас жемқорлық жекелеген азаматтар мінез - құлқының әлеуметтік-теріс ауытқуы бола отырып, жария басқару саласымен шектеледі, бұл билік органдарының ашықтығы мен есептілігін арттыруға және мемлекеттік қызметшілердің этикалық мінез-құлқын регламенттеуге бағытталған сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағдарламалардың мазмұнында көрініс табады. Мысалы, Ұлыбритания 1889 жылдан бастап "қоғамдық ұйымдардағы парақорлық туралы Заң" және 1906 және 1916 жылдардағы "сыбайлас жемқорлықтың алдын алу туралы" заң қабылданған кезден бастап сыбайлас жемқорлыққа қарсы реформаларды қоғамдық басқару жүйесіне енгізеді. Олар бірге мемлекет пен қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресінің құқықтық негізін құрайды.

АҚШ-та сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама төтенше қатаңдықпен сипатталады. Сыбайлас жемқорлықтың әр түрлері үшін 1-пара, кикбэкинг (мәмілеге қатысушыға заңсыз ақшаның бір бөлігін төлеу) және т. б. - параның үш еселенген мөлшерінде айыппұл салу немесе 15 жылдан бастап түрмеге қамау, немесе екеуі бір мезгілде, ал ауырлататын жағдайларда 20 жылға дейін бас бостандығынан айыру қарастырылған.

Австралия заңнамасында сыбайлас жемқорлықтың алдын-алу функциялары құқық қорғау, муниципалды және қоғамдық құрылымдарға жүктелген.

Федералды деңгейде бұл мәселе прокуратураның (және оған бағынатын австралиялық қылмысқа қарсы күрес жөніндегі комиссияның, барлау және қауіпсіздік ұйымының және Федералды полицияның), омбудсменнің және құқық қорғауды сақтау жөніндегі комиссияның, сондай-ақ кәсіподақтардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылының бақылауында. Бұл органдар жүргізетін профилактикалық іс-шаралар негізінен азаматтардың бастамашыл өтініштеріне негізделген.

Жаңа Оңтүстік Уэльс, Квинсленд, Батыс Австралия, Виктория, Оңтүстік Австралия және Тасмания Штаттарында сыбайлас жемқорлыққа қарсы тәуелсіз комиссиялар және экономиканың түрлі секторларына маманданған омбудсмендер бар, олар азаматтарды хабардар етумен және оларға сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселелері бойынша құқықтық көмек көрсетумен, осы құбылысқа қарсы іс-қимылға жеке тұлғалар мен әлеуметтік сектор ұйымдарының қатысуына ықпал ететін "этикалық ахуалды" насихаттаумен айналысады. Мұндай аймақтық құрылымдар халықпен белсенді жұмыс жасайды, түсіндіру жұмыстарын қашықтықтан да, тікелей муниципалитеттерде, білім беру, денсаулық сақтау және сот төрелігі мекемелерінде, мемлекеттік қызметкерлермен және жеке сектор қызметкерлерімен кеңселерде және өндірістік нысандарда, сондай-ақ ұлттық және діни қауымдастықтарда ұйымдастырады. Оқыту бағдарламалары сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша жалпы теориялық әзірлемелерді де, нақты аудиторияның ерекшеліктерін ескеретін практикалық ұсынымдарды да қамтиды.

Тұрақты он-лайн беттері бар түрлі форумдар ұйымдастыру арқылы азаматтарға кеңес берудің желілік түрлері кеңінен дамыған. Австралияда сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға бағытталған іс-шаралардың ішіндегі ең ірісі-екі жыл сайын жаңа Оңтүстік Уэльс, Квинсленд және Батыс Австралия Штаттарының сыбайлас жемқорлыққа қарсы комиссиялары өткізетін Австралия мемлекеттік секторындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл конференциясы (APSACC, 6-шы конференция 2017 жылдың қараша айында Перт қаласында өтеді) .

Бұдан басқа, Австралия барлық негізгі халықаралық және өңірлік Азия-Тынық мұхиты сыбайлас жемқорлыққа қарсы форматтары мен құрылымдарына, оның ішінде БҰҰ, "Жиырмалық тобы", ЭЫДҰ, АТЭС және Азия Даму Банкі шеңберінде белсенді қатысады.

Бельгия БҰҰ, Еуропалық одақ, Еуропа Кеңесі және экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы шеңберінде қабылданған барлық халықаралық конвенциялардың қатысушысы болып табылады. Мұнда сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы қолдану мен жаңғыртуға жауапты және тиісті мониторингті тұрақты негізде жүзеге асыратын Әділет министрлігі жетекшілік ететін мекемелер желісі құрылды-бұл федералдық полиция шеңберінде құрылған сыбайлас жемқорлықтың алдын алу жөніндегі орталық орган( экономикалық және қаржылық қылмысқа қарсы күрес басқармасының құрамына кіреді), бюджет министрлігінде - кәсіптік әдеп мәселелері жөніндегі Бюро; Әділет министрлігінің қылмыстық саясат басқармасында - БҰҰ, ЭЫДҰ және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі мемлекеттер тобының (ГРЕКО) ұсынымдарын іске асыруға жауап беретін ведомствоаралық өзара іс - қимыл жөніндегі жұмыс тобы; прокуратура органдары жүйесінде-экономикалық, қаржылық және салықтық қылмыстар саласындағы мамандармен ынтымақтасатын сыбайлас жемқорлық жөніндегі сарапшылар желісі бар.

Бұл мекемелер күн сайын сыбайлас жемқорлық құрамдас бөлігіндегі құқық бұзушылықтарды тергеумен ғана айналысып қоймай, белсенді профилактикалық жұмыстар жүргізеді, оның ішінде БАҚ үшін өзекті материалдарды дайындайды, ақпараттық брошюралар шығаруды ұйымдастырады, белгілі бір мақсатты аудиториямен тақырыптық семинарлар өткізеді. Бұған оларға бейіндік үкіметтік емес ұйымдар мен іскер топтар қауымдастықтары, соның ішінде Бельгия кәсіпкерлер Федерациясы сияқты ірі ұйымдар көмектеседі.

Мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес саласында жасап жатқан іс-әрекеттерімен танысуға үлкен мүмкіндіктер беру үшін 2013 жылғы 14 мамырда парламент № 33 қаулыны мақұлдады, ол міндетті түрде мемлекеттік биліктің барлық ресми органдарының сайттарында "ашықтық, жариялылық және сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет" айдарын орналастыруды көздейді.

Италияның сыбайлас жемқорлыққа қарсы ведомствосы осы салада алдын алу жұмыстарын жүргізу мақсатында еліміздің оқу орындарымен тығыз байланыс орнатты. Президенттің 2010 жылғы 15 наурыздағы Жарлығы жастарды кәсіптік және техникалық училищелерде оқыту барысында "заңдылық мәдениетін және әлеуметтік өмірдің түрлі салаларына қатысты құндылықтарды құрметтеуді ілгерілетуді" көздейді.

Сонымен бірге, итальяндықтар бұл мәселеге жоғары оқу орындарында "азаматтық және Конституция" сабақтарында назар аударады (№168-08 Заң) . "Мәдени-аумақтық мәнмәтінде әлеуметтік ұйымшылдыққа ұмтылу негізінде қоғам мен мемлекет тұрғысынан жауапты ұжымдық мінез-құлық үлгілерін айқындау, жастарды одан жауапкершілікті және белсенді азаматтық ұстанымы бар, өзінің қоғам алдындағы құқықтары мен міндеттерін, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселесіндегі міндеттерін түсінетін азаматтар өсуі үшін оқыту қажет".

Италиядағы сыбайлас жемқорлық фактілері туралы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ведомствоға электрондық немесе әдеттегі пошта арқылы, сондай-ақ арнайы бөлінген "жедел желі"нөмірі бойынша хабарлауға болады.

Канадада сыбайлас жемқорлыққа қарсы тетіктің құқықтық негізін елдің Қылмыстық кодексінің ережелері, сондай-ақ қол қойылған және ратификацияланған сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі халықаралық құжаттар, оның ішінде БҰҰ-ның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы құрайды.

1999 жылғы ақпанда күшіне енген және жыл сайын дерлік жаңартылып отыратын "шетелдік мемлекеттік лауазымды тұлғалардың сыбайлас жемқорлық туралы" Ұлттық Заңы назар аударуға тұрарлық.

2008 жылы Канаданың Корольдік атқыштар полициясы Оттава мен Калгариде Халықаралық сыбайлас жемқорлыққа қарсы арнайы бөлім құрды. Оның қызметі пара алу, басқа адамдардың қаржы қаражатын иемдену және ақшаны жылыстату жағдайларын анықтауға, тергеуге және жолын кесуге бағытталған. Канадалық және шетелдік мемлекеттік қызметшілер және олардың қызметтік міндеттерін орындау шеңберінде "мәселелерді шешумен немесе мәселелерді шешуді қамтамасыз етумен" байланысты қызметі мониторинг объектілері болып табылады. Сонымен бірге, заңда бизнес тек пайда табуды ғана емес, сонымен қатар коммерциялық емес және қайырымдылық қызметті де білдіреді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.