Жазба жұмыстарында жіберген қателермен жүргізілетін жұмыстар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі

Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық университеті

Филология және көп тілді білім беру институты

Академик С. Қирабаев атындағы қазақ тілі мен әдебиеті кафедрасы

6В01701 - Қазақ тілі мен әдебиеті

Жазба жұмыстарында жіберген қателермен жүргізілетін жұмыстар

(Жобалық жұмыс)

Орындағандар: Тұрсын Талғар, Сабыржанова Шолпан, Серікболқызы Аружан

Топ: 205 топ

Жетекшісі: Беласарова Ж.

Мазмұны:

Жазба жұмыстарын үйрету жолдары
Жазба жұмыстарында жіберген қателерімен жүргізілетін жұмыстар және оны жетілдіру амалдары.

Әдебиет сабағынан шығарма жазу - әдебиетті оқыту процесінің сапаға айналған нәтижесі бол болып табылады . Мұғалімнің педагогтік шеберлігі мен еңбегін айқындайтын, оқушының әдебиеттік ұғымын, білімін байқайтын, сынайтын көрсеткіш . Оқушылар арасында әлі де шығарма жазып, жоспар құра алмайтын, өз ойын жеткізе білмейтін, тіл орашолақтары жиі кездесіп отырады . Осындай кемшіліктерді мектеп бітіруші оқушылардың жазған шығармаларынан жиі байқаймыз . Қазiргi уакытта жазу жұмысына қойылатын талаптар күшейді . Мектеп бiтiретiн окушылар кәмелеттік аттестат алу үшiн жазатын шығарма жұмысына берілген нұсқауда былай делінген :

“ Емтиҳандық жазба жұмыс - мектеп окулығын немесе белгілі бір библиографиялық - сын мақаланы қайталап, болмаса мұғалімнің ой - пікірін өңiн айналдырып жазып беру емес . Окушының көркем әдебиеттi окығанда алған әсерін, жазушының өмірімен, шығармашылық жолымен танысқанда білген, жалпы әдебиет пәнін оқуда көңіліне түйген, таныған, өзіндік ойлары мен сезімін дұрыс жазып беруін талап ететін уақыт жетті . Емтихандық шығарма сапалы болумен қатар, онда әңгіме етіліп отырған мәселені терең түсіндіру арқылы эмоционалдык жактан айқын да анык баяндалуы және нақты пікірі әдеби көркем тілмен берілуі қажет ”.

Әрине, мұндай талапты орындап шығу бір күннiң немесе бiр айдың, бір жылдың ісі емес, бүкіл орта мектеп көлемінде алған білімнің ұзақ мерзімде кол жеткен нәтижесі болу керек. Емтихан уакытында оқушылардың шығарма жазуда жіберетін, жиі кездесетін шығарманы қалай бастау керек екенін білмеу, бiрiншi бетті бастағанда алдымен жоспар одан кейін тақырыпты жазу сияқты кемшіліктерді болдырмас үшін шығарманы қалай жазу туралы арнайы нұсқауды негізге алу жөн . Онда былай делінген :

Бірінші беттің ортасына жұмыс иесінің аты - жөні жазылады.
Екiншi бетке екi жол төменірек ашык және айқын етіп такырып жазылады . Егер тақырып үзiндi болып келсе, онда оның астына автордың аты жазылады.
Тақырыптан екі жол төменірек шығарманың жоспары жазылады.

Мектептегі шығарма жұмысы оқушының дүниеге көзқaрасын қалыптастыруда игі ықпал ететіні сөзсіз . Олай болса шығарманың негізгі максаты осы . Мектепте шығарма жазу жұмысының қай түрі болса да өте күрделі еңбегі, шығармашылық іс . Оқушының ақыл - ой қабілетін дамытып, белсенділігін арттыруда шығарма жұмысы орасан зор міндет атқарады.

Шығарманың өзін бірнеше топқа бөлуге болады :

1. Окушының өз тәжірибесіне, алған әсеріне байланысты

2. Еркін тақырыпқа жазылған шығарма.

3. Әдеби тақырыпқа жазылған шығарма.

Сонда оқушының өмірден көрген, бақылаған өз тәжірибесі, өз өміріне байланысты, осы негізде жазған шығармалары бірыңғай жүйеленеді.

Шығармашылық талапты орындау, оқушының алған тақырыпты толық меңгеріп, оған қажетті материалдарды саралап, тақырыпқа тікелей байланысы жок жанама мәселелерден аулақ болу жазу жұмысының тиімділігін арттырудың айғағы екенін мектеп тәжірибелерінен көруге болады. Жоғары сыныптағы шығарма жұмыстарының шығармашылық толғаныспен жазылуы үшін ең алдымен жазу жұмысының теориялық негіздерін білу шарт . Сондықтан шығарманың құрылысына назар аударғанда құрылы мына схемалық жүйені есте сақтау қажет.

Әңгiме түріндегі шығармалардың схемасы.

Кiрiспе ( экспозиция )
Негізгі бөлім

а ) байланысы

ә ) а шиеленiсiнiн жеткен жерi

б ) шешiлуі

3. Қорытынды ( эпилог )

Талдау түріндегі шығармалардың схемасы.

Кіріспе (тақырыпқа жүктелетін міндет)
Негізгі бөлім

а ) тақырып көтерген мәселе

ә ) ұсынылған дәлелдер

б ) цитата түріндегі

в ) езiндiк ойлар

3. Қорытынды

Әрине, окушы шығармасында осы схеманы орындау мүмкін емес . Бірақ шығарманы талдай білу үшін осы жолдарды білу қажет деп ойлаймыз. Шығарма жазу үшін оқушы мынаны білген жөн :

1. Шығарманың тақырыбын әбден ойлап алып жазу керек .

2. Жоспар тақырыпқа сай, нақты жасалуы тиiс .

3. Эпиграф тақырып пен негізгі идеяны ашуға сәйкес алынуы керек

4. Тақырыпқа байланысты материалды алу кажет .

5. Шығарманың реті мен жүйесін сақтау және такырыптан ауытқымау керек.

6. Айтатын негізгі пікірлері шығарманың негізгі бөлімінде сақтау кажет.

7. Келтiрiлетiн мысалдар, салыстырулар негізгі пікірге байланысты болу керек.

8. Қорытынды ой негiзгi пiкiрлердiң төңірегінде жазылуы және айтылатын ой айқын, сөйлем орамды, түсінікті болуы қажет.

9. Әр сөйлемді дәптерге жазар алдында стильдік кате жібермеуді ойлау керек.

10. Ұмытып кетпес үшiн байқаған емлелік қателер мен тыныс белгілерін бірден қойып, сауатты жазуға, дәптердің сыртқы көрінісіне мән беру керек.

Мiне, осы талаптарды мұғалім шығарма жазар алдында үнемі ескеруi кажет.

Қазіргі кезде мектептегі тәжірбиеге қарасақ, оқушылардың шығарма жұмысын тексерудің 2 түрі бар:

Оқушы шығармасындағы кемшiлiктердi мұғалім өзі түзетеді .
Мұғалімнің басшылығымен окушының өзіне тексерту.

Күнделікті тәжірибеден қарап отырсақ мұғалімдер осы екі жолды қатар пайдаланады. Шығарма жұмысына тексеру кезіндегі олқылықтар емтихан кезiнде өте жиі кездеседі . Шығарма жұмысын тексергенде қателерді түрлі шартты белгілер арқылы көрсету дұрыс. Мұның өзіндік бір жүйесі бар.

/ - Емле катесі белгіленеді .

V - тыные болгiсiнен кеткен кате .

Z - абзац керек деген белгі .

Z - артық қойылған абзац .
? -дудамал, екіұшты, осы сөйлемді ойлан деген белгі

? ! - пікірді немесе фактіні бұрмалаудан кеткен кемшілік

! - осы жерге ерекше көңіл аудар.

- ауыстыруды керек ететін, бірнеше қайталанған сөздер мен сəйлемдер .

--- стильдік жағынан дұрыс құрылмаған, жөндеп жаз деген белгі .

*** - сөз қалдырып кетсе, түсініксіз сөйлемдерді белгілейді .

Енді осы шығарманы мұғалім тексергенде нені еске алу керектігіне назар аударайық

Дәптердің сыртқы көрінісі

a ) тазалығы

ә ) әріптердің дұрыстығы

Логикалық жағы

а ) тақырып пен идеяның ашылуы

ә ) пікірдің молдығы

б ) дәлелдiң дұрыстығы

Пiкiрдiң жүйелілігі

а ) жоспардың жүзеге асуы

ә) әрбір бөлімнің мөлшері

Грамматикалық сауаттылығы .

а ) емдстiк жағынан

ә ) синтаксистік жағынан

Стилі

а ) сөйлемдердің дұрыстығы

ә ) көркемдiгi

Міне, осы катемен жұмысты да үнемі оқушыларға ескертіп отырған жөн. Осы айтылғандарды басшылыққа алганда болады.

1. 2 Жазба жұмыстарында жіберген қателерімен жүргізілетін жұмыстар және оны жетілдіру амалдары

Мұғалім грамматика мен емледен окушылардың білімін, дағдысы мен шеберлігін есепке ала отырып, олардың жақсы және олқы жақтарын бiледi, ол өзінің дәптерінің бірнеше бетін сыныптағы анағұрлым бiлiмi нашар балаларға арнайды . Осы дәптерге үнемі сол балалардың қатесін белгілеп, жазып жүреді . Сөйтіп, мұғалім оқушылардың орфографиялық сауаттылығын қадағалап, кейбір оқушыларға жеке тапсырмалар береді . Оқушылар жазу жұмыстарында қате жiбермеу үшiн өздіктерінен жұмыс жасауға тиіс. Осы тұрғыдан олар өздері қате жіберген сөздерін дәптерлеріне жазады, оны жою жолында жұмыс жасайды. Оқушы мұғалімнің басшылығымен сөздерді жазып қоюға ғана емес, сонымен қатар өздерінің кателерін жою үшін өздіктерінен жұмыс жасауға да үйренуге тиiс . Біршама уакыт өткеннен кейін мұғалім сыныппен жұмыс жасау кезiнде немесе бір окушыдан сабақ сұрау кезiнде керекті сөзді жазғызады, калай жазылып тұрғанын талдатады. Мұндай жұмыс балалардың белсенділігін арттырады.

Біраз уақыт өткеннен кейiн ( токсан аягында, жарты жылдЫҚТЫҢ аягында ) окушылардың жұмыстарына толық талдау жасайды . Кейбiр окушыларға тән қателері теріп жазады, осының нәтижесінде әрбір бүкіл сыныптың үлгерімі жөнінде ETC окушының және тұтас карта жасалады . Мұғалім окушы ережені алмаган балалардың қате жіберу мотивін анықтайды : 1 ) білмегендіктен ( кезінде түсінбеген немесе ұмытып қалған ) жіберген бе ? 2 ) ереженi бiледi, бiрак оны жазуда дұрыс қолдана ни ережені жазуда қолдану дағдысы қалыптаспаған . 3 ) ережелердi араластырып шатастырады . жазып 4 ) отырғанының мағынасына ( не жазып отырғанының өзіне түсінбейді ) түсінбей, зейін қоймай, механикалық түрде әрекет етедi . 5 ) кейбiр дыбыстарды кате естидi немесе өзi кате айтады да, өзін - өзі бакылай алмайды . 6 ) асығыс, ұқыпсыз орындау салдарынан қатені байкамайды т. с. с. - себептерін анықтағаннан кейін соған сәйкес, қосымша жұмыс ұйымдастырады . Оқушылардың жұмыстарында кеткен қателіктерді түзету жолдары да алуан түрлі . Қателерді қай кезде түзету керек ? Егер жұмыс шағын болса, сол табанда гузету керек . Мысалы, ескерту, түсіндірме диктанттары, кешiрiп жазу жаттығуларын сол сабактын устiнде - ак болды . Ал бақылау диктанты, мазмұндама, шығармадағы түзету кателер соңынан түзетіледі . Қате түзетуде жазу жұмыстарына жасаудың пайдасы зор . Талдау барысында мұғалім балаларға әуелі дәптерлерін таратып бермейді, өйткені олар өз дәптерлеріне қарап алаң болады да, мұғалімді тыңдамайды, ұжымдық жұмысқа қатыспайды . талдау Жұмыс осы окушылардың көпшілігіне тән қателерден басталады . Мұғалім өзі ( немесе тақтаға шақырылған оқушы ) балардың көбі қате жiберген сөзді немесе сөйлемді тақтаға жазады, оны калай жазу керектiгi, неге олай жазатынымыз анықталады, ережесi еске түсiрiледi . Мұндай жалпы сыныпқа тән қателер онша көп болмайды, сондықтан оларды талдауға бір сабақ жеткілікті . Егер уақыт қалса, оқушылар ол сөзге сойлем курап, дәптерлеріне жазып алады . Екiнш сабакта жеке окушылардын жіберген қателіктері талданады . Осы мақсатпен балалардың дәптерлері таратылып беріледі . Олар мұғалімнің тузеткен кателіктерін табады, оны жұмыстың соңгы жагына теріп, кешіреді, қосып сөйлем құрастырады т. б. Қатемен жұмыс - Тек бакылау диктантына байланысты ғана жүргізіліп қоймайды, сонымен қатар басқа сабақта да жүргізіледі.

Балалардың жұмыстарындағы қателерді мұғалім түрлі жолдармен түзетеді. 1 ) қате жазылған сөз сызылып, үстінгі жағына сездiң дұрысы тұтас жазылады кате жазылған әріп немесе сөздiң асты сызылады ; 3 ) кате жазылган ар немесе сөздің асты сызылады, тұсына ескерту жазылады ( керекті әріптін я сездiң дұрысы немесе соны еске түсірерліктей сез көрсетіледі, немесе тиiстi сұрау қойылады, кітаптан тиісті параграф ережесі көрсетіледі, т. б; 4 ) қате әріптің астын сызып қояды, ешқандай ескерту берiлмейдi .

Бұл көрсетілген жағдайлардың қайсысын қалай қолдану : 1 ) сыныптың ерекшелiгiне байланысты ( 1 - II сыныптарда айқынырақ түзетулер қолданылады, III - IV сыныптарда күрделірек әдістер қолданған мақұл ( 3-4 әдістер ) , 2 ) оқушылардың дайындық дәрежесіне жақсы оқитын оқушы қате жіберсе, оның қатесiнiң қойылады, ал нашар оқитын оқушылардың қателерін түрлі әдіспен түзету керек ( кей жазады байланысты . Мысалы, асты сызылып қана алай тузету керектігіне нұсқау көрсетсе, кейде дұрысын мкiндiгiне қарай, қателерді түзетуге окушылардың өздерiн катыстыру керек . Мұғалім кате жазылған сөздердің дұрысын, тіпті болмаса, мәтiндi тугел балаларға қайта кешіртеді . Мұнда қате жазылған сөздерге емлелерi ұқсас я карама - қарсы сөздерді теріп жаздыру әдісі ете пайдалы .

Окушылар бiр түрлі катені қайталай беретін болса, онда динамикалық стеротип орнайды да, одан құтылу оңайға түспейді . Сондықтан олардың қателерін есепке алып, бір қатені екінші рет қайта жібермеу үшін, дереу алдын ала шаралар қолданылады . Оқушыларды қате жазудан сақтандыруда жазылуы қиын сөздерді ескертіп, көрсетіп жаздыру, жазылу ережесі оқылмаған сөздерді жаттығу жұмыстарына енгізбеу, егер бірен - саран кездессе, ондай сөздерді тақтадан немесе окулыктан карап жазуга дағдыландыру керек . Мұғалім оқушылардың жазуларын тексеріп, қателерін түзетіп болғаннан кейін, әр оқушының жұмысына баға қояды . Бүкіл сыныпқа берілген тапсырманың үстіне жеке оқушыға арнаулы тапсырмалар береді ( мысалы, ережені пысықта, сөйлем құрастыр, белгілі бір жаттығуды орында т. б. ) . Бастауыш сыныптарда да әсіресе сауаттылық жағын қамтитын бір баға қойылады . Ал мазмұндама мен шығармада тек орфографиялық қателер ғана емес, сонымен қатар пунктуациялық қателер, сез қолданудағы сөздерді байланыстырудағы, жоспардағы, сөйлем құрудағы, мәтіндегі қателер де, тіпті жазу жұмысының көлемі де есептеледі .

Оқушылардың жазғандары, айтқандары орфографиялық жағынан сауатты, стилистикалық жағынан дұрыс болуға тиіс . Оқушылар мұғалімнің сөзіне еліктейді . Ендеше мектептегі мұғалімдердің өзі сауатты сөйлеулері керек, тақтаға, оқушылардың дәптерлеріне жазғандары әдемі, қатесіз болғаны жөн .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.