1937-1938 жылдардағы қазақ зиялыларына қарсы саяси қуғын-сүргін

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ МАҚАЛАЛАР
РДГБ 211-3
1937-1938 жылдардағы қазақ зиялыларына қарсы саяси қуғын-сүргін. (ДЕРЕКТІ ФИЛЬМДЕРМЕН АХМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫНЫ ТАНУ)
Тулекова Гүлжан Хажмуратовна
Филология ғылымдарының кандидаты,
доцент Тұран университеті,
Қазақстан, Алматы
Бактияр Бексұлтан,Базарханов Адилет,Закариянов Абильмансур
студенттер, Тұран университеті,
Қазақстан, Алматы
АҢДАПТА
Ахмет Байтұрсыновтың жанеде басқада ұлт зиялылардың ашаршылық кезеніндегі халыққа деген жәрдемі.1937-1938 жж өткең Қазақстан Жазушылар Одағының отырысы.
АННОТАЦИЯ
Помощь Ахмета Байтурсынова и других представителей национальной интеллигенции народу во время голода.1937-1938 г. Заседание Союза писателей Казахстана.
ABSTRACT
Assistance of Akhmet Baitursynov and other representatives of the national intelligentsia of the people during the famine. 1937-1938 Meeting of the Union of Writers of Kazakhstan.
Кілт сөздер: тәуелсіздік, аштық, енбек, дағды
Ключевые слова: независимость, голод, трудолюбие, навыки
Keywords: independence, hunger, hard work, skills
Қоғамдық санада 1937 жыл 1917 жылы билікті басып алғаннан кейін коммунистік режим кеңінен қолданған саяси қуғын-сүргін шыңымен байланысты. Бұл айсбергтің ұшы, репрессиялық саясаттың ең биік нүктесі болды. Алайда, 1937 жылға дейін де, одан кейін де Кеңестік Ресей мен КСРО тарихында Саяси қуғын-сүргін азды-көпті құрбандыққа әкеліп соқтырған, жаһандық қайғылы салдары болған кезеңдер болды. Автор Қазан төңкерісі мен азаматтық соғысқа, кулактарды ұжымдастыру мен жоюға, 1932 - 1933 жылдардағы аштыққа, 1930 - 1950 жылдардағы халықтардың жер аударылуына, соғыстан кейінгі қуғын-сүргін акцияларына және тағы басқаларға сілтеме жасайды.

Бұл мақаланың мақсаты - 1937-1938 жылдардағы КСРО-дағы жаппай саяси қуғын-сүргіннің ауқымын анықтау. Қойылған мақсаттың күрделілігін және зерттеу форматының шектеулілігін ескере отырып, репрессияның негізгі себептерін, "толқындарын", олардың белгіленген жылдардағы ауқымы мен салдарын ғана атаймыз.

Қоғамдық санада 1937 жыл 1917 жылы билікті басып алғаннан кейін коммунистік режим кеңінен қолданған саяси қуғын-сүргін шыңымен байланысты. Бұл айсбергтің ұшы, репрессиялық саясаттың ең биік нүктесі болды. Алайда, 1937 жылға дейін де, одан кейін де Кеңестік Ресей мен КСРО тарихында Саяси қуғын-сүргін азды-көпті құрбандыққа әкеліп соқтырған, жаһандық қайғылы салдары болған кезеңдер болды. Автор Қазан төңкерісі мен азаматтық соғысқа, кулактарды ұжымдастыру мен жоюға, 1932 - 1933 жылдардағы аштыққа, 1930 - 1950 жылдардағы халықтардың жер аударылуына, соғыстан кейінгі қуғын-сүргін акцияларына және тағы басқаларға сілтеме жасайды.

Бұл мақаланың мақсаты - 1937-1938 жылдардағы КСРО-дағы жаппай саяси қуғын-сүргіннің ауқымын анықтау. Қойылған мақсаттың күрделілігін және зерттеу форматының шектеулілігін ескере отырып, репрессияның негізгі себептерін, "толқындарын", олардың белгіленген жылдардағы ауқымы мен салдарын ғана атаймыз.

1937 жылдың 23 ақпанынан 5 наурызына дейін БКП (Б) ОК-нің атақты пленумы болып өтті, онда 3 наурызда и.в. Сталин "Партиялық жұмыстың кемшіліктері және троцкистік және басқа да екіжүзділерді жою шаралары туралы" негізгі баяндама жасады, ол таптық күрестің шиеленісуі туралы өзінің белгілі қорытындысын қайталады. Ол былай деді:"...біз неғұрлым алға жылжитын болсақ, соғұрлым көп жетістікке жетеміз, сынған эксплуатациялық таптардың қалдықтары соғұрлым ашуланады, соғұрлым олар күрестің өткір формаларына барады, соғұрлым олар кеңес мемлекетіне лас болады, соғұрлым олар ең қиын күрес құралдарын ұстайды."1. Кеңес мемлекетінің басты жаулары и. в. Сталиннің пікірінше, троцкистер болды"... шетелдік барлау органдарында жалданып жұмыс істейтін зиянкестердің, диверсанттардың, тыңшылардың, өлтірушілердің принципсіз және үйсіз бандасына " 2. Ол" қазіргі троцкизмге қарсы күресте " қолдануға шақырды... "ескі әдістер емес, пікірталас әдістері емес, жаңа әдістер, жою және жою әдістері" 3. Шын мәнінде, бұл КСРО НКВД алдында "халық жауларын"жою туралы нақты тұжырымдалған міндет болды. 1937 жылғы 5 наурыздағы Пленумдағы қорытынды сөзінде и. в. Сталин 1927 жылғы партиялық пікірталастың нәтижелеріне сүйене отырып, тіпті нақты (!) "Жаулар" саны-30 мың троцкист, Зиновьев және басқа " шушерлер: оң және басқалар...4. Пленум кезінде олардың 18 мыңы тұтқындалды. Осылайша," Жаулар", Сталиннің айтуы бойынша, "бар-жоғы" 12 мың5 адам қалды. Алайда, олар партияға, елге қауіп төндірді, өйткені олар 6-ны "толтырып, қорлай алады".

1937 жылғы 3 наурызда Н.И. Ежовтың баяндамасы бойынша қабылданған Пленум қарарында7, "жапон-неміс-троцкистік агенттердің зияндылығы, диверсиясы және тыңшылық сабақтары" "БКП (б) ОК-нің Советтерге қарсы, диверсиялық-зиянкестер, шпиондық және террорлық банданы, троцкистер мен өзге екі құлақты адамдарды жою жөніндегі іс-шаралары"мақұлданды. КСРО НКВД органдары іс жүзінде "троцкистік және фашизмнің басқа агенттерін әшкерелеу және жеңу"ісінде шексіз өкілеттіктерге ие болды 9. Олар бұл жұмысты "Кеңеске қарсы қызметінің ең кішкентай көріністерін басу үшін" аяқтауға мәжбүр болды 10. Тек осылай ғана Наркомвнудел өзінің кінәсін "кешіккен" үшін өтей алды... халықтың ең жаман жаулары... кем дегенде 4 жылға"11(?).

Пленум аяқталғаннан кейін бүкіл ел бойынша "троцкистер", "Зиновьев", "оңшылдар", "шляпниковтар" және т.б. көптеген тұтқындаулар басталды (дәлірек айтқанда, жалғасты). 1937 жылғы 14-29 мамыр аралығында жоғары әскери қолбасшылық (м. н.Тухачевский, и. Э. Якир, и. п. Уборевич және т. б.) фашистік қастандық деп аталатын іс бойынша қамауға алынды. 1937 жылы 23 мамырда БКП (б) ОК Саяси Бюросы "НКВД мәселесі" деген қаулы қабылдап, ол бойынша "БКП (б) құрамынан шығарылғандардың барлығы к... Москвадан, Ленинградтан, Киевтен Кеңеске қарсы құралымдар әкімшілік тәртіппен Одақтың өнеркәсіптік емес аудандарына шығарылсын және тұрғылықты жері үшін белгілі бір тармақтарға бекітілсін"13. БКП (б) ОК Саяси Бюросының 1937 жылғы 8 маусымдағы "троцкистер мен оңшылдардың отбасыларын көшіру туралы" қаулысы бойынша "НКВД-ға Азов-Қара теңіз өңірінің шегінен Қазақстанның аудандарының біріне тұтқындалған троцкистер мен оңшылдардың отбасыларын шығаруды тапсыру туралы"шешім қабылданды 14.

Мұндай фактілердің тізімін шексіз жалғастыруға болады. "Халықтың жаулары "анықталып, жаппай қамауға алынды, олардың отбасы мүшелері елдің шеткері аймақтарына жіберілді, НКВД бір-бірлеп" Кеңеске қарсы"," фашистік"," террористік " ұйымды әшкереледі. Газет басылымдарының басты кейіпкері біртіндеп халық комиссары болды (және бұрынғыдай партия қызметкері емес), оның антиподы - екі жақты, айлакер, арамза тыңшы, зиянкестер, диверсант, оны 1937 жылы наурызда и.в. Сталин "құлатуға" және "тамырлауға" шақырды. Жүздеген мың күтпеген жерден пайда болған "халық жауларын" әшкерелеу жаппай саяси психоздың, истерияның және халықтық наразылықтың өршуі аясында өтті, оны барлық деңгейдегі партия органдары шебер қыздырды және басқарды. Елдің басты қуыршақ мұқият кесілген қанды қойылымның шыңына дайындалды.

Ақпан-наурыз пленумы аяқталғаннан кейін төрт ай өткен соң, 1937 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.