Сана қарапайым жолмен зерттеуге және түсіндіруге келе бермейтін, ерекше нысан

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Сана мен сенім бір - бірін жоққа шығармайды,бірін - бірі толықтырады
Сана -- дегеніміз адам сезінген және аңғарған ішкі-сыртқы болмыс күйі. Ол таным, қиял, түйсік, ой, тілдік ұғым және жадыны қамттиды. Ол адам миында болатын ерекше құбылыс. Сананы адамның ең басты артықшылығы деуге болады, өйткені адамзаттың бүкіл прогрессінің басында оның санасының прогрессі тұр.Санаға қатысты екі негізгі мәселе бар: бірі, сана мен дененің байланысы, әсіресе сана мен нерв жүйесінің байланысы мәселесі әлі де зерттелу үстіндегі тақырып. Дуалистер мен идеалистер сананы физикалық емес нәрсе деп түсіндірді. Ал, қазіргі заманғы функционализм - яғни сананы нейрондардың қозғалысы деп түсінеді. Екінші мәселе, хайуандарда да сана бар ма деген тақырып. Егер сананы адамға ғана тән құбылыс десек, онда хайуандарда болатын кейбір саналыға ұқсап қалатын әрекеттерді жаңаша түсіндіруге тура келеді.Сана ұғымы философияда негізінен адам болмысы тұрғысынан, яғни қоғамдық үдірістердің көрінісі, құбылыс және адамзаттық тарих пен мәдениетті жалғастыруды қамтамас етуші әдіс ретінде қарастырылады. Сана қоғамдық және жеке өлшем бірлігінен көрінеді. Шын мәнінде, сана арқылы қоғамдағы байланыста жеке адам белсенді болады.
Сана -- өмірде белсенді бола алатын адамның ішкі қабілеттілігі, адамның заттармен байланыс іс-әрекеті, табиғи және мәдени қатынасы, қашықтағы, жақындағы адамдар өзара қатынасы мен қызметі, яғни осы образдарды өзінің мінез-құлық бағытында әдіс-тәсілі ретінде пайдалану. Сана түсінігі бұл психика түсінігі; психика тірі жанның қоршаған ортамен тікелей байланыс тәсілі (сондай-ақ жеке адам) деп түсіндіріледі, демек олардың өмірлік үрдістерінде әсерлендірушісі және көрінісі ретіндегі, психикалық қабілеттілік жыйынтық, табиғи және ғарыштық ырғақтар байланыстарында адамның қоғамдық және мәдени іс-әрекеттерінде өз-өзіне бағыт-бағдар жасай алуы мен басқара алатын қабілеттілікпен қамтамасыз етуі.Адам санасы, оның қоршаған ортамен байланыс ерекшелігіне қарай, түзу сызықты болып келмейді. Онда адамнан тыс және оған тәуелді адамның іс-әрекетінінің ерекшелігіне қарай, адамның адаммен, заттармен, табиғатпен қатынас байланыстары түйіскен және жекелеген әрекеттері бекітілген. Бұл қабілеттер әртүрлі үйлесімділікте -- анық және жасырын -- байланыстар байқалмайтын сана орталығы. Бұл қабілеттіліктердің құрылуы сананың жетілгендігін, жауапқа қабілеттілігін ескертеді. Оның деградацияға ұшырауы сананың құлдырауына әкеледі. Әртүрлі уақыт кезеңдерінде адам санасы бір нәрсеге шоғырлана бекітілген. Оның белгілі бір затқа қатысты айқындалып көрінуін, ашылуын, ол өзі анықтайды. Бұл -- оның қалыпты жұмыс жағдайы. Сана жеке адамның затқа, формаға және кейінгісі адамның адаммен байланысы ретінде, әрекеттерде оларға тән қатынасты бекітеді. Жеке адамның басқа адамдармен, заттармен қарым-қатынас үдерісіндегі байланысы және оның арғы жағында жасырын жатқан құбылыстары сана арқылы енгізіледі. Сана қарапайым жолмен зерттеуге және түсіндіруге келе бермейтін, ерекше нысан. Ол адам өмірінің мүшесі ретінде қызмет атқарғанымен, бірақ оның өмірі, адам дене мүшесімен ғана шектеліп қалмайды, керісінше одан шығатын күштер оның сыртында , -- адамзаттық қарым-қатынастар әлемінде, адамдар әрекеттерінің әдіс-тәсілдерінде, мәдени формалар мен әртүрлі табиғи күштерде көрініс табады. Қазіргі кезге дейін сана және оның табиғаты мен қызметі аз зертттелмеген. Олар жайында әр кезеңнің пәлсапашылары өз ойларын қорытып келді.
Сана мидың айналадағы объективтік шындықты бейнелеуінен туады, яғни ми қызметінің жемісі. Адамның психикалық өмірінде кездесетін негізгі психикалық процестерге таным процестері -- түйсік, қабылдау, зейін, елес, ес, қиял, ойлау мен сөйлеу: эмоциялық, процестер адамның көңіл-күйлері сезімі; ерік процестері -- адамның алдына қойған мақсатына ұмтылуы, талаптануы және соған байланысты әрекет жасауы жатады. Осы психикалық процестердің құрылымы деп сана құрылымын айтады.
Сана мен іс-әрекеттің бірлігі - сананың генетикалық және функционалдық байланыс бірлігі. Бұл ұстаным ғылыми психологияның философиялық және методологиялық іргетасын қалайды. Психология ғылымының негізгі принциптерінің бірі -- сана іс-әрекетті, іс-әрекет саналы болуға тиісті дегенді ұстанады. Санаастылы -- психиканың түрлі саналанбайтын жүйелерін (мысалы: санаалды мен санасыздық) немесе олардың жиынтығын білдіретін жинақтаушы ұғым.
Қазақ тілінде сенім ұғымының мынадай төрт мағынасы бар:[2] Бірінші мағынасы, сенім - адамдық қасиет, мінездеме ретінде бір адамның адамдар арасындағы жауапкершілігі мен тұрақтылығын, сөзінде тұруын, сертіне адалдығы мен беріктігін, өз ұстанымына тас-түйін табандылығын көрсетеді. Сенім мұнда ізгілік, сұлулық, ақиқат, игілік жөніндегі жалпыласқан дәстүрлі және заманауи құндылық өлшемдерінің өзекті алғышарты ретінде жеке адамның ой-пиғылы мен сөз-әрекетінің сапасында бейнеленіп шығады.
Екінші мағынасы: сенім - қандай да бір күдік-шүбә екіұдайылығынан арылып, рухани қатаңдықпен мәлім бір айтылым-қағидаға, мәлім ілімдік, "измдік", ғылыми, діни, не мифтік нанымға біржолата берілу-сену, санада шегеленген сол түрдегі таным-баға үлгісімен баршаны өлшеу, соны адам болудың, өмір сүрудің бірден-бір бұлжымас ішкі ұстанымы ету. Мұндай сенім әлденеге беріле нану күйі болып, ол қоғамдық идеологияның жеке адамдағы көрінісін білдіретіндіктен, оны идеологиялық сенім, немесе наным деген сөзге жинақтауға болады.
Үшінші мағынасы: сенім - адам болмысының ерік-зерде, сезім-қиял тұрғысынан өз-өзімен тас-түйін ішкі бірлікке ие болуы; діттеген нысанаға талпынысында ашық, әрі ырықты рухани еркін, тұнық күйге жетуі; өздік жолмен жүрудің Мендік өлшемге адалдығын болуда орындауға қабылдық; Мен өз мұратына талпынуда қатаң дәйектілік, қайсар ұстамдылық пен ұрымталдық әйгілеуі. Сенім мұнда жан және тән қуатының толыққанды, тегеуірінді тектілігінен туған жаратымпаздық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.