Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ЕҚЫҰ (Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы) - қауіпсіздік мәселелерімен айналысатын әлемдегі ең ірі өңірлік ұйым. Ол Солтүстік Америкада, Еуропада және Орталық Азияда орналасқан 57 елді біріктіреді. Қазақстан бұл ұйымға 1992 жылы 30 қаңтарда мүшелікке енген. Қазақстан мүше болған сәтте, бұл ұйым - Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі кеңес деп аталған. 1992 жылы 8 шілдеде Қазақстан Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі кеңестің Хельсинки қорытынды актісіне, сонымен қатар сол жылы 23 қыркүйекте Жаңа Еуропа үшін Париж хартиясына қол қойған.

30 жыл бұрын Тәуелсіздік жолында алғашқы қадамдарын жасаған жас мемлекет - Қазақстанның сыртқы саяси стратегиясының маңызды элементі беделді халықаралық ұйымдармен тұрақты байланыстар орнату жөніндегі жұмыс болды. Республиканың халықаралық қоғамдастыққа кезең-кезеңмен кіруі, Қазақстанды осы ұйымға мүшелікке енгізу туралы 46-сессияда БҰҰ Бас Ассамблеясының қарарын қабылдаудан басталады. Осы халықаралық құрылымда Қазақстан 2010 жылы ЕҚЫҰ-ның төрағасы болып, айтарлықтай табыстарға қол жеткізді. Оның қорытынды оқиғасы елордамызда ЕҚЫҰ Саммитін өткізу және "қауіпсіздік қоғамдастығына қарай" Астана Декларациясын қабылдау болды.

ЕҚЫҰ - ның Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңесті - ҚР Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бастамасымен құрылған өңірдегі тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында Азия мемлекеттерінің өзара қарым-қатынастары мен ынтымақтастығын нығайтуға бағытталған халықаралық ұйымды құру үшін бастапқы нүкте болғанын атап өткен жөн.

Қазақстанның ЕҚЫҰ - ның әлемдік қоғамдастығына кіруі тәуелсіз мемлекеттің мәртебесін сипаттайтын қажетті рәсім болған жоқ. Әрине, Қазақстанның ұйым шеңберінде әртүрлі халықаралық құжаттарға, келісімдерге, конвенцияларға және т. б. қосылуы маңызды сәт болып табылады. Осыған қарамастан, барлық маңызды келісімдер мен конвенциялар мемлекеттер мен олардың көшбасшыларының нақты бастамалық қызметіне баға береді. Осы тұрғыдан алғанда, Қазақстан өзінің мемлекеттілігінің алғашқы күнінен бастап тең құқықтық, сәтті даму, өркендеу, егемендік пен аумақтық тұтастықты құрметтеу мақсатында бейбіт қатар өмір сүру және көпжақты ынтымақтастық негізінде халықаралық деңгейде жаңа қатынастар құра бастады.

Халықаралық аренадағы алғашқы маңызды оқиға ядролық қарудан бас тарту және ҚР Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бастамасымен Семей ядролық полигонының жабылуы болды. Бұл бұрын-соңды болмаған үлкен қадам болды. Осылайша, Елбасы қарама-қайшылықсыз, Батыс пен шығыс арасындағы диалогсыз бейбітшілік идеясын ұсынды.

Семей ядролық полигоны жабылған күн - Қазақстанның ядролық қарудан бас тартуға және жалпы қарусыздану жөніндегі күш-жігерге бағытталған сыртқы саяси ұстанымын қалыптастырудың бастапқы нүктесі болды. Ақырында, қарусыздану және ядролық қаруды таратпау ісіндегі ҚР моральдық көшбасшылығын мойындау фактісі кейіннен БҰҰ Бас Ассамблеясының 29 тамызды Ядролық сынақтарға қарсы іс-қимылдың халықаралық күні деп жариялау шешімі болды.

Жоғарыда атап өтілгендей, Нұрсұлтан Назарбаев Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі Кеңестің 2002 жылы Алматыда өткен Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңеске қатысушы елдер көшбасшыларының Саммитінде түпкілікті іске асырылған жобасын ұсына отырып, мемлекеттер, континенттер арасындағы сенім шараларын әзірлеу қажеттігін ұсынды. Кеңес өте тиімді халықаралық институтқа айналды.

Сонымен қатар, Елбасының бейбіт бастамалары ТМД, ШЫҰ және ҰҚШҰ - ның интеграциялық үдерістерінде кеңінен қолдау тапты. Қазақстан көшбасшысы негізгі рөл атқарған ТМД-ның құрылуы одақтас республикалар арасындағы көпвекторлы байланыстардың үзіліп қалу қаупінен және соның салдары ретінде ықтимал апаттан сақтады.

Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға кіруі оңай болған жоқ. Кеңес Одағы туралы бұрынғы идеялардан қалыптасқан белгілі бір стереотипті жеңуге тура келді. Өткен үш онжылдық ішінде Қазақстан өзінің үлгісінде бейбітшілікті, белсенді экономикалық ынтымақтастықты нығайту үшін жаңа қызықты бастамаларды көрсете алды. Елдің өзінде экономикалық және саяси жүйелерде сапалы реформалар жүргізілді. Көптеген елдер, халықаралық ұйымдар қазақстандық бағыттың және оның бастамаларының дұрыстығы мен келешегіне көз жеткізе алды. Қазақстан ЕҚЫҰ-ға кіретін елдердің және бүкіл әлемдік қоғамдастықтың сенімді әріптесіне айналды.

Тәуелсіздік алғаннан кейін шамамен 20 жыл өткен соң Қазақстан үшін маңызды тарихи оқиға болды. 2010 жылы біздің еліміз ЕҚЫҰ Төрағасы лауазымына ие болды және Ұйымның Саммитін Астанада өткізді. Өз кезегінде, қабылданған Астана декларациясы Қазақстанның Тұңғыш Президентінің жоғары халықаралық беделіне негізделетін отандық дипломатияның аса ірі жетістігі болды. Мемлекеттер мен үкіметтердің басшылары ортақ және бөлінбейтін Еуроатлантикалық және еуразиялық қауіпсіздік қоғамдастығы идеясына өздерінің бейілділігін растады. Осылайша, Қазақстан - ТМД, Азия, мұсылман және түркітілдес әлем елдері арасында тұңғыш рет Еуразия кеңістігіндегі ең беделді ұйымдардың бірі ретінде ЕҚЫҰ-ның төрағасы болды.

Біздің еліміздің ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету ұраны төрт "T" болды. Олар: сенім (trust), дәстүр (tradition), ашықтық (transparency) және төзімділік (tolerance) . Сенім - бұл халықаралық қатынастардың негізгі ресурсы. Бұл қазіргі Ұжымдық қауіпсіздік жүйесінің архитектурасының негізі болып табылатын елдер арасындағы сенімді қатынастар және тұрақты диалог. Дәстүр - Қазақстанның ЕҚЫҰ-ның іргелі қағидаттары мен құндылықтарын ұстанатынын көрсетеді. Ашықтық дегеніміз - "Қос стандарттар" мен "бөлу сызықтарының" болмауы. Төзімділік - бұл мәдениетаралық және өркениетаралық диалогтың маңыздылығын түсіну.

Шын мәнінде, Қазақстанның 2010 жылы төрағалық етуі ұйымның даму тарихындағы маңызды кезеңді - Ванкуверден Владивостокқа дейінгі ЕҚЫҰ-ға қатысушы барлық мемлекеттердің нақты тең құқылық қағидатын іске асыруды білдіреді. Басқаша айтқанда, Қазақстанның төрағалығымен "Шығыс және Батыс" диалогында жаңа кезең басталады деп айтуға болады. Сол жылы жарық көрген "ЕҚЫҰ - ның тағдыры мен болашағы" мақаласында Тұңғыш Президент ЕҚЫҰ - ның қазіргі геосаяси ахуалда тап болған бірқатар негізгі проблемаларын атап өтті. Олардың арасында экстремизм мен халықаралық терроризм қаупі, ядролық қаруды таратпау туралы шарт режимінің әлсіреуі және "шекті мемлекеттер" деп аталатын шеңбердің кеңеюі, ЕҚЫҰ аймағындағы әскери-саяси тепе - теңдіктің өзгеруі және "қатып қалған қақтығыстардың" болуы сияқты аспектілер атап өтілді. Жаһандық қаржы - экономикалық дағдарыс және жаңа, неғұрлым әділ және болжамды әлемдік тәртіпті құру қажеттілігі мәселелері қозғалды.

ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету барысында Қазақстан Еуразия континентіндегі қауіпсіздік пен ынтымақтастықтың жаңа институттарын дамытудың белсенді жақтаушылары мен бастамашыларының бірі бола отырып, Шығыс пен Батыс арасындағы өзара іс-қимыл процесінде медиатор рөлін атқаруға тырысты.

Елбасы өзінің "ЕҚЫҰ - ның тағдыры мен перспективалары" атты мақаласында адамдардың базалық материалдық қажеттіліктерін тиісінше қанағаттандырусыз адамның негізгі құқықтары мен бостандықтары іске асырылатын саяси мәдениеттің тұрақты дамуы үшін жағдайлардың болуы туралы айту мүмкін емес екенін атап өтті. Сол кездегі қаржы - экономикалық дағдарыс белгілі бір ел халқының материалдық өмір сүру деңгейінің төмендеуі жағдайында оның саяси мәдениеті нашарлай бастаған кездегі тарихи тәжірибені растады. Орта таптың қысқаруына және кедейлер санының артуына алып келетін жаһандық қаржы-экономикалық дағдарыс жағдайында ЕҚЫҰ-ның экономикалық құрауышы бұрынғыдан да өзекті болып отыр деп есептеді.

Осыған байланысты ол ЕҚЫҰ - ның бүкіл кеңістігінде ұлтаралық және дінаралық қатынастар проблемаларының өзекті болуы, еңбек көші-қоны проблемасының шиеленісуі сияқты сәттердің болуын атап өтті. Сонымен қатар, Еуропада қалыптасқан құндылықтар жүйесі мен тез дамып келе жатқан ұлттық диаспоралар мәдениеті арасындағы қақтығыс та бар. Бүгінгі таңда Халықаралық оқиғаларды талдай келе, 2010 жылы ЕҚЫҰ алаңынан Нұрсұлтан Назарбаев таяудағы онжылдықтың мазасыз перспективалары туралы толық түсіністікпен айтқанын көруге болады. Сондықтан ЕҚЫҰ - на төрағалығының басынан бастап Қазақстан басымдықтарды нақты белгіледі.

Қазақстанның төрағалық етуінің қорытынды оқиғасы 2010 жылғы 1-2 желтоқсанда 10 жылдан астам үзілістен кейін өткізілген ЕҚЫҰ-ның Астана Саммиті болды. Алдыңғы жоғары деңгейдегі кездесу 1999 жылы Стамбулда өтті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.