Шетел журналистикасы
Азия елдерiнiң журналистикасы.
Түркия Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары. Ирак Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Мысыр Араб Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. Танзанияның бұқаралық ақпарат құралдары. Сауд Арабия корольдiгiнiң бұқаралық ақпарат құралдары.
Үндiстан, Пәкiстан, Ауғанстан, Қытай Халық Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Монғол Халық Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. Корей Халық Демократиялық Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары. Жапонияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Америка Құрама Штаты журналистикасы.
Америкадағы әйелдерге арналған басылымдар. “Нью.Йорк таймс”, “Ю.Эс.Эй тудей” басылымдарының ерекшеліктері.
Канаданың бұқаралық ақпарат құралдары.
Европа елдерi журналистикасы. Испанияның бұқаралық ақпарат құралдары. Италияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Грекия Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Югославия Социалистiк Федеративтiк Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Болгарияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Румынияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Венгрияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Хорватияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Чехияның бұқаралық ақпарат құралдары. Электронды бұқаралық ақпарат құралдары.
Поляк Халық Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары. Нидерланды Корольдiгi бұқаралық ақпарат құралдары. Люксембург Ұлы Герцогтiгi бұқаралық ақпарат құралдары.
Финляндияның бұқаралық ақпарат құралдары. Интернеттендiру кезеңiндегi басылымдары.
Франция бұқаралық ақпарат құралдары.
Германия концерндерiнiң қалыптасуы мен “Deutcshe welle”.нiң қазiргi жағдайы.
ТМД елдерi журналистикасы. Украинаның бұқаралық ақпарат құралдары.
Эстонияның бұқаралық ақпарат құралдары
Кәсiпкерлерге арналған «Деловые ведомости» газетi. «Август» радиостанциясы.
Латвияның бұқаралық ақпарат құралдары
Литваның бұқаралық ақпарат құралдары
Беларусь журналистикасының тарихы. Ресми емес тәуелсiз басылымдары. Интернет.газеттерi.
Молдованың бұқаралық ақпарат құралдары
Тәжiкстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Түркия Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары. Ирак Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Мысыр Араб Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. Танзанияның бұқаралық ақпарат құралдары. Сауд Арабия корольдiгiнiң бұқаралық ақпарат құралдары.
Үндiстан, Пәкiстан, Ауғанстан, Қытай Халық Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Монғол Халық Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. Корей Халық Демократиялық Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары. Жапонияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Америка Құрама Штаты журналистикасы.
Америкадағы әйелдерге арналған басылымдар. “Нью.Йорк таймс”, “Ю.Эс.Эй тудей” басылымдарының ерекшеліктері.
Канаданың бұқаралық ақпарат құралдары.
Европа елдерi журналистикасы. Испанияның бұқаралық ақпарат құралдары. Италияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Грекия Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Югославия Социалистiк Федеративтiк Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары.
Болгарияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Румынияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Венгрияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Хорватияның бұқаралық ақпарат құралдары.
Чехияның бұқаралық ақпарат құралдары. Электронды бұқаралық ақпарат құралдары.
Поляк Халық Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары. Нидерланды Корольдiгi бұқаралық ақпарат құралдары. Люксембург Ұлы Герцогтiгi бұқаралық ақпарат құралдары.
Финляндияның бұқаралық ақпарат құралдары. Интернеттендiру кезеңiндегi басылымдары.
Франция бұқаралық ақпарат құралдары.
Германия концерндерiнiң қалыптасуы мен “Deutcshe welle”.нiң қазiргi жағдайы.
ТМД елдерi журналистикасы. Украинаның бұқаралық ақпарат құралдары.
Эстонияның бұқаралық ақпарат құралдары
Кәсiпкерлерге арналған «Деловые ведомости» газетi. «Август» радиостанциясы.
Латвияның бұқаралық ақпарат құралдары
Литваның бұқаралық ақпарат құралдары
Беларусь журналистикасының тарихы. Ресми емес тәуелсiз басылымдары. Интернет.газеттерi.
Молдованың бұқаралық ақпарат құралдары
Тәжiкстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 1-шісі
ҚРБҒМ
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Тарих-филология факультеті
Журналистика кафедрасы
“журналистика” мамандығы үшін
“ Шетел журналистикасы”
пәнінің
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Астана - 2007
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 2-шісі
ҚРБҒМ
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Тарих-филология факультеті
Журналистика кафедрасы
“БЕКІТЕМІН”
Тарих-филология факультетінің деканы
____________Ш.Қ.Жарқынбекова
“___” ____________200__ ж.
“ Шетел журналистикасы”
пәнінің
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Мамандық: “журналистика”
Оқу түрі: күндізгі
Курс: 2 емтихан 4,25 сағат
Семестр: 4
Лекция: 30 сағат
Практикалық сағат 15 сағат
семинар
Лабораториялық
СӨЗЖ 45 сағат
СӨЖ 45 сағат
Барлығы 135 сағат
Астана -2007
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 3-шісі
ҚРБҒМ
Авторлық жұмыс оқу бағдарламасы “ Шетел журналистикасы” пәні үшін
жасалды.
Индекс____________________
Жұмыстық оқу бағдарламаны дайындаған журналистика кафедрасының
профессоры, филология ғылымының докторы Меңдігүл Бұрханқызы Шындалиева.
қолы
Жұмыстық оқу бағдарлама журналистика кафедрасының отырысында
талқыланған.
Хаттама № __ 2007__ жылдың “____” ______________
Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент А.О.Есдәулетов
Тарих-филология факультетінің әдістемелік кеңесі мақұлдаған.
Хаттама № ______ “____” _______________ 2007___ ж.
Төрағасы_________________________
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 4-шісі
ҚРБҒМ
Пәннiң мақсаты мен мiндеттерi
1.1.Пәндi оқыту мақсаттары және зерттеу пәнi
Қазiргi шетел баспасөзiнiң журналист мамандары үшiн орны
ерекше. Әртүрлi елдер баспасөзiне бүгiнгi күнi көзқарас өзгерген.
Қазақстанның қазiр шетелдермен байланысы нығайған кезеңде баспасөз
ұйымдарының жұмысымен жақынырақ танысуға үлкен мүмкiндiктер туып отыр.
Болашақ журналистердi даярлау барысында әлем баспасөзiнiң тарихымен кеңiрек
таныстырып, теориялық бiлiмдерiн ұштаудың сәтi келген сықылды.
Әлем журналистикасының тарихы, оның iшiнде Еуропа елдерi,
Америка мен басқа шетелдердiң барлық бұқаралық ақпарат құралдарының пайда
болуынан қазiргi кезеңге дейiнгi жағдаймен танысуға мүмкiндiктер туып отыр.
Баспасөз даму кезеңдерiмен қоса ақпараттық агенттiктерiнiң де туып
қалыптасуы туралы айтылады.
1.2.Пәндi зерттеу мiндеттерi
Бұл курста Батыс еуропа елдерiнде демократия сақшысы атанып
отырған АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Германия, Испания, Италия баспасөз
тарихынң кезеңдерiне кеңiнен тоқталуға мүмкiндiк туып отыр.
Әр елдiң журналистикасының ерекшелiктерi мен басқа ел ақпарат
құралдарының тигiзiп отырған әсерi, тарихтарындағы елеулi оқиғалардың
журналистикадағы көрiнiсi қандай деген сауалға студенттiң өзiн жауап беруге
талпындыру мiндеттеледi.
1.3.Студенттердiң бiлiмiне, шеберлiгiне және мiндеттерiне қойылатын
талаптар.
Әлем баспасөзiнiң пайда болуы мен қазiргi кездегi даму деңгейi,
журналистиканың шынайы өмiр шындығын көрсету дәрежесiне талдау жасалады. Әр
елдiң журналистикасының ерекшелiктерiне, қоғамдық жағдайды суреттеудегi
шеберлiгiне, журналистиканың қоғамдағы алатын орны баға беруге студенттердi
талпындыру.
Журналистика мамандығына даярланып жатқан студенттерге әлемдегi
бұқаралық ақпарат көздерiнiң жұмысымен, құрылымымен танысу арқылы озық
тәжiрибелердi жинақтауға мiндеттейдi.
Оқыту барысының негiзгi мiндеттерiнiң бiрi-шетелдiк газет-
журнал, теледидар мен радио, ақпарат агенттiктерiнiң жұмыстарының жақсы
жақтарын меңгертумен қоса, болашақта өз iстерiнде озық тәжiрибелердi
пайдалану мүмкiндiктерiн алады.
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
Шетел журналистикасы пәні бойынша 050504 - журналистика мамандығы
студенттеріне арналған силлабус
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
1) Меңдігүл Бұрханқызы Шындалиева, филология ғылымдарының докторы,
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті журналистика
кафедрасынының профессоры.
Байланыс телефоны: 35-38-06 (54-07) журналистика кафедрасы.
Ғылыми қызығушылығы: Қазақ очеркінің табиғаты, қазақ очеркінің
бастаулары көне түркі ескерткіштерінде, тарихи жазбаларда очерктік
нышандардары, алғашқы қазақ басылымдарындағы очерк үлгілері, кеңестік
дәуірдегі, тәуелсіздік жылдарындағы очерктік шығармаларды талдау, зерттеу.
Көркем очерктердегі жазушылық шеберлік, көркемдік, қаламгерлік өнердің
санқилы иірімдерімен байланыстырып жүйелеу. Қазақ очеркінің тарихын толық
жазып шығу
Ғылыми мектеп: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің
журналистика факультетін журналистика мамандығы бойынша бітірген. Өмірлік
тәжірибе арқылы өз бетінше ізденген.
2) Оқу пәнінің атауы, коды және кредит саны.
Шетел журналистикасы. Пәннің коды: SH Zh 2206. Кредит саны - 3.
3) Оқу пәнін жүргізу уақыты мен орны.
Кестеге сәйкес жүргізіледі.
4) Оқу пәнінің деректері:
Қазіргі шетел баспасөзі мен басылымдарының өзекті проблемалары;
баспасөздердегі идеялық және мазмұндық жаңғырулар; баспасөз жанрларының
табиғатындағы өзгерістер; баспасөз пәрменділігіне қатысты ұсыныс пен
сұраныс мәселелері; баспасөзге қатысты ішкі толғам-талап және сыртқы әсер-
ықпал; баспасөздің тіл-стилі, т.б. Әлем журналистикасының тарихы пәні
журналистика тарихы бойынша өтілетін курстың бірі. Бұл пән болашақ
журналистерге төрт ғасырдан астам бай тарихы бар әлем баспасөзінің пайда
болуы, қалыптасуы мен даму сатылары және жаңалықтар индустриясы
технологиясымен таныстыра отырып, әр ел журналистерінің кәсіптік
шеберлігінен, әдіс-тәсілдерінен жан-жақты мағлұмат береді.
- әр елдің БАҚ-тың даму ерекшеліктерімен таныстыру, оларды салыстыра
байыптауға үйрету;
- әлем журналистикасы тарихының маңызды проблемалары бойынша зерттеу
жұмыстарын жүргізуге жол ашу.
- әртүрлі қоғамдық-саяси құрылысты алыс және таяу шетел
мемлекеттерінің журналистикасының пайда болуы мен даму ерекшеліктерін
білуге;
- әлемдік ақпараттық кеңістіктің қалыптасу кезеңдерін, баспасөздің
төртінші билік ретінде қалыптасуын білуге;
- мамандық бойынша лексикалық-атаулық минимумдарды меңгеруге;
- әлем журналистикасы тарихы бойынша жинақталған білім мен тәжірибе
дағдыларын өз тәжірибесінде кеңінен қолдана білуге міндетті.
5) Оқу пәнінің сипаттамасы.
Студенттерді әлемдік бұқаралық ақпарат құралдарының ауқымды
мәселелерімен, бағыт-бағдарымен жете таныстыру; оларды төртінші билік
иесінің әр елдегі бағалану деңгейіне обьективті баға бере алатындай
дәрежеге жеткізу.
5.1. Оқу пәнінің бағыты.
Шетел баспасөзінің тарихи тәжірибесін қаперге ала отырып, уақыттың өзі
ұсынып отырған озық тәжірибелер жүйелі түрде сараланады. Сондай-ақ, сөз
бостандығы және баспасөз, жаһандану үрдісі және баспасөз сияқты тақырыптар
жан-жақты қарастырылып, олардан туындайтын проблемалар талданады.
5.2. Оқу пәнінің мақсаты.
Уақыт және БАҚ мәселесі, одан туындайтын сан-сала проблемаларды болашақ
журналистердің терең сезінуі және кәсіби шеберлігін шыңдауы пәннің негізгі
мақсаты.
5.3. Оқу пәнінің мазмұны.
Қазақстанда тәуелсіздік орнағаннан бергі кезеңдегі баспасөздің бағыт-
бағдары мен жетістік-кемшіліктерін саралау.
5.4. Оқу пәнінің міндеттері.
- Демократиялық қоғамдағы баспасөздің рөлі мен міндеті;
- Ұлттық баспасөздің жаңа үлгілері;
- Шетел журналистикасы және ақпараттық тасқын;
- Шетел БАҚ – бұқаралық мәдениеттің әлеуметтік негізі;
- Шетелдегі БАҚ және оқырманмен байланыс;
- Шетел БАҚ-дағы мемлекеттік мүдде;
- Әлемдік баспасөз тәжірибесінен.
Аталмыш пәндi оқу арқылы студенттер:
• Шетел журналистикасының сырлары мен сипаттарын жан-жақты тануды үйренедi.
• Шетел журналистикасының ерекшеліктерін айқындауға мән бередi.
• Шетел журналистикасының тарихын зерттей отырып, қазақ журналистикасының
тарихымен салыстыру.
• Шетелде шыққан БАҚ материалдарын талдауды үйрету.
• Студент шетел БАҚ-тарының жалпы ережелерiн білу арқылы журналистiк
шығармашылықтың нақты мiндеттерiн шешуге дағдылану.
5.5. Пәнді оқу жоспары
Апта Тақырып атауы Сағат саны және
№ оқытуды ұйымдастыру-дың
түрлері
1. Азия елдерiнiң журналистикасы. Дәріс, семинар сабағы,
Түркия Республикасы бұқаралық ақпарат СОӨЖ (9 сағат)
құралдары. Ирак Республикасының бұқаралық
ақпарат құралдары.
2. Мысыр Араб Республикасының бұқаралық ақпаратДәріс, семинар сабағы,
құралдары. Танзанияның бұқаралық ақпарат СОӨЖ (9 сағат)
құралдары. Сауд Арабия корольдiгiнiң
бұқаралық ақпарат құралдары.
3. Үндiстан, Пәкiстан, Ауғанстан, Қытай Халық Дәріс, семинар сабағы,
Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
4. Монғол Халық Республикасының бұқаралық Дәріс, семинар сабағы,
ақпарат құралдары. Корей Халық Демократиялық СОӨЖ (9 сағат)
Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары.
Жапонияның бұқаралық ақпарат құралдары.
5. Америка Құрама Штаты журналистикасы. Дәріс, семинар сабағы,
Америкадағы әйелдерге арналған басылымдар. СОӨЖ (9 сағат)
“Нью-Йорк таймс”, “Ю-Эс-Эй тудей”
басылымдарының ерекшеліктері.
6. Канаданың бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
7. Европа елдерi журналистикасы. Испанияның Дәріс, семинар сабағы,
бұқаралық ақпарат құралдары. Италияның СОӨЖ (9 сағат)
бұқаралық ақпарат құралдары.
8. Грекия Республикасының бұқаралық ақпарат Дәріс, семинар сабағы,
құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
9. Югославия Социалистiк Федеративтiк Дәріс, семинар сабағы,
Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
10. Болгарияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
11. Румынияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
12. Венгрияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
13. Хорватияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
14. Чехияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
Электронды бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
15. Поляк Халық Республикасы бұқаралық ақпарат Дәріс, семинар сабағы,
құралдары. Нидерланды Корольдiгi бұқаралық СОӨЖ (9 сағат)
ақпарат құралдары. Люксембург Ұлы Герцогтiгi
бұқаралық ақпарат құралдары.
16. Финляндияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
Интернеттендiру кезеңiндегi басылымдары. СОӨЖ (9 сағат)
17. Франция бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
18. Германия концерндерiнiң қалыптасуы мен Дәріс, семинар сабағы,
“Deutcshe welle”-нiң қазiргi жағдайы. СОӨЖ (9 сағат)
19. ТМД елдерi журналистикасы. Украинаның Дәріс, семинар сабағы,
бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
20. Эстонияның бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
Кәсiпкерлерге арналған Деловые ведомости СОӨЖ (9 сағат)
газетi. Август радиостанциясы.
21. Латвияның бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
22. Литваның бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
23. Беларусь журналистикасының тарихы. Ресми емесДәріс, семинар сабағы,
тәуелсiз басылымдары. Интернет-газеттерi. СОӨЖ (9 сағат)
24. Молдованың бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
25. Тәжiкстан Республикасының бұқаралық ақпарат Дәріс, семинар сабағы,
құралдары СОӨЖ (9 сағат)
6) Негізгі әдебиеттер
1. Андрунас Е.И. Информационная элита: корпорация и рынок новостей.
М.,1991.
2. Актуальные проблемы журналистики Азии, Африки, Латинской Америки. М.,
1989.
3. Барманкулов М.К. Искусство современной информации. А.,1993.
4. Барманкулов М.К. Телевидение: деньги и власть? А., 1997.
5. Беглов С. И. Монополии слова. М., 1972.
6. Беглов С. И. Британская печать на исходе века. М., 1995.
7. Боровой Я.Л. Король безнравственности. М., 1981.
8. Бурмистенко А.Н. Сколько стоит собственное мнение ? М., 1977.
9. Бурмистенко А.Н. Тайм: бизнес на пропаганде. М., 1977.
10. Вальраф Г.Г. Репортер обвиняет. М., 1988.
11. Винокуров П. Печать в капиталистических странах и СССР. М., 1987.
12. Власов Ю. М. Основные черты буржуазной журналистики. М., 1979.
13. Власов Ю. М. Пропаганда за фасадом новостей. М., 1976.
14. Волков А.И. Печать Бельгии. М., 1961.
15. Вопросы истории печати. Свердловск. 1974.
16. Гюндерн Г. Монополии, пресса, война. Роль прессы в подготовке Первой
мировой войны. М., 1964.
17. Гляйсберг Г. О концентрации печати и манипулировании общественным
мнением. М.,1974.
18. Европейская конвенция о защите прав человека и основных свобод.
СПб.,1996.
19. Журналистика и управление СМИ. Оклахома, 1995.
20. Журналистика в США: время перемен. Оклахома, 1996.
21. Законы и практика средств массовой информации в Европе, Америке и
Австралии. М., 1996
22. Назайкин А.Н. Рекламная службы газеты. М., 1996.
23. Нуртазина Р.А. Проблематика корейской журналистики. А., 1996.
24. Қозыбаев С., Рамазанова А., Аллаберген Қ. Әлем баспасөз тарихынан. –
Алматы: 1998.
25. Шамақайұлы Қ. Шет елдегі қазақ баспасөзі. – Қарағанды: 2003.
26. История зарубежной психологии. 30-60 годы ХХ века. Тексты. М.,1986.
27. Ворошилов В.В. История журналистики зарубежных стран СПб., 2000.
28. Бекниязов Т. Халықаралық журналистика. - Алматы: 2000.
6.1 Қосымша әдебиеттер
1. Бекниязов Т. Халықаралық журналистиканың дамуы. – Алматы: 2003.
2. Дүйсенбек Ә. Шығыста таң ерте атады. Егемен Қазақстан. 29-30
қаңтар, 1999.
3. Қозыбаев С., Рамазанова А., Аллаберген Қ. Әлем баспасөз тарихынан. –
Алматы: 1998.
4. Шындалиева М.Б. Азия елдерінің бұқаралық ақпарат құралдары (Оқу-
әдістемелік құралы). – Астана: 2000.
5. Тұрсын Қ. Масс-медиа. - Алматы: Қазақ университеті. 2002.
6. Актуальные проблемы журналистики Азии, Африки, Латинской Америки. М.,
1989.
7. Ворошилов В. История журналистики зарубежных стран. СПб., 2000.
8. Ворошилов В.В. История журналистики зарубежных стран. Конспект
лекций., СПб., 2000.
9. Ворошилов В.В. Журналистика. Глава 8., СПб., 2000.
10. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика., 1999.
11. Гузанов В., Георгиев Ю. Тайна пропавшего журналиста. Япония
сегодня. JAPAN TODAY. RU – Ноябрь-декабрь 1999.- С.22-23, С. 8-9.
12. Журналистский тур. Япония сегодня. Журнал. JAPAN TODAY. RU –
Январь, 2000.- С.26.
13. Зарубежная печать: Западная Европа, Северная Америка, Азия, Дальний
Восток., М., 1973.
14. Лазарев А.М. Печать, радио и телевидение Японии. М., 1974.
15. Нода Л.П., Тохтахунова З.К., Рожков А.В. История мировой
журналистики. – Алматы: 1997.
16. Сеферова М.В. Реклама в СМИ Японий в 1995-1996гг. М., 1997.
17. Савинцева М. Открытие Российско-Японского центра по изучению СМИ и
культуры Япония сегодня. Журнал. JAPAN TODAY. RU – Май 2001.- С.21.
6.2 Пайдаланылған дерек көздері:
1. Интернет жүйесi. (http: www: index. com.tv.)
2. Интернет жүйесi. (http: www: tv. @ crentonra.com.)
3. Интернет жүйесi. (http: www: index. Com.tv.)
4. Азия и Африка сегодня. – М.: 1997. N4. Стр.58.
5. Интернет жүйесi. (http: www: index. Com.tv.).
6. Интернет жүйесi.(Singrepive: Informapx. http: www: s.g.).
7. Қазақ совет энциклонедиясы.- Алматы: Ғылым, 1980, -815-бет.
8. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1996. N1. Стр.78.
9. www: article 19.ovg, www: Ingrid. Misa.ovd.na
10. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1999. N6. Стр.28.
11. Интернет жүйесi. (http: www: intertace. Col.).
12. Азия и Африка сегодня. М.: 1997. N7. Стр.54.
13. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1996. N3. Стр.64.
14. Азия и Африка сегодня. М.: 1998. N2. Стр.78.
15. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1996. N6. Стр.94.
16. Желтая газета. Интернет-справочник. М.: 1999. Стр.45.
17. Интернет жүйесi.(http: www: un-mongolia m.n.).
18. Вестник МГУ. Серия 10. . N4. Журналистика. 1994Стр.29.
19. Нуртазина Р.А. Проблематика корейской журналистики. Алматы: ѓаза‹
университетi, 1996. Стр. 39.
20. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1999. N1. Стр. 68-74.
21. Сеферова М.В. Реклама в СМИ Японий в 1995-1996. М:. 1997. Стр. 134.
22. Интернет жүйесі.( Yandex: Rambler. Yahoo.)
23. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2000. Стр. 45.
24. Интернет жүйесi.(http: www: nfvigator. Kzo jnavi articles media.
121101 a. shtml.)
25. Интернет жүйесi. http: www: yandex.ru. www: altavista. ru. www:
yahoo.com.
26. Интернет жүйесi. Berntj. Rek. On:Mechesney R.W.Rich Media. Poor
Democracy:Communication Politics in Dubious Times. Orbana and Chicago.
USA.
27. Интернет жүйесi. http:www: complexsistems. Net massmedia.
28. Интернет жүйесi. http: www: media. Ru. USA today on today news.
29. Интернет жүйесi. http: www: media ru. Dereland jree. Nelt.
30. Интернет жүйесi. http : www:complexsystems . net massmedia usami
. htm. www. massmedia. co. www. cnn. com.www. foxnews . com.www. internews
. com
31.Зарубежные страны.Политико-экономический справочник. Под ред. Денисова и
д
32. Интернет жүйесi. Yandex. Rambler. Yahoo.
33. Интернет жүйесi. http: www: Amerikan woman beautifu ladu.
34. Вестник МГУ. Серия.10. N2,8,9,10. Журналистика. 1996.
35. Интернет жүйесi. http: www: massmedia com.
36. Интернет жүйесi. http: www: internevs. com.
37. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 1996. N3-4.
38. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 1998. N4.
39. Интернет жүйесі.http: www: Prima comunicazione. 1999 . Dic.
40. http : se arch . rambler ru cgi - bin rambler.
41. Вестник МГУ. Серия.10. N3. Журналистика. 2000. N3.
42. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2001.N 5.
43. Интернет жүйесі. http: www: itali etchicnet Greece.
44. Интернет жүйесі. http:www: archive. Travel.ru Greece.
45. Интернет жүйесі.http : se arch . rambler ru cgi - bin rambler.
46. Интернет жүйесі. http : agency @ tanjug.co.yu.
47. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 1996. N 3-4.
48. Интернет жүйесі. http: www: massmedia. Internews.
49. Интернет жүйесі.http : se arch . rambler ru cgi - bin rambler.
50. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2001. N2.
51. Интернет жүйесі.http: www. radiomayax. Ru. procg - theme t
010719.
52. Интернет жүйесі. http: www. Relga. Rsu.run 49 jur 49.
53. Интернет жүйесі. http: www. Open.bu. 2000S 1111. hdm.
54. Интернет жүйесі. http: www. Internevs.ras.ru books seminar 6
htmi.
55. Интернет жүйесі. http: www: anachtion. Ttlesputnik.ru.archiveall
n 1018. html.
56. Интернет жүйесі. http: www: medialaw.ru.publications bookswb-
cohc19. html.
55. Интернет жүйесі. http : internews . ru press 99 8 html
56. Интернет жүйесі. http : www. Medialaw . ru publications books
wb - conc 19 html
57. Интернет жүйесі. http : internews . ru press 99 8 html
58. Интернет жүйесі. http : www. Medialaw . ru publications books
wb - conc 19 html
59. Интернет жүйесі. http: www. СВ News .1999. 11.О 1.
60. Интернет жүйесі. http: www.Le Mondo. Frence.
61. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2000. №5.
62. Вестник МГУ. Серия.10. N1, 3, 5. Журналистика. 2000.
63. Вестник МГУ. Серия .10. Журналистика. 1999. N4.
64. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2000. N3.
65. Қазақ совет энциклопедиясы. – Алматы: 1984. VIII -XII - том.
66. Интернет жүйесі. http www k ba. Lv )
67. Интернет жүйесі. http: www. alyona . n.n.s. ru. Mass media.
68. Интернет жүйесі. http www. Chas – daily. Com
7) Оқу нәтижесін бағалау және бақылау.
Дәрістік сабақ барысында оқытушы оқитын дәрістер мазмұнын
студенттердің қандай дәрежеде меңгергендігін бағалау және бақылау өздік
жұмыс, коллоквиум және тәжірибешілік сабақ түрінде жоспарланып отыр.
7.1. Бақылау түрлері (ағымдық, аралық, қорытынды)
7.2. Бақылау әдістері
7.3. Студенттердің білімін бағалау
7.4. Бағалау шарты
* бақылау жұмысына 20%
* сабақтағы белсенділігі үшін 20%
* жазбаша жұмыстары үшін 20 %
* сабаққа қатысу 10%
* коллоквиум 20%
* сынақ 10 %.
8) Оқу пәнінің саясаты.
Курста бақылаудың мынадай түрлерін қамтиды: ағымдағы, аралық,
қорытынды бақылау. Мұнда тақырыптық жазба жұмыстары, интернет арқылы
материалдар іздестіру, аралық тест, коллоквиум түрінде жүзеге асырылады.
Аудиториялық сабақтар кезінде студенттердің жауап беруімен қатар ойын еркін
жеткізуіне де назар аударылады. Жазба жұмысы кезінде тақырыпты ашуға,
шығармашылықпен қарауға, жүйелі баяндау тәсілін қолданады. Жұмысты
безендіру тәсілі де талап етіледі.
Шетел журналистикасы пәні бойынша 050504 - журналистика мамандығы
студенттеріне арналған глоссарий
Ақпарат. (Информация. Information). ХХ ғасырдың 50 жылдарынан бастап
ақпарат мәселесіне өзгеше көзқарас пайда болды. 1948 жылы АҚШ ғалымы Клод
Шэннон ақпарат теориясының негізін жасағаннан кейін оның мазмұны байып,
ғылыми категорияның деңгейне көтерілді.
Ақпараттық бостандық. (Свобода информации. Freedom of Information). Әр адам
заңмен рұқсат етілген тәсілмен ақпарат алуға, қабылдауға және таратуға
құқылы. Ақпараттық бостандық сөз еркіндігімен тығыз байланысады.
Ақпарат көздері. (Источники информации. Sources of Information). Ақпарат
көзі дегеніміз айналамызда, бүкіләлемде күнделікті болып жатқан оқиғалар,
көріністер, нақты деректер. Сондай-ақ, журналистің жазған материалына,
дайындаған бағдарламасына арқау еткен дәйегінің түп негізі.
Ақпараттың лиді. (Лид информации. Lead of news). Журналистикада хабардың
бірінші сөйлемі немесе алғашқы абзацы, мәселенің тоқ етері мағынасында
қолданылатын термин.
Бұқаралық ақпарат құралдары. (Средства массовой информации. Mass Media).
Бұқара халықты журналистік туындылардың көмегімен объективті ақпаратпен
жедел әрі тұрақты қамтамасыз етуді мақсат еткен мерзімді баспасөз, радио,
телевизия, ақпараттық агенттік, деректі фильм, онлайн басылымдар.
БАҚ-тың коммерциялық сипаты. (Коммерциализация СМИ. Commersalization of
Mass Media). Газет-журнал басу, бағдарлама дайындау үрдісінің ақпараттық
өндіріске айналуы, аудиторияның қажеттіне сай іскерлік сипаттың, тиімді
қызмет атқарудың менеджменті мен маркетинг стандарттарының қалыптасуы.
Коммерциялық журналистиканы profit seeking деп атайды.
БАҚ ақпаратын қабылдаушылар. (Аудитория СМИ. Audience of Mass Media).
Негізінен объективтік және субъективтік әртүрлі жағдаймен біріккен БАҚ
материалдарын қабылдаушы қауымның жекелеген топтары. Олардың сипаттарын
сана механизмдері анықтайды. Оларды салыстырмалы түрде тұрақты және
ауыспалы деп бөлуге болады.
Газет. (Газета. Newspaper). Күнделікті немесе апталық түрінде тұрақты
шығарылатын, ақпаратты, тың жаңалықтарды, танымдық материалдарды
жариялайтын мерзімді баспасөздің бір түрі, ақпарат құралдарының атасы.
Сөздің түп төркіні ХҮ ғасырда Венецияда таратылған парақшаларды La gazetta
деп манеттің атымен атаған атаудан туған.
Газет дизайны. (Дизайн газеты. Newspaper design). Нақты мақсат пен
қажеттілікке арналған, өзіндік сипаты бар, айырықша кескін-келбет пен
форманы біріктірген және баспасөздің әртүрлі элементтерін газет бетіне
шеберлікпен орналастыру үрдіс әрі өнер.
Журналистика. (Журналистика. Journalism). Француз тілінің journal –
күнделік, jour – күн, латынның diurna – күнделікті деген сөздерінен шыққан.
Журналистика – замана көшінің өзекті ақпаратын жинау, өңдеу, түсіндіру және
оны техникалық құралдардың көмегімен халыққа тұрақты жеткізуді, таратуды
мақсат ететін қоғамдық іс қызмет.
Журналистика тарихы. (История журналистики. History of Journalism).
Журналистика тарихы жалпы тарихпен бірдей әлемдік және белгілі бір ұлттың
тарихындағы журналистиканың ағымдарын, типологиясын, бағытын, тәсілдерін,
әр кезеңдегі үлгілерін, өрлеуі мен құлдырауындағы заңдылықтарын уақыт реті
бойынша зерттейтін ғылым.
Телевизия. (Телевидение. Television). Гректің tele – алыс, шалғай,
латынның viseo – қарау, көру деген сөздерінен пайда болған. Көрермендерге
бағдарламаны бейне, дыбыс, дауыс арқылы жеткізетін техникалық және
бұқаралық ақпараттың құралы.
Радио. (Radio). Латынның radiare – жарық шашу, сәуле тарату деген сөзінен
шыққан. Бағдарламаны дауыс, дыбыспен шексіз кеңістікке тарататын техникалық
құрал. БАҚ-тың бір түрі, журналистиканың ажырамас бөлігі.
2.2 Шетел журналистикасы пәні бойынша 050504 - журналистика мамандығы
студенттеріне арналған дәрістер тезисі
Дәріс №1 . Азия елдерiнiң журналистикасы
Түркия Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары
Астанасы – Анкара. Жер көлемi – 814578 шақырым. Халқы – 70284000 адам.
Көршiлерi: Солтүстiк батысында - Болгария, Грекия. Солтүстiк шығысында –
Грузия. Шығысында – Армения, Әзiрбайжан, Иран. Оңтүстiгiнде – Сирия және
Ирак.
Газет-журналдары. Түркия газеттерiнiң ерекшелiгi олардың барлығы
(мемлекеттiк “Resmi gazete“-тен басқа) күнделiктi 40-50 беттiк болып
шығады. Сонымен қатар, түгел дерлiгi – жеке меншiк газеттер болып табылады.
Түркияның ең алғашқы газетi 1831 жылдың 11 қарашасынан бастап "Тақвим
уақаие" деген атпен жарық көредi. Ол 40х27 көлемде, аптасына бiр рет шығып
тұрған. Кейiннен бұл газет "Le Moniter Outoman" деген атпен француз
тiлiнде де шыға бастайды. Бұл басылымдар Франциядағы "Le Moniter Officiel
de la France" басылымына елiктеп шығарылған. "Тақвим уақаиенiң"
("Күнделiктi жаңалықтар") алғашқы саны 8-бет болған. Редакторы – Сейiт
Мехмет әфендi. Газет 1860 жылдан бастап тұтастай ресми басылымға айналады.
Түркияда алғашқы телевидение - "TRT" - 1964 жылы мемлекет тарапынан
ашылды. Елде 34 телеарна күнi-түнi дамылсыз жұмыс iстейдi.
1. “Zaman” – халықаралық газетi 1980 жылдан шыға бастаған. Саясат,
мәдениет, спорт, экономика, отбасы мәселелерiн көтередi. Түркиядан басқа
жетi елде жарық көредi. Еуропа, Америка, Орта Азия елдерiнде тiлшiлерi бар.
Таралымы – 350 мың дана.
2. “Sabah” – "Таң" 1965 жылдан бастап шығады. Түркияның “ATV”, “Kanal
D” сияқты телеарналарымен бiрiгiп жұмыс iстеуде. Шығарушысы - “Dogan” тобы.
Көбiне социалистiк бағыттағы мақалалар жариялайды. Күнделiктi 50-60-бет
болып шығады. Таралымы - 648574 дана.
3. “Turkiye” газетi - “TGRT” телерадио, газет корпорациясының басылымы.
1982 ж. берi дiни мақалаларды басумен айналысады, бiрақ соңғы уақытта
бағытын өзгертiп, саяси-экономикалық жаңалықтарды және қысқа хабарларды
жариялай бастады. Таралымы – 523400 дана.
4. “Hurriyet” - "Бостандық" газетiнiң алғашқы саны 1960 ж. бастап А-2
форматында 50-бет болып күнделiктi шығады. “Star TV” телеарнасымен жұмыс
жасайды. Экономикалық мақалаларды көптеп басады. Таралымы – 590 мың дана.
5. “Yeni Binyil” - "Жаңа мыңжылдық" газетi. Бұл газеттiң атауы жақында
өзгертiлдi. Бұған дейiн “Yeni yuzyil” - "Жаңа ғасыр" деп аталған болатын.
1995 ж. бастап 550284 данамен шығады.
6. “Son Gargi” - "Соңғы шақыру" газетi 1995 ж. бастап шығады. Таралымы
– 84976 дана.
7. “Sport” - "Спорт" газетi аты айтып тұрғандай, тек спорт
жаңалықтарын, спорт әлемiнде болып жатқан оқиғалар жайлы жазады. Негiзi
1995 жылы қаланған. Жоғарыдағы газеттер сияқты Стамбул, Анкара қалаларында
басылып шығады. Таралымы – 73145 дана.
8. “Ekonomik Takvim” - "Экономикалық күнтiзбе" күнделiктi экономика
саласындағы жаңалықтарды басумен айналысады. Таралымы – 50046 дана.
9. “Milliyet” - "Халық" газетi Түркияның “Sabah”, “Hurriyet” сияқты
газеттерiнiң қатарындағы беделдi басылым.
10. “Resmi gazete" – Түркиядағы бiрден-бiр мемлекеттiк газет. Аптасына,
кейде айына бiр рет шығады. Мұнда тек мемлекеттiң заңдары, қаулылары
басылып тұрады.
11.“Turkish Daily News” - "Түркияның күнделiктi жаңалықтары". Елде
болып жатқан оқиғаларды ағылшын тiлiнде баяндап беретiн газет. 1958 жылдан
бастап шығады, құрылтайшысы – Илнур Чевик Бей.
12. “Sizinti” - "Ағыс" журналы 1979 жылдан бастап, айына бiр рет Измир
қаласында шығатын ғылыми-мәдени журнал.
13. “Aksiyon” - "Қозғалыс" апталық журналы, 1992 ж. бастап шығады,
әртүрлi тақырыптағы мақалаларды жариялайды.
14. “Aktuel” - "Көкейкестi" журналы жаңашыл журналдар қатарына жатады.
Бұл да 1990-шы жылы алғаш рет жарық көрген журнал.
14. “Tempo” журналы - негiзi 1991 жылы қаланған апталық журнал.
15. "Nokta" - "Нүктелi" журналы негiзiнде әйелдерге арналған. Сән
тақырыбындағы материалдарды көптеп жариялайды.
16.“Para" - "Ақша" деп аталатын экономикалық журнал 1993 ж. бастап
жарық көредi.
Телерадиосы
1. "Kanal-6" – көңiл сергiтетiн ақпараттық телеарна. Кинофильмдердi де
көптеп көрсетеді. Бүкiл Түркияға таралады.
2. "Kanal-7" – дiни-ақпараттық телеарна.
3. "Kanal-1" – тек Эгей теңiзi жағалауындағы қалалар (Измир, Айдын,
Мармарис) көре алатын ақпараттық, көңiл сергiтушi арна.
4. "Cine-5" – арнасы бүкiл Түркияға тарайтын кабельдiк телеарна.
Телеойындарды, фильмдердi көп көрсетедi.
5. "BRT" - "Bayrak TV" арнасын Кипр аралындағы тұрғындар көруге мүмкiндiк
алған.
6. "NTV" – американдық "CNN" – мен теңеуге келетiн Түркияның ақпарат
арнасы. Сағат үзбей түрiкше, арасында ағылшынша хабарлар таратады.
7. "Geng TV" - "Жастар телеарнасы" – бүкiл Түркияға тарайтын жастарға
арналған музыкалық телеарна.
8. "Maxi TV" – кабельдiк телеарнасы балаларға арналған мультфильм,
кинофильмдердi көптеп көрсетедi.
9. "Super Sport" – спорттық хабарлар жайында ақпарат таратады.
10. "Kral TV" – музыкалық телеарна.
11. "TGRT" - "Түркия газетi, радиосы және теледидары" корпорациясының
телеарнасы. Жаңалықтар мен кино, музыка хабарларын бередi.
12. "TRT" – 1964 жылы негiзi қаланған Түркияның алғашқы теледидары. Басқа
телеарналардан айырмашылығы – бұл мемлекеттiк телеарна.
1. "TRT" – 1927 ж. бастап жұмыс iстейтiн ең ескi түрiк радиосы.
2. "Radio-1" – жаңалықтар, музыкалық хабарлар берумен айналысады.
3. "Shou Radio" – музыкалық хабарлар радиосы.
4. "Radio-5" – Еуропалық музыка тарататын әуетолқын.
5. "Burg FM" – түрiк әндерiн, сондай-ақ, дiни әндердi көптеп таратады.
6. "Radio-25" – дiни радиотолқын.
7. "D Radio" – музыкалық толқын.
8. "Meltem" – бұл дiни хабарларды көп беретiн ТМ толқынындағы радио. Бұл FМ
толқынында дiни хабарларды көп беретiн радио.
Ақпарат агенттiктерi
1. "Anadolu Ajansi" (AA) – 1918-1920 ж. негiзi қаланған ескi ақпарат
агенттiктердiң бiрi. Бас офистерi – Анкара мен Стамбулда орналасқан. Тек
жазба материалдарды таратумен айналысады.
2. "Cihan Haber Ajansi" (CИA) – 1994 ж. бастап жұмыс iстейдi. 1996 ж.
бастап бейне материалдарды тарата бастады. Шет елдерде тiлшiлерi,
Қазақстанда өз өкiлеттiгi бар.
3. "Uluslararasi Basin Ajansi" (ИВА) – 1994 ж. бастап жұмыс iстейдi.
Халықаралық жаңалықтарды таратушы бiрден-бiр агенттiк.
4. " Yurt Haber Ajansi" (УНА) – iшкi хабарларды таратумен айналысатын
ақпараттық агенттiк.
5. "Ihlas Haber Ajansi" (IHA) – "Turkiye" газетi және "TGRT" телеарнасымен
байланыс жасайды. Еуропа елдерiнде тiлшiлерi бар.
6. "Milliyet Haber Ajansi (MILHA) – 1990 ж. бастап жұмыс iстейдi және тек
iшкi хабарларды таратумен айналысады.
Иран Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Жер көлемi – 1648 мың шақырым. Халқының саны – 64 млн. Оның 60 пайызы
қала тұрғындары. Астанасы – Тегеран қаласы.
Газет-журналдары. 1."Iran" газетi 1980 ж. бастап шығып келедi. Оның
ағылшын тiлiнде шығатын "Iran deili" нұсқасы сол тiлде сөйлейтiн елдi
мекендерге тарайды. Таралымы – 15000 дана.
Араб тiлiнде "Iran al-Vafag" газетi 9000 таралыммен араб елдерiне
тарайды. Сонымен қатар, "Иране Варземи" ("Спорттық Иран" 1976 ж.), "Иране
джаван" ("Жас ирандық"), "Заң" сынды, "Әйел" апталық газеттерi бар. Айлық
газеттер "Иране Азин" (Иранның үй шаруашылығы"), "Аш шахид", зағиптарға
арналған "Иране Сафид" ("Ақ Иран") газетi жақын және Орта шығыс елдерiне
таралады. Оның таралымы – 12700 дана.
"Иране Сафид" газетi 1962 ж. бастап шығып келедi. Ол ЮНЕСКО ұйымының
арнайы мадақтауына ие болған беделдi басылым.
"Эттелаат" газетi - 1925 ж. бастап күнделiктi жарық көретiн ең iрi
газеттердiң бiрi. Таралымы – 25000 дана. Парсы тiлiнде шығады.
"Алик" журналы 1981 ж. бастап жарыққа шыға бастады. Бұл журнал
беттерiнен армян халқының мәселелерi және олардың басындағы келiспеушiлiк
жағдайларын бiлуге болады.
"Омиди Иран" журналының негiзi 1964 жылы қаланған. Таралымы – 7250
дана.
Ағылшын тiлiнде шығатын "Техран джоранал" журналы бар. Ол "Эттелаат"
газетiнiң жанынан шығады. 1935 ж. бастап жарық көрiп келедi.
1953 ж. жарық көрiп келе жатқан журнал - "Сепид ва сиях". Бұл журналда
елдегi саяси, әлеуметтiк, ұлттық мәселелер сөз болады.
Ақпарат агенттiктерi. Иранда 1934 ж. бастап ПАРС (PARS) ақпараттық
агенттiгi жұмыс iстейдi. 1981 ж. желтоқсан айында, яғни 47 жылдан кейiн
оның аты ИРНА болып өзгертiлдi. ИРНА агенттiгi 1999 ж. өзiнiң 65 жылдық
мерейтойын атап өттi. Бүгiнгi күнi оның бас директоры – Феридун
Вердинеджад. Мұнда 1100 журналист қызмет етедi. Өз елiнде 46 тiлшiлiк
пунктi және шет елдерде 34 тiлшiлiк пунктi бар. Олардың кейбiреулерiне 5-6
журналист қызмет көрсетуде. Осы тiлшiлiк пунктерi арқылы барлық Иран
провинциясынан және басқа да шет мемлекеттерден қажеттi ақпарат алып
отырады. Соңғы жылдары Москвада, Бакуде, Ашхабадта, Душанбеде, Ереванда,
Ташкентте ИРНА-ның” көптеген пунктерi ашылды. ИРНА агенттiгi 70-ке жуық
елдердiң ақпарат агенттiктерiмен тығыз байланыс орнатқан және олар ағылшын,
араб, парсы тiлдерiнде ақпарат таратады. Бұл агенттiктiң басылымдық
бөлiмдерi бар. Жоғарыда атап кеткен газеттердiң көпшiлiгi осы ИРНА
агенттiгiнде басылады.
ИРНА агенттiгiнде тұңғыш радиохабар 1965 жылы берiлдi. Шетел
тыңдаушыларына арналып орыс, ағылшын, француз, араб, түрiк, күрд, үрду
тiлдерiнде хабар жүргiзiледi. Ол хабар "Бурс" деп аталады.
Телевидение хабарлары тек 1950 жылдың аяғында ғана берiле бастады. Ал,
бүгiнгi күнi Тегеран, Решт, Мешхед, Тебриз, Бендер-Аббас, Шираз қалаларында
телеорталықтар жұмыс iстейдi. Мұнда кейбiр радио және телевидение хабарлары
ағылшын тiлiнде жүргiзiледi.
Ирак Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Ирак Республикасы оңтүстiк батыс аймақта орналасқан араб мемлекетi.
Астанасы – Бағдад қаласы. Халқының саны: 9,75 млн. Ирак мемлекетiнiң
этникалық құрамы – жалпы халықтың 80% арабтардың үлесiнде болса, 18 %
курдтар, ал қалған 2 пайызы парсы, түрiк, армян, түркiмен секiлдi ұлттардың
үлесiнде.
Ирак мемлекетiнiң баспасөз және ақпарат қызметiне тоқталсақ, қазiргi
кезде Иракта шығатын газеттердiң iшiнде "Қыс-Саура", "Қыл-жұмхұрия" ең
алғашқылары болып табылады.
Иракта шығатын газеттер мен журналдар араб, ағылшын, орыс және немiс
тiлдерiнде басылады. Мұның сыртында жергiлiктi баспасөз ұйымдарының
кейбiреулерi курд, түркiмен және парсы тiлдерiнде басылып шығады. Бұларда
әртүрлi сипаттағы, атап айтар болсақ, ғылыми, сауықтыру салаларына қатысты
журналдар мен газеттер бар.
Газет-журналдары
1."Al-Aglam" ("Қалам") – ай сайын шығатын әдеби журнал. 1964 ж. бастап
Бағдад қаласында араб тiлiнде басылып шыға бастады. Таралымы – 20 мың дана.
2."Alif-Bi" ("Әлiп-би") – апта сайын араб тiлiнде шығатын журнал.
Таралымы 20,2 мың дана.
3.Al-Arabi al-Arabia" ("Араб көкжиегi") ай сайын араб тiлiнде шығатын
қоғамдық-саяси және әдеби-көркемдiк журнал. 1975 ж. бастап Бағдат қаласында
басылып шыға бастады. Таралымы – 12 мың дана.
4."Baghdad observer" ("Бағдат бақылаушысы") – ағылшын тiлiнде басылатын
күнделiктi газеттiң тарихы 1967 ж. бастау алады.
5."Al-Wagai al-Iragia" ("Ирак шолушысы") – 1922 жылдан бастау алған
ағылшын тiлiнде басылатын апталық газет. Ағылшын тiлiнде шығатын бөлiгiнiң
таралымы – 1 мың дана, ал араб тiлiнде шығатын бөлiгiнiң таралымы – 12,5
мың дана.
6."Al-Irag Aujordhui" ("Бүгiнгi Ирак") – 1983 ж. бастап шығатын
қоғамдық-саяси газет. Таралымы – 160 мың дана.
7."Al-Riyadi" – 1971 ж. бастап араб тiлiнде шығатын күнделiктi газет.
Таралымы – 30 мың дана.
8."Al-Thagafa al-Jadida" ("Жаңа мәдениет") газетi араб тiлiнде шығады.
Таралымы 30 мың дана болып келетiн күнделiктi газет.
9."Tarik al-Shaab" ("Халық жолы") – 1973 ж. бастап шығады. 1979 ж.
үкiметтiң аталмыш басылымды жабуына байланысты, қазiргi уақытта шет елдерде
басылып, Иракта заңсыз таратылады.
10."Al-funoon al-idaya" (Мәдениет туралы радиохабарлар) журналы –
тоқсан сайын араб тiлiнде шығатын басылым. Радиохабарлар мен телехабарларды
басқару туралы мәлiмет бередi.
Телерадиосы. Ирак дамыған телевизиялық торабы бар мемлекет. Ұлттық
телевизия студиясы 1959 жылдан бастап жұмыс iстейдi, бағдарламалары араб,
ағылшын, курд, парсы тiлдерiнде таратылады.
Телевизиялық студиялар қызметiнiң бақылауымен телевидение департаментi
арқылы ақпарат министрлiгi айналысады.
Радиобағдарламаларын араб, ағылшын, парсы, курд тiлдерiнде таратады.
Радиостансалар қызметi мен телевизия орталықтары сияқты арнаулы радио
департаментi арқылы ақпарат министiрлiгi айналысады.
Ақпарат агенттіктерi. "Iragi News Agensi" – Ұлттық ақпарат агентiгi
1959 ж. бастап Ирак мемлекетiнiң астанасы Бағдад қаласында жұмыс iстей
бастады. Негiзгi мiндетi - 50-ден астам газет пен журналдарға, радио,
телевидение, университеттерге, елшiлiктерге ақпаратты ағылшын, араб
тiлдерiнде таратады.
Агенттiктiң шетелдерде 30 тiлшiлiк пунктерi бар, Париж және Москва
қалаларында орналасқан екi аймақтық бюросы қызмет істейді. Әлемдiк
агенттiктерi Рейтер, ЮПИ, АПФ және Азиялық басқа да елдердiң бiрқатар
агенттiктерiнiң ақпараттарын пайдаланып, хабар алмасып отырады.
Халықаралық ақпараттарды тарату агенттiктерi Федерациясымен, араб
ақпарат агенттiгi Федерациясымен тығыз байланыста, Азия мен Тынық мұхит
елдерiнiң ақпарат агенттiгiне және координациялық Пула комитетiне мүше.
Дәріс №2. Мысыр Араб Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Мысыр мемлекетiнiң географиялық орналасуы өте қолайлы. Ол Африканың
шығысында орналасып, өзiне Азия бөлiгi – Сипай түбегiн қосып алады. 15 млн.
халқы бар. Астанасы - Каир қаласы араб әлемiнiң жүрегi болып табылады.
Мысыр солтүстiк-шығысында Палестинамен және шекарасы 265 шақырымға созылған
Израильмен, батысында 1115 шақырымға созылған Ливиямен, оңтүстiгiнде 1280
шақырымға созылған Суданмен шекараласады.
Мысырдың жалпы ауданы шамамен 1002000 шаршы шақырымға тең. Мысыр
территориясымен Суэц каналы өтедi. Негiзгi су көзi Нiл өзенi болып
табылады, жаңбыр және жер асты сулары аз мөлшерде пайдаланылады.
Мысыр халқы 1997 ж. 1 қаңтарында 61404000 адамға жеттi. Оның iшiнде ер
адамдар - 31295000, әйелдер – 30108700.
Мемлекеттiк тiл – араб тiлi. Дiнi – ислам, мемлекеттiң негiзгi дiнi.
Мемлекеттiк туы үш түстен тұрады: қызыл, ақ және ортасында алтын бүркiт
орналасқан қара жолақ. Ұлттық валютасы - Мысыр фунты (100 пластрам). Iрi
қалалары – Александрия, Порт-Сайд. Әкiмшiлiк бөлiнуi – 26 губернаторлық
(мухафазат). Оның әрбiреуi марказға, марказ нахинға бөлiнедi. Тұрғылықты
халықтың 98 пайызы – арабтар. Ұлттық мерекесi – Революция күнi (1952 ж.) 23
шiлдеде атап өтiледi.
Газет-журналдары. Мысырда ұлттық баспа ұйымдары мен ұлттық хабарлар
тарату компаниясы, сондай-ақ, Таяу шығыс жаңалықтар агенттiгiнiң ұйымдары
болып табылатын ұлттық газет-журналдар баршылық. "Әл-Ахрам" ("Пирамидалар")
– күнделiктi газетi 30-45-бет болып жарық көредi. Жұма күнi қосымшасымен
бiрге шығады, көлемi – 52-60 бет. Бас редакторы – Ибрагим Нави. Газет 1975
ж. 2 желтоқсанынан бастап шығып келедi.
“Әл-Ахбар” ("Хабарлар") газетi күнделiктi жарық көредi, 16-20 бет,
сенбi күнi "Бүгiнгi жаңалықтар" қосымшасымен шығады. Бас редакторы – Жала
Диуар. Газеттiң негiзiн 1952 ж. ағайынды Мұстафа және Әли Әминдер салған.
“Әл-Гумхурийя” ("Республика") күнделiктi газет. Бұл газет революцияның
алғашқы күндерiнен бастап шыға бастаған газеттердiң бiрi.
“Ахир-саа” ("Соңғы сағат") – 55-60 беттiк апталық журнал. Бас редакторы
– Мұхаммад Әл-Гайан.
“Әл-Мұзаузар” ("Суреттеу") – апталық журнал, көлемi – 60-70 бет. Бас
редакторы – Муккарам Мухаммад Ахмад.
“Әл-Кауамиз” ("Өнер жұлдыздары") – апталық журналы, көлемi – 75-80 бет.
1892 ж. бастап шығады. Бас редакторы – И. Барака.
“Насиф ад-дүния” (Жарты әлем) – әлеуметтiк мәселелерге арналған, 100-
беттiк болып шығатын әйелдер журналы. Бас редакторы – Сана.
“Сабак-әл-каир” ("Қайырлы таң") негiзiн 1956 ж. Фатима Әл-Иусур салған
апталық журнал. Көлемi – 70-75 бет. Бас редакторы – Рауф Гауфык.
“Сихр” ("Сиқыршылық") - балаларға арналған журнал.
Телерадиосы. Мысырда 1995 жылғы мәлiмет бойынша жалпы қуаттылығы 12617
кВт құрайтын 252 станция жұмыс iстейдi. Аймақтық радиобағдарламаларын қосып
есептегенде Мысыр радиосы күнiне 395 сағат хабар таратады. Жердiң жасанды
серiктерiн қолданудың арқасында "Мысыр дауысы" бүкiл құрлыққа тарайды.
Сегiз дербес радио жұмыс iстейдi.
Ақпарат агенттiктерi. Ұлттық ақпарат агенттiктерi ұлттық газеттердi
басып шығарады және де мемлекеттiң меншiгi болып есептеледi. Олардың
жұмыстары Шура кеңесiмен бақылауға алынады. Орталық шығыстың жаңалықтар
агенттiгi – прессаның тәуелсiз институты. Бүгiнгi таңда аталмыш агенттiк
аумақтық агенттiктер арасында елеулi орын алады. 1998 ж. алғаш рет 6-9
наурыз аралығында Қазақстанға Мысыр Араб Республикасының журналистер
делегациясы келiп кеттi. Олардың мақсаты – Қазақстан жайында ақпараттық
материалдар дайындау болатын.
Танзанияның бұқаралық ақпарат құралдары
Бұл мемлекет ертеде екi үкiметтен, яғни Танганьика және Занзибар
елдерiнен құралған. Сол ХIХ ғасырдың соңында Занзибар ағылшындардың қолында
болса, Танганьика немiстердiң колониясы болған. Сол кездегi жағдай қазiргi
Танзаньика мемлекетiнiң қалпына үлкен әсерiн тигiзгендей. Ал ХҮШ ғасырда
Занзибар және басқа да аралдар арабтардың мекенi болған-ды. Көбiне сол
аймақтарды саудагерлер мекен еткен, олар мемлекеттiк суахили тiлiнде
сөйлейдi.
Танзанияның бұқаралық ақпарат құралдарының қолданатын тiлi – ағылшын
тiлi. Жергiлiктi телевидение, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 1-шісі
ҚРБҒМ
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Тарих-филология факультеті
Журналистика кафедрасы
“журналистика” мамандығы үшін
“ Шетел журналистикасы”
пәнінің
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Астана - 2007
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 2-шісі
ҚРБҒМ
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Тарих-филология факультеті
Журналистика кафедрасы
“БЕКІТЕМІН”
Тарих-филология факультетінің деканы
____________Ш.Қ.Жарқынбекова
“___” ____________200__ ж.
“ Шетел журналистикасы”
пәнінің
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Мамандық: “журналистика”
Оқу түрі: күндізгі
Курс: 2 емтихан 4,25 сағат
Семестр: 4
Лекция: 30 сағат
Практикалық сағат 15 сағат
семинар
Лабораториялық
СӨЗЖ 45 сағат
СӨЖ 45 сағат
Барлығы 135 сағат
Астана -2007
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 3-шісі
ҚРБҒМ
Авторлық жұмыс оқу бағдарламасы “ Шетел журналистикасы” пәні үшін
жасалды.
Индекс____________________
Жұмыстық оқу бағдарламаны дайындаған журналистика кафедрасының
профессоры, филология ғылымының докторы Меңдігүл Бұрханқызы Шындалиева.
қолы
Жұмыстық оқу бағдарлама журналистика кафедрасының отырысында
талқыланған.
Хаттама № __ 2007__ жылдың “____” ______________
Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент А.О.Есдәулетов
Тарих-филология факультетінің әдістемелік кеңесі мақұлдаған.
Хаттама № ______ “____” _______________ 2007___ ж.
Төрағасы_________________________
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
РМҚК Л.Н. Гумилев Сапа менеджмент жүйесі
атындағы Университет стандарты СМЖ ЕҰУ С 16-2005
Еуразия ұлттық Оқу-ұйымдастыру процесі 19-39-33
университеті басқармасы 141 беттің 4-шісі
ҚРБҒМ
Пәннiң мақсаты мен мiндеттерi
1.1.Пәндi оқыту мақсаттары және зерттеу пәнi
Қазiргi шетел баспасөзiнiң журналист мамандары үшiн орны
ерекше. Әртүрлi елдер баспасөзiне бүгiнгi күнi көзқарас өзгерген.
Қазақстанның қазiр шетелдермен байланысы нығайған кезеңде баспасөз
ұйымдарының жұмысымен жақынырақ танысуға үлкен мүмкiндiктер туып отыр.
Болашақ журналистердi даярлау барысында әлем баспасөзiнiң тарихымен кеңiрек
таныстырып, теориялық бiлiмдерiн ұштаудың сәтi келген сықылды.
Әлем журналистикасының тарихы, оның iшiнде Еуропа елдерi,
Америка мен басқа шетелдердiң барлық бұқаралық ақпарат құралдарының пайда
болуынан қазiргi кезеңге дейiнгi жағдаймен танысуға мүмкiндiктер туып отыр.
Баспасөз даму кезеңдерiмен қоса ақпараттық агенттiктерiнiң де туып
қалыптасуы туралы айтылады.
1.2.Пәндi зерттеу мiндеттерi
Бұл курста Батыс еуропа елдерiнде демократия сақшысы атанып
отырған АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Германия, Испания, Италия баспасөз
тарихынң кезеңдерiне кеңiнен тоқталуға мүмкiндiк туып отыр.
Әр елдiң журналистикасының ерекшелiктерi мен басқа ел ақпарат
құралдарының тигiзiп отырған әсерi, тарихтарындағы елеулi оқиғалардың
журналистикадағы көрiнiсi қандай деген сауалға студенттiң өзiн жауап беруге
талпындыру мiндеттеледi.
1.3.Студенттердiң бiлiмiне, шеберлiгiне және мiндеттерiне қойылатын
талаптар.
Әлем баспасөзiнiң пайда болуы мен қазiргi кездегi даму деңгейi,
журналистиканың шынайы өмiр шындығын көрсету дәрежесiне талдау жасалады. Әр
елдiң журналистикасының ерекшелiктерiне, қоғамдық жағдайды суреттеудегi
шеберлiгiне, журналистиканың қоғамдағы алатын орны баға беруге студенттердi
талпындыру.
Журналистика мамандығына даярланып жатқан студенттерге әлемдегi
бұқаралық ақпарат көздерiнiң жұмысымен, құрылымымен танысу арқылы озық
тәжiрибелердi жинақтауға мiндеттейдi.
Оқыту барысының негiзгi мiндеттерiнiң бiрi-шетелдiк газет-
журнал, теледидар мен радио, ақпарат агенттiктерiнiң жұмыстарының жақсы
жақтарын меңгертумен қоса, болашақта өз iстерiнде озық тәжiрибелердi
пайдалану мүмкiндiктерiн алады.
Құжатты рұқсатсыз көшіруге тиым салынған
Шетел журналистикасы пәні бойынша 050504 - журналистика мамандығы
студенттеріне арналған силлабус
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
1) Меңдігүл Бұрханқызы Шындалиева, филология ғылымдарының докторы,
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті журналистика
кафедрасынының профессоры.
Байланыс телефоны: 35-38-06 (54-07) журналистика кафедрасы.
Ғылыми қызығушылығы: Қазақ очеркінің табиғаты, қазақ очеркінің
бастаулары көне түркі ескерткіштерінде, тарихи жазбаларда очерктік
нышандардары, алғашқы қазақ басылымдарындағы очерк үлгілері, кеңестік
дәуірдегі, тәуелсіздік жылдарындағы очерктік шығармаларды талдау, зерттеу.
Көркем очерктердегі жазушылық шеберлік, көркемдік, қаламгерлік өнердің
санқилы иірімдерімен байланыстырып жүйелеу. Қазақ очеркінің тарихын толық
жазып шығу
Ғылыми мектеп: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің
журналистика факультетін журналистика мамандығы бойынша бітірген. Өмірлік
тәжірибе арқылы өз бетінше ізденген.
2) Оқу пәнінің атауы, коды және кредит саны.
Шетел журналистикасы. Пәннің коды: SH Zh 2206. Кредит саны - 3.
3) Оқу пәнін жүргізу уақыты мен орны.
Кестеге сәйкес жүргізіледі.
4) Оқу пәнінің деректері:
Қазіргі шетел баспасөзі мен басылымдарының өзекті проблемалары;
баспасөздердегі идеялық және мазмұндық жаңғырулар; баспасөз жанрларының
табиғатындағы өзгерістер; баспасөз пәрменділігіне қатысты ұсыныс пен
сұраныс мәселелері; баспасөзге қатысты ішкі толғам-талап және сыртқы әсер-
ықпал; баспасөздің тіл-стилі, т.б. Әлем журналистикасының тарихы пәні
журналистика тарихы бойынша өтілетін курстың бірі. Бұл пән болашақ
журналистерге төрт ғасырдан астам бай тарихы бар әлем баспасөзінің пайда
болуы, қалыптасуы мен даму сатылары және жаңалықтар индустриясы
технологиясымен таныстыра отырып, әр ел журналистерінің кәсіптік
шеберлігінен, әдіс-тәсілдерінен жан-жақты мағлұмат береді.
- әр елдің БАҚ-тың даму ерекшеліктерімен таныстыру, оларды салыстыра
байыптауға үйрету;
- әлем журналистикасы тарихының маңызды проблемалары бойынша зерттеу
жұмыстарын жүргізуге жол ашу.
- әртүрлі қоғамдық-саяси құрылысты алыс және таяу шетел
мемлекеттерінің журналистикасының пайда болуы мен даму ерекшеліктерін
білуге;
- әлемдік ақпараттық кеңістіктің қалыптасу кезеңдерін, баспасөздің
төртінші билік ретінде қалыптасуын білуге;
- мамандық бойынша лексикалық-атаулық минимумдарды меңгеруге;
- әлем журналистикасы тарихы бойынша жинақталған білім мен тәжірибе
дағдыларын өз тәжірибесінде кеңінен қолдана білуге міндетті.
5) Оқу пәнінің сипаттамасы.
Студенттерді әлемдік бұқаралық ақпарат құралдарының ауқымды
мәселелерімен, бағыт-бағдарымен жете таныстыру; оларды төртінші билік
иесінің әр елдегі бағалану деңгейіне обьективті баға бере алатындай
дәрежеге жеткізу.
5.1. Оқу пәнінің бағыты.
Шетел баспасөзінің тарихи тәжірибесін қаперге ала отырып, уақыттың өзі
ұсынып отырған озық тәжірибелер жүйелі түрде сараланады. Сондай-ақ, сөз
бостандығы және баспасөз, жаһандану үрдісі және баспасөз сияқты тақырыптар
жан-жақты қарастырылып, олардан туындайтын проблемалар талданады.
5.2. Оқу пәнінің мақсаты.
Уақыт және БАҚ мәселесі, одан туындайтын сан-сала проблемаларды болашақ
журналистердің терең сезінуі және кәсіби шеберлігін шыңдауы пәннің негізгі
мақсаты.
5.3. Оқу пәнінің мазмұны.
Қазақстанда тәуелсіздік орнағаннан бергі кезеңдегі баспасөздің бағыт-
бағдары мен жетістік-кемшіліктерін саралау.
5.4. Оқу пәнінің міндеттері.
- Демократиялық қоғамдағы баспасөздің рөлі мен міндеті;
- Ұлттық баспасөздің жаңа үлгілері;
- Шетел журналистикасы және ақпараттық тасқын;
- Шетел БАҚ – бұқаралық мәдениеттің әлеуметтік негізі;
- Шетелдегі БАҚ және оқырманмен байланыс;
- Шетел БАҚ-дағы мемлекеттік мүдде;
- Әлемдік баспасөз тәжірибесінен.
Аталмыш пәндi оқу арқылы студенттер:
• Шетел журналистикасының сырлары мен сипаттарын жан-жақты тануды үйренедi.
• Шетел журналистикасының ерекшеліктерін айқындауға мән бередi.
• Шетел журналистикасының тарихын зерттей отырып, қазақ журналистикасының
тарихымен салыстыру.
• Шетелде шыққан БАҚ материалдарын талдауды үйрету.
• Студент шетел БАҚ-тарының жалпы ережелерiн білу арқылы журналистiк
шығармашылықтың нақты мiндеттерiн шешуге дағдылану.
5.5. Пәнді оқу жоспары
Апта Тақырып атауы Сағат саны және
№ оқытуды ұйымдастыру-дың
түрлері
1. Азия елдерiнiң журналистикасы. Дәріс, семинар сабағы,
Түркия Республикасы бұқаралық ақпарат СОӨЖ (9 сағат)
құралдары. Ирак Республикасының бұқаралық
ақпарат құралдары.
2. Мысыр Араб Республикасының бұқаралық ақпаратДәріс, семинар сабағы,
құралдары. Танзанияның бұқаралық ақпарат СОӨЖ (9 сағат)
құралдары. Сауд Арабия корольдiгiнiң
бұқаралық ақпарат құралдары.
3. Үндiстан, Пәкiстан, Ауғанстан, Қытай Халық Дәріс, семинар сабағы,
Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
4. Монғол Халық Республикасының бұқаралық Дәріс, семинар сабағы,
ақпарат құралдары. Корей Халық Демократиялық СОӨЖ (9 сағат)
Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары.
Жапонияның бұқаралық ақпарат құралдары.
5. Америка Құрама Штаты журналистикасы. Дәріс, семинар сабағы,
Америкадағы әйелдерге арналған басылымдар. СОӨЖ (9 сағат)
“Нью-Йорк таймс”, “Ю-Эс-Эй тудей”
басылымдарының ерекшеліктері.
6. Канаданың бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
7. Европа елдерi журналистикасы. Испанияның Дәріс, семинар сабағы,
бұқаралық ақпарат құралдары. Италияның СОӨЖ (9 сағат)
бұқаралық ақпарат құралдары.
8. Грекия Республикасының бұқаралық ақпарат Дәріс, семинар сабағы,
құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
9. Югославия Социалистiк Федеративтiк Дәріс, семинар сабағы,
Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
10. Болгарияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
11. Румынияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
12. Венгрияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
13. Хорватияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
14. Чехияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
Электронды бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
15. Поляк Халық Республикасы бұқаралық ақпарат Дәріс, семинар сабағы,
құралдары. Нидерланды Корольдiгi бұқаралық СОӨЖ (9 сағат)
ақпарат құралдары. Люксембург Ұлы Герцогтiгi
бұқаралық ақпарат құралдары.
16. Финляндияның бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
Интернеттендiру кезеңiндегi басылымдары. СОӨЖ (9 сағат)
17. Франция бұқаралық ақпарат құралдары. Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
18. Германия концерндерiнiң қалыптасуы мен Дәріс, семинар сабағы,
“Deutcshe welle”-нiң қазiргi жағдайы. СОӨЖ (9 сағат)
19. ТМД елдерi журналистикасы. Украинаның Дәріс, семинар сабағы,
бұқаралық ақпарат құралдары. СОӨЖ (9 сағат)
20. Эстонияның бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
Кәсiпкерлерге арналған Деловые ведомости СОӨЖ (9 сағат)
газетi. Август радиостанциясы.
21. Латвияның бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
22. Литваның бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
23. Беларусь журналистикасының тарихы. Ресми емесДәріс, семинар сабағы,
тәуелсiз басылымдары. Интернет-газеттерi. СОӨЖ (9 сағат)
24. Молдованың бұқаралық ақпарат құралдары Дәріс, семинар сабағы,
СОӨЖ (9 сағат)
25. Тәжiкстан Республикасының бұқаралық ақпарат Дәріс, семинар сабағы,
құралдары СОӨЖ (9 сағат)
6) Негізгі әдебиеттер
1. Андрунас Е.И. Информационная элита: корпорация и рынок новостей.
М.,1991.
2. Актуальные проблемы журналистики Азии, Африки, Латинской Америки. М.,
1989.
3. Барманкулов М.К. Искусство современной информации. А.,1993.
4. Барманкулов М.К. Телевидение: деньги и власть? А., 1997.
5. Беглов С. И. Монополии слова. М., 1972.
6. Беглов С. И. Британская печать на исходе века. М., 1995.
7. Боровой Я.Л. Король безнравственности. М., 1981.
8. Бурмистенко А.Н. Сколько стоит собственное мнение ? М., 1977.
9. Бурмистенко А.Н. Тайм: бизнес на пропаганде. М., 1977.
10. Вальраф Г.Г. Репортер обвиняет. М., 1988.
11. Винокуров П. Печать в капиталистических странах и СССР. М., 1987.
12. Власов Ю. М. Основные черты буржуазной журналистики. М., 1979.
13. Власов Ю. М. Пропаганда за фасадом новостей. М., 1976.
14. Волков А.И. Печать Бельгии. М., 1961.
15. Вопросы истории печати. Свердловск. 1974.
16. Гюндерн Г. Монополии, пресса, война. Роль прессы в подготовке Первой
мировой войны. М., 1964.
17. Гляйсберг Г. О концентрации печати и манипулировании общественным
мнением. М.,1974.
18. Европейская конвенция о защите прав человека и основных свобод.
СПб.,1996.
19. Журналистика и управление СМИ. Оклахома, 1995.
20. Журналистика в США: время перемен. Оклахома, 1996.
21. Законы и практика средств массовой информации в Европе, Америке и
Австралии. М., 1996
22. Назайкин А.Н. Рекламная службы газеты. М., 1996.
23. Нуртазина Р.А. Проблематика корейской журналистики. А., 1996.
24. Қозыбаев С., Рамазанова А., Аллаберген Қ. Әлем баспасөз тарихынан. –
Алматы: 1998.
25. Шамақайұлы Қ. Шет елдегі қазақ баспасөзі. – Қарағанды: 2003.
26. История зарубежной психологии. 30-60 годы ХХ века. Тексты. М.,1986.
27. Ворошилов В.В. История журналистики зарубежных стран СПб., 2000.
28. Бекниязов Т. Халықаралық журналистика. - Алматы: 2000.
6.1 Қосымша әдебиеттер
1. Бекниязов Т. Халықаралық журналистиканың дамуы. – Алматы: 2003.
2. Дүйсенбек Ә. Шығыста таң ерте атады. Егемен Қазақстан. 29-30
қаңтар, 1999.
3. Қозыбаев С., Рамазанова А., Аллаберген Қ. Әлем баспасөз тарихынан. –
Алматы: 1998.
4. Шындалиева М.Б. Азия елдерінің бұқаралық ақпарат құралдары (Оқу-
әдістемелік құралы). – Астана: 2000.
5. Тұрсын Қ. Масс-медиа. - Алматы: Қазақ университеті. 2002.
6. Актуальные проблемы журналистики Азии, Африки, Латинской Америки. М.,
1989.
7. Ворошилов В. История журналистики зарубежных стран. СПб., 2000.
8. Ворошилов В.В. История журналистики зарубежных стран. Конспект
лекций., СПб., 2000.
9. Ворошилов В.В. Журналистика. Глава 8., СПб., 2000.
10. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика., 1999.
11. Гузанов В., Георгиев Ю. Тайна пропавшего журналиста. Япония
сегодня. JAPAN TODAY. RU – Ноябрь-декабрь 1999.- С.22-23, С. 8-9.
12. Журналистский тур. Япония сегодня. Журнал. JAPAN TODAY. RU –
Январь, 2000.- С.26.
13. Зарубежная печать: Западная Европа, Северная Америка, Азия, Дальний
Восток., М., 1973.
14. Лазарев А.М. Печать, радио и телевидение Японии. М., 1974.
15. Нода Л.П., Тохтахунова З.К., Рожков А.В. История мировой
журналистики. – Алматы: 1997.
16. Сеферова М.В. Реклама в СМИ Японий в 1995-1996гг. М., 1997.
17. Савинцева М. Открытие Российско-Японского центра по изучению СМИ и
культуры Япония сегодня. Журнал. JAPAN TODAY. RU – Май 2001.- С.21.
6.2 Пайдаланылған дерек көздері:
1. Интернет жүйесi. (http: www: index. com.tv.)
2. Интернет жүйесi. (http: www: tv. @ crentonra.com.)
3. Интернет жүйесi. (http: www: index. Com.tv.)
4. Азия и Африка сегодня. – М.: 1997. N4. Стр.58.
5. Интернет жүйесi. (http: www: index. Com.tv.).
6. Интернет жүйесi.(Singrepive: Informapx. http: www: s.g.).
7. Қазақ совет энциклонедиясы.- Алматы: Ғылым, 1980, -815-бет.
8. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1996. N1. Стр.78.
9. www: article 19.ovg, www: Ingrid. Misa.ovd.na
10. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1999. N6. Стр.28.
11. Интернет жүйесi. (http: www: intertace. Col.).
12. Азия и Африка сегодня. М.: 1997. N7. Стр.54.
13. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1996. N3. Стр.64.
14. Азия и Африка сегодня. М.: 1998. N2. Стр.78.
15. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1996. N6. Стр.94.
16. Желтая газета. Интернет-справочник. М.: 1999. Стр.45.
17. Интернет жүйесi.(http: www: un-mongolia m.n.).
18. Вестник МГУ. Серия 10. . N4. Журналистика. 1994Стр.29.
19. Нуртазина Р.А. Проблематика корейской журналистики. Алматы: ѓаза‹
университетi, 1996. Стр. 39.
20. Вестник МГУ. Серия 10. Журналистика. 1999. N1. Стр. 68-74.
21. Сеферова М.В. Реклама в СМИ Японий в 1995-1996. М:. 1997. Стр. 134.
22. Интернет жүйесі.( Yandex: Rambler. Yahoo.)
23. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2000. Стр. 45.
24. Интернет жүйесi.(http: www: nfvigator. Kzo jnavi articles media.
121101 a. shtml.)
25. Интернет жүйесi. http: www: yandex.ru. www: altavista. ru. www:
yahoo.com.
26. Интернет жүйесi. Berntj. Rek. On:Mechesney R.W.Rich Media. Poor
Democracy:Communication Politics in Dubious Times. Orbana and Chicago.
USA.
27. Интернет жүйесi. http:www: complexsistems. Net massmedia.
28. Интернет жүйесi. http: www: media. Ru. USA today on today news.
29. Интернет жүйесi. http: www: media ru. Dereland jree. Nelt.
30. Интернет жүйесi. http : www:complexsystems . net massmedia usami
. htm. www. massmedia. co. www. cnn. com.www. foxnews . com.www. internews
. com
31.Зарубежные страны.Политико-экономический справочник. Под ред. Денисова и
д
32. Интернет жүйесi. Yandex. Rambler. Yahoo.
33. Интернет жүйесi. http: www: Amerikan woman beautifu ladu.
34. Вестник МГУ. Серия.10. N2,8,9,10. Журналистика. 1996.
35. Интернет жүйесi. http: www: massmedia com.
36. Интернет жүйесi. http: www: internevs. com.
37. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 1996. N3-4.
38. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 1998. N4.
39. Интернет жүйесі.http: www: Prima comunicazione. 1999 . Dic.
40. http : se arch . rambler ru cgi - bin rambler.
41. Вестник МГУ. Серия.10. N3. Журналистика. 2000. N3.
42. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2001.N 5.
43. Интернет жүйесі. http: www: itali etchicnet Greece.
44. Интернет жүйесі. http:www: archive. Travel.ru Greece.
45. Интернет жүйесі.http : se arch . rambler ru cgi - bin rambler.
46. Интернет жүйесі. http : agency @ tanjug.co.yu.
47. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 1996. N 3-4.
48. Интернет жүйесі. http: www: massmedia. Internews.
49. Интернет жүйесі.http : se arch . rambler ru cgi - bin rambler.
50. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2001. N2.
51. Интернет жүйесі.http: www. radiomayax. Ru. procg - theme t
010719.
52. Интернет жүйесі. http: www. Relga. Rsu.run 49 jur 49.
53. Интернет жүйесі. http: www. Open.bu. 2000S 1111. hdm.
54. Интернет жүйесі. http: www. Internevs.ras.ru books seminar 6
htmi.
55. Интернет жүйесі. http: www: anachtion. Ttlesputnik.ru.archiveall
n 1018. html.
56. Интернет жүйесі. http: www: medialaw.ru.publications bookswb-
cohc19. html.
55. Интернет жүйесі. http : internews . ru press 99 8 html
56. Интернет жүйесі. http : www. Medialaw . ru publications books
wb - conc 19 html
57. Интернет жүйесі. http : internews . ru press 99 8 html
58. Интернет жүйесі. http : www. Medialaw . ru publications books
wb - conc 19 html
59. Интернет жүйесі. http: www. СВ News .1999. 11.О 1.
60. Интернет жүйесі. http: www.Le Mondo. Frence.
61. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2000. №5.
62. Вестник МГУ. Серия.10. N1, 3, 5. Журналистика. 2000.
63. Вестник МГУ. Серия .10. Журналистика. 1999. N4.
64. Вестник МГУ. Серия.10. Журналистика. 2000. N3.
65. Қазақ совет энциклопедиясы. – Алматы: 1984. VIII -XII - том.
66. Интернет жүйесі. http www k ba. Lv )
67. Интернет жүйесі. http: www. alyona . n.n.s. ru. Mass media.
68. Интернет жүйесі. http www. Chas – daily. Com
7) Оқу нәтижесін бағалау және бақылау.
Дәрістік сабақ барысында оқытушы оқитын дәрістер мазмұнын
студенттердің қандай дәрежеде меңгергендігін бағалау және бақылау өздік
жұмыс, коллоквиум және тәжірибешілік сабақ түрінде жоспарланып отыр.
7.1. Бақылау түрлері (ағымдық, аралық, қорытынды)
7.2. Бақылау әдістері
7.3. Студенттердің білімін бағалау
7.4. Бағалау шарты
* бақылау жұмысына 20%
* сабақтағы белсенділігі үшін 20%
* жазбаша жұмыстары үшін 20 %
* сабаққа қатысу 10%
* коллоквиум 20%
* сынақ 10 %.
8) Оқу пәнінің саясаты.
Курста бақылаудың мынадай түрлерін қамтиды: ағымдағы, аралық,
қорытынды бақылау. Мұнда тақырыптық жазба жұмыстары, интернет арқылы
материалдар іздестіру, аралық тест, коллоквиум түрінде жүзеге асырылады.
Аудиториялық сабақтар кезінде студенттердің жауап беруімен қатар ойын еркін
жеткізуіне де назар аударылады. Жазба жұмысы кезінде тақырыпты ашуға,
шығармашылықпен қарауға, жүйелі баяндау тәсілін қолданады. Жұмысты
безендіру тәсілі де талап етіледі.
Шетел журналистикасы пәні бойынша 050504 - журналистика мамандығы
студенттеріне арналған глоссарий
Ақпарат. (Информация. Information). ХХ ғасырдың 50 жылдарынан бастап
ақпарат мәселесіне өзгеше көзқарас пайда болды. 1948 жылы АҚШ ғалымы Клод
Шэннон ақпарат теориясының негізін жасағаннан кейін оның мазмұны байып,
ғылыми категорияның деңгейне көтерілді.
Ақпараттық бостандық. (Свобода информации. Freedom of Information). Әр адам
заңмен рұқсат етілген тәсілмен ақпарат алуға, қабылдауға және таратуға
құқылы. Ақпараттық бостандық сөз еркіндігімен тығыз байланысады.
Ақпарат көздері. (Источники информации. Sources of Information). Ақпарат
көзі дегеніміз айналамызда, бүкіләлемде күнделікті болып жатқан оқиғалар,
көріністер, нақты деректер. Сондай-ақ, журналистің жазған материалына,
дайындаған бағдарламасына арқау еткен дәйегінің түп негізі.
Ақпараттың лиді. (Лид информации. Lead of news). Журналистикада хабардың
бірінші сөйлемі немесе алғашқы абзацы, мәселенің тоқ етері мағынасында
қолданылатын термин.
Бұқаралық ақпарат құралдары. (Средства массовой информации. Mass Media).
Бұқара халықты журналистік туындылардың көмегімен объективті ақпаратпен
жедел әрі тұрақты қамтамасыз етуді мақсат еткен мерзімді баспасөз, радио,
телевизия, ақпараттық агенттік, деректі фильм, онлайн басылымдар.
БАҚ-тың коммерциялық сипаты. (Коммерциализация СМИ. Commersalization of
Mass Media). Газет-журнал басу, бағдарлама дайындау үрдісінің ақпараттық
өндіріске айналуы, аудиторияның қажеттіне сай іскерлік сипаттың, тиімді
қызмет атқарудың менеджменті мен маркетинг стандарттарының қалыптасуы.
Коммерциялық журналистиканы profit seeking деп атайды.
БАҚ ақпаратын қабылдаушылар. (Аудитория СМИ. Audience of Mass Media).
Негізінен объективтік және субъективтік әртүрлі жағдаймен біріккен БАҚ
материалдарын қабылдаушы қауымның жекелеген топтары. Олардың сипаттарын
сана механизмдері анықтайды. Оларды салыстырмалы түрде тұрақты және
ауыспалы деп бөлуге болады.
Газет. (Газета. Newspaper). Күнделікті немесе апталық түрінде тұрақты
шығарылатын, ақпаратты, тың жаңалықтарды, танымдық материалдарды
жариялайтын мерзімді баспасөздің бір түрі, ақпарат құралдарының атасы.
Сөздің түп төркіні ХҮ ғасырда Венецияда таратылған парақшаларды La gazetta
деп манеттің атымен атаған атаудан туған.
Газет дизайны. (Дизайн газеты. Newspaper design). Нақты мақсат пен
қажеттілікке арналған, өзіндік сипаты бар, айырықша кескін-келбет пен
форманы біріктірген және баспасөздің әртүрлі элементтерін газет бетіне
шеберлікпен орналастыру үрдіс әрі өнер.
Журналистика. (Журналистика. Journalism). Француз тілінің journal –
күнделік, jour – күн, латынның diurna – күнделікті деген сөздерінен шыққан.
Журналистика – замана көшінің өзекті ақпаратын жинау, өңдеу, түсіндіру және
оны техникалық құралдардың көмегімен халыққа тұрақты жеткізуді, таратуды
мақсат ететін қоғамдық іс қызмет.
Журналистика тарихы. (История журналистики. History of Journalism).
Журналистика тарихы жалпы тарихпен бірдей әлемдік және белгілі бір ұлттың
тарихындағы журналистиканың ағымдарын, типологиясын, бағытын, тәсілдерін,
әр кезеңдегі үлгілерін, өрлеуі мен құлдырауындағы заңдылықтарын уақыт реті
бойынша зерттейтін ғылым.
Телевизия. (Телевидение. Television). Гректің tele – алыс, шалғай,
латынның viseo – қарау, көру деген сөздерінен пайда болған. Көрермендерге
бағдарламаны бейне, дыбыс, дауыс арқылы жеткізетін техникалық және
бұқаралық ақпараттың құралы.
Радио. (Radio). Латынның radiare – жарық шашу, сәуле тарату деген сөзінен
шыққан. Бағдарламаны дауыс, дыбыспен шексіз кеңістікке тарататын техникалық
құрал. БАҚ-тың бір түрі, журналистиканың ажырамас бөлігі.
2.2 Шетел журналистикасы пәні бойынша 050504 - журналистика мамандығы
студенттеріне арналған дәрістер тезисі
Дәріс №1 . Азия елдерiнiң журналистикасы
Түркия Республикасы бұқаралық ақпарат құралдары
Астанасы – Анкара. Жер көлемi – 814578 шақырым. Халқы – 70284000 адам.
Көршiлерi: Солтүстiк батысында - Болгария, Грекия. Солтүстiк шығысында –
Грузия. Шығысында – Армения, Әзiрбайжан, Иран. Оңтүстiгiнде – Сирия және
Ирак.
Газет-журналдары. Түркия газеттерiнiң ерекшелiгi олардың барлығы
(мемлекеттiк “Resmi gazete“-тен басқа) күнделiктi 40-50 беттiк болып
шығады. Сонымен қатар, түгел дерлiгi – жеке меншiк газеттер болып табылады.
Түркияның ең алғашқы газетi 1831 жылдың 11 қарашасынан бастап "Тақвим
уақаие" деген атпен жарық көредi. Ол 40х27 көлемде, аптасына бiр рет шығып
тұрған. Кейiннен бұл газет "Le Moniter Outoman" деген атпен француз
тiлiнде де шыға бастайды. Бұл басылымдар Франциядағы "Le Moniter Officiel
de la France" басылымына елiктеп шығарылған. "Тақвим уақаиенiң"
("Күнделiктi жаңалықтар") алғашқы саны 8-бет болған. Редакторы – Сейiт
Мехмет әфендi. Газет 1860 жылдан бастап тұтастай ресми басылымға айналады.
Түркияда алғашқы телевидение - "TRT" - 1964 жылы мемлекет тарапынан
ашылды. Елде 34 телеарна күнi-түнi дамылсыз жұмыс iстейдi.
1. “Zaman” – халықаралық газетi 1980 жылдан шыға бастаған. Саясат,
мәдениет, спорт, экономика, отбасы мәселелерiн көтередi. Түркиядан басқа
жетi елде жарық көредi. Еуропа, Америка, Орта Азия елдерiнде тiлшiлерi бар.
Таралымы – 350 мың дана.
2. “Sabah” – "Таң" 1965 жылдан бастап шығады. Түркияның “ATV”, “Kanal
D” сияқты телеарналарымен бiрiгiп жұмыс iстеуде. Шығарушысы - “Dogan” тобы.
Көбiне социалистiк бағыттағы мақалалар жариялайды. Күнделiктi 50-60-бет
болып шығады. Таралымы - 648574 дана.
3. “Turkiye” газетi - “TGRT” телерадио, газет корпорациясының басылымы.
1982 ж. берi дiни мақалаларды басумен айналысады, бiрақ соңғы уақытта
бағытын өзгертiп, саяси-экономикалық жаңалықтарды және қысқа хабарларды
жариялай бастады. Таралымы – 523400 дана.
4. “Hurriyet” - "Бостандық" газетiнiң алғашқы саны 1960 ж. бастап А-2
форматында 50-бет болып күнделiктi шығады. “Star TV” телеарнасымен жұмыс
жасайды. Экономикалық мақалаларды көптеп басады. Таралымы – 590 мың дана.
5. “Yeni Binyil” - "Жаңа мыңжылдық" газетi. Бұл газеттiң атауы жақында
өзгертiлдi. Бұған дейiн “Yeni yuzyil” - "Жаңа ғасыр" деп аталған болатын.
1995 ж. бастап 550284 данамен шығады.
6. “Son Gargi” - "Соңғы шақыру" газетi 1995 ж. бастап шығады. Таралымы
– 84976 дана.
7. “Sport” - "Спорт" газетi аты айтып тұрғандай, тек спорт
жаңалықтарын, спорт әлемiнде болып жатқан оқиғалар жайлы жазады. Негiзi
1995 жылы қаланған. Жоғарыдағы газеттер сияқты Стамбул, Анкара қалаларында
басылып шығады. Таралымы – 73145 дана.
8. “Ekonomik Takvim” - "Экономикалық күнтiзбе" күнделiктi экономика
саласындағы жаңалықтарды басумен айналысады. Таралымы – 50046 дана.
9. “Milliyet” - "Халық" газетi Түркияның “Sabah”, “Hurriyet” сияқты
газеттерiнiң қатарындағы беделдi басылым.
10. “Resmi gazete" – Түркиядағы бiрден-бiр мемлекеттiк газет. Аптасына,
кейде айына бiр рет шығады. Мұнда тек мемлекеттiң заңдары, қаулылары
басылып тұрады.
11.“Turkish Daily News” - "Түркияның күнделiктi жаңалықтары". Елде
болып жатқан оқиғаларды ағылшын тiлiнде баяндап беретiн газет. 1958 жылдан
бастап шығады, құрылтайшысы – Илнур Чевик Бей.
12. “Sizinti” - "Ағыс" журналы 1979 жылдан бастап, айына бiр рет Измир
қаласында шығатын ғылыми-мәдени журнал.
13. “Aksiyon” - "Қозғалыс" апталық журналы, 1992 ж. бастап шығады,
әртүрлi тақырыптағы мақалаларды жариялайды.
14. “Aktuel” - "Көкейкестi" журналы жаңашыл журналдар қатарына жатады.
Бұл да 1990-шы жылы алғаш рет жарық көрген журнал.
14. “Tempo” журналы - негiзi 1991 жылы қаланған апталық журнал.
15. "Nokta" - "Нүктелi" журналы негiзiнде әйелдерге арналған. Сән
тақырыбындағы материалдарды көптеп жариялайды.
16.“Para" - "Ақша" деп аталатын экономикалық журнал 1993 ж. бастап
жарық көредi.
Телерадиосы
1. "Kanal-6" – көңiл сергiтетiн ақпараттық телеарна. Кинофильмдердi де
көптеп көрсетеді. Бүкiл Түркияға таралады.
2. "Kanal-7" – дiни-ақпараттық телеарна.
3. "Kanal-1" – тек Эгей теңiзi жағалауындағы қалалар (Измир, Айдын,
Мармарис) көре алатын ақпараттық, көңiл сергiтушi арна.
4. "Cine-5" – арнасы бүкiл Түркияға тарайтын кабельдiк телеарна.
Телеойындарды, фильмдердi көп көрсетедi.
5. "BRT" - "Bayrak TV" арнасын Кипр аралындағы тұрғындар көруге мүмкiндiк
алған.
6. "NTV" – американдық "CNN" – мен теңеуге келетiн Түркияның ақпарат
арнасы. Сағат үзбей түрiкше, арасында ағылшынша хабарлар таратады.
7. "Geng TV" - "Жастар телеарнасы" – бүкiл Түркияға тарайтын жастарға
арналған музыкалық телеарна.
8. "Maxi TV" – кабельдiк телеарнасы балаларға арналған мультфильм,
кинофильмдердi көптеп көрсетедi.
9. "Super Sport" – спорттық хабарлар жайында ақпарат таратады.
10. "Kral TV" – музыкалық телеарна.
11. "TGRT" - "Түркия газетi, радиосы және теледидары" корпорациясының
телеарнасы. Жаңалықтар мен кино, музыка хабарларын бередi.
12. "TRT" – 1964 жылы негiзi қаланған Түркияның алғашқы теледидары. Басқа
телеарналардан айырмашылығы – бұл мемлекеттiк телеарна.
1. "TRT" – 1927 ж. бастап жұмыс iстейтiн ең ескi түрiк радиосы.
2. "Radio-1" – жаңалықтар, музыкалық хабарлар берумен айналысады.
3. "Shou Radio" – музыкалық хабарлар радиосы.
4. "Radio-5" – Еуропалық музыка тарататын әуетолқын.
5. "Burg FM" – түрiк әндерiн, сондай-ақ, дiни әндердi көптеп таратады.
6. "Radio-25" – дiни радиотолқын.
7. "D Radio" – музыкалық толқын.
8. "Meltem" – бұл дiни хабарларды көп беретiн ТМ толқынындағы радио. Бұл FМ
толқынында дiни хабарларды көп беретiн радио.
Ақпарат агенттiктерi
1. "Anadolu Ajansi" (AA) – 1918-1920 ж. негiзi қаланған ескi ақпарат
агенттiктердiң бiрi. Бас офистерi – Анкара мен Стамбулда орналасқан. Тек
жазба материалдарды таратумен айналысады.
2. "Cihan Haber Ajansi" (CИA) – 1994 ж. бастап жұмыс iстейдi. 1996 ж.
бастап бейне материалдарды тарата бастады. Шет елдерде тiлшiлерi,
Қазақстанда өз өкiлеттiгi бар.
3. "Uluslararasi Basin Ajansi" (ИВА) – 1994 ж. бастап жұмыс iстейдi.
Халықаралық жаңалықтарды таратушы бiрден-бiр агенттiк.
4. " Yurt Haber Ajansi" (УНА) – iшкi хабарларды таратумен айналысатын
ақпараттық агенттiк.
5. "Ihlas Haber Ajansi" (IHA) – "Turkiye" газетi және "TGRT" телеарнасымен
байланыс жасайды. Еуропа елдерiнде тiлшiлерi бар.
6. "Milliyet Haber Ajansi (MILHA) – 1990 ж. бастап жұмыс iстейдi және тек
iшкi хабарларды таратумен айналысады.
Иран Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Жер көлемi – 1648 мың шақырым. Халқының саны – 64 млн. Оның 60 пайызы
қала тұрғындары. Астанасы – Тегеран қаласы.
Газет-журналдары. 1."Iran" газетi 1980 ж. бастап шығып келедi. Оның
ағылшын тiлiнде шығатын "Iran deili" нұсқасы сол тiлде сөйлейтiн елдi
мекендерге тарайды. Таралымы – 15000 дана.
Араб тiлiнде "Iran al-Vafag" газетi 9000 таралыммен араб елдерiне
тарайды. Сонымен қатар, "Иране Варземи" ("Спорттық Иран" 1976 ж.), "Иране
джаван" ("Жас ирандық"), "Заң" сынды, "Әйел" апталық газеттерi бар. Айлық
газеттер "Иране Азин" (Иранның үй шаруашылығы"), "Аш шахид", зағиптарға
арналған "Иране Сафид" ("Ақ Иран") газетi жақын және Орта шығыс елдерiне
таралады. Оның таралымы – 12700 дана.
"Иране Сафид" газетi 1962 ж. бастап шығып келедi. Ол ЮНЕСКО ұйымының
арнайы мадақтауына ие болған беделдi басылым.
"Эттелаат" газетi - 1925 ж. бастап күнделiктi жарық көретiн ең iрi
газеттердiң бiрi. Таралымы – 25000 дана. Парсы тiлiнде шығады.
"Алик" журналы 1981 ж. бастап жарыққа шыға бастады. Бұл журнал
беттерiнен армян халқының мәселелерi және олардың басындағы келiспеушiлiк
жағдайларын бiлуге болады.
"Омиди Иран" журналының негiзi 1964 жылы қаланған. Таралымы – 7250
дана.
Ағылшын тiлiнде шығатын "Техран джоранал" журналы бар. Ол "Эттелаат"
газетiнiң жанынан шығады. 1935 ж. бастап жарық көрiп келедi.
1953 ж. жарық көрiп келе жатқан журнал - "Сепид ва сиях". Бұл журналда
елдегi саяси, әлеуметтiк, ұлттық мәселелер сөз болады.
Ақпарат агенттiктерi. Иранда 1934 ж. бастап ПАРС (PARS) ақпараттық
агенттiгi жұмыс iстейдi. 1981 ж. желтоқсан айында, яғни 47 жылдан кейiн
оның аты ИРНА болып өзгертiлдi. ИРНА агенттiгi 1999 ж. өзiнiң 65 жылдық
мерейтойын атап өттi. Бүгiнгi күнi оның бас директоры – Феридун
Вердинеджад. Мұнда 1100 журналист қызмет етедi. Өз елiнде 46 тiлшiлiк
пунктi және шет елдерде 34 тiлшiлiк пунктi бар. Олардың кейбiреулерiне 5-6
журналист қызмет көрсетуде. Осы тiлшiлiк пунктерi арқылы барлық Иран
провинциясынан және басқа да шет мемлекеттерден қажеттi ақпарат алып
отырады. Соңғы жылдары Москвада, Бакуде, Ашхабадта, Душанбеде, Ереванда,
Ташкентте ИРНА-ның” көптеген пунктерi ашылды. ИРНА агенттiгi 70-ке жуық
елдердiң ақпарат агенттiктерiмен тығыз байланыс орнатқан және олар ағылшын,
араб, парсы тiлдерiнде ақпарат таратады. Бұл агенттiктiң басылымдық
бөлiмдерi бар. Жоғарыда атап кеткен газеттердiң көпшiлiгi осы ИРНА
агенттiгiнде басылады.
ИРНА агенттiгiнде тұңғыш радиохабар 1965 жылы берiлдi. Шетел
тыңдаушыларына арналып орыс, ағылшын, француз, араб, түрiк, күрд, үрду
тiлдерiнде хабар жүргiзiледi. Ол хабар "Бурс" деп аталады.
Телевидение хабарлары тек 1950 жылдың аяғында ғана берiле бастады. Ал,
бүгiнгi күнi Тегеран, Решт, Мешхед, Тебриз, Бендер-Аббас, Шираз қалаларында
телеорталықтар жұмыс iстейдi. Мұнда кейбiр радио және телевидение хабарлары
ағылшын тiлiнде жүргiзiледi.
Ирак Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Ирак Республикасы оңтүстiк батыс аймақта орналасқан араб мемлекетi.
Астанасы – Бағдад қаласы. Халқының саны: 9,75 млн. Ирак мемлекетiнiң
этникалық құрамы – жалпы халықтың 80% арабтардың үлесiнде болса, 18 %
курдтар, ал қалған 2 пайызы парсы, түрiк, армян, түркiмен секiлдi ұлттардың
үлесiнде.
Ирак мемлекетiнiң баспасөз және ақпарат қызметiне тоқталсақ, қазiргi
кезде Иракта шығатын газеттердiң iшiнде "Қыс-Саура", "Қыл-жұмхұрия" ең
алғашқылары болып табылады.
Иракта шығатын газеттер мен журналдар араб, ағылшын, орыс және немiс
тiлдерiнде басылады. Мұның сыртында жергiлiктi баспасөз ұйымдарының
кейбiреулерi курд, түркiмен және парсы тiлдерiнде басылып шығады. Бұларда
әртүрлi сипаттағы, атап айтар болсақ, ғылыми, сауықтыру салаларына қатысты
журналдар мен газеттер бар.
Газет-журналдары
1."Al-Aglam" ("Қалам") – ай сайын шығатын әдеби журнал. 1964 ж. бастап
Бағдад қаласында араб тiлiнде басылып шыға бастады. Таралымы – 20 мың дана.
2."Alif-Bi" ("Әлiп-би") – апта сайын араб тiлiнде шығатын журнал.
Таралымы 20,2 мың дана.
3.Al-Arabi al-Arabia" ("Араб көкжиегi") ай сайын араб тiлiнде шығатын
қоғамдық-саяси және әдеби-көркемдiк журнал. 1975 ж. бастап Бағдат қаласында
басылып шыға бастады. Таралымы – 12 мың дана.
4."Baghdad observer" ("Бағдат бақылаушысы") – ағылшын тiлiнде басылатын
күнделiктi газеттiң тарихы 1967 ж. бастау алады.
5."Al-Wagai al-Iragia" ("Ирак шолушысы") – 1922 жылдан бастау алған
ағылшын тiлiнде басылатын апталық газет. Ағылшын тiлiнде шығатын бөлiгiнiң
таралымы – 1 мың дана, ал араб тiлiнде шығатын бөлiгiнiң таралымы – 12,5
мың дана.
6."Al-Irag Aujordhui" ("Бүгiнгi Ирак") – 1983 ж. бастап шығатын
қоғамдық-саяси газет. Таралымы – 160 мың дана.
7."Al-Riyadi" – 1971 ж. бастап араб тiлiнде шығатын күнделiктi газет.
Таралымы – 30 мың дана.
8."Al-Thagafa al-Jadida" ("Жаңа мәдениет") газетi араб тiлiнде шығады.
Таралымы 30 мың дана болып келетiн күнделiктi газет.
9."Tarik al-Shaab" ("Халық жолы") – 1973 ж. бастап шығады. 1979 ж.
үкiметтiң аталмыш басылымды жабуына байланысты, қазiргi уақытта шет елдерде
басылып, Иракта заңсыз таратылады.
10."Al-funoon al-idaya" (Мәдениет туралы радиохабарлар) журналы –
тоқсан сайын араб тiлiнде шығатын басылым. Радиохабарлар мен телехабарларды
басқару туралы мәлiмет бередi.
Телерадиосы. Ирак дамыған телевизиялық торабы бар мемлекет. Ұлттық
телевизия студиясы 1959 жылдан бастап жұмыс iстейдi, бағдарламалары араб,
ағылшын, курд, парсы тiлдерiнде таратылады.
Телевизиялық студиялар қызметiнiң бақылауымен телевидение департаментi
арқылы ақпарат министрлiгi айналысады.
Радиобағдарламаларын араб, ағылшын, парсы, курд тiлдерiнде таратады.
Радиостансалар қызметi мен телевизия орталықтары сияқты арнаулы радио
департаментi арқылы ақпарат министiрлiгi айналысады.
Ақпарат агенттіктерi. "Iragi News Agensi" – Ұлттық ақпарат агентiгi
1959 ж. бастап Ирак мемлекетiнiң астанасы Бағдад қаласында жұмыс iстей
бастады. Негiзгi мiндетi - 50-ден астам газет пен журналдарға, радио,
телевидение, университеттерге, елшiлiктерге ақпаратты ағылшын, араб
тiлдерiнде таратады.
Агенттiктiң шетелдерде 30 тiлшiлiк пунктерi бар, Париж және Москва
қалаларында орналасқан екi аймақтық бюросы қызмет істейді. Әлемдiк
агенттiктерi Рейтер, ЮПИ, АПФ және Азиялық басқа да елдердiң бiрқатар
агенттiктерiнiң ақпараттарын пайдаланып, хабар алмасып отырады.
Халықаралық ақпараттарды тарату агенттiктерi Федерациясымен, араб
ақпарат агенттiгi Федерациясымен тығыз байланыста, Азия мен Тынық мұхит
елдерiнiң ақпарат агенттiгiне және координациялық Пула комитетiне мүше.
Дәріс №2. Мысыр Араб Республикасының бұқаралық ақпарат құралдары
Мысыр мемлекетiнiң географиялық орналасуы өте қолайлы. Ол Африканың
шығысында орналасып, өзiне Азия бөлiгi – Сипай түбегiн қосып алады. 15 млн.
халқы бар. Астанасы - Каир қаласы араб әлемiнiң жүрегi болып табылады.
Мысыр солтүстiк-шығысында Палестинамен және шекарасы 265 шақырымға созылған
Израильмен, батысында 1115 шақырымға созылған Ливиямен, оңтүстiгiнде 1280
шақырымға созылған Суданмен шекараласады.
Мысырдың жалпы ауданы шамамен 1002000 шаршы шақырымға тең. Мысыр
территориясымен Суэц каналы өтедi. Негiзгi су көзi Нiл өзенi болып
табылады, жаңбыр және жер асты сулары аз мөлшерде пайдаланылады.
Мысыр халқы 1997 ж. 1 қаңтарында 61404000 адамға жеттi. Оның iшiнде ер
адамдар - 31295000, әйелдер – 30108700.
Мемлекеттiк тiл – араб тiлi. Дiнi – ислам, мемлекеттiң негiзгi дiнi.
Мемлекеттiк туы үш түстен тұрады: қызыл, ақ және ортасында алтын бүркiт
орналасқан қара жолақ. Ұлттық валютасы - Мысыр фунты (100 пластрам). Iрi
қалалары – Александрия, Порт-Сайд. Әкiмшiлiк бөлiнуi – 26 губернаторлық
(мухафазат). Оның әрбiреуi марказға, марказ нахинға бөлiнедi. Тұрғылықты
халықтың 98 пайызы – арабтар. Ұлттық мерекесi – Революция күнi (1952 ж.) 23
шiлдеде атап өтiледi.
Газет-журналдары. Мысырда ұлттық баспа ұйымдары мен ұлттық хабарлар
тарату компаниясы, сондай-ақ, Таяу шығыс жаңалықтар агенттiгiнiң ұйымдары
болып табылатын ұлттық газет-журналдар баршылық. "Әл-Ахрам" ("Пирамидалар")
– күнделiктi газетi 30-45-бет болып жарық көредi. Жұма күнi қосымшасымен
бiрге шығады, көлемi – 52-60 бет. Бас редакторы – Ибрагим Нави. Газет 1975
ж. 2 желтоқсанынан бастап шығып келедi.
“Әл-Ахбар” ("Хабарлар") газетi күнделiктi жарық көредi, 16-20 бет,
сенбi күнi "Бүгiнгi жаңалықтар" қосымшасымен шығады. Бас редакторы – Жала
Диуар. Газеттiң негiзiн 1952 ж. ағайынды Мұстафа және Әли Әминдер салған.
“Әл-Гумхурийя” ("Республика") күнделiктi газет. Бұл газет революцияның
алғашқы күндерiнен бастап шыға бастаған газеттердiң бiрi.
“Ахир-саа” ("Соңғы сағат") – 55-60 беттiк апталық журнал. Бас редакторы
– Мұхаммад Әл-Гайан.
“Әл-Мұзаузар” ("Суреттеу") – апталық журнал, көлемi – 60-70 бет. Бас
редакторы – Муккарам Мухаммад Ахмад.
“Әл-Кауамиз” ("Өнер жұлдыздары") – апталық журналы, көлемi – 75-80 бет.
1892 ж. бастап шығады. Бас редакторы – И. Барака.
“Насиф ад-дүния” (Жарты әлем) – әлеуметтiк мәселелерге арналған, 100-
беттiк болып шығатын әйелдер журналы. Бас редакторы – Сана.
“Сабак-әл-каир” ("Қайырлы таң") негiзiн 1956 ж. Фатима Әл-Иусур салған
апталық журнал. Көлемi – 70-75 бет. Бас редакторы – Рауф Гауфык.
“Сихр” ("Сиқыршылық") - балаларға арналған журнал.
Телерадиосы. Мысырда 1995 жылғы мәлiмет бойынша жалпы қуаттылығы 12617
кВт құрайтын 252 станция жұмыс iстейдi. Аймақтық радиобағдарламаларын қосып
есептегенде Мысыр радиосы күнiне 395 сағат хабар таратады. Жердiң жасанды
серiктерiн қолданудың арқасында "Мысыр дауысы" бүкiл құрлыққа тарайды.
Сегiз дербес радио жұмыс iстейдi.
Ақпарат агенттiктерi. Ұлттық ақпарат агенттiктерi ұлттық газеттердi
басып шығарады және де мемлекеттiң меншiгi болып есептеледi. Олардың
жұмыстары Шура кеңесiмен бақылауға алынады. Орталық шығыстың жаңалықтар
агенттiгi – прессаның тәуелсiз институты. Бүгiнгi таңда аталмыш агенттiк
аумақтық агенттiктер арасында елеулi орын алады. 1998 ж. алғаш рет 6-9
наурыз аралығында Қазақстанға Мысыр Араб Республикасының журналистер
делегациясы келiп кеттi. Олардың мақсаты – Қазақстан жайында ақпараттық
материалдар дайындау болатын.
Танзанияның бұқаралық ақпарат құралдары
Бұл мемлекет ертеде екi үкiметтен, яғни Танганьика және Занзибар
елдерiнен құралған. Сол ХIХ ғасырдың соңында Занзибар ағылшындардың қолында
болса, Танганьика немiстердiң колониясы болған. Сол кездегi жағдай қазiргi
Танзаньика мемлекетiнiң қалпына үлкен әсерiн тигiзгендей. Ал ХҮШ ғасырда
Занзибар және басқа да аралдар арабтардың мекенi болған-ды. Көбiне сол
аймақтарды саудагерлер мекен еткен, олар мемлекеттiк суахили тiлiнде
сөйлейдi.
Танзанияның бұқаралық ақпарат құралдарының қолданатын тiлi – ағылшын
тiлi. Жергiлiктi телевидение, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz