Табиғи-аумақтық кешендер: ұғымы, жіктелуі және маңызы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Abai Kazakh National Pedagogical University.

$C:\Users\щшн\Desktop\photo5408963001358332763.jpg$

БОӨЖ4. БӨЖ кеңес беру және қабылдау.

Табиғи - аумақтық кешендер.

Орындаған :Бигелді Бейбарыс

Қабылдаған А. О:Шакирова Нұржанат

Тобы:6B01516 География-Тарих

Табиғи - аумақтық кешен:

Табиғи аумақтық кешен-белгілі бір аумақта орналасқан(аумағы, табиғаты, географиялық даму тарихы, климаттық ерекшелігі) ерекше табиғат кешені деп қарастырамыз. Жалпы айтқанда табиғи аумақтық кешенді географиялық жағдайына байланысты бөліп алып қарайды. Ал белгілі аумақта табиғаттың өзара әрекеттесуін табиғат кешені деп айтамыз. Бұл процестердің барлығы литосференың жоғарғы бөлігі мен атмосфераның төменгі бөлігінде. Биосфера және гидросфераның әрекеттесуінің нәтижесінде географиялық қабықты түзеп жатыр. Ал географ ғалымдар географиялық қабықты ең үлкен табиғи аумақтық кешен деп қарастырады.

Қортынды ой:

Табиғи аумақтық кешен деп өзара әрекеттесіп жатқан табиғат компонеттерінің жиынтығын айтамыз. Кез келген компонеттің өзгеріске ұшырауы басқаларына толықтай әсер етеді.

Табиғи - аумақтық кешеннің жіктелуі мен маңызы:

Табиғи аумақтық кешен негізінен географилық аумағы бойынша жіктеліп қарастырылады. Негізен аумағы жағынан бір-бірінен ерекшеліктер жасайды. Сондықтан біз табиғи аумақтық кешенді географиялық аумағы бойынша ірі төрт топқа бөліп қарастырамыз.

Ғаламдық

Ірі

Аймақтық

Жергілікті

Ғаламдық: Географиялық қабық.

Ірі:

Материктер

Мұхиттар

Аймақтық: Табиғат зоналары

Жергілікті:

Тау жүйесі

Көлдер және т. б

Тақырыпқа толық зерттеу үшін географиялық қабыққа тоқталсам. Географиялық қабық ұғымын ғылымға орыс ғалымы П. И. Броунов 1910ж енгізсе, термин ретінде тек 1932ж А. А. Григорьев қарастырды. Географиялық қабық бүкіл жер планетасын қамтитын табиғат кешені. Бүкіл биосферадағы тіршілікті байланысын, компонеттердің әрекеттесуін қамтиды. Географилық қабықтық негізгі элементтері су, ауа, топырақ болып табылады кейіннен тірі ағзалар климат және өсімдік осылардың барлығының байланыс түзуінен географиялық қабық құралып әлемдік табиғат кешені деген атқа ие болды.

Географиялық қабыққа тән ерекшеліктері:

-нақты шегарасы жоқ әлемдік аумақты қамтиды.

-тірі ағзалар тән.

-биосфера, литосфера, атмосфера қатарлы құрамы күрделі қабаттардың байланысы.

-зат құрамы 3 түрде кездеседі:қатты, сұйық, газ.

Тұтастай бір материк немесе мұхиттың аумағын алып жатқан ірі табиғат кешендері өзара бір материкке немесе мұхитқа тән ерекшеліктеріне байланысты бөлінеді. Айтпасақта бұл табиғат кешені материктер мен мұхиттарды бөліп жіктеп зерттеу жұмыстарын қарастыруда қолайлы. Қандайда бір материктің ішкі сулары, тау жүйесі, климаты сол материктіктегі барлық табиғи ортаның байланысы аталған ірі табиғат кешенінің құрамын толықтырады.

Белгілі бір аймаққа тән зоналар сол аймақтағы климат немесе тағыда басқада факторлармен ерекшеленген. Табиғат зоналары өзіндік климат, топырақ, өсімдік және жануарлар дүниесімен ерекшеленіп жатады. Аталғандай ерекшеліктер табиғат зонасын қалыптастырып белгілі бір аймақты алып жатады. Белгілі неміс географы А. Гумбольдт климат пен өсімдіктер арасында тығыз байланыс бар екенін анықтаған. Сондықтанда аймақтық табиғат кешеніне табиғат зоналарын жатқызамыз.

Белгілі бір жерге тән ерекшеліктер таулар, өзен, көл, жыра, жазық т. б табиғи обьектерді жеркілікті табиғат кешені деп атаймыз. Мысалы еліміздегі Шығыс Еуропа жазығы, Сарыарқа, Алтай немесе Тянь-Шянь аймағы және т. б обьектілерді географиялық физикалық аудандастырып бөлеміз. Осыған орай жергілікті табиғат кешенінің қандай болатынын анықтаймыз.

Антропогендік табиғат кешендері адам баласының қолынан жасалған табиғат кешені деуге келетін обьектілер. Бұлардың қатарын су қоймалары, егістік алқаптары, қалалар, арнайы туристік орындар(шипажайлар) толықтырады. Бұларда өз кезегінде табиғат кешенінің құрамдас бөлігі. Адам баласының табиғатқа қосқан үлесі деп санауға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.