Ұлт мақтанышы-Әлихан Бөкейханов

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Ұлт мақтанышы-Әлихан Бөкейханов
...Бөкейханов-кадеттер партиясының
ірі өкілі.Алашорда өкіметінің төрағасы.
Әлихан-халықтыңарасындағы үлкен
беделді тұлға
Тұрар Рысқұлов
Көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері,ғұлама ғалым,ұлт-азаттық қозғалысының теориялық негізін салушы әрі көсемі,қазақтың тұңғыш саяси партиясын ұйымдастырушы және Алашорда үкіметінің төрағасы-Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейханов 1866-жылы,5-наурызда Семей облысы Қарқаралы уезі Тоқырауын болысы,қазіргі Қарағанды облысының Ақтоғай ауданында дүниеге келген.Ата тегі-Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошыдан тарайтын төре тұқымы.Жасынан зерек,алғыр өскен Әлиханды әкесі тоғыз жасында Қарқаралыға алып барып,жергілікті молданың қолына оқуға береді.Бірақ зерделі бала молданың қолынан оқуды қанағат тұтпай,қаладағы үш сыныпты бастауыш мектепке ауысады.Ол бұдан кейін Қарқаралы қаласының үш жылдық училищесіне түсіп,оны да өте жақсы деген бағамен бітіріп шығады. Кейін Әлихан он алты жасында Омбының техникалық училищесіне қабылданып,төрт жыл бойы үздік оқыған. Үздік оқыған шәкіртіне училище басшылары риза болып, оның оқуын әрі қарай жалғастыруына мүмкіндік жасайды.Сөйтіп,ол жиырма жасында Дала генерал-губернатор кеңсесінің ұсыныс хаты мен қазақ қауымдастығының 200 сом стипендиясын алып,Ресейдің астанасы Санкт-Петербургке барып,Орман шаруашылығы институтына түседі.Дәл сол студенттік шақта сан алуан қозғалыстарға белсенді түрде араласқаннан кейін жандармерияның назарына ілікті, саяси сенімсіздердің қара тізіміне енді.Екі ғасырға жуық Ресей империясының қол астында отырған халқының ауыр тағдыры Әлихан Бөкейхановті қатты толғандыра бастайды.Сонымен ол өз алдына надандықтың шырмауында отырған халқының білімі мен мәдениетін көтеруді мақсат етіп қояды.
Әлихан оқуын бітіріп,Омбыға келісімен қаланың прогресшіл бағыттағы зиялыларымен,жер аударылғандармен тез тіл табысып,тығыз қарым-қатынаста болып,қаланың саяси әлеуметтік қоғамдық жұмысына белсене араласады. Халық бостандығы партиясының қатарына өтіп,өзі қазақ зиялылылары мен саяси белсенділерінің арасында осы партияның шағын тобын ұйымдастырады.Әлиханның саяси көзқарасының пісіп,жетілуіне,кейін белгілі саяси,қоғам,мемлекет қайраткері,әрі қазақ ұлт-азаттық қозғалысының ұйымдастырушысы және көсемі ретінде танылуына,саяси күрескер ретінде шыңдалуына Омбыдағы күндері ерекше ықпал етеді.
Қазақ жерінің отарлануы мен байырғы жер иесі-қазақ халқына сол кездің өзінде тиіп отырған және алда да тигізе беретін аса ауыр зардаптары туралы бірқатар ірі еңбектері Әлихан Бөкейханның алға қойған мұратының жарқын мысалдары бола алады.Әлихан Бөкейхан бұл зерттеулерді Семей түрмесінде сегіз ай отырған кезінде де жазған еді.Ол өзінің алғашқы еңбектерінде-ақ қазақ қоғамының жағымсыз жақтары мен қара халықты қатыгездікпен қанап жүрген надан молда,болыс пен старшынды,тойымсыз байдың сойылын соғып екіжүзді ақындар мен оқыған қазақтарды аяусыз сынға алған еді.Әлихан Бөкейханов қазақ хандары мен сұлтандарының,ру көсемдері мен билерінің Ресей империясы өкілдерімен жазысқан хаттарын зерттей келе ел ауызындағы аңыз-әңгімелерді жинақтады.Осы ізденістерінің арқасында бірнеше келелі тұжырымдар жасап,ой қорытты.Қазақтың бірлігі мен тәуелсіздігін сақтай алмауының себебін, ел ішіндегі ауызбірліктің жоқтығынан көрді.
...Қазақтар Шыңғыс хан мен Темірланның ордасының ұрпақтары,демек Америкада үндістер қалай жойылса,олардың да басына сондай сойқанды орнату керек-деп Әлихан Бөкейханов аяр идеологияға бас имейтін тұлғаларға қарсы күресті.Қазақ елінің рухын тәуелсіз ұлт дәрежесіне жеткізу жолына бүкіл арман-мұратын,қайратын,талантын тағдыр талайына салған тұлғалар сол астан-кестен заманда өмір сүруімен де Бостандық рухының қасиетті бейнелеріне айналды.Олар ұлттың тәрбиеші зиялылары ретінде танылып,исі алашқа мойындалды.Ұлттық биліктен айырылып, өз қолынан өзінің ырқы кеткен соң да (Абай) қазақтың қамын жеп,елінің мұң-мұқтажын жоқтай білді.Азаматтық Мойынсынбауды,Рухани Тәуелсіздікті,Ұлт Азаттығын мұрат тұтты.Соның нәтижесінде,екі жылға жуық өмір сүрген Алаш партиясы мен Алашорда үкіметі құрылды.Сөйтіп,қазақ қауымының дербес ел ретінде өмір сүру құқығы бар екенін негіздеп берді. Ал бұл ұлы қозғалыстың қозғаушы күші-ар-ождан намысы,иман күші еді.Тұңғыш жалпықазақ съезін шақыру туралы шешім 1917 жылғы сәуір айында өткен Торғай облыстық қазақ съезінде қабылданып,съезд оны даярлауды Ә.Бөкейханов пен А.байтұрсынов бастаған бір топ қазақ зиялыларынан құрылған айрықша бюроға тапсырды. Сөйтіп Алаш партиясы тарих сахнасына шықты. XIII-XV ғасырлар арасында атой атқа айналған: Ұраным-алаш,керегеміз-ағаш!,дег ендегі Алаш ұранын мемлекеттің аты ретінде таңдап алды.Алаштың ұлттықт идеясы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.