Дөңгелек ауыздылардың құрылым ерекшеліктері, систематикасы және маңызы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

19. Дөңгелекауыздылардың құрылым ерекшеліктерін, систематикасын және маңызын сипаттаңыз :

Жауабы:

Патшалық үсті: Эукариотты

Патшалық: Жануар

Тип: Хордалылар(Chordata)

Тип тармағы: Бассүйектілер(Vertebrata, seu Craniota)

Бөлім: Жақсыздар(Aqnatha)

Класс: Дөңгелек ауыздылар(Cyclostomata)

Класс тармағы:

минога (Petromyzones),
миксина (Myxini) .

Дөңгелек ауыздылар қазіргі кездегі жақсыздар бөлімінің және омыртқалы жануарлардың ең ескі класы болып табылады. Бұл класс өкілдерінің дене тұрқысы жыланбалық секілді ұзарған және дене бөліктері бас, тұлға, құйрық бөлімдеріне айқын жіктелген болып келеді. Тағы бір айта кететін жайт, оларда жұп жүзбе қанаты болмайды, ал терілері жалаңаш шырышты. Тақ жүзбе қанатынан құйрығындағысы процеркальды, ал арқа жүзбе қанаттары миногаларда 1-2 болып, сиксиналарда тіптеп жетілмеген. Есесіне, миксиналарда жұп қозғалмалы мұртшалары болады. Дөңгелек ауыздылардың ауыздары сорғыш болып келетін ауызалды воронкаларының түбінде орналасады және оларда жақ болмайды. Тірек қаңқасы өмір бойына сақталатын хорда.

Тері жамылғысына келсек, оларда ол жұмсақ және 2 қабаттан тұрады. Ол қабаттар эпидермис және дерма қабаттары деп аталады. Эпидермис тері жабынында көп клеткалар колба тәрізді немесе шар тәрізді бездер болып орналасқан, олар денені жауып жататын шырыш бөледі де, сол арқылы қорғаныш қызметін атқарады.

Бұлшықет жүйесі оларда басхордалылар класына жататын ланцетниктердегі сияқты миомерлер мен миосепталардан құралады. Қаңқысына тоқталсақ, оларда қаңқа екіге бөлінеді. Біріншісі бассүйектің қаңқасы- краниалды, ал тірек қаңқасы- посткраниалды.

Краниалды қаңқа бөлімі, яғни бассүйек нейрокраниумы немесе ми сауыты және спланхнокраниум немесе ми сауытының висцералды бөлімі дейтін бөліктерег бөлінген. Дөңгелек ауыздыларда нейрокраниум мидың тек астынан және екі бүйірінен жауып жатса, мидың үстіңгі бөлігін дәнекер ұлпалы жарғақша ғана жауып тұрады. Спланхнокраниумға келсек ол ауызалды воронка, желбезекті торлар және жүрек маңайындаңы шеміршектерден құралған болып келеді.
Посткраниалды қаңқа бөлімі, яғни тірек қаңқа бөлімінің алғашқы омыртқа белгісін байқалатын жерін хорда атқаратын болса, жүзуге қатысатын арқа және құйрық жүзбеқанаттарындағы тірек қызметін шеміршекті талшықтар атқарады. Дөңгелек ауыздылардың қаңқасы толығымен шеміршекті болып келеді және оларда сүйекте кездесетін элементтер мүлде болмайды.

Дөңгелек ауыздылардың асқорыту жүйесі ауызалды воронкадан басталады да, оның маныңда, яғни шеттерінде тері қатпарлар кездеседі, осы тері қатпарлар сорып алып жабысуына көмек береді, оның түбінде ауыз тесігі және ар жағында тілі орналасады. Ал миногалардың тілтіс деп атау себебі, олардың тілдерінде систематикалық белгі болып табылатын бір-екі мүйізді тістер немесе тақтайшалардың орналасуында. Ауыз тесігі жұтқыншақпен жалғас тауып, ол ары қарай екі бөлімге бөлінеді, біріншісі ішекке жалғасатын өңішке бөлінсе, екіншісі бітеу болатын тыныс алу түтігіне бөлінеді. Бірінші бөлінген өңеш ішекке жалғасса, ішек жіктелместен аналь тесігіне барып ашылады. Ал ішектің ішінде қоректік заттардың сіңіруін жүзеге асыратын және тамақтың көлемін көбейтетін спиралды клапан орналасады.

Дөңгелек ауыздылардың тыныс алу және газ алмасу процестері желбезектері арқылы жүзеге асады. Ал желбезектері желбезек қапшықтарында орналасқан, әрі сол себептен де дөңгелек ауыздыларды кейбір кездері қапшық желбезектілер деп атайды деседі. Жаңағы қапшық миногаларды жетеу болып сыртқа жеке жекеден ашылса, сиксиналарда бестен он алты жұпқа дейін барып бір тесіктен ашылады. Дөңгелек ауыздылардың эмбрион кезінде желбезек саңылаулары қалыптасады да, ол оны жұтқыншақ қуысы арқылы сыртқы ортамен байланыстырады.

Дөңгелек ауыздылардың қан айналу жүйесіне келсек, олар ланцетниктерге ұқсас, алайда осыларды екі камералы болып келеді, яғни бір құлақшадан және бір қарыншасадан тұрады және венозды жүрегі болады. Артериальлы жүйесі құрсақ аортасынан бастау алады, одан кейін ол желбезекке қарай сегіз алып келуші артерияларға тарамдалады, сосын қан сол жерде оттеке қанығып, әрі қарай сегіз алып кетуші артериялармен жалғас табады да, тақ аортасына бірігеді. Арқа аортасының алдыңғы бөлімі дененің бас бөлімінде қан апаратын ұйқы артериясымен жалғасса, артқы бөлімі құйрық пен басқа ішкі мүшелерді қанмен қамтамасыз етеді. Кейін содан венозды жүйе басталады, құйрық бөліміндегі ыена құйрық ыенасына жиналып, екіге бөлініп қос артқы кординал веналарды түзесе, бас бөліміндегі веналар қос алдыңғы кординал веналарды түзейді, сөйтіп барып екеіу де вена синусына барып құйылады. Бұл жерде басты айта кететін нәрсе Кьюве өзегінің жоқ болуы, яғни вена қаны бірден вена синусына өтіп кетеді. Ал тік бұлшықеттеріндегі өан болса тақ яремді вена арқылы вена синусына барып құйылады. Тек ол ғана емес ішкі мүшелерден де келетін вена ішек асты венасымен жалғас тауып, одан бауырға өтіп бауыр қақпа жүйесін құрайды, одан қысқалау бауыр венасы ғана шығып қан вена синусына келіп құйылады. Вена синусына келіп құйылған қан әрі қарай құлақшаға, одан әрі қарыншағы, сосын ғана барып қайтадан құрсақ аортасына өтеді. Осылайша дөңгелек ауыздылардың бір қан айналу шеңбері жүзеге асып отыра береді.

Дөңгелек ауыздыларда жүйке жүйесі ми мен жұлынға жіктелген қарапайым. Ми бөлімдері беске бөлінеді және бір қатарда орналасады, олар шағындау келген болып келеді де, бас бөлімін он жұп жүйкеге тарамдатады. Ми бөлімдері алдыңғы, аралық, ортаңғы, мишық және соңғысы сопақша мидан тұрады. Сезім мүшелері туралы айтатын болсақ, оларда иіс сезу, бүйір сызығы, көру мүшесі бар

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.