ГЕНДЕРЛІК СТЕРЕОТИПТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ӘСЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ГЕНДЕРЛІК СТЕРЕОТИПТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ӘСЕРІ

Адилгерей Аружан Алмазкызы
aa_aru@mail.ru
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе Өңірлік Университетінің экономика және құқық факультетінің студенті
Ғылыми жетекші - Жакупова Бакытгуль
Ақтөбе, Қазақстан

Аннотация: Мақалада басқарудағы гендерлік сипаттамалар қарастырылады. Ұйымдағы қазіргі заманғы ерлер мен әйелдер арасындағы құрастырылған стереотиптер жүйесіндегі қарым-қатынастардың гендерлік топтарға салыстырмалы талдау жасалды. Гендерлік стереотиптер топтарына жалпыланған және ұсынылған топтардың әрқайсысына тән белгілер ашылады.
Кілт сөздер: гендер, гендерлік құзыреттілік, гендерлік модель, гендерлік дайындық, гендерлік асимметрия.

Қоғамда жаңа технологиялардың пайда болуы және ғылымның дамуы XXI ғасыр ауласында кеңінен көрінеді. Бірақ сыртқы прогреске қарамастан, адамдардың басында әлі де стереотиптер атты көптеген тарақандар бар. Әсіресе, қоғамдық коммуникация процесінде қалыптасатын және әлеуметтену процесінде индивидпен берілетін әлеуметтік стереотиптердің бір түрі болып табылатын гендерлік стереотиптерді атап өткен жөн. Басқаша айтсақ мұны қоғамның өзі арасында мойындайды. Олар сондай-ақ гендерлік стратфикацияны көлденең ретінде емес (гендерлік теңдік негізінде) тік (ер адам әлеуметтік сатыда жоғары, әйел - төмен) ретінде қарайды.
Гендерлік стереотиптер - бұл әйелдер мен ерлердің қоғамдағы рөлі мен орнына, олардың мінез-құлқының нормаларына, себептері мен қажеттіліктеріне қатысты жалпы қабылданған көзқарастарына, ойлар мен пайымдаулар жиынтығына, олар гендерлік қатынастар саласындағы өзгерістер мен істердің жай-күйіне кедергі болады. Қоғамдық санада гендерлік стереотиптер Т.Говорунның зерттеулерінде еркек және әйел ұғымдарына жауап беретін мінез-құлық үлгілері мен мінез-құлық белгілері туралы стандартталған түсінік ретінде жұмыс істейді. Гендерлік стереотиптер әлеуметтік стереотиптердің әртүрлілігі ретінде, детерминирленген мәдениет ретінде, жеңілдетілген, тұрақты, эмоцианалды боялған мінез-құлық бейнелерінде, ерлер мен әйелдердің мінез-құлқының белгілері ретінде және көбінесе адамның гендерлік-рөлдік репертуарының қалыптасуына, әлеуметтік құрылымдағы мінез-құлыққа да әсер етеді. Зерттеушілер қазірге гендерлік стереотиптердің мынадай топтарын анықтады: маскулинділік және феминділік стереотиптері, жеке тұлғалық, әлеуметтік рөлі, келбеті, жынысы, жасы, этносы және т.б.
Ұсынылған топтардың маскулинділік және феминділік топтарына тоқталып ерекшеліктерін қарастырайық.
1. Маскулинділік және феминділік стереотиптері ерлер мен әйелдерге тән соматикалық, психикалық, мінез-құлық қасиеттері туралы нормативтік түсінік болып табылады.
Қазіргі стереотиптерде ерлер құзыретті, доминантты, агрессивті, өзін-өзі білетін, логикалық ойлауға бейім және өз сезімдерін басқаруға қабілетті. Әйелдер пассивті, тәуелді, эмоцияналды, қамқор және нәзік.
И.Клецинаның зерттеулері көрсеткендей, маскулиндіктің стереотиптік көрінісінде белсенді-шығармашылық сипаттамалары белсенділік, өзіне сенімділік, агрессивтілік, логикалық ойлау, көшбасшылыққа ұмтылу қабілеттері тұлғаның белгілері болып табылады.
Феминизмге қарама-қарсы пассивті-өрлеуші бастау (тәуелділік, қамқорлық, мазасыздық, өзін-өзі төмен бағалау, эмоцияналдылық) ретінде сипатталады. Маскулинділік сипаттамалар әдетте феминге қарсы.
2. Ерлер мен әйелдердің кәсіби қызметіндегі стереотиптері.
Әйелдер үшін дәстүрлі қызмет көрсету, орындаушылық қызмет болып саналады; ерлер үшін басқарушылық, шығармашылық, ұйымдастырушылық және лидерлік қызмет тән деп көпшілігі ойлайды.
Дәл осы стереотиптер тобы соңғы уақытта әйелдердің кәсіби кеңістікке біртіндеп құйылуы, олардың басшылық лауазымдардың көп санын игеруі, бұл бүгінгі күні ерлер мен әйелдердің санын осы саладағы жыныстың белгісі бойынша қайта бөлуге айналды.
Біздің елімізде басқарушылық лауазымда нәзік жандылардың үлесі 40%-ға тең (2019 жыл), және де мемлекеттік қызметте әйелдер көп. Шенеуніктердің 55%-і нәзік жандылардан тұрады.
М.Киммелдің айтуынша, мемлекет пен үлкен корпорацияларды басқару деңгейінде гомоәлеуметтік әлем бар, онда нәзік жандыларға өте қиын болып келеді. Әйелдерді басқару және неғұрлым жауапты лауазымдарға жылжыту жасанды жасалған кедергілерді, әлеуметтік қондырғылар мен нормативтерді шектейді, оларға қатысты шыны төбе табысқа жетпейтін кедергі термині қолданылады. Бұл термин алғаш рет өткен ғасырдың 80-ші жылдарында американдық менеджментте қолданылған. Гендерлік маркер - Линн Мартин білікті қызметкерлерге және бірінші кезекте әйелдерге қызмет бойынша қозғалуға мүмкіндік бермейтін стереотиптерге негізделген жасанды жасалған кедергілерді белгілеу үшін ұсынды және де ол әр түрлі ұйымдарда басшылық қызметтерді атқаруда көрінді.
Әйелдерге басшылық лауазымдарға көрінбейтін жолды және формальды түрде белгіленбеген кедергіні шыны төбені бұғаттаймыз дегенді жиі естиміз. Шыны төбе ұғымы дискриминацияның ерекше түрі - көрінбейтін және мөлдір, бірақ адам бұл кедергіні еңсере алмайды. Әйелдерге қызметтік баспалдақтармен қозғалуға кедергі жасайтын бұғат іс жүзінде байқалмайды, ол шыны сияқты. Дегенмен, ол төбеге қызмет иерархиясы бойынша жоғары жылжуға кедергі ретінде қараймыз. Шыны төбеге американдық теорияға сәйкес, әйелдер лауазымы контекстінде де, еңбек ақы деңгейінде де болған. [1] Ерлер бірдей кәсіпқойлық деңгейіне ие бола отырып, әйелдер әдетте орындаушылар деңгейінде немесе ең жақсы жағдайда - басшылардың орынбасары ретінде болады, бұл оларды мансаптық өсуде тежейді. Мұндай тосқауылдар дәстүрлі гендерлік стереотиптермен, әйелдердің қоғамдық өмірдегі рөлінің екінші дәрежеде болуы туралы пайымдаулармен, олардың қабілеттерінің шектеулерімен, оның ішінде басшылық жұмысында да алдын ала анықталған. Әйелдердің басқарушылық лауазымдарға қол жетімділігінің тең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.