Мемлекеттік және қызметтік құпияларды құрайтын мәліметтерді ішкі істер органдарында қорғау түсінігі, жіктелуі және ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

Баяндама

Тақырыбы: Мемлекеттік және қызметтік құпияларды құрайтын мәліметтерді ішкі істер органдарында қорғау түсінігі, жіктелуі және ерекшеліктері

Орындаған: Лесхан Ж.

Тобы: ИП-19-6к1

Қабылдаған: Ордаева А.

Шымкент 2022 ж

Қазақстанның мемлекеттік құпияларды қорғау жөніндегі өкілетті мемлекеттік органына ерекше назар аудару қажет. ҚР 1999 жылғы 13 мамырдағы заңын қабылдағаннан кейін Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен Үкімет құрамына кірмейтін арнайы орган - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік құпияларын қорғау жөніндегі агенттік құрылған. Алайда ары қарай республиканың мемлекеттік басқару жүйесін жетілдіру үрдісінде бұл орган Қазақстан Республикасының Премьер-Министрінің кеңсесіне қосу арқылы қайта құрылған, бұл басқару үрдісін орталықтандырылмауына жол бермеуге, мемлекеттік аппараттың санын қысқарту және шағын кәсіби Үкімет құруға бағытталған мемлекеттік саясатпен байланысты болуы мүмкін. Заманауи қуатты мемлекеттің ерекше белгісі - алдыңғы қатарлы ғылым мен техниканың болуы. Қуатты мемлекеттегі ғылым мен техниканың өзі - құпиялаудың маңызды нысаны.

Мемлекеттік құпия - заңдармен және мемлекеттің әскери, сыртқы саясат, экономикалық, барлау, қарсы барлау және жедел іздестіру қызметі саласындағы басқа да нормативтік құқықтық актілерде белгіленген, бұзылуы қауіпсіздікке қатер төндіретін мәліметтердің құпиялылығы.

Қызметтік құпия - құпия ақпараттың бір түрі, ал қызметтік құпияға құқық дербес құқық объектісі болып табылады.

Ақпараттық қауіпсіздік қылмыспен табысты күресу шарттарының бірі болып табылады және арнайы шаралар кешенімен қамтамасыз етіледі. Олардың құрамдас бөлігі мемлекеттік және қызметтік құпияларды қорғайтын қылмыстық заңнама болып табылады, олардың операторлары (иеленушілері) сонымен қатар ішкі істер органдары болып табылады. Ішкі істер органдарының мемлекеттік және қызметтік құпияларына нұқсан келтіретін қылмыстар: а) қол сұғу объектісіне (конституциялық құрылыс пен мемлекеттің қауіпсіздігіне қарсы, сот төрелігіне қарсы қылмыстар және билік тәртібіне қарсы қылмыстар) қарай саралануға тиіс. ) ; б) қол сұғушылықтың субъектісі (мемлекеттік құпияға нұқсан келтіретін қылмыстар және ішкі істер департаментінің қызметтік құпиясына нұқсан келтіретін қылмыстар) ; в) қылмысты жасау тәсілі («ашу» және «бұзушылық») .

Ішкі істер органдарының мемлекеттік және қызметтік құпияларына нұқсан келтіретін қылмыстарды саралау ерекшеліктеріне: а) қол сұғушылықтың субъектісіне, б) объективтік жағын орындау тәсіліне, в) қылмыстың субъективтік жағына байланысты оның ішінде ниеттің бағыты мен мақсаты, г) шетел субъектісімен байланысының болуы немесе болмауы.

Құпия ақпаратты, оның ішінде мемлекеттік және қызметтік құпияларды қылмыстық-құқықтық қорғау саласындағы одан әрі ғылыми зерттеулердің перспективалық бағыттары ретінде нысанасы ақпарат болып табылатын қылмыстарды «ашушы» және «жария етуші» деп біркелкі саралау мүмкіндігін атап өткен жөн. Конфиденциалдылықты бұзу», бұл дизайнда олардың «ашу» және «бұзушы» түріндегі диспозициялары құпия ақпаратқа қасақана әрекеттер мен абайсызда қол сұғуды барынша тиімді ажыратуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, құқық бұзушылықтың нысанасы болып табылатын құпияны анықтауда сапалық тәсілді қолдану іс-әрекетте нақты қылмыс белгілерінің бар немесе жоқтығын тиімдірек анықтауға мүмкіндік береді. Атап айтқанда, егер ақпарат, егер ол мемлекеттің жедел-іздестіру қызметі саласындағы қызмет саласына жататын болса да, бірақ құндылығын жоғалтуына байланысты мемлекеттің қауіпсіздігіне немесе заңмен қорғалатын өзге де қауіп төндірмейтін болса, мүдделер, оның нақты ашылуы қылмыс белгілерін қамтымауы керек. Құпияны түсінуге сапалы көзқарас оны қылмыстық қолсұғушылықтың субъектісі ретінде дәл анықтайды.

Кез келген мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігіне қатысты сұрақтар оның ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен қорғау контексінде, сонымен қатар тұлға, қоғам мен мемлекет мүдделерінің жиынтығын анықтайтын ақпараттық саладағы ұлттық мүдделер арқылы қарастырылады. Ақпарат қоғамның өмір сүру әдісі ретінде, мемлекет істерін басқарудағы және билік органдары мен қоғамдық ұйымдардың қызметін бақылаудағы азаматтардың нақты қатысу мүмкіндіктерін қамтамасыз етудегі қоғамдық маңызды қол жеткізу мүмкіндігі болып табылады. Бір жағынан, ақпарат - адамдардың қатынас объектісі, басқа жағынан, бұл - басқару мен шешім қабылдау ресурсы. Сондықтан мемлекет өзінің қауіпсіздігіне нақты қауіп ретінде қорғалатын ақпараттың таралуының ықтимал мүмкіндігін қарастырады.

Қазіргі жағдайда халықаралық ынтымақтастықты кеңейту үшін мемлекеттің өз қоғамы мен басқа да мемлекеттер алдында ашық болуы тиіс, сондықтан мемлекеттік құпияларға жататын мәліметтердің санын азайту сұрақтары өзекті болып отыр. Кез келген мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігіне қатысты сұрақтар оның ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен қорғау контексінде, сонымен қатар тұлға, қоғам мен мемлекет мүдделерінің жиынтығын анықтайтын ақпараттық саладағы ұлттық мүдделер арқылы қарастырылады. Ақпарат қоғамның өмір сүру әдісі ретінде, мемлекет істерін басқарудағы және билік органдары мен қоғамдық ұйымдардың қызметін бақылаудағы азаматтардың нақты қатысу мүмкіндіктерін қамтамасыз етудегі қоғамдық маңызды қол жеткізу мүмкіндігі болып табылады. Бір жағынан, ақпарат - адамдардың қатынас объектісі, басқа жағынан, бұл - басқару мен шешім қабылдау ресурсы. Сондықтан мемлекет өзінің қауіпсіздігіне нақты қауіп ретінде қорғалатын ақпараттың таралуының ықтимал мүмкіндігін қарастырады. Қазіргі жағдайда халықаралық ынтымақтастықты кеңейту үшін мемлекеттің өз қоғамы мен басқа да мемлекеттер алдында ашық болуы тиіс, сондықтан мемлекеттік құпияларға жататын мәліметтердің санын азайту сұрақтары өзекті болып отыр. 1993 жылы 7 мамырда қабылданған «Мемлекеттік құпияларды қорғау туралы» Өзбекстан Республикасы Заңының 1 және 3-баптарына сәйкес, Өзбекстан Республикасының мемлекеттік құпиялары аса маңызды, өте құпия және құпия әскери, саяси, экономикалық, ғылыми-техникалық және басқа да мемлекетпен қорғалатын және арнайы тізіммен шектелетін мәліметтер болып табылады. Өзбекстан Республикасында мемлекеттік құпиялар мемлекеттік, әскери және қызметтік құпиялар болып бөлінеді. Мемлекеттік құпияны құрайтын мәліметтің санатына, сипаты мен шаралар көлеміне қарай құпиялылық мәліметтердің үш деңгейі белгіленген: аса маңызды, өте құпия және құпия. Құпия мәліметтердің деңгейіне сәйкес: мемлекеттік құпияны тасымалдаушылар үшін «Аса маңызды», «Өте құпия»; қызметтік құпия тасымалдаушылары үшін «Құпия» грифтері белгіленген.

1994 жылы 14 сәуірде қабылданған «Қырғыз Республикасының мемлекеттік құпияларын қорғаутуралы»Заңының1-бабында«мемлекеттік құпиялар деп Қырғыз Республикасының қорғаныс қабілеттігі, қауіпсіздігі, экономикалық және саяси мүдделеріне қатысты, Қырғыз Республикасының Конституциясы негізінде және оны орындау үшін дайындалған мемлекетпен бақыланатын және арнайы тізім және ережелермен шектелетін, кез келген тасымал түрімен сақталатын және ауыстырылатын ақпарат» түсіндіріледі. Осы Заңның 5бабында Қырғыз Республикасының мемлекеттік құпиялары үш санатқа бөлінеді деп көрсетілген: мемлекеттік, әскери, қызметтік.

Соңғы екі анықтамаларда мемлекеттік құпиялар ретінде «әскери құпияның» орын алатыны анық. ТМД-ның басқа елдері әскери құпияны құпиялық ақпараттардың жекеленген санаты ретінде ерекшелеуден бас тартқан. Алайда әскери мәліметтерді толығымен «ұмытылған» деп санауға болмайды. Мысалы, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 386-бабы бойынша әскери қызметкер әскери сипаттағы құпия мәлiметтердi жария ету немесе әскери сипаттағы құпия мәлiметтерi бар құжаттарды жоғалтқаны үшін жауапкершілікке тартылады. Мұндай көзқарас орынды, өйткені ол жекеленген тұлғалардың қызметтік қызметімен мәртебесінің ерекшелігін ескере отырып, құқыққа қайшы әрекетті заңды дұрыс бағалауға мүмкіндік береді. ТМД елдерінің көпшілігі аталған құбылысты белгілеу үшін «мемлекеттік құпия» ұғымын таңдаған. 1993 жылы 21 шілдеде қабылданған

«Мемлекеттік құпия туралы» Ресей Федерациясы Заңының 2-бабында, мемлекеттік құпия таратылуы Ресей Федерациясының қауіпсіздігіне нұқсан келтіруі мүмкін, әскери, сыртқы саяси, экономикалық, барлау, қарсы барлау мен жедел іздестіру қызметі саласындағы мемлекетпен қорғалатын мәліметтер ретінде анықталған. Осыған ұқсас анықтаманы 1996жылы 15 қарашада қабылданған Әзірбайжан Республикасының «Мемлекеттік құпия туралы» Заңының 1-бабында көруге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.