Тауар қозғалысы процестерін ұйымдастырудың теориялық аспектілер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

1 Тауар қозғалысы процестерін ұйымдастырудың теориялық аспектілері

1.1 Тауар қозғалысы түсінігі мен мәні

Сатушы нарығының тұтынушы нарығына ауысуы бөлшек сауда дамуының жоғары өсуі мен бәсекелестіктің артуына әкелді. Ол болса, өз кезегінде, тауарларды өндірушілерден соңғы тұтынушыға тиімді жылжытудың жаңа тәсілдерінің пайда болуына итермеледі.
Логистиканың 7 ережесі бар ⏤ бұл қажетті өнімді, қажетті сапада, қажетті уақытта, қажетті жерде, қажетті мөлшерде, белглі бір тұтынушыға ең аз шығынмен жеткізу. Егер бұл ережелердің кем дегенде біреуі орындалмаса, бұл ұйымдағы логистика қызметі жақсы жолға қойылмаған дегенді білдіреді. Ережелердің толыққанды орындалуын тауар қозғалысы процестерін дұрыс ұйымдастыру қамтамасыз ете алады.
Тауар қозғалысы-тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында және өзі үшін пайда табу мақсатында материалдар мен дайын бұйымдардың шыққан жерінен пайдалану орындарына физикалық ауысуын жоспарлау, жүзеге асыру және бақылау жөніндегі қызмет.
Тауар қозғалысы-тауарларды экономикалық және географиялық кеңістікте өткізу: тауарға меншік құқығын бір иеленушіден екінші иеленушіге беру және тауарды оны жасау орнынан немесе сақтау орнынан соңғы тұтыну орнына тасымалдау.
Тауар қозғалысы деп тауарларды өткізу және оларды өндірістен тұтынушыға өткізу жөніндегі қызмет түсініледі. Тауар қозғалысын басқарудың мақсаты оларды белгіленген мерзімде ең аз шығынмен қажетті жерге жеткізуді қамтамасыз ету, арна ішіндегі субъектілердің өзара қарым-қатынас схемасын, жеткізушілер мен тұтынушылар арасындағы байланыс сипатын анықтау болып табылады.
Тауар қозғалысын тек тауарларды өндіріс орындарынан тұтыну орындарына физикалық ауыстыруды ғана емес, сонымен қатар оларды сақтау, сұрыптау және сауда кәсіпорындарында сатуға дайындаумен байланысты операцияларды да қамтиды.
Кәсіпорындарда ұтымды ұйымдастырылған тауарларды жеткізудің арқасында тауарлар ассортиментінің толықтығы мен тұрақтылығы, қорлардың қажетті деңгейі, халықтың сұранысын қанағаттандыру, сондай-ақ сауда ұйымдары жұмысының жоғары қаржылық-экономикалық нәтижелері қамтамасыз етіледі.
Тауар қозғалысының негізгі төрт функциясы бар, олар: тапсырысты өңдеу, қоймалау, тауар қорын қолдау мен тасымалдау.
Мұндағы тапсырысты өңдеуге тоқталатын болсақ, тауар қозғалысы процесі тұтынушыдан тапсырыс келіп түскеннен басталады. Алынған тапсырыс тез және дәл орындалуы керек. Тапсырысты өңдеу жүйесі шот-фактураларды жасайды, содан кейін тапсырыстағы ақпарат тапсырысты орындауға міндетті адамдарға беріледі. Тиісті қоймаларға тапсырыс берілген тауарларды жинау және тиеу тапсырмасы беріледі. Ағымдағы уақытта қоймада жоқ тапсырыс берілген тауарлар қарызға жазылады. Тиеп-жөнелтілетін өнімдер жөнелтпе және төлем құжаттарымен бірге жүреді. Бұл құжаттардың көшірмелері кәсіпорынның әртүрлі бөлімдеріне беріледі. Тапсырысты өңдеудің барлық кезеңдерін тиімді орындау өндіруші компанияның өзіне де, оның клиенттеріне де оңтайлы болады.
Қоймалау функциясына келетін болсақ: Әр компания өз тауарларын сату басталғанға дейін қоймада сақтауы керек. Тапсырыстардың жылдам орындалуын қамтамасыз ету үшін компанияда тауарлардың жеткілікті қоры болуы керек. Тауарларды сақтау функциясы өндіріс пен тұтыну циклдері сирек сәйкес келетіндіктен қажет. Мысалы, көгал шапқыш өндірушілері жыл бойы өнім шығарады және оны көктемгі-жазғы маусымда сату үшін қоймаларына жинайды. Тауарларды қоймада сақтау тапсырыс берілген тауарлардың уақыты мен санына сәйкес келмеуді жоюға арналған. Компания оған қанша қойма қажет, бұл қоймалар қандай болуы керек және олар қайда болуы керек екендігі туралы шешім қабылдауы керек. Компанияның қоймалары неғұрлым көп болса, соғұрлым оның тауарлары тұтынушыларға тезірек жеткізілуі мүмкін. Алайда, әр түрлі жерлерде орналасқан сақтау орындарының саны өскен сайын сақтау шығындары да артады. Сондықтан тұтынушыларға қызмет көрсету деңгейін тауарларды бөлу шығындарымен байланыстыру қажет.
Тауарлық-материалдық қорлардың деңгейі де тұтынушының қанағаттанушылығына әсер етеді. Негізгі проблема -- тауарлық қордың оңтайлы мөлшерін сақтау және ұстап тұру -- тым көп емес және тым аз да емес. Тауарлардың тым көп болуы оны сақтауға, сондай-ақ тауарлардың ескіруіне қарасты үлкен шығындар әкеледі. Тауарлық-материалдық қорлардың тым аз болуы қоймадағы тауарлардың жетіспеуіне, қымбат жедел жүк жеткізіліміне немесе тауарларды өндіруге, тұтынушының қанағаттанбауын немесе ең шекті межесі - сатылымның жоғалуына әкелуі мүмкін, өйткені тұтынушы бұл жағдайда бәсекелестің тауарын таңдауы мүмкін. Тауарлық-материалдық қорлардың мөлшері туралы шешім қабылдаған кезде менеджерлер үлкен қорларды сақтау құнын сату көлемі және пайдамен байланыстыруы керек.
Тауарлық-материалдық қорлардың мөлшері туралы шешімдер тапсырыс беру керек болған кезде және қанша өнімге тапсырыс беру керек екендігімен байланысты. Тапсырысты қашан жасау керектігі туралы шешім қабылдай отырып, компания қоймадағы тауарлардың жетіспеу ықтималдығын артық қорды сақтау шығындарымен салыстырады. Тауардың қандай көлеміне тапсырыс беретін кезде фирма тапсырысты өңдеу мен тауар қорын қалыпты деңгейде ұстауға кететін шығындарды салыстыруы керек. Тапсырыс көлемінің орташа деңгейінің жоғарылығы тапсырыстар санының азаюына және тапсырысты өңдеу шығындарының төмендеуіне әкеледі, бірақ бұл жағдайда қорларды сақтау шығындары артады.
Соңғы он жыл ішінде көптеген фирмалар "дәл уақытында" жеткізілім жүйесін қолдана отырып, тауарлық-материалдық қорлардың көлемін және олармен байланысты шығындарды едәуір қысқартты. Осындай жүйелердің көмегімен өндірушілер мен сауда компаниялары материалдар мен дайын өнімдердің өте аз қорын сақтайды. Көбінесе тек бірнеше күнге жететін қор көлемі сақталып отырады. Материалдар мен тауарлардың қоры қажет болған жағдайда ғана толтырылады және қоймада жиналмайды. Мұндай жабдықтау жүйелері дәл болжауды, сондай-ақ жаңа жеткізілімдердің қажетті уақытта жүзеге асырылуы үшін жеткізілімдердің тез, жиі және икемді орындалуын талап етеді. Дегенмен, бұл жүйелер қорларды сақтау және тиеп-түсіру жұмыстарының құнын айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді. Шикізат пен дайын өнім қорларын үнемі минималды деңгейде ұстай отырып, жеткізушілер тұтынушылардың тапсырыстарының тұрақты орындалуын қамтамасыз ете алады, және тауар қозғалысының тиімділігін арттырады.
Жапондық мамандар "Дәл уақытында" жүйесін таратуды емес, өндірісті реттеу әдісі ретінде жасап шығарды. Бұл тұжырымдама тарату жүйесіне 80-жылдардың басында, жоғары пайыздық мөлшерлемелер ағымдағы шығындардың айтарлықтай өсуіне әкелген кезде кеңінен таралды. Оларды төмендетудің ең жақсы тәсілі-бұл "дәл уақытында" жүйесі арқылы қамтамасыз ететін қорларды азайтып, сатып алушыларға қажет болған кезде дайын өнімді шығару . "Дәл уақытында" жүйесі 4 жағдайдың болуын талап етеді:
1) сатып алушылардың олардың қажеттіліктеріне қатысты жылдам кері байланыс беруі;
2) Тиімді компьютерлік жүйенің болуы;
3) жылдам және тиімді тасымалдау;
4) жинақтау орталықтарының, яғни тапсырыстарды толықтыру мақсатында әртүрлі орындардан келіп түсетін өнімдерді ауыстырып тиеу пункттерінің болуы (бірақ сақтау емес).
Тауар қозғалысының соңғы операциясы - тасымалдау тауар қозғалысының барлық шығындарының орта есеппен 40-45% - ын құрайды. Осыған байланысты көлік құралын таңдау тауар қозғалысын басқару жүйесіндегі маңызды міндеттердің бірі болып табылады.
Тауарларды тасымалдауға қатысты шешімдер тауар қозғалысы шығындарына шешуші әсер етеді. Компания қызметтерін пайдаланатын көлік ұйымына оның тауарларына баға деңгейі, олардың уақтылы жеткізілуі және тағайындалған жерге келген кездегі тауарлардың жағдайы байланысты болады. Сайып келгенде, осы факторлардың барлығы сатып алушының қанағаттануына әсер етеді.
Өнімді жеткізуге болатын көліктің бес түрі бар:
Автомобиль көлігі. Жақсы жағы -- тасымалдаушы компаниялардың таңдауы қазір үлкен, сәйкесінше, осы саладағы баға саясаты да өте икемді. Сонымен қатар, жүк тасымалы теміржолға қарағанда, әртүрлі бағыттар бойынша жиі және жиі жасалуы мүмкін. Кемшілігі -- маршрут неғұрлым қысқа болса, сапар соғұрлым қауіпсіз болады.
Теміржол тасымалы. Ұзақ қашықтыққа және жүктің белгілі бір түрлеріне қатысты тиімді: ауылшаруашылық өнімдері, сусымалы материалдар, отын, орман өнеркәсібінің өнімдері. Кемшілігі - жеткізу мерзімінің ұзақтығы.
Су көлігі түрлері. Жағалауларынемесе су жолдары дамыған елді мекендерде жақсы. Бұл үлкен жүк көтергіштігі үшін тартымды, бірақ өте баяу және оның қозғалысы ауа-райына байланысты болады.
Құбыр көлігі. Шикі отын өнімдерін айдауға арналған: газ, мұнай. Құны бойынша ол теміржол тасымалы мен су көлігі арасында аралық орын алады.
Әуе көлігі. Тасымалдаудың ең қымбат түрі, бірақ сонысына сәйкес жылдам. Жүк көтергіштігі жоғары емес, бірақ тауарларды алыс қашықтыққа жеткізу үшін ұсынылатын көлік түрі.
Тауар қозғалысы процесіне келесі факторлар әсер етеді:
oo өндірістік,
oo көліктік ,
oo әлеуметтік-экономикалық,
oo сауда.
Оның ішінде негізгі өндірістік факторларға:
oo өндірістік кәсіпорындардың мамандануы,
oo өндірістің орналасуы,
oo жеке тауарларды өндірудің маусымдылығы жатады.
Мұндағы әрбір факторға тоқталып өтетін болсақ, өндірістік кәсіпорындардың шикізат көздеріне шамадан тыс жақындауы олардың ел аумағында біркелкі бөлінбеуіне әкелуі мүмкін. Бұл тауарларды алыс қашықтыққа тасымалдау қажеттілігін тудырады, бұл тауарларды тарату процесінің баяулауына және күрделенуіне әкеледі.
Тауарларды бөлу процесін ұйымдастыруға өндірістік кәсіпорындардың тауарлардың салыстырмалы түрде тар ассортиментін шығаруға мамандануы үлкен әсер етеді. Бұл, әсіресе, көтерме кәсіпорындардың қоймаларында алдын-ала сұрыптаусыз шағын дүкендерге кіре алмайтын күрделі ассортименті бар тауарларға қатысты.
Азық-түлік тауарларының жекелеген түрлері (көкөністер, жемістер, қант және т.б.) жылдың белгілі бір уақытында ғана дайындалуы немесе өндірілуі мүмкін. Көптеген тауарлардың (аяқ киім, киім және т.б.) сауда ассортименті жыл мезгіліне байланысты айтарлықтай өзгереді, бұл олардың өндірісінің айқын маусымдық сипатын тудырады. Сондықтан тауар қозғалысы процесін ұйымдастыруда тауарларды ұзақ уақыт сақтау қажеттілігіне байланысты тиісті түзетулер үнемі енгізілуі керек.
Көліктік факторларға келетін болсақ, оларға келесілер жатады:
oo тауарларды тасымалдау үшін пайдаланылатын көлік түрлері,
oo көлік(түрлерінің) жолдары.
Демек, тауарларды тарату процесінің үздіксіз және үнемді жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін дамыған көлік желісі, сондай-ақ көлік құралдарының оңтайлы құрылымы қажет (мамандандырылған көліктің, әртүрлі жүк көтергіш көліктердің және т. б. белгілі бір санының болуы).
Негізгі әлеуметтік-экономикалық факторлар:
oo халықтың қоныстануы, оның құрамы,
oo ақшалай табыс деңгейі.
Осы факторлардың әсерін ескере отырып, қала тұрғындары мен ауыл тұрғындарына сауда қызметін ұйымдастыру әр түрлі жасалады. Тауар қозғалысы процесінің қарқындылығы да көбіне осы факторларға байланысты болады.
Тауарларды тарату процесіне келесі негізгі сауда факторлары айтарлықтай әсер етеді:
oo сауда кәсіпорындарының түрлері, үлкендігі және орналасуы,
oo сатылатын тауар ассортиментінің күрделілік дәрежесі, олардың қасиеттері,
oo бөлшек сауда желісін жеткізуді ұйымдастыру деңгейі, және т.б.
Тауар қозғалысын ұтымды ұйымдастырудың маңызды шарты тауарлар қозғалысының экономикалық тұрғыдан орынды формаларын қолдану болып табылады.
Тауар қозғалысының формасы -бұл тауарларды өндірушіден тұтынушыға жылжыту тәсілдерінің бір түрі болып табылатын ұйымдастырушылық әдіс. Тауар қозғалысын ұйымдастыру тәжірибесінде тауар қозғалысының транзиттік және қоймалық формалары ажыратылады.
Тауар қозғалысының транзиттік формасы кезінде тауарлар
бөлшек сауда желісі тікелей өндірістік кәсіпорындардан, делдалдардың қоймаларын айналып өтіп, қоймалық формада - делдалдардың бір немесе бірнеше қойма бөлімдері арқылы өтеді.
Тауар қозғалысының белгілі бір түрін қолдану тауарлар ассортиментінің күрделілігіне, оларды сақтау шарттары мен мерзімдеріне, сатып алу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.