Халықаралық теңсіздік

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Халықаралық теңсіздік-экономикалық теңсіздіктің бір түрі, әртүрлі мемлекеттер мен елдердің азаматтары арасындағы Әл-ауқат деңгейіндегі айырмашылық.
Мұндай айырмашылықтар әрдайым болған, бірақ ең бай және кедей елдердің азаматтарының кірістеріндегі алшақтық XIX ғасырда күрт өсе бастады, сол кезде Ұлыбританияда, содан кейін басқа мемлекеттер мен Батыс Еуропа елдерінде өнеркәсіптік революция басталып, ХХ ғасырда бұл үрдіс жалғасты. Ең кедей және бай мемлекет тұрғындарының табысы 1820 жылы -- 3 есе, 1913 жылы -- 11 есе, 1950 жылы -- 35 есе, 1973 жылы -- 44 есе, 1992 жылы-72 есе өсті. ХХІ ғасырдың басында 20 ең бай және кедей мемлекеттердің тұрғындарының кірістеріндегі айырмашылық 37 есе болды.
Аз дамыған елдердің технологиялық артта қалуы, экономиканың әлемдік құрылымының өзгеруі, дамыған елдерде қабылданған протекционистік шаралар (және олардың дамушы елдерде болмауы), дамушы елдерде шамадан тыс қоныстану нәтижесінде бай ("алтын миллиард" деп аталатын) және кедей елдердің халқы арасындағы экономикалық алшақтық экономикалық артта қалуға және ең аз қамтамасыз етілген елдерде кедейлік деңгейінің өсуіне әкеледі. Халықаралық теңсіздіктің негізгі сандық көрсеткіші жан басына шаққандағы ЖІӨ деңгейіндегі еларалық айырмашылықтар болып табылады. Экономикалық өсу теориясы осы айырмашылықтардың себептерін іздейді. Экономика, саясаттану және саяси экономика халықаралық теңсіздікті түсіндірудің әртүрлі нұсқаларын ұсынды, бірақ оның себептері туралы сұраққа нақты жауап жоқ.
Тарихы және қазіргі жағдайы
Әр түрлі елдердің тұрғындарының табыс деңгейіндегі айырмашылықтар әрқашан болған, бірақ ХХ ғасырда олар ең танымал болды. Олар Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін күшейе түсті және ХХ ғасырда көбейе берді. Қазіргі уақытта бай және кедей елдердегі жұмысшылардың кірістеріндегі айырмашылық ондаған, тіпті жүздеген есеге жетеді. Әл-ауқаттың жоғары деңгейіне бірінші болып Батыс Еуропа елдері, сондай-ақ негізінен еуропалық қоныстанушылар тұратын кейбір елдер (АҚШ, Канада, Австралия, Жаңа Зеландия) жетті.
БҰҰ-ның Адам дамуы туралы 2004 жылғы есебіне сәйкес адам дамуының деңгейі жоғары, орташа және төмен елдерде (БҰҰ-ның Адам дамуы индексіне негізделген жіктеу) жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) СМТ (сатып алу қабілетінің паритеті) бойынша тиісінше 24 806, 4269 және 1184 АҚШ долларын құрады. Әлемдегі ең бай адамдар (активтері 100 000 АҚШ долларынан асатын) әлем халқының 11% құрайды, бірақ әлемдік байлықтың 86,4% иеленеді. АҚШ-тағы ең бай адамдардың 1% - ы елдің ұлттық байлығының 42,5% - ына ие.
2017 жылғы жағдай бойынша әлемдегі ересек тұрғындардың 70% - дан астамының жағдайы 10 000 доллардан аз, ал әлем халқының тек 0,7% - ында миллион доллар немесе одан да көп мемлекет бар. Әлем халқының 80% - дан астамы күніне 10 доллардан аз өмір сүреді. Әлем халқының 50% - дан астамы күніне 2 доллардан аз өмір сүреді; әлем халқының 20% - дан астамы күніне 1,25 доллардан аз өмір сүреді. Салыстырмалы түрде кедей (кірісі жылына 3 470 доллардан аз) әлем халқының 78% құрайды, салыстырмалы түрде бай (кірісі жылына 8000 доллардан асады) -- 11 %.
Әлеуметтік шығыстардың үлесі дамыған және дамушы елдерде айтарлықтай ерекшеленеді: Гаити Республикасы немесе Индонезия сияқты елдерде олар ЖІӨ-нің 2-3% құрайды (сонымен қатар көптеген ұқсас елдерде бұл үлес азаяды), ал Швеция немесе Франция сияқты елдерде олар 30% - дан асады. Алайда, кейбір зерттеушілер әлеуметтік қамсыздандыру шығындарын азайту жаһанданудың әдеттегі салдары деп санайды. Экономикасы табиғи ресурстарды сатуға және өңдеу және өңдеу өнеркәсібіндегі арзан жұмыс күшіне негізделген елдер жаһандану жағдайында халықаралық қаржы құрылымдары үшін инвестициялық тартымдылықты сақтау үшін әлеуметтік қамсыздандырудың төмен деңгейін және жалақының төмен деңгейін ұстап тұруға мәжбүр.
Өмір сүру деңгейін салыстыру үшін дамыған және дамушы елдердегі үй шаруашылықтарының азық-түлік шығындарын жиі салыстырады. ФАО деректері бойынша (2009 жыл) дамушы елдер халқының тұтыну қоржынындағы азық-түлік тауарларының үлесі 40% - ға жетті, ал дамыған елдерде 15% - дан аспады.
Экономика, саясаттану және саяси экономика халықаралық теңсіздікті түсіндірудің әртүрлі нұсқаларын ұсынды, бірақ оның себептері туралы сұраққа нақты жауап жоқ. Болжамды себептер:

География: елдердің географиялық орналасуы, климаты, топырақ құнарлылығы олардың экономикасына әсер етуі мүмкін.
Отаршылдық: отаршылдық кезең дамыған елдердің экономикасы мен институттарына және олардың бұрынғы отарларына айтарлықтай әсер етті. Бірақ кейбір бұрынғы отарлар (Үндістан, Қытай) ұзақ уақыт экономикалық тұрғыдан нығайды және дамыған елдерге өздерінің ұлттық экономикаларын сіңіруге мүмкіндік бермейді.
Жаһандану жағдайындағы әлемдік экономиканың құрылымы: дамыған елдерде орналасқан трансұлттық корпорациялар мен олигархиялық қаржылық құрылымдар алдыңғы қатарлы технологиялар мен жоғары қосылған құны бар тауарлар өндірісінің негізгі иелері, акциялардың иелері және дамушы елдердің табиғи ресурстарын пайдалану мен арзан жұмыс күшінің пайдасының едәуір бөлігін түпкілікті алушылар болып табылады.өңдеу өнеркәсібі. Ғылыми-техникалық прогресс дамыған елдердің ЖІӨ-нің 90% - ын қамтамасыз етеді. Көптеген тауарлар ескіріп, жаңаларына ауыстырылуда, алайда экономиканың түрлі секторларының елдің ЖІӨ-не қосқан үлесі тұрақты және баяу өзгеруде. Сол категорияға жол мәселесі және мәдени теориялар кіреді.
Халықтың өсуі (демография): кедей елдерде соңғы онжылдықтарда халықтың едәуір өсуі байқалды және олардың ЖІӨ-нің өсуі баяу жүреді, нәтижесінде жан басына шаққандағы ЖІӨ төмендейді. Кейбір кедей елдерде әл-ауқаттың өсуінің қосымша факторы егде жастағы халықтың үлесі әлі де төмен болған кезде туудың төмендеуі болды (демографиялық дивиденд).
Үкіметтің саясаты: әр түрлі елдер ЖІӨ-нің әр түрлі үлесін білім беру мен денсаулық сақтауға, бизнесті жүргізудің әр түрлі жағдайларына жұмсайды, көптеген дамыған елдерде байлар мен кедейлер арасындағы кірістердегі алшақтықты азайту үшін прогрессивті салық салу қабылданады. Саяси және экономикалық институттар да осы санатқа жатады.
Саяси тұрақсыздық: тұрақты орталықтандырылған билік пен ішкі қақтығыстар болмаған кезде экономикалық өсу болмайды. Ол сондай-ақ бейресми экономика үлесінің өсуіне ықпал етеді.
Дамыған елдердегі төмен пайыздық мөлшерлеме және протекционистік шаралар: дамыған елдердегі несиелер әлдеқайда қол жетімді, ал протекционистік шаралар олардың ішкі нарығына қол жетімділікті шектейді, бұл олардың технологиялық артықшылығы мен сауда жағдайларын жақсартуға мүмкіндік береді.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.