Сандық әдістер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Сандық әдістер

Сандық зерттеуді өткізу үшін сауалнамаға жинақталған сұрақтар тізімі дайындалады. Сауалнама өзінде жабық сұрақтар ғана емес, ашық сұрақтарды да кіргізеді.

Сандық зерттеуді өткізуде сауалнама мен іріктеуді дайындау мәселесі өте маңызды болып табылады. Сандық мәліметтерді жинаудың жартылай табысты болуына дұрыс құрастырылған сауалнама мен дұрыс іріктелген респонденттер қамтамасыз етеді.

Сандық әдістер құбылыстарды түсіндіруге емес, оларды өлшеуге арналған. Көптеген әлеуметтік және адами сандық зерттеулер адамдардың екі тобын қызықты айнымалылармен салыстырады: ерлер мен әйелдер сынға әр түрлі қарай ма? Табиғатқа қараған адамдар мен ғимараттарға қараған адамдар арасында бақыттың айырмашылығы бар ма? Сіз өлшеуге болатын айнымалылардың барлық түрлері бар және сандық әдістерді қолдану арқылы көптеген тәжірибелер жасауға болады

Сандық әдістер адамдар заттарды санай бастағаннан бері бар. Бірақ Огюст Конттың позитивистік философиясымен ғана ол «ғылыми әдіске» айналды.

Сандық әдістер бірнеше нәрсені қарастырады:

1) Әлемнің өлшенетіндігі

2) Адамдар объективті түрде байқай алады

3) Бақылау арқылы әлем туралы белгілі бір нәрселерді біле алатындығымыз

Сапалық әдістер

Сапалы әдістер дегеніміз - құбылыстарды адам тұрғысынан сипаттау және талдау. Сапалық әдістер туралы көптеген әртүрлі философиялық көзқарастар бар, бірақ тұтастай алғанда олар бір нәрсемен келіседі: кейбір заттарды стандартталған құралдармен өлшеу өте күрделі немесе мүмкін емес. Олар сондай-ақ құбылыстарды бақылау кезінде толық объективті болу мүмкін емес деп қабылдайды: адамдар заттар туралы өз ойларымен, көзқарастарымен, тәжірибелерімен және сенімдерімен келеді және олар әрқашан айналамызда болып жатқан заттарды қалай түсіндіретінімізді бояйды.

Сапалық деректер сандардан емес, сипаттамалардан, метафоралардан, символдардан, дәйексөздерден, талдау, түсініктер мен сипаттамалардан жасалады. Мұнда сұхбаттар, жазбаша мәтіндер, көркем суреттер, фотосуреттер және басқа да «қалың» материалдар қолданылып, адам басынан кешкен оқиғалардың мағынасын түсіну үшін және осы тәжірибелердің адамдар үшін нені білдіретінін түсіну үшін қолданылады.

Сапалық әдістер сандық әдістерден айырмашылықтарын сипаттау үшін бейресми амалды қолданады, олар көбіне зерттеу жүргізу уақыты, шарттары, зерттеушінің тәжірибесі, білімділігін, тіпті оның өмірге деген көзқарасы мен мәлімет берген адамның көңіл-күйі секілді ішкі және сыртқы факторларды негізге ала отырып, холистикалық көзқарасты басшылыққа алып отырады.

Сапалық әдістер азғана адамдардың пікірлерін негізге ала отырып, нақты бір мәселені терең талдауға мүмкіндік береді. Бұл әдістер адамдардың өздері тұрып келе жатқан жай-күйін, кездесетін қиыншылықтар мен олардың пайда болу себептерін, сонымен олар үшін маңызы зор жағдайаттарын қалай қабылдайтындарын жан-жақты қарастыруға мүмкіндік береді. Сапалық әдістер икемді болып келеді. Оларды қолдану барысында ашық сұрақтар пайдаланылады, ал алынған нәтижелер мәліметтерді теру барысында жасалады. Жүйелі түрде қолданылған жағдайда олар да сандық әдістер секілді сенімді әрі ақиқат нәтижеге жеткізе алады.

Эксперимент әдісі - бақыланып және басқарылатын жағдайда жаңа білімдер алудың ғылыми әдісі болып табылады. Тәжірибеде зерттелетін оқиғаның жағдайын жоспарлы түрде басқару арқылы себепті байланыстары туралы болжамдар тексеріліп, сыни тұрғыдан қарастырылады. Ол қарастырылып отырған құбылыстың белгілі бір гипотетикалық моделін жасауға негізделіп, оның негізгі параметрлері, өзара және басқа құбылыстармен байланыстары, сол байланыстарының себепті салдарлы бағыттары айқындалады. Тәжірибеде зерттелетін осы модельдің көмегімен құбылыс өзгермелі жүйе ретінде сипатталады; оның ішінде іс-әрекеті басқаруға бағынып, тәжірибенің бақылауындағы тәуелсіз өзгермелісі ерекшеленеді. Тәжірибенің құрылымы оны ұйымдастыру мен өткізу кезеңдеріне тікелей байланысты. Алғашқы кезең теориялық сипатта болады. Оның барысында социолог айқындап, оның нысаны мен пәнін, зерттеудің тәжірибелік міндеттері мен болжамын белгілейді; проблема негізгі міндеттерге орай анықталады. Екінші кезеңде тәжірибе жасаудың бағдарламасы оның қалай өтетіндігі, барлық элементтері көрсетілген құжат жасалады.

Үшінші кезеңде тәжірибенің бағдарламасы жүзеге асады. Оның барысында ойластырылған тәжірибе, оның кезеңдері мен барлық жүру тәртібі, яғни экспериментальды жағдай тікелей жүзеге асады.

Төртінші кезеңде тәжірибе жасаудың барысында алынған нәтижелер талданып, бағаланады, алға қойған мақсат орындалды ма, зерттеу болжамы дәлелденді ме деген сауалдарға жауап беріледі.

Сауалнама - әлеуметтік деректерді сұрақ-жауап әдісімен жинауды білдіреді, мұнда ақпарат көзіне адамдардың ауызекі хабарлары жатады.

Қазіргі кезде бұл әдіс бастапқы ақпаратты жинаудың барынша кең тараған әдісі. Осы әдісті қолдану өнерінені сұрауды, қалай сұрауды, сұрақты қалайша қоюды және алынған жауапқа сенуге болатынына қалайша көз жеткізуге білуден тұрады.

Бақылау әдісі деп - зерттеу барысында бақылаушының болып жатқан оқиғаларды ағымдық процесіне қарай тікелей тіркеп отыру әдісін айтамыз.

Бақылау әдісінің ерекшелігі: зерттеу объектісін тікелей өз көзімен көріп, құлағымен есту арқылы мағлұмат жинау, мәліметтерді сұралушының еркіне қарамай алуына мүмкіндіктер беру, зерттеуші мен объектінің арасында тікелей байланыстың болуы арқылы шапшаң ақпараттар алып тұру мүмкіндігі. Бақылау бақыланушының түрлі жағдайлардағы іс-әрекеттерін, мінез-құлқын дәл және кеңірек ұғынуға, олардың болып жатқан оқиғаларға реакциялары мәнін түсінуге көмектеседі.

Әлеуметтік зерттеу - қоғамды біртұтас әлеуметтік-мәдени жүйе ретінде қарастыратын және бастапқы социологиялық ақпараттарды жинаудың, өңдеп, талдаудың айрықша әдістері мен тәсілдеріне сүйене жүргізілетін зерттеу түрі.

Ол әр алуан негіздемелер бойынша бірнеше түрге:

теориялық және эмпириялық

жүргізілу жиілігіне орай бір мәртелік және қайталанбалы

танымдық мақсаттары мен міндеттеріне, (пилотаждық, зондаждық)

зерттеу барысында алатын білім ауқымы мен тереңдігіне қарай баяндамалық және таңдамалық

зерттеу масштабына орай жергілікті, аймақтық, жалпы мемлекеттік және халықаралық

Бұл зерттеулердің қай-қайсысы да арнаулы даярлықты қажет ететін, күрделі, жан-жақты, көп салалы процесс.

Ол жүйелі үш негізгі сатыны құрайды:

Әлеуметтік зерттеу бағдарламасын әзірлеуді;

Бастапқы социологиялық ақпараттарды жинауды;

Жинақталған. Деректерді өңдеп, талдауды, қорытуды және ұйғарым түйіп, ұсыныстар мен болжаулар жасауды қамтиды;

Әлеуметтік болжам