Зат есімнің грамматикалық ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Тараз инновациялық- гуманитарлық институты

СӨЖ
Тақырыбы:
"Зат есім: сипаты, лексикалық- грамматикалық топтары,
Зат есім: түрлері, құрылымы, түрлену жүйесі мен синтаксистік қызметі"

Орындаған: Сағынова Айнұр
Тобы: Қт 20-1
Қабылдаған: Сәрсенбаева Майра

2022 жыл
Жоспар:

І. КІРІСПЕ
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Зат есімнің грамматикалық ерекшеліктері
2. Зат есімнің лексикалық- грамматикалық топтары
3. Зат есімнің түрлері мен жалпы синтаксистік қызметі
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Зат есімдердің қай-қайсысы болсын заттық ұғымды білдіретіндіктен, олар негізінен біркелкі болғанымен іштей нақтылық және абстрактілік, жалпылық және жалқылық, даралық және жинақтылық, жекелік және топтық сияқты семантикалық категорияларды қамтиды. Тілімізде немесе өмірде көзбен көріп, қолмен ұстап тануға болатын заттарды деректі немесе нақтылы я конкретті зат есімдер деп аталады. Мысалы : сөздік, кітап, домбыра, кілем, бөрік. Сол сияқты тілімізде ой арқылы сезілетін яғни көзбен көріп, қолмен ұстауға келмейтін зат есімдер де қалыптасқан. Оларды дерексіз я абстракты зат есімдер деп аталады. Мысалы : сезім, қиял, әсер, інкәрлік, ой, сана. Заттардың ішінде даралау және жинақтау ұғымын білдіру қабілеті де жоқ емес. Мысалы : құрт, құмырсқа, апа, қарындас,төсек, шөп тәрізді дара сөздер белгілі заттардың аты болса, құрт - құмырсқа, апа - қарындас, төсек - орын, шөп - шалам сияқты қос сөздер белгілі бір ұғымдарды жинақтап, олардың топ-тобының атын білдіреді. Ал мая-мая , қора - қора , тау-тау сияқты қос сөздер бөлу я даралау ұғымын білдіреді.
Зат есімдерді семантикалық ерекшеліктеріне қарай іштей мал атаулары, өсімдік атаулары, құрт-құмырсқа атаулары, үй-мүліктерінің атаулары, саяси- әлеуметтік салада қолданатын атаулар деп бөлуге болады .Зат есімнің ішінде өздеріне тән семантикалық және грамматикалық ерекшеліктері бар кейбір топтарда кездеседі. Мысалы : адамзат( кімдік) және ғаламзат(нелік) есімдерін, жалқы есімдерді, көптік мәнді есімдерді, эмоциялы - экспрессивтік зат есімдерді, көмекші есімдерді жатқызуға болады.
Тіліміздегі зат есімдерді семантикалық және грамматикалық сипаты жағынан талдаған кезде , олардың бір саласы адам атаулары, екінші саласы адамнан өзге жан- жануарлар мен заттардың атаулары болып келеді. Осы аталған екі топтың біріншісіне қатысты сөздердің бәрі тек кім?-деген сұрауға жауап береді. Кім?-деген сұрауға жауап беретін зат есімдерге жалпы адам атаулары жатады. Зат есімнің бұл тобына адам атаулымен байланысты ұғымдардың аттары және кісі аттары енгендіктен , оларды семантикалық ерекшеліктеріне қарай адамзат есімдері деп атауға болады(Персондық есімдер). Не?- деген сұрау адамнан өзге барлық жан-жануарлардың және күллі заттар мен нәрселердің атауларына қойылады. Мысалы : топырақ, су, күлкі, ағаш, жусан, нан, ірімшік, аю, жолбарыс,үй . Зат есімдердің бұл тобы адамнан өзге жан-жануарлардың, заттар мен нәрселердің, заттық ұғымдардың атауларын түгел қамтитындықтан, оларды семантикалық ерекшеліктеріне қарап ғаламзат есімдері(наперсондық есімдер) деп аталады. Тілдегі әр алуан деректі және дерексіз ұғымдарды білдіретін зат есімдер әдетте жалпы есімдер деп аталады. Мысалы : ағаш, ат, ас, дала, су. Ал заттар мен заттық ұғымдарды жалпылама түрде атайтын осындай жалпы есімдермен қатар белгілі бір ғана затты арнай, даралай атайтын жалқы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.