Зар Заман - Қазақ әдебиетіндегі кезең атауы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
Жаратылыстану жоғары мектебі
Білім берудегі менеджмент кафедрасы

Реферат

Пән: Рухани сабақтастық.
Тақырыбы: Зар заман ақындары мен қазақ ағартушыларының шығармашылығындағы әлеуметтік және рухани - адамгершілік құндылықтар.
Тобы: М - 20 - 1
Орындаған: Нурахун Райымбек
Қабылдаған: Әбдімомынов Еділ

Тараз 2021

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім:
1.1 Ресей империясының Қазақ халқына жасаған ісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Зар заман ақындары адамгершілік құндылықтардың жойылып бара жатқандығын өлең кейпінде бейнелеуі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8

Кіріспе
ХІХ ғасырдағы патша үкіметінің хан билігін жою кезеңі, енгізілгеннен кейін 1867-1868 ж.ж. Қазақтарды басқару туралы ереже және оның негізінде жаңа тәртіптің белгіленуі. Хан билігінің жойылуына байланысты дәстүрлі қазақ қоғамы ұстанған негізгі іргетастар жойылды. Ол ақын Шортанбай Қанайұлының Зар заман толғауының құрметіне аталған. Кейін Дулат Бабатайұлы, Шортанбай Қанайұлы, Мұрат Мөңкеұлы, Әбубәкір Кердері, т.б шығармаларында көрініс тапқан Зар заман әдеби ағымы пайда болып, олардың шығармашылығының негізгі тақырыбы - экономикалық, саяси, мәдени, отаршылдыққа қарсы наразылық. Ресей империясының қазақ даласының. Олардың еңбектерінде кең-байтақ жайылымдар мен құнарлы жерлерден айыру, шенеуніктердің қиянат, зорлық-зомбылық пен парақорлық, этикалық құндылықтардың құлдырауы, ислам дінінің нормаларынан алшақтау, халық жағдайының объективті түрде нашарлауы, т.б., олардың шығармашылығында күрделі қайшылықтарға әкелген өткенді идеалдандыруға бет бұрды. Басқалары басқа әлемде жақсы өмір сүруді армандады. Олардың бәрін декаденттік көңіл-күй біріктірді: өткенге қайғы, болашақтан қорқу. Сонымен бірге олар психологиялық образдардың шынайылығына, сенімділігіне, нақтылығына ұмтылып, қазақ әдеби тілінің дамуына белгілі бір үлес қосты.
Зар Заман - Қазақ әдебиетіндегі кезең атауы. Аталған кезең Ресей империясының отарлау саясаты салдарынан Қазақ хандығындағы бұрынғы ел басқару жүйесінің жойылып, халықтың саяси, экономикалық және рухани езгіге ұшыраған тарихи уақытты сипаттайды. Алғаш Шортанбай Қанайұлы осы кезеңнің ауыртпалықтары туралы "Зар заман" атты зарлы толғау шығарып, ол ел ішінде кең таралды. Бұдан кейін басқа да ақындар осы тақырыпқа көптеген өлең-жырлар шығарды. Оларды қазақ әдебиетінзе "Зар Заман ақындары" деп атайды.

1.1 Ресей империясының қазақ халқына жасаған ісі.
Қазақ әдебиетіндегі байырлық рух ХVІІІ ғасырда жоңғарлар мен қарсы күресте ХІХ ұлт азаттық күресте, (Махамбет, Нысанбай ) қайта көтерілгенмен , Қазақстанның Ресей құрамына өтуі нәтижесінде зар заман кезеңі басталды. Қазақ жеріне қол салған патша үкіметі халықты жарылқау үшін келмегенді. Жерінен айрылған халық әдеп - ғұрып пен қазақы мінезінен де айрыла бастады. Патша үкіметі енгізген жаңа әкімшілік шаралар қазақ болмысына тән еместі. Ұрлық, өсек, талас - тартыс , алауыздық, арызқойлық - қазақ қоғамының осы кезеңдегі жемісі болды. Осы кезде өмір сүрген қазақ ақын - жырауларының бір тобы қоғамда болып жатқан келеңсіз құбылыстарды айаусыз сынға алды. Олар Қазақстанның Ресейге қосылуымен капиталистік көзқарастардың енуін кері кеткендік деп есептеді. Өткен өмірді ансады , болашақ туралы өз болжамдары мен пікірлерін білдірді.
Қоғамда болып жатқан өзгерістерге өзіндік көз қараста болған және сол бағытта жырлаған ақындарды М.Әуезов Зар - заман жыршылары деп атаған болатын және әдебиет тану тарихында да олар осылай айтылды. Тарих ғылымының докторы М.Қойгелдиев отаршылдық бұғауына мықтылап байлаған халықтың мың -мұхтажы мен қайғы - қасыретін жырлаушыларды Зар -заман мектебінің ойшылдары деп атады. Бұл термин алғаш 1927 жылы енгізілген еді.
Зар Заман Ақындары - қазақ әдебиеттану ғылымына алғаш рет (1927) М.Әуезов енгізген термин, зар заман кезеңінде ғұмыр кешіп, отарлық езгіге түскен қазақ халқының тағдырын мұң-зармен жырлаған ақындар шоғыры. Зар заман ақындары шоғырының белгілі өкілдері: Дулат Бабатайұлы, Шортанбай Қанайұлы, Мұрат Мөңкеұлы, Әбубәкір Кердері, Албан Асан, т.б. Әуезов Зар заман ақындары дәуірін Абылай хан тұсынан Абайға дейінгі жүз жылға ұластырып, Нарманбетпен аяқтайды. Зар заман ақындары тұсынан қазақ әдебиеті жазбаша сипат алатынын атап көрсетеді. Дәстүрлі қазақ қоғамындағы бұрынғы қалыптасқан құндылықтардың өзгеруі, елді басқару жүйесінің басқа сипатқа ауысуы, отаршылдықтың белең алуы, халықтың қатты күйзелуі Зар заман ақындарын тарих сахнасына шығарған. Зар заман ақындары халқының жай-күйін ойлаған ұлт қайраткерлері ретінде танылды. Олардың шығармалары халықтық салт-дәстүрлерді қаймағы бұзылмаған қалпында сақтауға, ұлттық болмыс-бітімнен ажырамауға үндейді.
Ресей империясы отарлаушыларының озбырлығы мен сұрқия саясаты Зар заман ақындарының өлең-жырларында жан-жақты суреттеледі. Қазақ халқының шұрайлы жерлерін тартып алып, ұрпағын аздырып, діннен аулақтату сықылды империялық пиғылдың жүзеге асуына қарсыласу қозғалысы Зар заман ақындарының қайраткерлік поэзиясын өмірге әкелді. Бұрынғы жыраулар поэзиясымен үндесіп жататын өршіл рух, әсіресе, Мұрат Мөңкеұлының жырларынан айқын байқалады. Зар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.