Асқабақ - асқабақ тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Асқабақ М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жаратылыстану ғылымдары жоғары мектебі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Биология кафедрасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курстық жұмыс
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тақырыбы: Асқабақ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курс:3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тобы: ХБ 19-1
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пәні: Қолданбалы биология және топырақтану
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Орындаған: Марат Фируза
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қабылдаған:Тулеубаев Жақсыбай
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тараз 2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1. Әдебиетке шолу 6
1.1 Асқабақтың тағамдық құндылығы 6
1.2. Асқабақтың түрлері 11
2 Асқабақтың агротехникасы және халық шаруашылығындағы маңызы 13
2.1 Асқабақ өсірудің ауылшаруашылық технологиясы 13
2.2 Асқабақтың ауылшаруашылық технологиясы 17
2.3 Зерттеу нысандары 18
Қорытынды 25
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 26
Кіріспе
Көкөністер адамның тамақтануында үлкен маңызға ие. Олар құрамында оңай сіңетін қант, ақуыздар, майлар, минералды тұздар, дәрумендер мен ферменттер ғана емес, сонымен қатар ас қорытуды реттеп, басқа тағамдардың сіңуін жақсартады. Көкөністерді жүйелі түрде қолдану ағзаның өміршеңдігін арттырады. Көкөніс тағамдары қанның сәл сілтілі реакциясын сақтауға көмектеседі және ет, нан және майлардағы қышқыл заттардың зиянды әсерін бейтараптандырады.
Кейбір көкөніс дақылдарының (крест тәрізді) талшықтары организмнен радионуклидтер мен басқа да зиянды заттарды кетіруге қабілетті, бұл әсіресе радиациясы жоғары жерлерде өте маңызды. Көкөністердің осы тобында кездесетін табиғи комплект пектин темір, мырыш, кадмий, қорғасын, сынап, марганец, хром және басқа да ауыр металдармен ерімейтін күрделі қосылыстар түзе алады, стронций иондарын байланыстырады (в.ф. Пивоваров, 1994).
Витаминдердің көзі ретінде көкөністердің маңызы зор. Өйткені, бір немесе бірнеше дәрумендердің болмауы адам өмірінің бұзылуына, ал ұзақ уақыт болмауы ауруларға әкеледі. Қыста және ерте көктемде көкөністердің болмауы ағзаның ауруларға төзімділігін төмендетудің себептерінің бірі болып табылады. Аллергия мен жанама ауруларды тудыруы мүмкін синтетикалық препараттар көкөністерде кездесетін дәрумендердің өмірлік маңызды кешенін толықтыра алмайды.
Көкөністердің бір түрінде бірнеше дәрумендер жиі кездеседі, бұл олардың әрқайсысының физиологиялық әсерін күшейтеді.
С дәрумені (аскорбин қышқылы) және каротин (провитамин А) біздің ағзамызға негізінен көкөністер мен жемістерден келеді (Скурыхин и. М., Волгарев м. Н., 1987).
1998 жылы Ресей Федерациясының Үкіметі Ресей Федерациясы халқының дұрыс тамақтануы саласындағы мемлекеттік саясат тұжырымдамасы туралы қаулы қабылдады. Қаулыда тағамдық және биологиялық құндылығы жоғары өнімдерді жаппай тұтыну үлесін арттыру есебінен тамақтану құрылымын жақсарту көзделген (РФ Үкіметінің Қаулысы).
Көкөніс дақылдарының ішінде асқабақ тамақтану мәселесін шешуде ерекше орын алады. Асқабақ-дәрумендерге бай, шырынды, жақсы сіңірілетін өнім. Асқабақтың құрамында калий, кальций, фосфор, темір, мыс, мырыш және басқа элементтер бар. Асқабақтың құрамында С, В1 , В2 , В6 , Е дәрумендері, каротин бар. Асқабақ азық-түлік және азық-түлік мақсаттары үшін кеңінен қолданылады, сонымен қатар консервілеу, кондитерлік және витаминдік өнеркәсіп үшін шикізат болып табылады (Скрипников Ю.г., 1993, 2002). Асқабақ, туысы (tıkva-Sucurbita). Тамыры шыбық тәрізді, кейде түйнектері болған. көпжылдық немесе жылдық шөпті өсімдіктер. Тұқымға 18 жабайы түр кіреді, ал 5 түрі тек мәдени жағдайда кездеседі, көптеген түрлер кездесетін орталықтар - Мексика, Гватемала, Гондурас. Үлкен асқабақ (алып асқабақ -- с.тахима) бордың еуропалық бөлігінің орталық аймақтарында (Украина, Еділ аймағы) және Приморск өлкесінде өсіріледі. Мускат асқабақ (асқабақ мускат-Б. moshatat) тропикалық аудандардың жылы және ылғалды климатына бейімделген сорттары бар, олардың жемістерінде қант мөлшері өте жоғары. Піскен дәндердің құрамында майдың 52% - ы бар, олар Кавказда, Орта Азия мен Қазақстанда бор аумағында өсіріледі. Асқабақтың жемістерінің пішіні мен мөлшері (цуккини-с.реро) және түсі әртүрлі. Бор аумағында, соның ішінде Қазақстанда бұл өсімдік көкөніс ретінде өсіріледі. Көптеген асқабақ тұқымдарының дәнінде тамақ пен техникада қолданылатын майдың көп мөлшері бар. Дәрілік өсімдіктер - бұл колоцинт (сitrullus colocythus) және итмұрын (perment-Vguopia) түрлері. Кейбір түрлер шырынды өсімдіктер ретінде қолданылады, мысалы, luffa тұқымдасы (Luffa). Бор флорасында АТП қияр (бешеньгий қияр -- Есбаllium еlаtеrum) кездеседі, ол жартылай шөлейт аудандардың оңтүстігінде, асқабақ тұқымдасынан шыққан ит ағашының екі туысы бар. Өз атауына сәйкес, тургурдың қысым күшімен АТП қияр жемістерінен астықты шығарады.
Көп тұқымды жемістерде тұқымның біркелкі дамымауы олардың пішінін өзгертеді.
Қазақстанда асқабақтың қарапайым түрлері мен сорттары өсіріледі. Құрамында 18 пайыз қатты заттар, 10 пайыз сахароза, аскорбин қышқылы, каротин, тиамин, рибофлавин, 40 пайыз май бар. Құрамында әртүрлі физиологиялық әсері бар кукурбитацин бар. Адамдар үшін пайдалы, бұл бақша өнімі басқа жемістер мен көкөністерге қарағанда дәрумендерге бай. Адам ағзасында ағзадағы зат алмасуды жеделдететін С, В1, В2, В5, Е, РР, Т витаминдері және қанның ұюына ықпал ететін К витамині, калий, кальций, темір бар. Дәрумендердің көптігіне байланысты мыңдаған және бір ауруды емдеу. Көру қабілетінің нашарлауы, анемиядан, артық салмақтан арылуға ұмтылу және т.б. үшін таптырмайтын емдеу. Шлактан тазартады және зат алмасуды тұрақтандырады.
Ол ауа-райы мен топырақ жағдайларына дәмсіз өсетіндіктен, сурет салу кезінде химиялық заттарды қолданбайды, күшпен өседі. Жүрек әлсіздігін емдеу үшін қолданылатын асқабақтың жұмсақ еті, дәрігерлер отпен немесе сумен күйген науқасты жараны таңуға болады дейді. Асқабақ жүрек-қан тамырлары аурулары, гипертония, метаболизм проблемалары бар, айқын диуретикалық, антипиретикалық қасиеттері бар науқастарға диеталық тағам ретінде ұсынылады. Тыквенное астық тұтынады, тағамды араластыру арқылы балмен, мен үшін пайдаланады шығару, ішек құрттарын. Бүйректегі ауырсыну үшін бауыр күніне 1 стакан шырын ішуі керек. Шырын, яғни шырын тек жаңа піседі, өйткені оны үйде сақтау қиын. Минералды тұздар мен дәрумендерге бай асқабақтың құнды дәндерінде ақуыздар, омега-3, қанықпаған май қышқылдары, селен, магний, мырыш, С, В дәрумендері жеткілікті. Несеп несеп-жыныс жүйесінің көптеген ауруларын емдеуге көмектеседі. Несепағар, қабынуға қарсы, холеретикалық агент, асқабақтың өзі, паазитті бұзады.
сондай-ақ, фотосуретте жасанды талшық, су және көп мөлшерде асқабақ салмағын жоғалтуға арналған ем бар. Ас қорыту процестерін жеделдетеді, токсиндерді тазартады.
Табиғи өсімдік майларының бірі-асқабақ майы. Құрамында 90%-ға жуық қанықпаған май, 60%-ға дейін линол қышқылы және 15% - ға жуық линолен қышқылы бар, омега-3, омега-6 май қышқылдарына бай.Тыквенное масло выжимают из астық қуырылған асқабақ. Оның қою жасыл немесе қою қоңыр түсі, өткір хош иісі, тәтті дәмі бар. Биологиялық белсенді зат ретінде қолданылады. Құрамында май қышқылдары бар; пальмитин, стеарин, олейн, линол, стерол қышқылдары, фосфолипидтер, каротиноидтар, дәрумендер мен минералдар. Дәнді май әртүрлі дәрілік формаларда қолданылады. майдың құрамында қанықпаған май қышқылдарының болуы жануардың ең жақсы алмастырушысы болып табылады өйткені жануарлардың май қышқылдары қаныққан, яғни эмульсиялар түзбейді және денеге сіңуі қиын.
Асқабақты кептіру үшін де қолдануға болады, бірақ бұл туралы мәліметтер аз. Сондықтан, бұл жұмыстың мақсаты кептіруге арналған асқабақ сорттарын Агротехнологиялық бағалау болды. зерттеу.
Зертеудің әдіс-тәсілдері.
Жұмыс барысында сипаттамалы, салыстырмалы, жүйелеу сияқты түрлері қолданылды.
1. Әдебиетке шолу
1.1 Асқабақтың тағамдық құндылығы
Асқабақ-ежелден бері егілген өсімдік. Асқабақтың жабайы түрі табиғатта кездеспейді. Ол Мексикада б.з. д. 3000 жыл бұрын мәдени дақыл ретінде өсіріле бастады. Қазақстанда асқабақтың 9 түрі таралған. Қазір кәдімгі асқабақ біздің еліміздің барлық аумағында өсіріледі. Біздің елде асқабақтың үш түрі өсіріледі: қатты қабық, ірі жемісті және мускат жаңғағы.
Қатты қабығы бар асқабақ Орталық Американың таулы аймақтарынан келеді. Асқабақтың басқа түрлерінен айырмашылығы, ол солтүстік аймақтарда өсіріледі. Ол көбірек ылғалды топырақты қажет етеді, қатты қабығы бар асқабақтың сабағы өткір, қабыршақты, тармақталған, жеміс сабағы тікенді-түкті.
Асқабақ келесі схема бойынша егіледі: 1, 4х1, 4; 2, 1х2, 1; 2, 1х2, 8 м.асқабақты егу кезінде гүлдер қосымша тозаңданады, ал солтүстік аймақтарда - суық ауа райының басталуына бір ай қалғанда қашу өніп шығады.
Асқабақтың Алтай, Мозолеевская, Бирючекутская, Бадам, қысқы асхана, Кашкарская, Палавкаду сияқты түрлері бар.
Асқабақ-асқабақ тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Асқабақтың отаны - Солтүстік және Оңтүстік Америка. Бұл жерлерде асқабақ біздің заманымызға дейінгі 3 мың жыл ішінде егіле бастады. Асқабақтың 20 түрі белгілі. Қазақстанда кәдімгі асқабақ (с.реро), мускат (с. moschata) және ірі асқабақ (с. Махима) және "Волжская серая-92", "Мозолеевская-10", "Қашғар-1644"сорттары өсіріледі. Кәдімгі асқабақтың ішінде цуккини мен сквош бар. Асқабақтың сабағы ұзындығы 2-10 м, дөңгелек,түкті, тармақталған, таралған. Жапырақтары үлкен, ұзын, бүйрек тәрізді. Гүл екіжақты, үлкен, сарғыш түсті. Бұтақталған мұрттың жанындағы өсімдіктерге. Жемісі-жалған жидек, үлкен, пішіні дөңгелек, сопақша, түсі әртүрлі. Шырын жұмсақ дәмді. Асқабақтың жемістерінде 15-18% қатты заттар, 8-10% сахароза, аскорбин қышқылы, каротин, тиамин, рибофлавин және т.б. 20-40% май бар. Асқабақтың үстел сорттары піскен, қуырылған түрінде жейді. Сүрлем Жем түрінен дайындалады.
100 г асқабақта-19 ккал.
Құрамында жасанды талшық, ағындар, каротин, кальций, темір, магний, фосфор және A, B1, B2, PP және C дәрумендері бар.
Салмақ жоғалтуға ықпал ететін асқабақ
Жасанды талшықтың, судың және талшықтың көп болуына байланысты асқабақ салмақ жоғалтуға ықпал ететін диеталарда жиі қолданылады. Денедегі ас қорыту процестерін жеделдетеді, токсиндерді тазартады, артық метаболикалық өнімдерді жояды және су балансын реттейді.
Ішінен құнды
Минералды тұздар мен дәрумендерге бай асқабақтың құрамында ақуыздар, омега-3 қанықпаған май қышқылдары, селен, магний, мырыш, сонымен қатар С дәрумені мен В дәрумендері бар ерекше құнды дәндер бар. Ол диуретикалық, қабынуға қарсы, холеретикалық қасиеттерге ие және паразиттерді жояды.
Үлкен асқабақ
Швейцарияда жыл сайын асқабақтың ең үлкен байқауы өтеді. Жарыс үлгілері жылдан жылға үлкенірек және шамамен 450 кг жетеді.Асқабақ жемістері-ең маңызды тамақ өнімі. Көмірсулар, дәрумендер мен минералды тұздардың құрамында ол көптеген көкөністерден асып түседі. Асқабақ калий тұздарының бай көзі болып табылады, ол біздің ағзамыздың қанының сілтілік реакциясын қолдайды, асқазан сөлінің қышқылдығын төмендетеді. Оның құрамында 100 г шикі затқа 222 мг калий бар.
Гемопоэз процестері үшін асқабақта көп мөлшерде болатын темір қажет. Оның жемістерінде фосфор, кремний қышқылы, кальций магний, мыс және басқа элементтер бар.
Калория мөлшері бойынша асқабақ гүлді қырыққабатқа тең,100 г құрамында 17-31, 6 ккал бар, оның целлюлозасында 5-тен 25%-ға дейін құрғақ зат, 0,1-0,15% май, 0,7-0,95% талшық, 1,5-20% крахмал бар. Ол пектинге (0,2-0,7 %), қантқа (10-14%) бай.
Асқабақ шикі, пісірілген, қуырылған, одан картоп пюресі, Джем, кәмпиттер, шырындар, басқа көкөністермен бірге қыста түрлі препараттар жасалады.
Сүйікті халықтық ем - асқабақ тұқымы, оның басты артықшылығы - жоғары сапалы жеуге жарамды майдың көптігі (52% дейін). Тұқымдар-бұл жоғары қоректік диеталық ақуыз және витаминдік өнім. 100 г асқабақ тұқымында 603 ккал бар. Олар белсенді ингредиенттерге, гликозидтерге, шайырларға, дәмдік заттарға бай (Лебедева А.Т., 2000).
Асқабақ майында простата безін емдеуде ерекше рөл атқаратын мыс, темір және мырыш микроэлементтерінің көп мөлшері бар. Асқабақ тұқымынан алынған өсімдік майында қандағы холестеринді төмендететін қасиеті бар фитостеролдар бар. Бұл май атеросклерозбен ауыратын адамдарға ұсынылады.
Асқабақтың құрамында дәрумендер бар (мг%): С - 15; В1 - 0,06 ; В2 - 4,4 - 4,5; В6 ; РР; Е; каротин - 1,8. Асқабақ-бұл Е тобындағы дәрумендердің көзі. ондағы каротин сәбізге қарағанда көп (16-17 мг %, ал кейбір сорттарда оның мөлшері 30 мг % жетеді) (Скрипников Ю.г., 1958).
Асқабақ фолий қышқылына (В9 дәрумені) бай, ол гемопоэзде маңызды рөл атқарады, пантотен қышқылы (В3 дәрумені), оның жетіспеушілігі метаболизмнің бұзылуына әкеледі.
Асқабақтың жоғары концентрациясы (100 г үшін 0,07-0,08 мг) құрамында Т дәрумені бар, ол тағамның қарқынды сіңуіне ықпал етеді, дененің өсуі мен өмірлік процестерін тездетеді.
Токоферондар, каротиноидтар, майлы полиқанықпаған қышқылдар кешені (F дәрумені) маңызды рөл атқарады. F дәрумені холестеринді ағзадан оңай шығарылатын пішінге байланыстырады, оның қан тамырларының қабырғаларына түсуіне жол бермейді және майлардың алмасуын ынталандырады (в.ф. Пивоваров, 1994).
Пектиндер ерекше маңызды. Олар ағзадан ауыр металдардың, қорғасынның, сынаптың тұздарын байланыстырады және алып тастайды, және, ең бастысы, қазіргі экологиялық қолайсыз жағдайларда радиоактивті элементтер.
Ресей фармацевтері асқабақ тұқымынан (асқабақ) май алу әдісін ойлап тапты, бұл әдеттегі технологияға қарағанда екі есе көп биологиялық белсенді заттарды сақтауға мүмкіндік береді. 1994 жылдан бастап гепаторотекторлық, қабынуға қарсы әсері бар "асқабақ майы" (асқабақ майы) препараты шығарылады. Простата безінің аурулары, гепатит, бауыр циррозы, ойық жара аурулары үшін ұсынылады (тіркеу куәлігі, 1994).
Асқабақ витамин өнеркәсібінде каротин дайындау үшін қолданылады. Осы мақсатта асқабақты витамин өнеркәсібі үшін шикізат ретінде сүрлеу әдісі жасалды. Асқабақты халық қайнатылған, пісірілген және маринадталған түрінде тамақ өнімі ретінде пайдаланады.
Жақында асқабақ алкоголь дайындау үшін, сондай-ақ кондитерлік, консервілеу және витамин өнеркәсібінде үлкен қолданысқа ие болды. Консервілеу өнеркәсібінде ол джем, джем, макарон, тартылған ет, маринадтар, шырындар жасау үшін қолданылады. Америкада асқабақ асқабақ бәліштерін жасау үшін жұқа ұнтақ түрінде кеңінен қолданылады.
Асқабақ жемістерінің құндылығы оның құрамында ақуызды еритін пішінге айналдыратын пептондандыратын ферменттер бар. Бұл диеталық тамақтануда үлкен маңызға ие. Асқабақтан дәмді және пайдалы тағамдар дайындауға болады. Асқабақ шикі, пісірілген, буланған, қуырылған, одан пюре, Джем, кәмпиттер жасалады. Бұл дақыл керемет бал зауыты, ал құрғақ жерлерде - малға таптырмас шырынды жем. Асқабақ-бұл кез-келген жағдайда бақшада бірнеше күн бойы өсетін жылдық өсімдік. Сабағы жерге жатып, өсіп, торды тартады. Жапырақтары үлкен, гүлдері сары, жемістері әртүрлі, кейде үлкен болып өседі, ересек адамның құлауына жетпейді. Асқабақ тұқымдарында ұзын петиолат, қарапайым жапырақтары бар. Гүлдер жапырақтың қолтығында, шашыраңқы гүлшоғырлар түрінде немесе бөлек өседі. Көбісі жеке, кейде қос болады. Асқабақ тұқымдасының гүлінде 5 жұқа шыныаяқ жапырақшасы, 5 Тұтас жапырақшасы бар. 5-Тегі, олардың 4 - і біртұтас, екеуі-екеуі. Бір еркек тегін. Кейде 5 еркек біртұтас тұтасып, гүлдің ортасын құрайды. Ерлер тозаңдағы иілген. Жатыр үш ұялы. Жемісі-қабақ бояуы. "Ғасыр" - бұл өсімдіктердің сыртқы жағынан қатты, шырынды жеміс болып табылатын жидек жемісі.
Екі жақты бір және көпжылдық стандартты өсімдіктер. Кейде бұта немесе кішкентай ағаш түрінде өседі. Қазақстанда асқабақтың 9 туысы бар, оның ішінде қауын, қарбыз, асқабақ, қияр, модабак (люффа) бар. Жасы қолмен егіліп, атпакияр, итмұрын, қоңыраузары (тлади-анта) жабайы өседі. Асқабақтың ұзын Шырмауық сабақтарының ұштарында жалғыз немесе шанышқы тәрізді мұрт бар. Жалғыз жапырақтары, тұтас немесе салат, сабақта кезектесіп орналасады. Педункулалар сарғыш, кейде жасыл болады немесе жапырақ сақинасында бөлек орналасады. Асқабақ отбасы-бір жемісті, бір және екіжылдық, кросс-ептілік. Жеміс-жалған жидек немесе қауын, оларды салмаңыз. кейде ол 100 келіге жетеді. Тұқымы ет, жалпақ тнкум. Асқабақ тұқымдары құнды бақша, азық-түлік, сондай-ақ жемшөп, дәрілік, шабындық өсімдіктерге бөлінеді. Кейбір түрлері тағамдық және техникалық тұқымдардан алынады, ал кейбір түрлерінен арнайы контейнерлер (шелектер және т.б.) жасалады.Асқабақ және қырыққабат отбасылары.
Асқабақ пен қырыққабаттың тағамдық, дәрілік маңызы туралы айтып беріңіз.
Асқабақ пен қырыққабат отбасы дикот класына жатады. Бұл бақша өсімдіктері. "БАҚ""кішкентай БАҚ" негізін алады. Онда өсірілген өсімдіктер бақшада өсірілетін дақылдар болып саналады. Бақшада негізінен аскабаковтар отбасының өсімдіктері өсіріледі. Асқабақ, қарбыз, қауын, қияр) - бакшада өсірілетін екіжақты өсімдіктер. Қазір бақша өсімдіктерінің 900 түрі белгілі. Қазақстанда 9 түрі бар. Бұл есімдіктердің көпшілігі бізге бұрыннан таныс.
Бақша дақылдарының негізгі ерекшеліктері-шөпті жылдық өсімдіктер. Казактарда Қаратау маңында асқабақ тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік түрлері кездеседі. Ол құтырған қияр деп аталады. Сойылатын немесе сойылатын қашу, яғни сойылатын бағаналы өсімдіктер. Олардың сабағында мұрт бар. Өзгерістер Оркен мұра. Асқабақ тұқымдары тропикалық, субтропикалық елдерде жиі кездеседі. Бұл негізінен мәдени өсімдіктер.
Асқабақ тұқымдары ұзын құйрықты, жай жапырақты. Гүлдер жапырақтың қолтығында, шашыраңқы гүлшоғырлар түрінде немесе бөлек өседі. Көбісі бір жынысты, екі жақты кездеседі. Мысалы, жабайы ит жүзімі (асып кету) - екіжақты көпжылдық өсімдік. Оның тамыры өте қалың. Сабағы жіңішке, жемісі-нағыз жидек. Халықтық медицинада тамыр ішектерді босату үшін қолданылады.
Асқабақ тұқымдасының гүлінде 5 жұқа шыныаяқ жапырақшасы, 5 Тұтас жапырақшасы бар. 5-Тегі, олардың 4 - і біртұтас, екеуі-екеуі. Бір еркек тегін. Кейде 5 еркек гүлдің ортасында баған қалыптастырады. - Мен білмеймін, - деді ол. Аналық Жатыны-үш ұялы. Жемісі-қабағы (асқабақ). "Ғасыр" - бұл өсімдіктердің сыртқы жағынан қатты, шырынды жеміс болып табылатын жидек жемісі. Асқабақ тұқымының тұқымдары өте көп болады. Бір тұқымдық түрлер бар (мысалы, мексикалық қияр-шайот.
Асқабақ тұқымдасы бақта өсірілетін мәдени өсімдіктер болып саналады. Бұл ең үлкен өсімдіктер. Сондай-ақ, жемістері 100 килограммға жететін түрлер бар.
Асқабақ-ірі жемісті тамақ, дәрілік, жемшөп және сәндік, жылдық шөпті өсімдік. Оның ұзындығы 5 метрге дейін созылған сабағы бар. Бес қырлы сабақта тікенектер өсті. Тек жапырақтарға қарама-қарсы орналасқан мұртты. Мұрт сыртқы жағынан басқа өсімдікке оралу үшін қолдау қажет нәзік сабақтың арқасында модификацияланған үлгіге ие. Жапырақ-үлкен, парақтың шетінде 5 тармақталған кесу бар. Гүл бір жынысты, бір жынысты, жапырақтың қолтығында жалғыз өседі. Ер гүлдері-ұзын соцветияларда, әйел гүлдері-қысқа соцветияларда. Айлақ созылып, төмен орналасқан. Содан кейін ата гүлінің формуласы:
Т (5) К(5) А(2)+(2)+1 Ж0
Ал ана гүлінің формуласы:
Т (5) К (5) А (0) Ж (3)
Жемісі-веко.
Асқабақтың жабайы түрі табиғатта кездеспейді. Ол Мексикада жыл ретінде қарастырылғанға дейін 3000 жыл бұрын мәдени дақыл ретінде өсіріле бастады. Қазір кәдімгі асқабақ біздің еліміздің барлық аумағында өсіріледі. Кәдімгі "қауын, бәліш" асқабағының көптеген түрлері бар. Асқабақ тұқымдары жемшөп, дәрілік және техникалық мақсаттарда өсіріледі.
Тұқымның шамамен 1 мың түрі бар (120 ұрпақ). Жер шарының екі бөлігіндегі тропикалық және субтропикалық аймақтарда кең таралған өсімдіктер де қоңыржай аймақтарға өтеді. Түрдің пайда болу орталығы-Гималайдың шығыс бөлігі, Азияның оңтүстік-шығысы және Оңтүстік Америка. Көптеген түрлер-бұл өрмелеу және сирек сабақтар арқылы жер бетінде өсетін жылдық өсімдіктер. Көп жағдайда пальмалар арасында өседі, сабақтарының сырты қатты түктері болады. Бұл отбасының өкілдері екі жақты өткізгіш байламдармен сипатталады. Жапырақтары үлкен, қосалқы жапырақшалары жоқ, жапырақ тақталары жүрек тәрізді, пальма тәрізді (пальма тәрізді) немесе пальма тәрізді (пальма тәрізді) және сабақта кезектесіп орналасады. Қарапайым немесе тармақталған^ (тармақталған) мұрт-бұл өзгертілген жапырақтың қолтықтарынан шығатын тармақ. Гүлдер актиноморфты, еркектер біріккен жағдайда-зигоморфты. Гүлдің бөліктері 4 дөңгелек, 5 мүшелі (гиноцийден басқа), әдетте бір жынысты құрайды. Жапырақтардың қолтықтарында бірнеше гүлдерден тұратын гүлшоғырлар орналасқан. Біртекті немесе екіжақты өсімдіктер. Гүл серігі Қос, төменгі жағынан түтікке қосылған. Тостаған 5 тісті. Жапырақшаның жапырақшасы 5 рамалы, қоңырау тәрізді немесе дөңгелек тәрізді (дөңгелек тәрізді), көбінесе жапырақшалары еркін орналасады, түсі сары немесе ақ болады. Еркек гүлінде 5 еркек бар, олар көптеген түрлерде үш андроций ағаларын құрайды (4-ші әйел екі егіздермен біріктіріледі және біреуі бос қалады). Кейде андроций бірдей (асқабақтың туысы-Сuсurbtа). Тозаң қабығы екі лобты, S әрпі түрінде иілген, гиноций ценокарпиялық, үш жеміс жапырақшасынан тұрады. Гүл түйінінің төменгі, үш лобты, майлы жағы бар. Олар үлкен болып өседі және бір-бірімен ортаңғы бөлік арқылы байланысады. Бұл жағдайда гүл түйіні алты жасуша береді. Көптеген тұқымдар. Әйелдің мойны қысқа, ал жоғарғы жағында 3 аузы бар. Жемістер сияқты жидектер. Экзокарпиондар қалың, тығыз, тіпті Бургундия немесе ағаш, Мезокарпиондар мен эндокарпиондар (асқабақ, қарбыз, қауын, қияр). Мұндай жемістердің үлкен болат массасы бар, кейде салмағы 100 кг-нан асады.жемісі жидектер болып табылатын түрлер аз кездеседі (ит ағашының туысы-пресупень-Вгуопия). Тұқымдар көп, эндосперма жоқ, тұқымдар тегіс.
Қиярдың туысы (қияр Cucumis). Ардагерлер, мұртшалары біржылдық бар. Заманауи әйелдерге арналған гүлді торабы цилиндрлік отырып, колючими кеңес береміз. Гүлдің формуласы келесідей жазылған:
Са (5)Со (5) А, G (3);
Са (5) Со (5) А(2)+ (2)+ (1) G0.
Африка мен Азияда кең таралған 30-ға жуық түрі бар. Көкөніс өсімдігі ретінде отырғызылатын қияр (қияр егу) өсіріледі. Жабайы түрлер белгісіз, көптеген сорттар көпбұрышты.
Каунның туысы (қауын-Мело). Қоңыр климаты бар жерлерде кең таралған 10 түрі бар. Біржыдцы жерінде өсетін шөптесін өсімдіктер сабағын игеріп алған. Гүл түйіні сопақ немесе сфералық, сырты шаштарымен жабылған. Бақша қауыны (дыню посевную-М.sаtіvа) бордың оңтүстік аудандарында, әсіресе Орта Азия мен Қазақстанда өсіріледі. Қазіргі уақытта көптеген аудандастырылған сорттар бар.
Қарбыз тұқымдасы (қарбыз-Citrullus) 3 түрге ие. Жылдық және көпжылдық өсімдіктер. Олардың ауқымы Оңтүстік Африкадағы Колохара шөлін алып жатыр. Қарапайым қарбыздың көптеген сорттары өсірілді (қарбыз, дарбыз) (жеуге болатын қарбыз-C. vulgaris).
Қоректік қарбыз (азықтық қарбыз-с.соlосуnthоіdеs) - мал азығы ретінде арнайы өсірілетін (өсірілетін) өсімдік.
1.2. Асқабақтың түрлері
Асқабақ көкөніс дақылдарының арасында жетекші орын алады және ең көне болып табылады. Бұл Мексика мен Оңтүстік Америкада туған жыл сайынғы термофильді өсімдік.
Ботаникалық асқабақ тұқымдасына 100-ден астам ұрпақ және 1100-ден астам өсімдік түрлері кіреді, олардың басым көпшілігі тропика мен субтропикада кездеседі. 30-ға жуық түрі өсіріледі, олардың тек алтауы ғана өсіріледі, яғни.бау-бақша учаскелерінде және фермаларда өсіріледі.
Еуропада асқабақ XVI ғасырдың ортасында пайда болды. Қазіргі уақытта ол жердің барлық континенттерінде, әртүрлі климаттық жағдайларда өсіріледі. Ресейде асқабақ елдің барлық аймақтарында өсіріледі.
Ресей Федерациясында асқабақтың үш түрі кең таралған: ірі жемісті - Cucurbitamaxima, қатты - Cucurbitapepo және мускат - Cucurbitamoschata.
Үлкен жемісті асқабақ орта жолда да, еліміздің оңтүстігінде және оңтүстік-шығысында да жақсы өседі. Жеке үлгілер 90 кг немесе одан да көпке жетеді. Бұл асқабақ суыққа төзімді, бірақ қаттыға қарағанда кеш піседі, сақтау сапасы жоғары және алты ай немесе одан да көп уақыт бойы жоғары дәмді сақтайды (жеміс-жидек және көкөніс шаруашылығы. Под ред. Потанова В. А., 1997).
Қатты асқабақтың жемістері кішірек, бірақ ерте пісіп, шамамен 4 айдан кейін піседі. Жемістің ең көп таралған түрі-ашық сары немесе сары-қызғылт сары түсті және жолақты өрнегі бар овоид.
Мускат жаңғағы асқабақтың жоғары дәмі бар. Оның қабығы ұзақ уақыт қатпайды. Мускат жаңғағы асқабақтың басқа түрлеріне қарағанда әлдеқайда көп жылуды қажет етеді (Матвеев в.п., Рубцов М. И., 1978).
2 Асқабақтың агротехникасы және халық шаруашылығындағы маңызы
2.1 Асқабақ өсірудің ауылшаруашылық технологиясы
Асқабақ-термофильді мәдениет. Ол гумусқа бай құрылымдық, құнарлы, бейтарап топырақты қажет етеді. Асқабақтың астына суық солтүстік желден, сондай-ақ Оңтүстік беткейлерден қорғалған жақсы жылытылған жерлер бөлінеді.
Ол үшін жақсы предшественниктер-қырыққабат, пияз, картоп, тамыр дақылдары. Асқабақты бұрынғы орнына тек 4 жылдан кейін отырғызған жөн. Асқабақ көптеген көкөніс дақылдары үшін жақсы прекурсор болып табылады (Лебедева А.Т., 2000). Алдыңғы жерді жинағаннан кейін, асқабақтың астына бөлінген жер кетпенмен қопсытылып, 2-3 аптадан кейін 25-35 см тереңдікке дейін қазылады.көктемде тығыз қыртыстың пайда болуына жол бермеу үшін топырақты мүмкіндігінше ертерек қоршау керек. Топырақ пісіп болғаннан кейін, иісі бар жоғарғы қабатты бетіне шығармас үшін учаске күзгі өңдеудің (34) тереңдігімен өңделеді.
Асқабақ-кеш себу мәдениеті. Егу алдында топырақ қайтадан 12-18 см тереңдікке өңделіп, жоталар немесе жоталар пайда болады.
Асқабақ үшін ең жақсы тыңайтқыш-бұл көң, бірақ онымен бірге компост, шымтезек, қарашірік қолдануға болады.
Органикалық тыңайтқыштар жеңіл топырақта 15-20 см тереңдікке, ауыр топырақта - 10-15 см - ге отырғызылады.органикалық тыңайтқыштарды үнемдеу үшін оларды әр тесікке 0,5-1 кг егу немесе отырғызу кезінде тесіктерге қолдануға болады. Көң өте баяу минералданады, сондықтан оны минералды тыңайтқыштармен біріктірген жақсы.
Минералды тыңайтқыштардың дозалары топырақтағы минералды тамақтану элементтерінің құрамына байланысты белгіленеді. Органикалық заттарға бай топырақтарда фосфор мен азот аз, қарашірікке аз азот пен фосфор аз қосылады. Күзде (30-40 г калий хлориді) және көктемде (10-15 г аммоний нитраты) 1 м2 немесе 3-4 ц, 2-3 ц, 1-1,5 га тиісінше (в.ф. Пивоваров, 1994).
Егін себу науқанына кіріседі кезде көтеріледі және топырақ тереңдігі 10 см, температурасы-10-12о С. орта белдеуінде бұл, әдетте 15-20 мамыр. Жылытылмаған топыраққа себу кезінде тұқымдар шіріп кетеді.
Сіз құрғақ тұқым себуге болады, ол әдетте отырғызғышпен себу кезінде жасалады. Қолмен себу кезінде тұқымдар жеке өскіндер пайда болғанға дейін (2-3 күннен кейін) жылы, дымқыл шүберекке алдын-ала өніп шығады. Суыққа төзімділікті арттыру үшін тұқымдар 0 +2о С температурада 2 күн бойы дымқыл қоқысқа салынып, қатайтылады, содан кейін өніп шығады.
Сепкішпен немесе қолмен себудің ең жақсы схемасы-1,41,4 М. тамақтану аймағының азаюымен жемістер кішкентай және піспейді. Қолмен себу кезінде тұқымдарды тесікке екі бөлікке салған дұрыс, ал пайда болғаннан кейін - ең қуатты өсімдікті қалдырыңыз. Тұқымдар қабырғаға тесікке басылады немесе тегіс қойылады, бірақ мұрны төмен емес, өйткені өну кезінде тұқым қабығын өсімдік топырақтың бетіне шығарады және барлық көшеттерді толығымен тартып алатын шыбындарды тартады.
Солтүстік аймақтарда, басында, жерге отырғызудан 15-20 күн бұрын, асқабақтың вегетациялық кезеңі 120-140 күн екенін ескере отырып, үлкен кастрюльдерде (диаметрі 10-15 см) көшеттер өсіріледі.
Өсімдіктерге күтім жасау топырақты қопсытудан, арамшөптерді жоюдан және азықтандырудан тұрады. Асқабақтың ұзын жапырақты сорттарында әйел гүлдерінің пайда болуын тездету үшін негізгі сабақты 4-5-ші жапырақтың астына қысыңыз. Солтүстік аймақтарда, аяздан бір ай бұрын, жемістердің пісуін тездету үшін барлық кірпіктерді қысыңыз.
Әсіресе мұқият күтім қажет. Кірпіктер жайылып, топырақты жапқаннан кейін, одан әрі күтім қажет емес. Өсімдіктердің көлеңкесінде арамшөптер өледі, сондықтан асқабақ - жақсы предшественник.
Асқабақтың қуатты тамыр жүйесі бар, соның арқасында өсімдік қысқа құрғақшылыққа оңай төзеді. Алайда, бұтақ түйіндеріне 60-70 см ұзындықтағы кірпіктерді дымқыл топырақпен себген жөн, сонда өсімдіктерді нығайтатын және олардың өсуіне жақсы жағдай жасайтын қосымша тамырлар пайда болады. Өсімдіктердің ылғалмен қамтамасыз етілуі жақсарады.
Асқабақ, әдетте, биологиялық жетілу кезеңінде, бір уақытта жиналады, бірақ кейбір кеш пісетін сорттар піспеген күйінде жиналады (олар сақтау кезінде піседі). Асқабақты жинау бір уақытта, құрғақ ауа - райында, аяз басталғанға дейін, әдетте қыркүйектің басында - ортасында, ал елдің оңтүстігінде-қазан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Асқабақ М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жаратылыстану ғылымдары жоғары мектебі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Биология кафедрасы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курстық жұмыс
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тақырыбы: Асқабақ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Курс:3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тобы: ХБ 19-1
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Пәні: Қолданбалы биология және топырақтану
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Орындаған: Марат Фируза
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қабылдаған:Тулеубаев Жақсыбай
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тараз 2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1. Әдебиетке шолу 6
1.1 Асқабақтың тағамдық құндылығы 6
1.2. Асқабақтың түрлері 11
2 Асқабақтың агротехникасы және халық шаруашылығындағы маңызы 13
2.1 Асқабақ өсірудің ауылшаруашылық технологиясы 13
2.2 Асқабақтың ауылшаруашылық технологиясы 17
2.3 Зерттеу нысандары 18
Қорытынды 25
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 26
Кіріспе
Көкөністер адамның тамақтануында үлкен маңызға ие. Олар құрамында оңай сіңетін қант, ақуыздар, майлар, минералды тұздар, дәрумендер мен ферменттер ғана емес, сонымен қатар ас қорытуды реттеп, басқа тағамдардың сіңуін жақсартады. Көкөністерді жүйелі түрде қолдану ағзаның өміршеңдігін арттырады. Көкөніс тағамдары қанның сәл сілтілі реакциясын сақтауға көмектеседі және ет, нан және майлардағы қышқыл заттардың зиянды әсерін бейтараптандырады.
Кейбір көкөніс дақылдарының (крест тәрізді) талшықтары организмнен радионуклидтер мен басқа да зиянды заттарды кетіруге қабілетті, бұл әсіресе радиациясы жоғары жерлерде өте маңызды. Көкөністердің осы тобында кездесетін табиғи комплект пектин темір, мырыш, кадмий, қорғасын, сынап, марганец, хром және басқа да ауыр металдармен ерімейтін күрделі қосылыстар түзе алады, стронций иондарын байланыстырады (в.ф. Пивоваров, 1994).
Витаминдердің көзі ретінде көкөністердің маңызы зор. Өйткені, бір немесе бірнеше дәрумендердің болмауы адам өмірінің бұзылуына, ал ұзақ уақыт болмауы ауруларға әкеледі. Қыста және ерте көктемде көкөністердің болмауы ағзаның ауруларға төзімділігін төмендетудің себептерінің бірі болып табылады. Аллергия мен жанама ауруларды тудыруы мүмкін синтетикалық препараттар көкөністерде кездесетін дәрумендердің өмірлік маңызды кешенін толықтыра алмайды.
Көкөністердің бір түрінде бірнеше дәрумендер жиі кездеседі, бұл олардың әрқайсысының физиологиялық әсерін күшейтеді.
С дәрумені (аскорбин қышқылы) және каротин (провитамин А) біздің ағзамызға негізінен көкөністер мен жемістерден келеді (Скурыхин и. М., Волгарев м. Н., 1987).
1998 жылы Ресей Федерациясының Үкіметі Ресей Федерациясы халқының дұрыс тамақтануы саласындағы мемлекеттік саясат тұжырымдамасы туралы қаулы қабылдады. Қаулыда тағамдық және биологиялық құндылығы жоғары өнімдерді жаппай тұтыну үлесін арттыру есебінен тамақтану құрылымын жақсарту көзделген (РФ Үкіметінің Қаулысы).
Көкөніс дақылдарының ішінде асқабақ тамақтану мәселесін шешуде ерекше орын алады. Асқабақ-дәрумендерге бай, шырынды, жақсы сіңірілетін өнім. Асқабақтың құрамында калий, кальций, фосфор, темір, мыс, мырыш және басқа элементтер бар. Асқабақтың құрамында С, В1 , В2 , В6 , Е дәрумендері, каротин бар. Асқабақ азық-түлік және азық-түлік мақсаттары үшін кеңінен қолданылады, сонымен қатар консервілеу, кондитерлік және витаминдік өнеркәсіп үшін шикізат болып табылады (Скрипников Ю.г., 1993, 2002). Асқабақ, туысы (tıkva-Sucurbita). Тамыры шыбық тәрізді, кейде түйнектері болған. көпжылдық немесе жылдық шөпті өсімдіктер. Тұқымға 18 жабайы түр кіреді, ал 5 түрі тек мәдени жағдайда кездеседі, көптеген түрлер кездесетін орталықтар - Мексика, Гватемала, Гондурас. Үлкен асқабақ (алып асқабақ -- с.тахима) бордың еуропалық бөлігінің орталық аймақтарында (Украина, Еділ аймағы) және Приморск өлкесінде өсіріледі. Мускат асқабақ (асқабақ мускат-Б. moshatat) тропикалық аудандардың жылы және ылғалды климатына бейімделген сорттары бар, олардың жемістерінде қант мөлшері өте жоғары. Піскен дәндердің құрамында майдың 52% - ы бар, олар Кавказда, Орта Азия мен Қазақстанда бор аумағында өсіріледі. Асқабақтың жемістерінің пішіні мен мөлшері (цуккини-с.реро) және түсі әртүрлі. Бор аумағында, соның ішінде Қазақстанда бұл өсімдік көкөніс ретінде өсіріледі. Көптеген асқабақ тұқымдарының дәнінде тамақ пен техникада қолданылатын майдың көп мөлшері бар. Дәрілік өсімдіктер - бұл колоцинт (сitrullus colocythus) және итмұрын (perment-Vguopia) түрлері. Кейбір түрлер шырынды өсімдіктер ретінде қолданылады, мысалы, luffa тұқымдасы (Luffa). Бор флорасында АТП қияр (бешеньгий қияр -- Есбаllium еlаtеrum) кездеседі, ол жартылай шөлейт аудандардың оңтүстігінде, асқабақ тұқымдасынан шыққан ит ағашының екі туысы бар. Өз атауына сәйкес, тургурдың қысым күшімен АТП қияр жемістерінен астықты шығарады.
Көп тұқымды жемістерде тұқымның біркелкі дамымауы олардың пішінін өзгертеді.
Қазақстанда асқабақтың қарапайым түрлері мен сорттары өсіріледі. Құрамында 18 пайыз қатты заттар, 10 пайыз сахароза, аскорбин қышқылы, каротин, тиамин, рибофлавин, 40 пайыз май бар. Құрамында әртүрлі физиологиялық әсері бар кукурбитацин бар. Адамдар үшін пайдалы, бұл бақша өнімі басқа жемістер мен көкөністерге қарағанда дәрумендерге бай. Адам ағзасында ағзадағы зат алмасуды жеделдететін С, В1, В2, В5, Е, РР, Т витаминдері және қанның ұюына ықпал ететін К витамині, калий, кальций, темір бар. Дәрумендердің көптігіне байланысты мыңдаған және бір ауруды емдеу. Көру қабілетінің нашарлауы, анемиядан, артық салмақтан арылуға ұмтылу және т.б. үшін таптырмайтын емдеу. Шлактан тазартады және зат алмасуды тұрақтандырады.
Ол ауа-райы мен топырақ жағдайларына дәмсіз өсетіндіктен, сурет салу кезінде химиялық заттарды қолданбайды, күшпен өседі. Жүрек әлсіздігін емдеу үшін қолданылатын асқабақтың жұмсақ еті, дәрігерлер отпен немесе сумен күйген науқасты жараны таңуға болады дейді. Асқабақ жүрек-қан тамырлары аурулары, гипертония, метаболизм проблемалары бар, айқын диуретикалық, антипиретикалық қасиеттері бар науқастарға диеталық тағам ретінде ұсынылады. Тыквенное астық тұтынады, тағамды араластыру арқылы балмен, мен үшін пайдаланады шығару, ішек құрттарын. Бүйректегі ауырсыну үшін бауыр күніне 1 стакан шырын ішуі керек. Шырын, яғни шырын тек жаңа піседі, өйткені оны үйде сақтау қиын. Минералды тұздар мен дәрумендерге бай асқабақтың құнды дәндерінде ақуыздар, омега-3, қанықпаған май қышқылдары, селен, магний, мырыш, С, В дәрумендері жеткілікті. Несеп несеп-жыныс жүйесінің көптеген ауруларын емдеуге көмектеседі. Несепағар, қабынуға қарсы, холеретикалық агент, асқабақтың өзі, паазитті бұзады.
сондай-ақ, фотосуретте жасанды талшық, су және көп мөлшерде асқабақ салмағын жоғалтуға арналған ем бар. Ас қорыту процестерін жеделдетеді, токсиндерді тазартады.
Табиғи өсімдік майларының бірі-асқабақ майы. Құрамында 90%-ға жуық қанықпаған май, 60%-ға дейін линол қышқылы және 15% - ға жуық линолен қышқылы бар, омега-3, омега-6 май қышқылдарына бай.Тыквенное масло выжимают из астық қуырылған асқабақ. Оның қою жасыл немесе қою қоңыр түсі, өткір хош иісі, тәтті дәмі бар. Биологиялық белсенді зат ретінде қолданылады. Құрамында май қышқылдары бар; пальмитин, стеарин, олейн, линол, стерол қышқылдары, фосфолипидтер, каротиноидтар, дәрумендер мен минералдар. Дәнді май әртүрлі дәрілік формаларда қолданылады. майдың құрамында қанықпаған май қышқылдарының болуы жануардың ең жақсы алмастырушысы болып табылады өйткені жануарлардың май қышқылдары қаныққан, яғни эмульсиялар түзбейді және денеге сіңуі қиын.
Асқабақты кептіру үшін де қолдануға болады, бірақ бұл туралы мәліметтер аз. Сондықтан, бұл жұмыстың мақсаты кептіруге арналған асқабақ сорттарын Агротехнологиялық бағалау болды. зерттеу.
Зертеудің әдіс-тәсілдері.
Жұмыс барысында сипаттамалы, салыстырмалы, жүйелеу сияқты түрлері қолданылды.
1. Әдебиетке шолу
1.1 Асқабақтың тағамдық құндылығы
Асқабақ-ежелден бері егілген өсімдік. Асқабақтың жабайы түрі табиғатта кездеспейді. Ол Мексикада б.з. д. 3000 жыл бұрын мәдени дақыл ретінде өсіріле бастады. Қазақстанда асқабақтың 9 түрі таралған. Қазір кәдімгі асқабақ біздің еліміздің барлық аумағында өсіріледі. Біздің елде асқабақтың үш түрі өсіріледі: қатты қабық, ірі жемісті және мускат жаңғағы.
Қатты қабығы бар асқабақ Орталық Американың таулы аймақтарынан келеді. Асқабақтың басқа түрлерінен айырмашылығы, ол солтүстік аймақтарда өсіріледі. Ол көбірек ылғалды топырақты қажет етеді, қатты қабығы бар асқабақтың сабағы өткір, қабыршақты, тармақталған, жеміс сабағы тікенді-түкті.
Асқабақ келесі схема бойынша егіледі: 1, 4х1, 4; 2, 1х2, 1; 2, 1х2, 8 м.асқабақты егу кезінде гүлдер қосымша тозаңданады, ал солтүстік аймақтарда - суық ауа райының басталуына бір ай қалғанда қашу өніп шығады.
Асқабақтың Алтай, Мозолеевская, Бирючекутская, Бадам, қысқы асхана, Кашкарская, Палавкаду сияқты түрлері бар.
Асқабақ-асқабақ тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Асқабақтың отаны - Солтүстік және Оңтүстік Америка. Бұл жерлерде асқабақ біздің заманымызға дейінгі 3 мың жыл ішінде егіле бастады. Асқабақтың 20 түрі белгілі. Қазақстанда кәдімгі асқабақ (с.реро), мускат (с. moschata) және ірі асқабақ (с. Махима) және "Волжская серая-92", "Мозолеевская-10", "Қашғар-1644"сорттары өсіріледі. Кәдімгі асқабақтың ішінде цуккини мен сквош бар. Асқабақтың сабағы ұзындығы 2-10 м, дөңгелек,түкті, тармақталған, таралған. Жапырақтары үлкен, ұзын, бүйрек тәрізді. Гүл екіжақты, үлкен, сарғыш түсті. Бұтақталған мұрттың жанындағы өсімдіктерге. Жемісі-жалған жидек, үлкен, пішіні дөңгелек, сопақша, түсі әртүрлі. Шырын жұмсақ дәмді. Асқабақтың жемістерінде 15-18% қатты заттар, 8-10% сахароза, аскорбин қышқылы, каротин, тиамин, рибофлавин және т.б. 20-40% май бар. Асқабақтың үстел сорттары піскен, қуырылған түрінде жейді. Сүрлем Жем түрінен дайындалады.
100 г асқабақта-19 ккал.
Құрамында жасанды талшық, ағындар, каротин, кальций, темір, магний, фосфор және A, B1, B2, PP және C дәрумендері бар.
Салмақ жоғалтуға ықпал ететін асқабақ
Жасанды талшықтың, судың және талшықтың көп болуына байланысты асқабақ салмақ жоғалтуға ықпал ететін диеталарда жиі қолданылады. Денедегі ас қорыту процестерін жеделдетеді, токсиндерді тазартады, артық метаболикалық өнімдерді жояды және су балансын реттейді.
Ішінен құнды
Минералды тұздар мен дәрумендерге бай асқабақтың құрамында ақуыздар, омега-3 қанықпаған май қышқылдары, селен, магний, мырыш, сонымен қатар С дәрумені мен В дәрумендері бар ерекше құнды дәндер бар. Ол диуретикалық, қабынуға қарсы, холеретикалық қасиеттерге ие және паразиттерді жояды.
Үлкен асқабақ
Швейцарияда жыл сайын асқабақтың ең үлкен байқауы өтеді. Жарыс үлгілері жылдан жылға үлкенірек және шамамен 450 кг жетеді.Асқабақ жемістері-ең маңызды тамақ өнімі. Көмірсулар, дәрумендер мен минералды тұздардың құрамында ол көптеген көкөністерден асып түседі. Асқабақ калий тұздарының бай көзі болып табылады, ол біздің ағзамыздың қанының сілтілік реакциясын қолдайды, асқазан сөлінің қышқылдығын төмендетеді. Оның құрамында 100 г шикі затқа 222 мг калий бар.
Гемопоэз процестері үшін асқабақта көп мөлшерде болатын темір қажет. Оның жемістерінде фосфор, кремний қышқылы, кальций магний, мыс және басқа элементтер бар.
Калория мөлшері бойынша асқабақ гүлді қырыққабатқа тең,100 г құрамында 17-31, 6 ккал бар, оның целлюлозасында 5-тен 25%-ға дейін құрғақ зат, 0,1-0,15% май, 0,7-0,95% талшық, 1,5-20% крахмал бар. Ол пектинге (0,2-0,7 %), қантқа (10-14%) бай.
Асқабақ шикі, пісірілген, қуырылған, одан картоп пюресі, Джем, кәмпиттер, шырындар, басқа көкөністермен бірге қыста түрлі препараттар жасалады.
Сүйікті халықтық ем - асқабақ тұқымы, оның басты артықшылығы - жоғары сапалы жеуге жарамды майдың көптігі (52% дейін). Тұқымдар-бұл жоғары қоректік диеталық ақуыз және витаминдік өнім. 100 г асқабақ тұқымында 603 ккал бар. Олар белсенді ингредиенттерге, гликозидтерге, шайырларға, дәмдік заттарға бай (Лебедева А.Т., 2000).
Асқабақ майында простата безін емдеуде ерекше рөл атқаратын мыс, темір және мырыш микроэлементтерінің көп мөлшері бар. Асқабақ тұқымынан алынған өсімдік майында қандағы холестеринді төмендететін қасиеті бар фитостеролдар бар. Бұл май атеросклерозбен ауыратын адамдарға ұсынылады.
Асқабақтың құрамында дәрумендер бар (мг%): С - 15; В1 - 0,06 ; В2 - 4,4 - 4,5; В6 ; РР; Е; каротин - 1,8. Асқабақ-бұл Е тобындағы дәрумендердің көзі. ондағы каротин сәбізге қарағанда көп (16-17 мг %, ал кейбір сорттарда оның мөлшері 30 мг % жетеді) (Скрипников Ю.г., 1958).
Асқабақ фолий қышқылына (В9 дәрумені) бай, ол гемопоэзде маңызды рөл атқарады, пантотен қышқылы (В3 дәрумені), оның жетіспеушілігі метаболизмнің бұзылуына әкеледі.
Асқабақтың жоғары концентрациясы (100 г үшін 0,07-0,08 мг) құрамында Т дәрумені бар, ол тағамның қарқынды сіңуіне ықпал етеді, дененің өсуі мен өмірлік процестерін тездетеді.
Токоферондар, каротиноидтар, майлы полиқанықпаған қышқылдар кешені (F дәрумені) маңызды рөл атқарады. F дәрумені холестеринді ағзадан оңай шығарылатын пішінге байланыстырады, оның қан тамырларының қабырғаларына түсуіне жол бермейді және майлардың алмасуын ынталандырады (в.ф. Пивоваров, 1994).
Пектиндер ерекше маңызды. Олар ағзадан ауыр металдардың, қорғасынның, сынаптың тұздарын байланыстырады және алып тастайды, және, ең бастысы, қазіргі экологиялық қолайсыз жағдайларда радиоактивті элементтер.
Ресей фармацевтері асқабақ тұқымынан (асқабақ) май алу әдісін ойлап тапты, бұл әдеттегі технологияға қарағанда екі есе көп биологиялық белсенді заттарды сақтауға мүмкіндік береді. 1994 жылдан бастап гепаторотекторлық, қабынуға қарсы әсері бар "асқабақ майы" (асқабақ майы) препараты шығарылады. Простата безінің аурулары, гепатит, бауыр циррозы, ойық жара аурулары үшін ұсынылады (тіркеу куәлігі, 1994).
Асқабақ витамин өнеркәсібінде каротин дайындау үшін қолданылады. Осы мақсатта асқабақты витамин өнеркәсібі үшін шикізат ретінде сүрлеу әдісі жасалды. Асқабақты халық қайнатылған, пісірілген және маринадталған түрінде тамақ өнімі ретінде пайдаланады.
Жақында асқабақ алкоголь дайындау үшін, сондай-ақ кондитерлік, консервілеу және витамин өнеркәсібінде үлкен қолданысқа ие болды. Консервілеу өнеркәсібінде ол джем, джем, макарон, тартылған ет, маринадтар, шырындар жасау үшін қолданылады. Америкада асқабақ асқабақ бәліштерін жасау үшін жұқа ұнтақ түрінде кеңінен қолданылады.
Асқабақ жемістерінің құндылығы оның құрамында ақуызды еритін пішінге айналдыратын пептондандыратын ферменттер бар. Бұл диеталық тамақтануда үлкен маңызға ие. Асқабақтан дәмді және пайдалы тағамдар дайындауға болады. Асқабақ шикі, пісірілген, буланған, қуырылған, одан пюре, Джем, кәмпиттер жасалады. Бұл дақыл керемет бал зауыты, ал құрғақ жерлерде - малға таптырмас шырынды жем. Асқабақ-бұл кез-келген жағдайда бақшада бірнеше күн бойы өсетін жылдық өсімдік. Сабағы жерге жатып, өсіп, торды тартады. Жапырақтары үлкен, гүлдері сары, жемістері әртүрлі, кейде үлкен болып өседі, ересек адамның құлауына жетпейді. Асқабақ тұқымдарында ұзын петиолат, қарапайым жапырақтары бар. Гүлдер жапырақтың қолтығында, шашыраңқы гүлшоғырлар түрінде немесе бөлек өседі. Көбісі жеке, кейде қос болады. Асқабақ тұқымдасының гүлінде 5 жұқа шыныаяқ жапырақшасы, 5 Тұтас жапырақшасы бар. 5-Тегі, олардың 4 - і біртұтас, екеуі-екеуі. Бір еркек тегін. Кейде 5 еркек біртұтас тұтасып, гүлдің ортасын құрайды. Ерлер тозаңдағы иілген. Жатыр үш ұялы. Жемісі-қабақ бояуы. "Ғасыр" - бұл өсімдіктердің сыртқы жағынан қатты, шырынды жеміс болып табылатын жидек жемісі.
Екі жақты бір және көпжылдық стандартты өсімдіктер. Кейде бұта немесе кішкентай ағаш түрінде өседі. Қазақстанда асқабақтың 9 туысы бар, оның ішінде қауын, қарбыз, асқабақ, қияр, модабак (люффа) бар. Жасы қолмен егіліп, атпакияр, итмұрын, қоңыраузары (тлади-анта) жабайы өседі. Асқабақтың ұзын Шырмауық сабақтарының ұштарында жалғыз немесе шанышқы тәрізді мұрт бар. Жалғыз жапырақтары, тұтас немесе салат, сабақта кезектесіп орналасады. Педункулалар сарғыш, кейде жасыл болады немесе жапырақ сақинасында бөлек орналасады. Асқабақ отбасы-бір жемісті, бір және екіжылдық, кросс-ептілік. Жеміс-жалған жидек немесе қауын, оларды салмаңыз. кейде ол 100 келіге жетеді. Тұқымы ет, жалпақ тнкум. Асқабақ тұқымдары құнды бақша, азық-түлік, сондай-ақ жемшөп, дәрілік, шабындық өсімдіктерге бөлінеді. Кейбір түрлері тағамдық және техникалық тұқымдардан алынады, ал кейбір түрлерінен арнайы контейнерлер (шелектер және т.б.) жасалады.Асқабақ және қырыққабат отбасылары.
Асқабақ пен қырыққабаттың тағамдық, дәрілік маңызы туралы айтып беріңіз.
Асқабақ пен қырыққабат отбасы дикот класына жатады. Бұл бақша өсімдіктері. "БАҚ""кішкентай БАҚ" негізін алады. Онда өсірілген өсімдіктер бақшада өсірілетін дақылдар болып саналады. Бақшада негізінен аскабаковтар отбасының өсімдіктері өсіріледі. Асқабақ, қарбыз, қауын, қияр) - бакшада өсірілетін екіжақты өсімдіктер. Қазір бақша өсімдіктерінің 900 түрі белгілі. Қазақстанда 9 түрі бар. Бұл есімдіктердің көпшілігі бізге бұрыннан таныс.
Бақша дақылдарының негізгі ерекшеліктері-шөпті жылдық өсімдіктер. Казактарда Қаратау маңында асқабақ тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік түрлері кездеседі. Ол құтырған қияр деп аталады. Сойылатын немесе сойылатын қашу, яғни сойылатын бағаналы өсімдіктер. Олардың сабағында мұрт бар. Өзгерістер Оркен мұра. Асқабақ тұқымдары тропикалық, субтропикалық елдерде жиі кездеседі. Бұл негізінен мәдени өсімдіктер.
Асқабақ тұқымдары ұзын құйрықты, жай жапырақты. Гүлдер жапырақтың қолтығында, шашыраңқы гүлшоғырлар түрінде немесе бөлек өседі. Көбісі бір жынысты, екі жақты кездеседі. Мысалы, жабайы ит жүзімі (асып кету) - екіжақты көпжылдық өсімдік. Оның тамыры өте қалың. Сабағы жіңішке, жемісі-нағыз жидек. Халықтық медицинада тамыр ішектерді босату үшін қолданылады.
Асқабақ тұқымдасының гүлінде 5 жұқа шыныаяқ жапырақшасы, 5 Тұтас жапырақшасы бар. 5-Тегі, олардың 4 - і біртұтас, екеуі-екеуі. Бір еркек тегін. Кейде 5 еркек гүлдің ортасында баған қалыптастырады. - Мен білмеймін, - деді ол. Аналық Жатыны-үш ұялы. Жемісі-қабағы (асқабақ). "Ғасыр" - бұл өсімдіктердің сыртқы жағынан қатты, шырынды жеміс болып табылатын жидек жемісі. Асқабақ тұқымының тұқымдары өте көп болады. Бір тұқымдық түрлер бар (мысалы, мексикалық қияр-шайот.
Асқабақ тұқымдасы бақта өсірілетін мәдени өсімдіктер болып саналады. Бұл ең үлкен өсімдіктер. Сондай-ақ, жемістері 100 килограммға жететін түрлер бар.
Асқабақ-ірі жемісті тамақ, дәрілік, жемшөп және сәндік, жылдық шөпті өсімдік. Оның ұзындығы 5 метрге дейін созылған сабағы бар. Бес қырлы сабақта тікенектер өсті. Тек жапырақтарға қарама-қарсы орналасқан мұртты. Мұрт сыртқы жағынан басқа өсімдікке оралу үшін қолдау қажет нәзік сабақтың арқасында модификацияланған үлгіге ие. Жапырақ-үлкен, парақтың шетінде 5 тармақталған кесу бар. Гүл бір жынысты, бір жынысты, жапырақтың қолтығында жалғыз өседі. Ер гүлдері-ұзын соцветияларда, әйел гүлдері-қысқа соцветияларда. Айлақ созылып, төмен орналасқан. Содан кейін ата гүлінің формуласы:
Т (5) К(5) А(2)+(2)+1 Ж0
Ал ана гүлінің формуласы:
Т (5) К (5) А (0) Ж (3)
Жемісі-веко.
Асқабақтың жабайы түрі табиғатта кездеспейді. Ол Мексикада жыл ретінде қарастырылғанға дейін 3000 жыл бұрын мәдени дақыл ретінде өсіріле бастады. Қазір кәдімгі асқабақ біздің еліміздің барлық аумағында өсіріледі. Кәдімгі "қауын, бәліш" асқабағының көптеген түрлері бар. Асқабақ тұқымдары жемшөп, дәрілік және техникалық мақсаттарда өсіріледі.
Тұқымның шамамен 1 мың түрі бар (120 ұрпақ). Жер шарының екі бөлігіндегі тропикалық және субтропикалық аймақтарда кең таралған өсімдіктер де қоңыржай аймақтарға өтеді. Түрдің пайда болу орталығы-Гималайдың шығыс бөлігі, Азияның оңтүстік-шығысы және Оңтүстік Америка. Көптеген түрлер-бұл өрмелеу және сирек сабақтар арқылы жер бетінде өсетін жылдық өсімдіктер. Көп жағдайда пальмалар арасында өседі, сабақтарының сырты қатты түктері болады. Бұл отбасының өкілдері екі жақты өткізгіш байламдармен сипатталады. Жапырақтары үлкен, қосалқы жапырақшалары жоқ, жапырақ тақталары жүрек тәрізді, пальма тәрізді (пальма тәрізді) немесе пальма тәрізді (пальма тәрізді) және сабақта кезектесіп орналасады. Қарапайым немесе тармақталған^ (тармақталған) мұрт-бұл өзгертілген жапырақтың қолтықтарынан шығатын тармақ. Гүлдер актиноморфты, еркектер біріккен жағдайда-зигоморфты. Гүлдің бөліктері 4 дөңгелек, 5 мүшелі (гиноцийден басқа), әдетте бір жынысты құрайды. Жапырақтардың қолтықтарында бірнеше гүлдерден тұратын гүлшоғырлар орналасқан. Біртекті немесе екіжақты өсімдіктер. Гүл серігі Қос, төменгі жағынан түтікке қосылған. Тостаған 5 тісті. Жапырақшаның жапырақшасы 5 рамалы, қоңырау тәрізді немесе дөңгелек тәрізді (дөңгелек тәрізді), көбінесе жапырақшалары еркін орналасады, түсі сары немесе ақ болады. Еркек гүлінде 5 еркек бар, олар көптеген түрлерде үш андроций ағаларын құрайды (4-ші әйел екі егіздермен біріктіріледі және біреуі бос қалады). Кейде андроций бірдей (асқабақтың туысы-Сuсurbtа). Тозаң қабығы екі лобты, S әрпі түрінде иілген, гиноций ценокарпиялық, үш жеміс жапырақшасынан тұрады. Гүл түйінінің төменгі, үш лобты, майлы жағы бар. Олар үлкен болып өседі және бір-бірімен ортаңғы бөлік арқылы байланысады. Бұл жағдайда гүл түйіні алты жасуша береді. Көптеген тұқымдар. Әйелдің мойны қысқа, ал жоғарғы жағында 3 аузы бар. Жемістер сияқты жидектер. Экзокарпиондар қалың, тығыз, тіпті Бургундия немесе ағаш, Мезокарпиондар мен эндокарпиондар (асқабақ, қарбыз, қауын, қияр). Мұндай жемістердің үлкен болат массасы бар, кейде салмағы 100 кг-нан асады.жемісі жидектер болып табылатын түрлер аз кездеседі (ит ағашының туысы-пресупень-Вгуопия). Тұқымдар көп, эндосперма жоқ, тұқымдар тегіс.
Қиярдың туысы (қияр Cucumis). Ардагерлер, мұртшалары біржылдық бар. Заманауи әйелдерге арналған гүлді торабы цилиндрлік отырып, колючими кеңес береміз. Гүлдің формуласы келесідей жазылған:
Са (5)Со (5) А, G (3);
Са (5) Со (5) А(2)+ (2)+ (1) G0.
Африка мен Азияда кең таралған 30-ға жуық түрі бар. Көкөніс өсімдігі ретінде отырғызылатын қияр (қияр егу) өсіріледі. Жабайы түрлер белгісіз, көптеген сорттар көпбұрышты.
Каунның туысы (қауын-Мело). Қоңыр климаты бар жерлерде кең таралған 10 түрі бар. Біржыдцы жерінде өсетін шөптесін өсімдіктер сабағын игеріп алған. Гүл түйіні сопақ немесе сфералық, сырты шаштарымен жабылған. Бақша қауыны (дыню посевную-М.sаtіvа) бордың оңтүстік аудандарында, әсіресе Орта Азия мен Қазақстанда өсіріледі. Қазіргі уақытта көптеген аудандастырылған сорттар бар.
Қарбыз тұқымдасы (қарбыз-Citrullus) 3 түрге ие. Жылдық және көпжылдық өсімдіктер. Олардың ауқымы Оңтүстік Африкадағы Колохара шөлін алып жатыр. Қарапайым қарбыздың көптеген сорттары өсірілді (қарбыз, дарбыз) (жеуге болатын қарбыз-C. vulgaris).
Қоректік қарбыз (азықтық қарбыз-с.соlосуnthоіdеs) - мал азығы ретінде арнайы өсірілетін (өсірілетін) өсімдік.
1.2. Асқабақтың түрлері
Асқабақ көкөніс дақылдарының арасында жетекші орын алады және ең көне болып табылады. Бұл Мексика мен Оңтүстік Америкада туған жыл сайынғы термофильді өсімдік.
Ботаникалық асқабақ тұқымдасына 100-ден астам ұрпақ және 1100-ден астам өсімдік түрлері кіреді, олардың басым көпшілігі тропика мен субтропикада кездеседі. 30-ға жуық түрі өсіріледі, олардың тек алтауы ғана өсіріледі, яғни.бау-бақша учаскелерінде және фермаларда өсіріледі.
Еуропада асқабақ XVI ғасырдың ортасында пайда болды. Қазіргі уақытта ол жердің барлық континенттерінде, әртүрлі климаттық жағдайларда өсіріледі. Ресейде асқабақ елдің барлық аймақтарында өсіріледі.
Ресей Федерациясында асқабақтың үш түрі кең таралған: ірі жемісті - Cucurbitamaxima, қатты - Cucurbitapepo және мускат - Cucurbitamoschata.
Үлкен жемісті асқабақ орта жолда да, еліміздің оңтүстігінде және оңтүстік-шығысында да жақсы өседі. Жеке үлгілер 90 кг немесе одан да көпке жетеді. Бұл асқабақ суыққа төзімді, бірақ қаттыға қарағанда кеш піседі, сақтау сапасы жоғары және алты ай немесе одан да көп уақыт бойы жоғары дәмді сақтайды (жеміс-жидек және көкөніс шаруашылығы. Под ред. Потанова В. А., 1997).
Қатты асқабақтың жемістері кішірек, бірақ ерте пісіп, шамамен 4 айдан кейін піседі. Жемістің ең көп таралған түрі-ашық сары немесе сары-қызғылт сары түсті және жолақты өрнегі бар овоид.
Мускат жаңғағы асқабақтың жоғары дәмі бар. Оның қабығы ұзақ уақыт қатпайды. Мускат жаңғағы асқабақтың басқа түрлеріне қарағанда әлдеқайда көп жылуды қажет етеді (Матвеев в.п., Рубцов М. И., 1978).
2 Асқабақтың агротехникасы және халық шаруашылығындағы маңызы
2.1 Асқабақ өсірудің ауылшаруашылық технологиясы
Асқабақ-термофильді мәдениет. Ол гумусқа бай құрылымдық, құнарлы, бейтарап топырақты қажет етеді. Асқабақтың астына суық солтүстік желден, сондай-ақ Оңтүстік беткейлерден қорғалған жақсы жылытылған жерлер бөлінеді.
Ол үшін жақсы предшественниктер-қырыққабат, пияз, картоп, тамыр дақылдары. Асқабақты бұрынғы орнына тек 4 жылдан кейін отырғызған жөн. Асқабақ көптеген көкөніс дақылдары үшін жақсы прекурсор болып табылады (Лебедева А.Т., 2000). Алдыңғы жерді жинағаннан кейін, асқабақтың астына бөлінген жер кетпенмен қопсытылып, 2-3 аптадан кейін 25-35 см тереңдікке дейін қазылады.көктемде тығыз қыртыстың пайда болуына жол бермеу үшін топырақты мүмкіндігінше ертерек қоршау керек. Топырақ пісіп болғаннан кейін, иісі бар жоғарғы қабатты бетіне шығармас үшін учаске күзгі өңдеудің (34) тереңдігімен өңделеді.
Асқабақ-кеш себу мәдениеті. Егу алдында топырақ қайтадан 12-18 см тереңдікке өңделіп, жоталар немесе жоталар пайда болады.
Асқабақ үшін ең жақсы тыңайтқыш-бұл көң, бірақ онымен бірге компост, шымтезек, қарашірік қолдануға болады.
Органикалық тыңайтқыштар жеңіл топырақта 15-20 см тереңдікке, ауыр топырақта - 10-15 см - ге отырғызылады.органикалық тыңайтқыштарды үнемдеу үшін оларды әр тесікке 0,5-1 кг егу немесе отырғызу кезінде тесіктерге қолдануға болады. Көң өте баяу минералданады, сондықтан оны минералды тыңайтқыштармен біріктірген жақсы.
Минералды тыңайтқыштардың дозалары топырақтағы минералды тамақтану элементтерінің құрамына байланысты белгіленеді. Органикалық заттарға бай топырақтарда фосфор мен азот аз, қарашірікке аз азот пен фосфор аз қосылады. Күзде (30-40 г калий хлориді) және көктемде (10-15 г аммоний нитраты) 1 м2 немесе 3-4 ц, 2-3 ц, 1-1,5 га тиісінше (в.ф. Пивоваров, 1994).
Егін себу науқанына кіріседі кезде көтеріледі және топырақ тереңдігі 10 см, температурасы-10-12о С. орта белдеуінде бұл, әдетте 15-20 мамыр. Жылытылмаған топыраққа себу кезінде тұқымдар шіріп кетеді.
Сіз құрғақ тұқым себуге болады, ол әдетте отырғызғышпен себу кезінде жасалады. Қолмен себу кезінде тұқымдар жеке өскіндер пайда болғанға дейін (2-3 күннен кейін) жылы, дымқыл шүберекке алдын-ала өніп шығады. Суыққа төзімділікті арттыру үшін тұқымдар 0 +2о С температурада 2 күн бойы дымқыл қоқысқа салынып, қатайтылады, содан кейін өніп шығады.
Сепкішпен немесе қолмен себудің ең жақсы схемасы-1,41,4 М. тамақтану аймағының азаюымен жемістер кішкентай және піспейді. Қолмен себу кезінде тұқымдарды тесікке екі бөлікке салған дұрыс, ал пайда болғаннан кейін - ең қуатты өсімдікті қалдырыңыз. Тұқымдар қабырғаға тесікке басылады немесе тегіс қойылады, бірақ мұрны төмен емес, өйткені өну кезінде тұқым қабығын өсімдік топырақтың бетіне шығарады және барлық көшеттерді толығымен тартып алатын шыбындарды тартады.
Солтүстік аймақтарда, басында, жерге отырғызудан 15-20 күн бұрын, асқабақтың вегетациялық кезеңі 120-140 күн екенін ескере отырып, үлкен кастрюльдерде (диаметрі 10-15 см) көшеттер өсіріледі.
Өсімдіктерге күтім жасау топырақты қопсытудан, арамшөптерді жоюдан және азықтандырудан тұрады. Асқабақтың ұзын жапырақты сорттарында әйел гүлдерінің пайда болуын тездету үшін негізгі сабақты 4-5-ші жапырақтың астына қысыңыз. Солтүстік аймақтарда, аяздан бір ай бұрын, жемістердің пісуін тездету үшін барлық кірпіктерді қысыңыз.
Әсіресе мұқият күтім қажет. Кірпіктер жайылып, топырақты жапқаннан кейін, одан әрі күтім қажет емес. Өсімдіктердің көлеңкесінде арамшөптер өледі, сондықтан асқабақ - жақсы предшественник.
Асқабақтың қуатты тамыр жүйесі бар, соның арқасында өсімдік қысқа құрғақшылыққа оңай төзеді. Алайда, бұтақ түйіндеріне 60-70 см ұзындықтағы кірпіктерді дымқыл топырақпен себген жөн, сонда өсімдіктерді нығайтатын және олардың өсуіне жақсы жағдай жасайтын қосымша тамырлар пайда болады. Өсімдіктердің ылғалмен қамтамасыз етілуі жақсарады.
Асқабақ, әдетте, биологиялық жетілу кезеңінде, бір уақытта жиналады, бірақ кейбір кеш пісетін сорттар піспеген күйінде жиналады (олар сақтау кезінде піседі). Асқабақты жинау бір уақытта, құрғақ ауа - райында, аяз басталғанға дейін, әдетте қыркүйектің басында - ортасында, ал елдің оңтүстігінде-қазан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz