Қауын - бақша дақылдары, біздің түсінігімізде көкөністен гөрі жеміс
Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
Ұстаз институты
Химия және биология кафедрасы
КУРСТЫҚ Жұмыс
Пәні:Қолданбалы биология және топырақтану
Тақырыбы: Паттисон дақылының биологиясы мен агротехникасы
Білімгер: Еген Аружан Жолдасбайқызы Тобы:ХБ 19-1 ____________
қолы
Жетекші: Химия және биология кафедрасының профессоры
\қызметі\
Тулеубаев Жақсыбай Сурабердиевич
\аты-жөні\
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж.
_______________________
қолы
Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы
____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері:__________________________ __________________________
аты-жөні қолы
___________________________________ _________________
аты-жөні қолы
Тараз 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
Кафедра: Химия және биология
ХБ-19-1тобының білімгеріне Еген Аружан курстық жоба (жұмыс)
аты-жөні
Пәні:Қолданбалы биология және топырақтану
ТАПСЫРМА
1. Тақырыбы: Паттисон дақылының биологиясы мен агротехникасы
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы: Әдебиеттер, журналдар, сайттар.
3. Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараула - ры (жұмыстары)
Орындау кестесі
Көлемі, %
Орындау уақыты
Кіріспе
10%
2 қараша-3 қараша
І Негізгі бөлім
Патисон өсімдігіінің экологиялық-биологиялық ерекшеліктері
15%
4 қараша-9қараша
1.1. Систематикалық орны
15%
9 қараша-13қараша
1.2. Патисон өсімдігінің биологиялық ерекшелігі
10%
14 қараша-16 қараша
II Патиссон - биологиялық ерекшелігі, өсіру агротех-никасы
10%
17 қараша-18 қараша
2.1. Патиссон өсімдігінің пайдалы және зиянды қасиеттері
10%
18 қараша
2.2. Өсіру агротехникасы
5%
18қараша
2.3 Патиссон өсімдігінің аурулары мен сақтау жолдары
5%
19қараша
III Қорытынды
10%
19 қараша
4. Графикалық материалдарының тізімі (сызулардың масштабы келтіріледі)
5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі
10%
6. Қорғау
100%
Кафедра мәжілісінде бекітілген ___________________20___ ж. хаттама № ______
Жетекшісі:
________________________ __________ ___________ _______________________ _____
қызметі қолы аты-жөні
Тапсырманы орындауға қабылдадым _______________20___ж. ____________________
білімгердің қолы
МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
І ПАТИСОН ӨСІМДІГІІНІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ-БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6
1.1 Систематикалық орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6
1.2 Патисон өсімдігінің биологиялық ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
14
ІІ ПАТИССОН - БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ, ӨСІРУ АГРОТЕХ-НИКАСЫ ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
2.1 Патиссон өсімдігінің пайдалы және зиянды қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ..
16
2.2 Өсіру агротехникасы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2.3 Патиссон өсімдігінің аурулары мен сақтау жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
26
КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі: Асқабақтың көкөніс дақылдары, ол тағам тәрізді асқабақ деп те аталады, бұл асқабақтың бір түрі. Мұндай шөпті жылдық өсімдік табиғи жағдайда болмайды, бірақ ол бағбандар арасында өте танымал. 17 ғасырда сквош Америкадан Еуропаға әкелінді, онда олар өте танымал болды, тек 200 жылдан кейін олар тіпті Сібірде де өсіріле бастады. Сквош атауы француздық pate сөзінен шыққан, ол пирог деп аударылады, ол жемістің ерекше формасына тікелей байланысты. Өсімдіктердің орыс классификациясында бұл мәдениет Cucurbita pepo var деп жазылған. Патиссон, халықаралық деңгейде - Cucurbita pepo subsp ретінде. ovifera, var. Овифера.
Патиссон - бұталы және жартылай бұталы нысаны бар шөпті жылдық өсімдік. Салыстырмалы түрде қатаң парақтар үлкен. Бір түсті сары және бір жынысты гүлдер. Ұрықтың пішіні. асқабақтың бейнесі, әр түрлілігіне байланысты қоңырау тәрізді немесе ыдыс тәрізді болуы мүмкін, және ол жасыл, күлгін, ақ немесе сары түстерге боялған, ал мотлидің түсі де бар - дақтармен немесе жолақтармен.
Бұл мәдениет қуырылған, бұқтырылған, маринадталған және тұздалған асқабақтың өте жоғары дәмділігі үшін бағаланады. Олардың дәмі цуккиниға ұқсас, бірақ бұл өте нәзік, сондықтан оны спаржа немесе артишокпен салыстыруға болады. Бұл жеміс диеталық өнімдерге жатады, оны бауыр, асқазан немесе бүйрек аурулары үшін жеуге кеңес беріледі, сонымен қатар атеросклерозға да пайдалы болады. Патиссонның қуатты диуретикалық әсері бар, сондықтан ол организмнен артық сұйықтықты кетіруге және тұзды жууға көмектеседі.
Курстық жұмыстың нысаны: Патиссон дақылының биологиясы мен агротехникасы;
Зерттеу мақсаты: Патиссон дақылының биологиясы мен агротехника-сын анықтау.
Зерттеу міндеттері: Шиенің маңыздылығы, дәруменге бай және денсаулыққа тигізер пайдасы мол екенін білу, ауылшаруашылықтарда көшетпен телу арқылы жаңа түрлерді шығаратындығын білу.
Зерттеу практикалық маңыздылығы: Патиссон жинау және сақтауда техникалық жетілуге жеткенде жүзеге асырылады және олардың қабығы нәзік, балауызтәрізді, ал ішіндегі тұқымдар кішкентай және қатал болмауы керек. Яғни, патиссон қияр мен цуккини сияқты піспеген көкөністерге жатады. Патиссон биологиялық немесе толық жетілу кезеңінде піскен асқабақ сияқты тығыз, өрескел қабығы бар және үлкен қатты тұқымдар бар-мұндай үлгіні тұқымға қалдырған дұрыс.
Зерттеу әдістері: зерттеу, салыстырмалы талдау, тәжірибелік жұмыс-тарды салыстыру және бақылау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Систематикалық орны
Асқабақ тұқымдасы (лат. Cucurbitáceae) - Қос гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Асқабақтың көпшілігі (олардың барлығы 600 - ден астам түрі бар) - тамырлы түйнектер немесе сабақтың төменгі бөліктері арқылы қыстайтын жылдық немесе көпжылдық шөптесін өсімдіктер, олардың аз ғана бөлігі бұтатәрізділер мен бұталар. Тұқымдастың жалғыз ағаш формасы -сирек кездесетін өсімдік дендросициос.
Бұл отбасының өкілдері барлық суық елдерді қоспағанда, жер бетінде кең таралған, бірақ олардың көпшілігі тропиктердің астында кездеседі, Еуропада таралудың солтүстік шекарасы еменнің солтүстік шекарасымен сәйкес келеді, ескі әлемде жаңа әлемге қарағанда көбірек ұрпақ таралған (54); жеті туысы (Мелотрия, Кораллокарпус, люфа, қияр, Alsomitra, Cayaponia және Sicyos) кездеседі.
Отбасының түрлері кеңінен қолданылады: олардың көпшілігінің жемістері жеуге жарамды (қауын, қияр, асқабақ, қарбыз, акантосициос, Тельфайрия, Чайот және т.б.), басқа түрлері ыдыстар мен музыкалық аспаптарды (Лагенария), губкалар мен толтырғыш материалдарды (люфа) және т. б. өндіруге барады.
Сабақтар негізінен шырынды, суға бай, жерге таралады немесе қара-пайым немесе тармақталған антенналардың көмегімен жабысады, олар антенналардың орналасуы мен олардың нәзіктіктері бойынша жапырақтары бар өзгертілген қашу үшін қателескен дұрыс.
Асқабақтың жапырақтары қарапайым, лоб тәрізді немесе пальма тәрізді, жүрек тәрізді негізі бар; олар 25 спиральда орналасқан; жапырақ-тары, сабағы сияқты, қатты немесе түкті; Стипендиялар жоқ.
Гүлдер жалғыз гүлшоғырларда жиналады, көбінесе паникулада, сирек қалқанды. Гүл тұрақты, бір жынысты, сирек (Schizopepon (Schizopepon) тұқымдасында) бисексуалдық; өсімдіктер біртекті немесе екіжақты. Гүл жамылғысы негізі үлкен немесе аз каликс пен королладан тұрады. Бес (сирек 3, 4 немесе 6) қалампыр немесе қалақтар туралы тостаған, тақтатастардың бүйрек буынындағы; кейде (cyclanthera жарылғыш (Cyclanthera explodens) және ірі жемісті асқабақтың кейбір түрлері (Cucurbita maxima)) каликс дамымайды, кейде (Dimorphochlamys) ол жемістерде қалады. Королла не стростнолепестный (Cucumis, Cucurbita, Citrullus және т.б.), қоңырау тәрізді немесе тарелка тәрізді немесе (Bryonia, Ecballium, Sicyos және т. б.) бөлек-бөлек, бүйрек буынындағы тақтайша немесе жапырақ тәрізді. Еркек гүлінде бес стамен дамыған, олардың біреуі бос, ал қалған төртеуі жұптасып өседі немесе барлық бес стамен бір бағанға біріктіріледі; стамендер дамыған антерияның жартысын ғана алып жүреді (олардың антериясы екі ұялы), тікелей немесе S әрпі, сақина немесе спираль түрінде бұралған. Ерлер цветке кейде орналасқан зачаток пестика. Әйел гүлінде кейде 3-2 немесе 5-тен тұратын бедеулік стамендер (стаминодиялар) пайда болады; пистиль көбінесе үш карпельден тұрады, сирек 4-5-тен тұрады, олардың шеттерінде өсіп, аналық бездегі ұялардың тиісті санын құрайды; аналық без төменгі, көп тұқымды; анатропиялық жұмыртқалар, көбінесе шырышпен қоршалған; баған қарапайым, жоғарғы жағында үш бөліктен тұрады, қалың, иілген, лобты немесе цилиарлы стигма бар.[1]
Гүл формуласы:
Жемісі - көп тұқымды асқабақ, кейде үлкен мөлшерде, толығымен жұмсақ немесе көп немесе аз қатты, ағашты сыртқы қабаты бар (мысалы. Lagenaria, Cucurbita және т.б.). Тұқым ақуызсыз, кейбір өкілдерде (мысалы. құтырған қиярда (Ecballium elaterium)) ұрық күшпен жыртылған кезде тұқымдар тасталады.
Анатомиялық тұрғыдан алғанда, асқабақ екі жақты тамырлы-талшықты байламдардың болуымен ерекшеленеді.
Танымал қате түсінікке қарамастан, асқабақтың әртүрлі түрлерінің өкілдері (мысалы, қияр мен қауын) кросс-тозаңдануға қабілетті емес, сондықтан оларды бір-біріне жақын жерде өсіруге болады. Бір ерекшелік-бұл қарапайым асқабақ пен цуккини (немесе цуккини) үйлесімі, бірақ бұл жағдайда кросс-тозаңдану көкөністердің сапасына әсер етпейді.
Ерте жіктеулер асқабақ отбасын Passiflorinae-дің бөлек тәрізді тәртібіне (Бентам мен Гукердің жіктелуін қараңыз), содан кейін Campanulinae-дің спинолептикалық тәртібіне жатқызды.
Кронквист классификациясында (1981) отбасы күлгін түсті тәртіптің құрамына кіреді. Тахтаджянның айтуы бойынша, отбасы-бұл асқабақ тәрізді жалғыз. Қазіргі жіктеулерде (APG II, APG III) отбасы тағы бірнеше отбасылармен бірге асқабақ тәрізді тәртіпке жатады.
Асқабақ көкөністері - асқабақ тұқымдасына жататын көкөніс өсімдіктері, оларда асқабақ жемісі тамақ үшін қолданылады. Қарбыз, қауын және асқабақтың кейбір түрлері қауын дақылдары болып табылады (қауын - күн көп, ауа температурасы жоғары, көлеңке жоқ және өсірілетін дақылдан басқа өсімдіктер жоқ дала құрғақ аймақтарында құмды немесе сазды топырақтары бар арнайы алаң).
Асқабақ көкөністеріне келесі көкөніс дақылдары жатады:
Асқабақ көкөністері
Кәді
Кәдімгі қияр (себілетін қияр)
Қарбыз
Қауын
Люффа (зәр шығаратын асқабақ)
Кәдімгі асқабақ
Патиссон (тарелка асқабақ)
Жеуге жарамды шайот (мексикалық қияр)
Балауыз асқабақ (бениказа, қысқы асқабақ)
Момордика екіжақты (тікенді асқабақ, кантола)
Жеуге жарамды циклантер (Перу қияры)
Антильдік қияр (ангурия, мүйізді қияр, қарбыз қияр, кірпі қияр)
Momordica haranzia (ащы қияр, Қытай ащы асқабақ)
Кивано (африкалық қияр, мүйізді қауын)
Жылан асқабақ (жылан тәрізді трихозант, жылан қияры)
Күмәнді Тладианта (қызыл қияр)
Кассабанана (хош иісті сикана, жұпар қияр, хош иісті асқабақ)
Горлянка (кәдімгі лагенария, калабас, калебаса, калабаш, бөтелке асқабақ, ыдыс асқабақ)
Асқабақ көкөністері-тамырлы түйнектер немесе сабақтың төменгі бөліктері арқылы қыстайтын жылдық немесе көпжылдық шөптермен ұсынылған гүлді өсімдіктердің бірдей тобына жатады; сирек бұталар мен бұталар.
Асқабақ тұқымдасының өсімдіктері тіректерге немесе ландшафт элементтеріне жабысатын антенналары, қатты немесе түкті петиолат қарапайым жапырақтары, жалғыз аксиларлы немесе гүлшоғырға жиналған гүлдері мен асқабақтың жемістерімен бірге жерде қозғалатын сабақтармен сипатталады.[2]
Асқабақ-бұл өсімдіктер тұқымдасына тән жеміс-жидек тәрізді көп тұқымды жеміс, әдетте қатты сыртқы қабаты бар, майлы орташа және шырынды ішкі. Асқабақтың сыртқы қабаты әрдайым ағаш емес, сондықтан қияр мен қауында ол майлы болады.
Асқабақ жидектен көптеген тұқымдармен және перикарптың құрылымымен ерекшеленеді, жемістің бұл түрі тек төменгі аналық безден қалыптасады және үш карпельді қамтиды. Кейбір өсімдіктердегі асқабақ өте әсерлі мөлшерге жетеді.
Көкөніс асқабақ өсімдіктері асқабақ тұқымдасының бірнеше ботаникалық ұрпақтарына жатады:
Жалпы асқабақ - бұл үлкен тегіс сопақ немесе сфералық майлы жемістер-асқабақ, қатты қабықпен жабылған және көптеген тұқымдары бар жылдық шөпті өсімдік. Асқабақ жақсы сақталады.
Цуккини-жасыл, сары, кілегей, қара немесе ақ түсті цилиндрлік немесе ұзын жемістері бар қарапайым асқабақтың бұталы түрі. Жемістің беті тегіс, сулы немесе қабыршақты. 7-10 күндік аналық бездің ең дәмді жас жемістері-бұл өрескел емес тұқымдар. Цуккини-цуккинидің ең көп таралған сорттарының бірі.
Патиссон (тарелка асқабақ) - қарапайым асқабақтың бір түрі, барлық жерде өсірілетін жылдық шөпті өсімдік. Өсімдіктің жемістері жиектері бар табақ немесе қоңырау тәрізді; сары, ақ, жасыл, қызғылт сары түсті. Азық-түлік үшін 5-7 күндік аналық бездер тығыз целлюлоза мен өрескел тұқымдары бар жас жемістерді пайдаланады.
Асқабақ, цуккини және Патиссон жемістері әдетте термиялық өңдеуден кейін жейді: бұқтырылған, қайнатылған, қуырылған, пісірілген. Асқабақ балалар тағамы үшін пюре жасайды; асқабақ пен асқабақтан-уылдырық. Патиссон пен цуккини консервіленген және маринадталған.
Қияр Тұқымы.
Кәдімгі қияр (қияр тұқымы) шырынды көп тұқымды, жасыл түсті, әдетте айқын безеулермен жемісі бар. Азық-түлік үшін дамымаған тұқымдары бар 5-7 күндік аналық бездің қияр жемістері қолданылады. Пісуіне қарай қабықшасы анағұрлым дөрекі, тұқымы қатты, ал жұмсақ невкусной. Қияр әдетте шикі жейді, салаттарға қосылады, консервіленген, тұздалған, маринадталған.
Қауын-бақша дақылдары, біздің түсінігімізде көкөністен гөрі жеміс. Қауынның жемісі сфералық немесе ұзартылған пішінді, жасыл, сары, қоңыр немесе ақ түсті. Қауын жемісінің салмағы 10 кг-ға жетеді.піскен жемістер тамаққа кетеді, қауынның пісуі үшін 2-6 ай қажет. Қауынның құрамында 18% - ға дейін қант бар. Қауын көбінесе шикі жейді, одан қантты жемістер де жасалады, кептіріледі.[3]
Ангурия (антильдік қияр, мүйізді қияр, қарбыз қияр, кірпі қияр)-тропика мен субтропикада өсетін американдық үндістердің мәдени өсімдіктері. Оның кішкентай (Ұзындығы 8 см-ге дейін, диаметрі 4 см, салмағы 30-50 грамм) цилиндр тәрізді жемістері бар, олар майлы жұмсақ тікенектермен жабылған. Жас жасыл жемістер қарапайым қиярға ұқсас. Сары-қызғылт сары піскен жемістер жеуге жарамайды.
Кивано (африкалық қияр, мүйізді қауын) - Америкада, Жаңа Зеландияда, Израильде өсірілетін шөпті жүзім. Жемістер жұмсақ, сирек кездесетін тікенектері бар кішкентай сопақ қауынға ұқсайды. Жеміс массасы 200 граммға дейін. Піскен жемістер сары, қызғылт сары немесе қызыл, целлюлоза жасыл желе тәрізді, ұзындығы 1 см-ге дейін көптеген ашық жасыл тұқымдары бар, қабығы қатты жеуге жарамсыз. Киваноның дәмі банан мен қиярға ұқсайды. Олар жаңа піскен, сүт және жеміс коктейльдеріне, салаттарға, консервілерге қосылады. С дәрумені мен В дәрумендеріне бай.
Тропикалық және субтропикалық климаты бар елдерде өсірілетін Египет люфасы (цилиндрлік люфа) ұзындығы 50-70 см-ге дейін, диаметрі 6-10 см болатын тегіс цилиндрлік немесе клуб тәрізді жемістерге ие.
Пәкістан мен Үндістанда туған және бірқатар басқа елдерге әкелінген өткір қырлы люфа (Гранд люфа) ұзындығы 30-35 см-ге дейін, диаметрі 6-10 см-ге дейін созылған бойлық қабырғалары бар клуб тәрізді жемістерге ие.
Жас жемістердің целлюлозасы шырынды және сәл тәтті, дәміне қарай қиярға ұқсайды. Жеміс пісіп жатқанда, оның еті құрғақ және талшықты болады. Жас жемістер шикі, бұқтырылған, қайнатылған, консервіленген.
Шайот тұқымдасы.
Жеуге жарамды шайот (мексикалық қияр) - ұзындығы 20 метрге жететін, тропикалық және субтропикалық климаты бар елдерде өсірілетін көпжылдық альпинистік өсімдік. Жеуге жарамды шайотаның салмағы 10 кг-ға дейін ақ целлюлоза бар 10-ға дейін тамырлы түйнек пайда болады.жемістер жұқа, күшті терісі бар дөңгелек немесе алмұрт тәрізді; ақшыл, ашық сары немесе жасыл; ұзындығы 7-20 см және салмағы бір килограмға дейін. Жемістің ішінде өлшемі 3-5 см болатын бір ақ жалпақ сопақша тұқым бар. жемістің целлюлозасы тәтті шырынды, крахмалға бай. Өсімдіктің барлық бөліктері жеуге жарамды. Көбінесе піспеген жемістер жейді (бұқтырылған, қайнатылған, шикі салаттарға қосылады). Тұқымдар қуырылған. Түйнектер картоп сияқты дайындалады. Жеуге жарамды түйнектер тамақ ретінде пайдаланылатындықтан, оны түйнек көкөністеріне де жатқызуға болады.
Қарбыз тұқымдасы.
Қарбыз-жылдық шөптесін өсімдік, бақша дақылдары. Қарбыздың жемісі сфералық, сопақша; жемістің түсі ақ және сарыдан қара - жасылға дейін жолақтар немесе дақтар түрінде өрнектелген; целлюлоза өте шырынды, тәтті, көбінесе қызыл, қызғылт немесе таңқурай, сирек сары немесе ақшыл. Қарбыз целлюлозасында 13% - ға дейін оңай сіңетін қант бар. Қарбыз жеміс ретінде шикі жейді, тұз аз болады.[4]
Бениказа тұқымдасы.
Бениказа (балауыз асқабақ, қысқы асқабақ)-оңтүстік, оңтүстік-шығыс, шығыс Азия елдерінде өсірілетін шөпті жүзім. Жемістер сфералық немесе ұзын, үлкен, орташа ұзындығы 35 см, бірақ 2 метрге жетеді. Жас жемістер барқыт болып табылады, олар пісіп жатқанда балауыз жабындысымен жабылады, сондықтан оларды ұзақ уақыт сақтауға болады. Балауыз асқабақ шикі жейді, одан кәмпиттер мен тәттілер жасалады, қайнатылады. Тұқымдар қуырылған, жас шөптерді салаттарда қолдануға болады.
Момордика тұқымдасы.
Momordica haranzia (ащы қияр, Қытай ащы асқабақ) - негізінен оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияда жылы климаты бар жерлерде өсірілетін жылдық шөпті жүзім. Орташа мөлшердегі жемістер(ұзындығы 10 см, диаметрі 4 см) өрескел беті бар, мыжылған. Нысаны асқабақтәрізді сопақ. Тығыз, шырынды, қытырлақ бозғылт жасыл еті бар піспеген жасыл жемістер ащы дәмге ие. Піскен кезде жемістер ашық сары немесе қызғылт сары түске ие болады, одан да ащы болады. Піспеген жемістер жейді, олар бұқтырмас немесе қайнатпас бұрын ащы кетіру үшін бірнеше сағат бойы тұзды суға малынған. Жас жемістер сақталады. Гүлдер мен жапырақтары бар жас қашу бұқтырылған. Жемісте көп мөлшерде темір, кальций, калий және каротин бар.
Momordica екіжақты (тікенді асқабақ, кантола) - Үндістанда өсетін тағы бір жеуге жарамды мәдени momordica. Оның жемістері сопақша дөңгелек, Сулы, олар пісіп, сары немесе қызғылт сарыға айналады. Жемістер қайнатылған, қуырылған. Жемісі каротинге, кальцийге, фосфорға бай.
Лагенария тұқымдасы.
Жалпы Лагенария (горлянка, калабас, калебаса, калабаш, бөтелке асқабақ, ыдыс асқабақ) - Африка, Қытай, Оңтүстік Азия, Оңтүстік Америкада өсірілетін, жас жемістері жеуге жарамды, ескілерінен ыдыстар, ыдыс-аяқ, темекі түтіктері, музыкалық аспаптар (аспап "қабық"деп аталады). Борпылдақ целлюлоза мен ащы дәмі бар піспеген жемістер тамақ үшін қолданылады. Тағам майы тұқымдардан жасалады.
Циклантер тұқымдасы.
Циклантер жеуге жарамды (Перу қияры) Оңтүстік Америкада туған, тропика мен субтропикада өсіріледі. Кішкентай сопақша, екі ұшында тарылған, қалың шырынды қабырғалары бар жемістер (ұзындығы 5-7 см, диаметрі 3 см) және ішкі қуыста 8-10 қара тұқым жас жейді (ұрықтың терісі жасыл болған кезде).
Трихозант тұқымдасы.
Жылан тәрізді Трихозант (жылан асқабақ, жылан қияр)-Австралия, Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияның тропикасы мен субтропикасында өсірілетін шөпті жүзім. Жемісі өте ұзын, ұзындығы 1,5 метрге дейін және диаметрі 10 см-ге дейін жетеді, өсу процесінде ол көбінесе таңқаларлық иілімдерге ие болады. Піскен жемістің түсі қызғылт сары, терісі жұқа, еті қызыл шырышты, нәзік. Азиялық тағамдардағы өте танымал асқабақ көкөнісі. Жасыл өсімдіктер (жапырақтары, сабағы, антенналары) салаттар үшін жасыл көкөніс ретінде қолданылады.
Мелотрия тұқымдасы.
Дөрекі Мелотрия (тышқан қауыны, тышқан қарбызы, мексикалық қышқыл қияр, мексикалық миниатюралық қарбыз, қышқыл тамыр) - көпжылдық шөпті жүзім, кейде қиярға ұқсас кішкентай (ұзындығы 2-3 см) жеуге болатын жемістер үшін өсіріледі. Жемістер піспейді. Дөңгелек сопақша жасыл жолақты асқабақ жемістерінен басқа, өсімдік тәтті картоп түйнектерімен мөлшері мен формасымен салыстырылатын жеуге болатын түйнектерді құрайды. Түйнектің салмағы 400 граммға жетеді. Түйнектер, шалғам мен қияр арасындағы дәмді нәрсе) салаттарда қолданылады, жемістер шикі, консервіленген, маринадталған.[5]
1.2 Патисон өсімдігінің биологиялық ерекшелігі
Таксонның ғылыми атауы әдетте Cucurbita pepo var patisson болып саналады. Басқа мәліметтерге сәйкес, таксонның ғылыми атауы - Cucurbita pepo var. patisoniana.
GRIN веб-сайтында бұл таксонның дұрыс атауы Cucurbita pepo L. subsp болып саналады. ovifera (L.) D.S.Decker var. ovifera (L.) Harz (1885); Cucurbita pepo var атауы. patisson Filov (1969), nom. nud. таксонның синониміне енгізілген. Таксонның синониміне Cucurbita melopepo L., Cucurbita ovifera L. basionym және Cucurbita pepo var атаулары жатады. melopepo (L.) Harz.
Өсімдік атауы - француз тілінен алынған; француз сөзі пэтиссон жеміс формасымен байланысты Пат (пирог) сөзінен шыққан. Патиссонның жас жемістері, қияр мен цуккини сияқты болып келеді.
Патиссон Америкадан Еуропаға әкелінді және XVII ғасырда көптеген Еуропа елдерінде танымал болды. Кейінірек ол ... жалғасы
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
Ұстаз институты
Химия және биология кафедрасы
КУРСТЫҚ Жұмыс
Пәні:Қолданбалы биология және топырақтану
Тақырыбы: Паттисон дақылының биологиясы мен агротехникасы
Білімгер: Еген Аружан Жолдасбайқызы Тобы:ХБ 19-1 ____________
қолы
Жетекші: Химия және биология кафедрасының профессоры
\қызметі\
Тулеубаев Жақсыбай Сурабердиевич
\аты-жөні\
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж.
_______________________
қолы
Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы
____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері:__________________________ __________________________
аты-жөні қолы
___________________________________ _________________
аты-жөні қолы
Тараз 2021
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
Кафедра: Химия және биология
ХБ-19-1тобының білімгеріне Еген Аружан курстық жоба (жұмыс)
аты-жөні
Пәні:Қолданбалы биология және топырақтану
ТАПСЫРМА
1. Тақырыбы: Паттисон дақылының биологиясы мен агротехникасы
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы: Әдебиеттер, журналдар, сайттар.
3. Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараула - ры (жұмыстары)
Орындау кестесі
Көлемі, %
Орындау уақыты
Кіріспе
10%
2 қараша-3 қараша
І Негізгі бөлім
Патисон өсімдігіінің экологиялық-биологиялық ерекшеліктері
15%
4 қараша-9қараша
1.1. Систематикалық орны
15%
9 қараша-13қараша
1.2. Патисон өсімдігінің биологиялық ерекшелігі
10%
14 қараша-16 қараша
II Патиссон - биологиялық ерекшелігі, өсіру агротех-никасы
10%
17 қараша-18 қараша
2.1. Патиссон өсімдігінің пайдалы және зиянды қасиеттері
10%
18 қараша
2.2. Өсіру агротехникасы
5%
18қараша
2.3 Патиссон өсімдігінің аурулары мен сақтау жолдары
5%
19қараша
III Қорытынды
10%
19 қараша
4. Графикалық материалдарының тізімі (сызулардың масштабы келтіріледі)
5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі
10%
6. Қорғау
100%
Кафедра мәжілісінде бекітілген ___________________20___ ж. хаттама № ______
Жетекшісі:
________________________ __________ ___________ _______________________ _____
қызметі қолы аты-жөні
Тапсырманы орындауға қабылдадым _______________20___ж. ____________________
білімгердің қолы
МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
І ПАТИСОН ӨСІМДІГІІНІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ-БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6
1.1 Систематикалық орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6
1.2 Патисон өсімдігінің биологиялық ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
14
ІІ ПАТИССОН - БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ, ӨСІРУ АГРОТЕХ-НИКАСЫ ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
16
2.1 Патиссон өсімдігінің пайдалы және зиянды қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ..
16
2.2 Өсіру агротехникасы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2.3 Патиссон өсімдігінің аурулары мен сақтау жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
26
КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі: Асқабақтың көкөніс дақылдары, ол тағам тәрізді асқабақ деп те аталады, бұл асқабақтың бір түрі. Мұндай шөпті жылдық өсімдік табиғи жағдайда болмайды, бірақ ол бағбандар арасында өте танымал. 17 ғасырда сквош Америкадан Еуропаға әкелінді, онда олар өте танымал болды, тек 200 жылдан кейін олар тіпті Сібірде де өсіріле бастады. Сквош атауы француздық pate сөзінен шыққан, ол пирог деп аударылады, ол жемістің ерекше формасына тікелей байланысты. Өсімдіктердің орыс классификациясында бұл мәдениет Cucurbita pepo var деп жазылған. Патиссон, халықаралық деңгейде - Cucurbita pepo subsp ретінде. ovifera, var. Овифера.
Патиссон - бұталы және жартылай бұталы нысаны бар шөпті жылдық өсімдік. Салыстырмалы түрде қатаң парақтар үлкен. Бір түсті сары және бір жынысты гүлдер. Ұрықтың пішіні. асқабақтың бейнесі, әр түрлілігіне байланысты қоңырау тәрізді немесе ыдыс тәрізді болуы мүмкін, және ол жасыл, күлгін, ақ немесе сары түстерге боялған, ал мотлидің түсі де бар - дақтармен немесе жолақтармен.
Бұл мәдениет қуырылған, бұқтырылған, маринадталған және тұздалған асқабақтың өте жоғары дәмділігі үшін бағаланады. Олардың дәмі цуккиниға ұқсас, бірақ бұл өте нәзік, сондықтан оны спаржа немесе артишокпен салыстыруға болады. Бұл жеміс диеталық өнімдерге жатады, оны бауыр, асқазан немесе бүйрек аурулары үшін жеуге кеңес беріледі, сонымен қатар атеросклерозға да пайдалы болады. Патиссонның қуатты диуретикалық әсері бар, сондықтан ол организмнен артық сұйықтықты кетіруге және тұзды жууға көмектеседі.
Курстық жұмыстың нысаны: Патиссон дақылының биологиясы мен агротехникасы;
Зерттеу мақсаты: Патиссон дақылының биологиясы мен агротехника-сын анықтау.
Зерттеу міндеттері: Шиенің маңыздылығы, дәруменге бай және денсаулыққа тигізер пайдасы мол екенін білу, ауылшаруашылықтарда көшетпен телу арқылы жаңа түрлерді шығаратындығын білу.
Зерттеу практикалық маңыздылығы: Патиссон жинау және сақтауда техникалық жетілуге жеткенде жүзеге асырылады және олардың қабығы нәзік, балауызтәрізді, ал ішіндегі тұқымдар кішкентай және қатал болмауы керек. Яғни, патиссон қияр мен цуккини сияқты піспеген көкөністерге жатады. Патиссон биологиялық немесе толық жетілу кезеңінде піскен асқабақ сияқты тығыз, өрескел қабығы бар және үлкен қатты тұқымдар бар-мұндай үлгіні тұқымға қалдырған дұрыс.
Зерттеу әдістері: зерттеу, салыстырмалы талдау, тәжірибелік жұмыс-тарды салыстыру және бақылау.
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Систематикалық орны
Асқабақ тұқымдасы (лат. Cucurbitáceae) - Қос гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Асқабақтың көпшілігі (олардың барлығы 600 - ден астам түрі бар) - тамырлы түйнектер немесе сабақтың төменгі бөліктері арқылы қыстайтын жылдық немесе көпжылдық шөптесін өсімдіктер, олардың аз ғана бөлігі бұтатәрізділер мен бұталар. Тұқымдастың жалғыз ағаш формасы -сирек кездесетін өсімдік дендросициос.
Бұл отбасының өкілдері барлық суық елдерді қоспағанда, жер бетінде кең таралған, бірақ олардың көпшілігі тропиктердің астында кездеседі, Еуропада таралудың солтүстік шекарасы еменнің солтүстік шекарасымен сәйкес келеді, ескі әлемде жаңа әлемге қарағанда көбірек ұрпақ таралған (54); жеті туысы (Мелотрия, Кораллокарпус, люфа, қияр, Alsomitra, Cayaponia және Sicyos) кездеседі.
Отбасының түрлері кеңінен қолданылады: олардың көпшілігінің жемістері жеуге жарамды (қауын, қияр, асқабақ, қарбыз, акантосициос, Тельфайрия, Чайот және т.б.), басқа түрлері ыдыстар мен музыкалық аспаптарды (Лагенария), губкалар мен толтырғыш материалдарды (люфа) және т. б. өндіруге барады.
Сабақтар негізінен шырынды, суға бай, жерге таралады немесе қара-пайым немесе тармақталған антенналардың көмегімен жабысады, олар антенналардың орналасуы мен олардың нәзіктіктері бойынша жапырақтары бар өзгертілген қашу үшін қателескен дұрыс.
Асқабақтың жапырақтары қарапайым, лоб тәрізді немесе пальма тәрізді, жүрек тәрізді негізі бар; олар 25 спиральда орналасқан; жапырақ-тары, сабағы сияқты, қатты немесе түкті; Стипендиялар жоқ.
Гүлдер жалғыз гүлшоғырларда жиналады, көбінесе паникулада, сирек қалқанды. Гүл тұрақты, бір жынысты, сирек (Schizopepon (Schizopepon) тұқымдасында) бисексуалдық; өсімдіктер біртекті немесе екіжақты. Гүл жамылғысы негізі үлкен немесе аз каликс пен королладан тұрады. Бес (сирек 3, 4 немесе 6) қалампыр немесе қалақтар туралы тостаған, тақтатастардың бүйрек буынындағы; кейде (cyclanthera жарылғыш (Cyclanthera explodens) және ірі жемісті асқабақтың кейбір түрлері (Cucurbita maxima)) каликс дамымайды, кейде (Dimorphochlamys) ол жемістерде қалады. Королла не стростнолепестный (Cucumis, Cucurbita, Citrullus және т.б.), қоңырау тәрізді немесе тарелка тәрізді немесе (Bryonia, Ecballium, Sicyos және т. б.) бөлек-бөлек, бүйрек буынындағы тақтайша немесе жапырақ тәрізді. Еркек гүлінде бес стамен дамыған, олардың біреуі бос, ал қалған төртеуі жұптасып өседі немесе барлық бес стамен бір бағанға біріктіріледі; стамендер дамыған антерияның жартысын ғана алып жүреді (олардың антериясы екі ұялы), тікелей немесе S әрпі, сақина немесе спираль түрінде бұралған. Ерлер цветке кейде орналасқан зачаток пестика. Әйел гүлінде кейде 3-2 немесе 5-тен тұратын бедеулік стамендер (стаминодиялар) пайда болады; пистиль көбінесе үш карпельден тұрады, сирек 4-5-тен тұрады, олардың шеттерінде өсіп, аналық бездегі ұялардың тиісті санын құрайды; аналық без төменгі, көп тұқымды; анатропиялық жұмыртқалар, көбінесе шырышпен қоршалған; баған қарапайым, жоғарғы жағында үш бөліктен тұрады, қалың, иілген, лобты немесе цилиарлы стигма бар.[1]
Гүл формуласы:
Жемісі - көп тұқымды асқабақ, кейде үлкен мөлшерде, толығымен жұмсақ немесе көп немесе аз қатты, ағашты сыртқы қабаты бар (мысалы. Lagenaria, Cucurbita және т.б.). Тұқым ақуызсыз, кейбір өкілдерде (мысалы. құтырған қиярда (Ecballium elaterium)) ұрық күшпен жыртылған кезде тұқымдар тасталады.
Анатомиялық тұрғыдан алғанда, асқабақ екі жақты тамырлы-талшықты байламдардың болуымен ерекшеленеді.
Танымал қате түсінікке қарамастан, асқабақтың әртүрлі түрлерінің өкілдері (мысалы, қияр мен қауын) кросс-тозаңдануға қабілетті емес, сондықтан оларды бір-біріне жақын жерде өсіруге болады. Бір ерекшелік-бұл қарапайым асқабақ пен цуккини (немесе цуккини) үйлесімі, бірақ бұл жағдайда кросс-тозаңдану көкөністердің сапасына әсер етпейді.
Ерте жіктеулер асқабақ отбасын Passiflorinae-дің бөлек тәрізді тәртібіне (Бентам мен Гукердің жіктелуін қараңыз), содан кейін Campanulinae-дің спинолептикалық тәртібіне жатқызды.
Кронквист классификациясында (1981) отбасы күлгін түсті тәртіптің құрамына кіреді. Тахтаджянның айтуы бойынша, отбасы-бұл асқабақ тәрізді жалғыз. Қазіргі жіктеулерде (APG II, APG III) отбасы тағы бірнеше отбасылармен бірге асқабақ тәрізді тәртіпке жатады.
Асқабақ көкөністері - асқабақ тұқымдасына жататын көкөніс өсімдіктері, оларда асқабақ жемісі тамақ үшін қолданылады. Қарбыз, қауын және асқабақтың кейбір түрлері қауын дақылдары болып табылады (қауын - күн көп, ауа температурасы жоғары, көлеңке жоқ және өсірілетін дақылдан басқа өсімдіктер жоқ дала құрғақ аймақтарында құмды немесе сазды топырақтары бар арнайы алаң).
Асқабақ көкөністеріне келесі көкөніс дақылдары жатады:
Асқабақ көкөністері
Кәді
Кәдімгі қияр (себілетін қияр)
Қарбыз
Қауын
Люффа (зәр шығаратын асқабақ)
Кәдімгі асқабақ
Патиссон (тарелка асқабақ)
Жеуге жарамды шайот (мексикалық қияр)
Балауыз асқабақ (бениказа, қысқы асқабақ)
Момордика екіжақты (тікенді асқабақ, кантола)
Жеуге жарамды циклантер (Перу қияры)
Антильдік қияр (ангурия, мүйізді қияр, қарбыз қияр, кірпі қияр)
Momordica haranzia (ащы қияр, Қытай ащы асқабақ)
Кивано (африкалық қияр, мүйізді қауын)
Жылан асқабақ (жылан тәрізді трихозант, жылан қияры)
Күмәнді Тладианта (қызыл қияр)
Кассабанана (хош иісті сикана, жұпар қияр, хош иісті асқабақ)
Горлянка (кәдімгі лагенария, калабас, калебаса, калабаш, бөтелке асқабақ, ыдыс асқабақ)
Асқабақ көкөністері-тамырлы түйнектер немесе сабақтың төменгі бөліктері арқылы қыстайтын жылдық немесе көпжылдық шөптермен ұсынылған гүлді өсімдіктердің бірдей тобына жатады; сирек бұталар мен бұталар.
Асқабақ тұқымдасының өсімдіктері тіректерге немесе ландшафт элементтеріне жабысатын антенналары, қатты немесе түкті петиолат қарапайым жапырақтары, жалғыз аксиларлы немесе гүлшоғырға жиналған гүлдері мен асқабақтың жемістерімен бірге жерде қозғалатын сабақтармен сипатталады.[2]
Асқабақ-бұл өсімдіктер тұқымдасына тән жеміс-жидек тәрізді көп тұқымды жеміс, әдетте қатты сыртқы қабаты бар, майлы орташа және шырынды ішкі. Асқабақтың сыртқы қабаты әрдайым ағаш емес, сондықтан қияр мен қауында ол майлы болады.
Асқабақ жидектен көптеген тұқымдармен және перикарптың құрылымымен ерекшеленеді, жемістің бұл түрі тек төменгі аналық безден қалыптасады және үш карпельді қамтиды. Кейбір өсімдіктердегі асқабақ өте әсерлі мөлшерге жетеді.
Көкөніс асқабақ өсімдіктері асқабақ тұқымдасының бірнеше ботаникалық ұрпақтарына жатады:
Жалпы асқабақ - бұл үлкен тегіс сопақ немесе сфералық майлы жемістер-асқабақ, қатты қабықпен жабылған және көптеген тұқымдары бар жылдық шөпті өсімдік. Асқабақ жақсы сақталады.
Цуккини-жасыл, сары, кілегей, қара немесе ақ түсті цилиндрлік немесе ұзын жемістері бар қарапайым асқабақтың бұталы түрі. Жемістің беті тегіс, сулы немесе қабыршақты. 7-10 күндік аналық бездің ең дәмді жас жемістері-бұл өрескел емес тұқымдар. Цуккини-цуккинидің ең көп таралған сорттарының бірі.
Патиссон (тарелка асқабақ) - қарапайым асқабақтың бір түрі, барлық жерде өсірілетін жылдық шөпті өсімдік. Өсімдіктің жемістері жиектері бар табақ немесе қоңырау тәрізді; сары, ақ, жасыл, қызғылт сары түсті. Азық-түлік үшін 5-7 күндік аналық бездер тығыз целлюлоза мен өрескел тұқымдары бар жас жемістерді пайдаланады.
Асқабақ, цуккини және Патиссон жемістері әдетте термиялық өңдеуден кейін жейді: бұқтырылған, қайнатылған, қуырылған, пісірілген. Асқабақ балалар тағамы үшін пюре жасайды; асқабақ пен асқабақтан-уылдырық. Патиссон пен цуккини консервіленген және маринадталған.
Қияр Тұқымы.
Кәдімгі қияр (қияр тұқымы) шырынды көп тұқымды, жасыл түсті, әдетте айқын безеулермен жемісі бар. Азық-түлік үшін дамымаған тұқымдары бар 5-7 күндік аналық бездің қияр жемістері қолданылады. Пісуіне қарай қабықшасы анағұрлым дөрекі, тұқымы қатты, ал жұмсақ невкусной. Қияр әдетте шикі жейді, салаттарға қосылады, консервіленген, тұздалған, маринадталған.
Қауын-бақша дақылдары, біздің түсінігімізде көкөністен гөрі жеміс. Қауынның жемісі сфералық немесе ұзартылған пішінді, жасыл, сары, қоңыр немесе ақ түсті. Қауын жемісінің салмағы 10 кг-ға жетеді.піскен жемістер тамаққа кетеді, қауынның пісуі үшін 2-6 ай қажет. Қауынның құрамында 18% - ға дейін қант бар. Қауын көбінесе шикі жейді, одан қантты жемістер де жасалады, кептіріледі.[3]
Ангурия (антильдік қияр, мүйізді қияр, қарбыз қияр, кірпі қияр)-тропика мен субтропикада өсетін американдық үндістердің мәдени өсімдіктері. Оның кішкентай (Ұзындығы 8 см-ге дейін, диаметрі 4 см, салмағы 30-50 грамм) цилиндр тәрізді жемістері бар, олар майлы жұмсақ тікенектермен жабылған. Жас жасыл жемістер қарапайым қиярға ұқсас. Сары-қызғылт сары піскен жемістер жеуге жарамайды.
Кивано (африкалық қияр, мүйізді қауын) - Америкада, Жаңа Зеландияда, Израильде өсірілетін шөпті жүзім. Жемістер жұмсақ, сирек кездесетін тікенектері бар кішкентай сопақ қауынға ұқсайды. Жеміс массасы 200 граммға дейін. Піскен жемістер сары, қызғылт сары немесе қызыл, целлюлоза жасыл желе тәрізді, ұзындығы 1 см-ге дейін көптеген ашық жасыл тұқымдары бар, қабығы қатты жеуге жарамсыз. Киваноның дәмі банан мен қиярға ұқсайды. Олар жаңа піскен, сүт және жеміс коктейльдеріне, салаттарға, консервілерге қосылады. С дәрумені мен В дәрумендеріне бай.
Тропикалық және субтропикалық климаты бар елдерде өсірілетін Египет люфасы (цилиндрлік люфа) ұзындығы 50-70 см-ге дейін, диаметрі 6-10 см болатын тегіс цилиндрлік немесе клуб тәрізді жемістерге ие.
Пәкістан мен Үндістанда туған және бірқатар басқа елдерге әкелінген өткір қырлы люфа (Гранд люфа) ұзындығы 30-35 см-ге дейін, диаметрі 6-10 см-ге дейін созылған бойлық қабырғалары бар клуб тәрізді жемістерге ие.
Жас жемістердің целлюлозасы шырынды және сәл тәтті, дәміне қарай қиярға ұқсайды. Жеміс пісіп жатқанда, оның еті құрғақ және талшықты болады. Жас жемістер шикі, бұқтырылған, қайнатылған, консервіленген.
Шайот тұқымдасы.
Жеуге жарамды шайот (мексикалық қияр) - ұзындығы 20 метрге жететін, тропикалық және субтропикалық климаты бар елдерде өсірілетін көпжылдық альпинистік өсімдік. Жеуге жарамды шайотаның салмағы 10 кг-ға дейін ақ целлюлоза бар 10-ға дейін тамырлы түйнек пайда болады.жемістер жұқа, күшті терісі бар дөңгелек немесе алмұрт тәрізді; ақшыл, ашық сары немесе жасыл; ұзындығы 7-20 см және салмағы бір килограмға дейін. Жемістің ішінде өлшемі 3-5 см болатын бір ақ жалпақ сопақша тұқым бар. жемістің целлюлозасы тәтті шырынды, крахмалға бай. Өсімдіктің барлық бөліктері жеуге жарамды. Көбінесе піспеген жемістер жейді (бұқтырылған, қайнатылған, шикі салаттарға қосылады). Тұқымдар қуырылған. Түйнектер картоп сияқты дайындалады. Жеуге жарамды түйнектер тамақ ретінде пайдаланылатындықтан, оны түйнек көкөністеріне де жатқызуға болады.
Қарбыз тұқымдасы.
Қарбыз-жылдық шөптесін өсімдік, бақша дақылдары. Қарбыздың жемісі сфералық, сопақша; жемістің түсі ақ және сарыдан қара - жасылға дейін жолақтар немесе дақтар түрінде өрнектелген; целлюлоза өте шырынды, тәтті, көбінесе қызыл, қызғылт немесе таңқурай, сирек сары немесе ақшыл. Қарбыз целлюлозасында 13% - ға дейін оңай сіңетін қант бар. Қарбыз жеміс ретінде шикі жейді, тұз аз болады.[4]
Бениказа тұқымдасы.
Бениказа (балауыз асқабақ, қысқы асқабақ)-оңтүстік, оңтүстік-шығыс, шығыс Азия елдерінде өсірілетін шөпті жүзім. Жемістер сфералық немесе ұзын, үлкен, орташа ұзындығы 35 см, бірақ 2 метрге жетеді. Жас жемістер барқыт болып табылады, олар пісіп жатқанда балауыз жабындысымен жабылады, сондықтан оларды ұзақ уақыт сақтауға болады. Балауыз асқабақ шикі жейді, одан кәмпиттер мен тәттілер жасалады, қайнатылады. Тұқымдар қуырылған, жас шөптерді салаттарда қолдануға болады.
Момордика тұқымдасы.
Momordica haranzia (ащы қияр, Қытай ащы асқабақ) - негізінен оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияда жылы климаты бар жерлерде өсірілетін жылдық шөпті жүзім. Орташа мөлшердегі жемістер(ұзындығы 10 см, диаметрі 4 см) өрескел беті бар, мыжылған. Нысаны асқабақтәрізді сопақ. Тығыз, шырынды, қытырлақ бозғылт жасыл еті бар піспеген жасыл жемістер ащы дәмге ие. Піскен кезде жемістер ашық сары немесе қызғылт сары түске ие болады, одан да ащы болады. Піспеген жемістер жейді, олар бұқтырмас немесе қайнатпас бұрын ащы кетіру үшін бірнеше сағат бойы тұзды суға малынған. Жас жемістер сақталады. Гүлдер мен жапырақтары бар жас қашу бұқтырылған. Жемісте көп мөлшерде темір, кальций, калий және каротин бар.
Momordica екіжақты (тікенді асқабақ, кантола) - Үндістанда өсетін тағы бір жеуге жарамды мәдени momordica. Оның жемістері сопақша дөңгелек, Сулы, олар пісіп, сары немесе қызғылт сарыға айналады. Жемістер қайнатылған, қуырылған. Жемісі каротинге, кальцийге, фосфорға бай.
Лагенария тұқымдасы.
Жалпы Лагенария (горлянка, калабас, калебаса, калабаш, бөтелке асқабақ, ыдыс асқабақ) - Африка, Қытай, Оңтүстік Азия, Оңтүстік Америкада өсірілетін, жас жемістері жеуге жарамды, ескілерінен ыдыстар, ыдыс-аяқ, темекі түтіктері, музыкалық аспаптар (аспап "қабық"деп аталады). Борпылдақ целлюлоза мен ащы дәмі бар піспеген жемістер тамақ үшін қолданылады. Тағам майы тұқымдардан жасалады.
Циклантер тұқымдасы.
Циклантер жеуге жарамды (Перу қияры) Оңтүстік Америкада туған, тропика мен субтропикада өсіріледі. Кішкентай сопақша, екі ұшында тарылған, қалың шырынды қабырғалары бар жемістер (ұзындығы 5-7 см, диаметрі 3 см) және ішкі қуыста 8-10 қара тұқым жас жейді (ұрықтың терісі жасыл болған кезде).
Трихозант тұқымдасы.
Жылан тәрізді Трихозант (жылан асқабақ, жылан қияр)-Австралия, Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азияның тропикасы мен субтропикасында өсірілетін шөпті жүзім. Жемісі өте ұзын, ұзындығы 1,5 метрге дейін және диаметрі 10 см-ге дейін жетеді, өсу процесінде ол көбінесе таңқаларлық иілімдерге ие болады. Піскен жемістің түсі қызғылт сары, терісі жұқа, еті қызыл шырышты, нәзік. Азиялық тағамдардағы өте танымал асқабақ көкөнісі. Жасыл өсімдіктер (жапырақтары, сабағы, антенналары) салаттар үшін жасыл көкөніс ретінде қолданылады.
Мелотрия тұқымдасы.
Дөрекі Мелотрия (тышқан қауыны, тышқан қарбызы, мексикалық қышқыл қияр, мексикалық миниатюралық қарбыз, қышқыл тамыр) - көпжылдық шөпті жүзім, кейде қиярға ұқсас кішкентай (ұзындығы 2-3 см) жеуге болатын жемістер үшін өсіріледі. Жемістер піспейді. Дөңгелек сопақша жасыл жолақты асқабақ жемістерінен басқа, өсімдік тәтті картоп түйнектерімен мөлшері мен формасымен салыстырылатын жеуге болатын түйнектерді құрайды. Түйнектің салмағы 400 граммға жетеді. Түйнектер, шалғам мен қияр арасындағы дәмді нәрсе) салаттарда қолданылады, жемістер шикі, консервіленген, маринадталған.[5]
1.2 Патисон өсімдігінің биологиялық ерекшелігі
Таксонның ғылыми атауы әдетте Cucurbita pepo var patisson болып саналады. Басқа мәліметтерге сәйкес, таксонның ғылыми атауы - Cucurbita pepo var. patisoniana.
GRIN веб-сайтында бұл таксонның дұрыс атауы Cucurbita pepo L. subsp болып саналады. ovifera (L.) D.S.Decker var. ovifera (L.) Harz (1885); Cucurbita pepo var атауы. patisson Filov (1969), nom. nud. таксонның синониміне енгізілген. Таксонның синониміне Cucurbita melopepo L., Cucurbita ovifera L. basionym және Cucurbita pepo var атаулары жатады. melopepo (L.) Harz.
Өсімдік атауы - француз тілінен алынған; француз сөзі пэтиссон жеміс формасымен байланысты Пат (пирог) сөзінен шыққан. Патиссонның жас жемістері, қияр мен цуккини сияқты болып келеді.
Патиссон Америкадан Еуропаға әкелінді және XVII ғасырда көптеген Еуропа елдерінде танымал болды. Кейінірек ол ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz