Бастауыш сыныптың оқыту процесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс
Ф 11.01-2021
1-баспа 25.06.2021

Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ

ҰСТАЗ ИНСТИТУТЫ

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖӘНЕ БАСТАУЫШ БІЛІМ БЕРУ кафедрасы

КУРСТЫҚ Жұмыс

Математиканы оқыту әдістемесі пәні бойынша

Тақырыбы: Математика сабағында дидактикалық ойындарды қолдану

Білімгер:Қадырбаева Эджеджан Тобы: ПМНО 19-5 _____________
қолы

Жетекші: Сарыбекова Қ.Н. п.ғ.к., доцент
аты-жөні қызметі

Қорғауға жіберілді ____________________2021ж. ____ _________________

қолы

Жұмыс қорғалды __________________2021ж. бағасы __________________

жазбаша

Комиссия мүшелері: _________________________ ____________________
аты-жөні қолы
______________________________ ___ ________________
аты-жөні қолы
______________________________ ___ ________________
аты-жөні қолы

Тараз 2021

Курстық жұмыс
Ф 11.01-2021
1-баспа 25.06.2021

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖӘНЕ БAСТAУЫШ БІЛІМ БЕРУ кафедрасы
ПМНО 19-5 тобының білімгеріне Қадырбаева Эджеджан курстық жоба (жұмыс)
ТАПСЫРМА
Математиканы оқыту әдістемесі пәні бойынша
Тақырыбы: Математика сабағында дидактикалық ойындарды қолдану
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы - курстық жұмысты университеттің талаптарына сай рәсімдеу
3.Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараулары (жұмыстары)
Орындау кестесі

Көлемі, %
Орындау уақыты
Кіріспе
10%
22.09
Бастауыш сыныпта дидактикалық ойындарды пайдаланып оқытудың теориялық негіздері
15%
6.10
Математика сабағында пайдаланылатын дидактикалық ойындарды қолдану мақсаты мен маңызы
15%
20.10
Математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындардың ерекшеліктері
10%
27.10
Бастауыш сыныптағы 1 - сыныптың математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындар
10%
28.10
Дидактикалықойындарды математика сабағында қолданудың әдістемесі.
10%
3.11
Педагогикалық тәжірибе және оның нәтижелері
10%
10.11
Қорытынды
10%
17.11
Пaйдaлaнылғaн әдебиеттер
10%
17.11
Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі
100%
04.12.2021
Қорғау

Кафедра мәжілісінде бекітілген 27.062021 ж. хаттама № 10
Жетекшісі: п.ғ.к., доцент ___________ Сарыбекова Қ.Н
Тапсырманы орындауға қабылдадым 3 09.2021ж.

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4

1 БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ДИДАКТИКАЛЫҚ ОЙЫНДАРДЫ ПАЙДАЛАНЫП ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ...7
1.1 Математика сабағында пайдаланылатын дидактикалық ойындарды қолдану мақсаты мен маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.2 Математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындардың ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14

2 МАТЕМАТИКА САБАҚТАРЫНДА ДИДАКТИКАЛЫҚ ОЙЫНДАРДЫ ПАЙДАЛАНУ ӘДІСТЕМЕСІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...20
2.1 Дидактикалықойындарды математика сабағында қолданудың әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.2Бастауыш сыныптағы 1 - сыныптың математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .40

Кіріспе
Курстық жұмыстың көкейкестілігі.Н.Ә.Назарбаев білім мен ғылымды өз дәрежесінде меңгерген елдер ғана әлемдік дамудың алдында болады. Ендеше біз халыққа білім беру және ғылымды дамыту, оларды реформалау ісін қарқынды жолға қоюымыз керек деп міндеттейді. Біз осы пікірдің өзінен - ақ білім беру жүйесін реформалауда басқарудың әдіс- тәсілдеріне жаңаша құрылыммен келу керектігін көреміз. Мектептің педагогикалық жұмыс барысын жүйелеу, оқыту тәсілдерін жетілдіру, білім дегейін жоғары сатыға көтеру.
Қазіргі таңдағы білім беру үрдісіне ақпараттық технологиялардың жетістіктерінің енуі, заманауи педагогикалық технологиялардың қолданылуымен қатар оқушылардың математика пәніне деген қызығушылығын арттырудың бір әдісі математика сабағында дидактикалық ойындарды немесе олардың элементтерін қолдану болу табылады.
Сонда дидактикалық ойынның негізгі мақсаты баланы қызықтыра отырып, жаңа білімді меңгертіп, танымдық белсенділігін арттыру болса, мұғалімнің міндеті - сол дидактикалық ойын түрлерін тиімді пайдалану арқылы балаларды өздігінен ойлай білуге, ой белсенділігі мен тіл байлығын арттыра түсуге, әртүрлі танымдық дағды мен шеберлікті меңгертуге қол жеткізу болып табылады, яғни оқу үрдісінде "дидакикалық ойын" элементтерін пайдалану біріншіден, балаларға берілген білім берік меңгерту құралы болса, екіншіден балаларға берілген білім сапасын көтеріп, танымдық қызығушылығын арттыру болып табылады. Осыған орай бұл зерттеудің тақырыбы: "Бастауыш сыныптың математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындар және оның маңызы." - деп аталады.
Курстық жұмыстың мақсаты.Бастауыш сынып математика сабағында дидактикалық ойындарды пайдалану арқылы оқушылардың ой-өрісін дамыту жолдарын ғылыми тұрғыдан негіздеп, әдістемесін жасау.
Зерттеудің нысаны. Бастауыш сыныптың оқыту процесі.
Зерттеудің пәні: Бастауыш сыныптарда математика пәнінде пайдаланылатын дидактикалық ойындар жүйесі.
Курстық жұмыстың міндеті.
-Бастауыш сыныптарда дидактикалық ойындарды қолданудың педагогикалық негіздерін айқындау:
- Бастауыш сынып оқушыларына арналған дидактикалық ойындардың мазмұнын саралау;
- Дидактикалық ойындарды пайдаланудың әдістемесін құру.
Зерттеу әдістері. Тақырып бойынша ғылыми, психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді теориялық тұрғыдан талдау, педагогикалық тәжірибені зерттеу және жинақтау, бақылау, материалдарды сұрыптау, жүйелеу, зерттеу.
Зерттеудің көздері: Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы, жалпы білім беретін мектептің бастауыш сатысындағы білім мазмұны тұжырымдамасы, жетекші психолог, педагог, әдіскерлердің ғылыми-зерттеу нәтижелері, зерттеліп отырған мәселеге байланысты отандық, жақын шетелдік ғалымдардың еңбектері.
Зерттеу болжамы: Бастауыш сыныпта математика пәнін оқытуда дидактикалық ойындарды пайдалану тиімді болар еді, егер математика сабақтарында дидактикалық ойындарды қолданудың әдістемелік жүйесі жасалынса. Дидактикалық ойындарды математика сабағының мазмұны мен мақсатына сәйкес пайдалана білсе.
Зерттеу базасы. Тараз қаласы Тұрар Рысқұлов атындағы № 48 орта мектебі.
Зерттеу жұмысының кезеңдері:Зерттеу үш кезеңнен тұрады.
1-кезеңдезерттеу тақырыбының өзектілігі анықталынып, осы мәселеге байланысты әдебиеттер мен ғылыми-зерттеу жұмыстарына талдау жүргізілді.
2-кезеңде математика сабағында пайдаланылатын дидактикалық ойындарды қолдану мақсаты мен маңызы және олардың ерекшеліктеріанықталынып, зерттеудің теориялық негізі жасалынды.
3-кезеңде дидактикалық ойындарды математика сабағында қолданудың әдістемесі және 1 - сыныптың математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындарды жинақталды. Зерттеу нәтижелері жинақталынып, қорытындыланды.
Курстық жұмыстың мазмұны: Зерттеу жұмысы кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, зерттеу мақсаты, міндеттері, нысаны, пәні, зерттеу әдісі, зерттеу көздері, зерттеу базасы, ғылыми болжамы тұжырымдалды.
Бастауыш сыныпта дидактикалық ойындарды пайдаланып оқытудың теориялық негіздері атты бірінші бөлімінде Бастауыш сынып оқушыларына математика пәнінен қолданылатын дидактикалық ойындардың негізгі мақсаты мен міндеттері, маңызы және ерекшеліктері мен түрлері қарастырылған.
Математика сабақтарында дидактикалық ойындарды пайдалану әдістемесі атты екінші бөлімінде дидактикалық ойындарды математика сабағында қолданудың әдістемесі баяндалып, бастауыш сыныптың 1-ші сыныбына арналған әр түрлі тақырыптағы дидактикалық ойындар жинақталды.

1 БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ДИДАКТИКАЛЫҚ ОЙЫНДАРДЫ ПАЙДАЛАНЫП ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Математика сабағында пайдаланылатын дидактикалық ойындарды қолдану мақсаты мен маңызы

XXI - ғасыр білімділер ғасыры болғандықтан бүгінгі таңда заманымызға сай зерделі, ой - өрісі жоғары, жан - жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру мемлекетіміздің алға қойған аса маңызды міндеті болып тұр.Ал жас ұрпақтың білімді, саналы, бәсекеге қабілетті тұлға болып өсуі, ол ұстазға байланысты. Сондықтан да мұғалім әрбір сабақты түрлендіріп, оны оқушылар жалықпайтындай етіп өткізу керек. Оқушыларға логикалық ой туғызып, өз бетімен ізденіп жұмыс жасауына бағыт - бағдар беруі керек.
[6, 55б].
Бастауыш сынып оқушыларының математика пәнінен қызығушылықтарын арттыруда дидактикалық ойынның маңызы аса зор. Оның себебі, біріншіден, бастауыш сынып оқушыларының психологиялық ерекшеліктерін ескерсек, олардың абстрактілі ойлау қабілеттерінен көру қабілеті басым болып келеді. Екіншіден, мектепке дейінгі кезеңде оқушылардың негізгі әрекеті ойын болғандықтан оқу әрекетіне бірден көшу оқушыға қиын соғады. Үшіншіден, ойын оқушылардың сабаққа қызығушылығын, ынта - ықыласын арттыру, математикалық білім, білік, дағдыларын қалыптастыру үшін және оқушылардың ой-өрісін дамытып, танымдық белсенділік қасиеттерін арттырады.Теорияны практикамен ұштастыруға жол ашады.Сондықтан математика сабақтарында түрлі дидактикалық ойындарды пайдаланудың маңызы зор [6, 74б].
Бастауыш сынып оқушыларының математика пәнінен қолданылатын дидактикалық ойындардың негізгі мақсаты - бастауыш сынып оқушыларының бағдарлама талаптарында көрсетілген математикалық білім, білік, дағдыларын қалыптастыру, белгілі бір тақырып бойынша білім беру, пысықтау, қайталау немесе тексеру.
Бастауыш сынып оқушыларының математика пәнінен қолданылатын дидактикалық ойындардың негізгі міндеттері - оқушылардың математикаға қызығушылығын арттыру, математикалық білімдерін дамыту, шапшаңдылыққа, қырағылыққа, байқағыштыққа тәрбиелеу.
Заттармен ойналатын ойындар (ойыншықтар, табиғи материалдар және тағы басқа) балаларға әсіресе қол жеткізерлік болады, себебі осы ойындар тікелей қабылдауға негізделген, балалардың заттармен әрекет жасау талпынысына және сол арқылы оларды танып білуге сәйкес құрылған.
Үстелүстіндегі - баспа ойындары, заттарменойналатынойындар секілді, көрнекілікпринципіне негізделген, алайдамұндайзаттың өзіқоланылмай, оныңбейнесі ғанаберіледі. Үстелбетіндегі - баспаойындарыдидактикалық ойындарсияқтыөзбетінше ақыл-ой жұмысын талап еткенде ғана дұрыс, әрі табысты болады.
3. Сөздік ойындар ең күрделі болып табылады. Олардың тікелей қабылдауымен байланысы жоқ. Мұнда балалар елесті іске қосу керек. Бұл ойындардың оқушының ойлау қабілетін дамытуда пайдасы мол, себебі балалар басқалардың пікіріне сүйенбей, өз бетінше пайымдау мен ой қорытындылар жасауға, логикалық қателіктерді байқауға үйренеді [7, 34б].
Сонымен қатар, дидактикалық ойындарды оқыту мақсаты мен міндеттері бойынша топтастыруға болады.
1) Саяхатойындарқияли келеді. Ойынның мақсаты - танымдық мазмұнға сәл ғажайып сипат беріп, әсерін күшейту, балалардың жан-жағындағы байқалмай қалған нәрселерге көңіл аударту. Осындай ойындар зейін мен байқағыштықты дамытады.
2) Нұсқау - ойындар. Оның негізіндезаттармен, ойыншықтармен әрекет жасау, сөздік нұсқаулар (бір түсті заттарды біріктіру, заттарды көлемі, формасы және басқа да белгілері бойынша бөлу.)
3) Ұйғарым ойындары. Не болареді?немесеМенне істередім?жәнетағыбасқа. Ойынныңдидактикалықмазмұны балалардыңалдына міндет, жағдаят немесе мәселе тудыруын ал бұл олардың келесі әрекеттерін ойластыруды талап етеді. Бұл ойындар бар білімін себеп-салдар байланыстары арнасының кез келген жағдайында қолдана алу икемділіктерін талап етеді.
4) Ойын-жұмбақтарбілімді, тапқырлықты тексеру үшін қолданылады. Жұмбақтардың басты ерекшелігі логикалық есеп болып табылады. Логикалық есептердің құрылу тәсілдері әр түрлі, бірақ олардың барлығы оқушылардың іс-әрекетін белсендіреді. Оқушыларға ойын-жұмбақтар ұнайды.Салыстыру, еске түсіру, ойлау, шешімін табу қажеттілігі ақыл-ой еңбегінің қуанышын толтырады. Жұмбақ шешу талдау, жалпылау, қабілеттерін дамытып, пайымдау, қорытынды шығару, ой түйіндер жасау икемділіктерін қалыптастырады.
5) Ойын-әңгіме (диалог). Мұның негізіндемұғалімнің оқушылармен, оқушылардың мұғаліммен және оқушылардың бір-бірімен қарым-қатынасы жатыр. Ойын әңгіме мұғалімнің сұрақтарын, құрбыларының сұрақтары мен жауаптарын тыңдау, әңгіменің мазмұнына зейін қоя білу қабілеттерін тәрбиелейді. Мұның бәрі міндетті шешудің белсенді ізденісін сипаттайды.

Дидактикалық ойындарды құру принциптері
:: Балалардың іс-әрекетіндегі ойын түрлері мен оқуды байланыстыру.
:: Ойын тапсырмалары арқылы біртіндеп қызықты, жеңіл ойындардан оқу-тәрбие міндеттеріне көшу.
:: Ойынның шарты мен ойын міндеттерінің біртіндеп күрделенуі.
:: Берілген тапсырмаларды шешуде оқушының ақыл-ой белсенділігінің артуы.
:: Оқу мен тәрбие міндеттерінің бірлігі.
Дидактикалық ойындарды құру ережелері.
1. Ойын ережесі қарапайым, нақты тұжырымдалған болуы шарт.
2. Ұсынылған материалдың математикалық мазмұны оқушылардың түсінуіне жеңіл, қол жетімді болуы керек.
3. Ойын-ойлау әрекеті үшін қажеттілікті жеткілікті түрде қамтамасыз етуі керек.
4. Ойын кезінде қолданылатын дидактикалық материалдар, құрал-жабдықтар қолдануға қолайлы болуы тиіс, олай болмаса ойын тиісті нәтижесін бермейді.
5. Әр оқушы ойынның белсенді қатысушысы болу керек. Оқушының ойынға кірісу кезегін ұзақ күтуі баланың ойынға деген қызығушылығын төмендетеді.
6. Егер сабақта бірнеше ойын жүргізілсе математикалық мазмұны жағынан оңайы мен күрделісікезектесе жүргізілуі тиіс.
7. Математика сабағында ойналатын ойындардың ойындық сипатының белгілі бір шегі болу керек. Бұл шектен асқан ойынды оқушы тек қана ойын деп қабылдауы мүмкін.
8. Оқушы ойын процесі кезінде өзінің ой қорытындысын математикалық жағынан сауатты түрде жеткізе алуы керек, қысқа, дұрыс, нақты тілде сөйлеу керек. [8, 45б].
Дидактикалық ойындардың классификациясы.
Ойын мақсатының басты ерекше белгілеріне қарап оларды шартты түрде классификациялауға болады.
::Ауызша есептеу дағдыларын қалыптастыру мен жетілдіруге бағытталған ойындар.
::Теориялық білімдерін өзектендіруге бағытталған ойындар.
::Есептеу дағдылары мен шеберліктерін шыңдауға бағытталған ойындар.
::Бақылау, зерттеу, қорытындылау ойындары.
::Сурет, кесте, сиволдық жазулар арқылы есептер құрастыруға бағытталған ойындар.
::Есептің шарты мен талаптары жасырылған схема бойынша өз бетінше тұжырымдамалар жасауға бағытталған ойындар. Сонымен бірге көбінесе сыныптағы ұжымдық ойындар дидактикалық міндеттеріне қарай түрлерге бөлінеді. Олар: оқыту ойындары, бақылау ойындары, қорытындылау ойындары.
::Егер оқушы ойынға қатыса отырып немесе ойынға дайындық кезінде жаңа білімді меңгерсе, дағдылар мен іскерліктерді қалыптастырса бұл тек ойынға ғана емес математикалық материалдың мазмұнында да айқын көрсетілсе, жаңа білімді меңгеру нәтижесі соғұрлым жақсы болады.
::Дидактикалық мақсаты қайталау, бекіту, алынған білімді тексеру болып келетін ойын-бақылау ойыны болып табылады. Бұл ойынға қатысу үшін әрбір оқушыға арнайы математикалық дайындық керек.
::Қорытындылау ойыны- білімдерді интеграциялауды талап етеді. Ондай ойындар пәнаралық байланыстарды таба алуға, әртүрлі оқу жағдайларында әрекет ету шеберліктерін меңгеруге қалыптастырады.
Оқыту үрдісінде дидактикалық ойындардың құндылығы, оқыту мақсаттарына сәйкес жасалып, білім беру, тәрбиелеу және дамыту үшін қызмет атқаратынында. Бастауыш сыныптың математика сабағында дидактикалық ойындарды қолдана отырып берік және саналы білім, дағды мен икемділіктерге жетуге болады. Ойын барысында оқушылар көптеген математикалық әрекеттер, жаттығулар орындағанын, санауға жаттыққанын, есептер шығарағанын және сол сияқтыларды байқамай қалады. Баланың зейіні ойынға қадалады, сонымен қатар ол математикалық сипаты бар білімдерін жаңа жағдайға бейімдейді. Дидактикалық ойын балаға жақын болғандықтан оның қиялын оятып, көңіл күйін жоғарлатады.
Ойын барысында пайда болатын жағымды эмоциялар, оның іс-әрекетін белсендіріп, ырықты зейіні, есте сақтау қабілеті, ассоциативті іс-әрекетінің дамуымен және салыстыру, қорытынды жасау мен жалпылау қабілеттерінің қалыптасуына байланысты міндеттердің шешілуін қамтамасыз етеді.
Ойын формаларын сабақтың әр түрлі кезеңдерінде қолдануға болады. Мұғалім Диалог ойынын ұсынады. Ол оқушылардың жаңа білім игеру үрдісіндегі белсенділікті жоғарлатуға бағдарланған. Ойын идеясы мұғалім оқу мәселесін немесе проблемалық жағдаят туғызып, оқушылар бұл мәселені шешуге тырысуынан тұрады. Олар мәселені шешу үшін бар білімдерінің жеткіліксіз екенін түсінеді. Ойынның ережелері бойынша әр команда мұғалімге минималды түрде сұрақ қоя отырып, оның жауаптарынан қойылған мәселені шешу үшін барынша ақпарат жинау керек. Ойында мұғалім ақпаратты бергісі келмейтін кейіп келтіреді, ал оқушылар епті құрылған сұрақтарымен ақпаратты суырып алуға тырысады. Егер осындай диалогта оқушылар аз мөлшерде қойылған сұрақтар арқылы шешуін тауып алса, мұғалім шығармашылық ойлауды дамыту міндетін атқарды деп айтуға болады [10, 9б]. Ғылыми әдебиеттерде педагогикалық шарттар деп қажет болатын сыртқы талаптардың жиынтығын айтады, ал оларды қанағаттандыру қалаған нәтижеге қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Біздің зерттеуімізде көздеген педагогикалық нәтиже, осылар:
1. Ойын мақсаты, математика сабағында балалардың ойын процесінде игерілген дағды мен икемділіктері, ойын жүргізу барысында қандай тәрбиелік мақсаттар көзделетіні.
2. Ойын мазмұны қызықты болу керек. Қызығушылық туралы айтқанда, балаларға жай ғана қызықты болуы емес, математикалық тапсырмалардың мазмұны немесе олар енетін форманың қызықты болуы.
3. Ойлау операциялары - анализ, синтез, салыстыру, жалпылау, абстаркция ойынды қолдану барысынды қалыптасып дамиды.
Дидактикалық ойында тәртіп маңызды рөл атқарады. Көптеген мұғалімдердің пікірінше, егер оқушылар жинақталған, зейінді, белсенді, тек индивидуалды өздік жұмыспен айналысатын болса, математика тәртіп бойынша идеалды болып есептеледі. Оларға өз ойын қол көтеру арқылы және мұғалімнің рұқсатымен ғана өз пікірін айтып, ұсыныстар жасауға болады.
Әдеттегідей, мұғалім байқалған қателіктерін тез түзете қоюға тырысқан балаларға бір-бірімен сөйлесу, бір-біріне асыра көмектесуге жол бермейді. Бұл түсінікті нәрсе: орынсыз қарым-қатынас, сыбырласу, көршісінен көшіру үлкен зиян келтіреді.
Егер оқушылардың қарым-қатынасын мақсатты қылып, танымдық іс-әрекет үрдісінде олар осындай қарым-қатынастың пайдалылығын сезінетін болса, онда оқытуда да, тұлғаны қалыптастыруда да оң нәтижелер алуға болады, себебі осы жағдайда ұжымдық тәрбие принципі шынымен жүзеге асады [11, 48б].
Өзара көмек пен бақылау мұғалімнің жұмысын бір мезгілде жеңілдетіп, қиындатады. Жеңілденуі, мұғалім бірқатар жағдайларда өзінің кейбір қызметін оқушыларға жүктеуге мүмкіндік алады. Мысалы, ол оқушыға қалып қойған сыныптастарына кеңес беріп, көмектесуге тапсырады. Кейде үлгермеуші оқушы мұғалімнің көмегімен салыстырғанда жолдасымен өзін еркін сезініп, тапсырманы табыстырақ орындайды.
Мұғалім қызметінің күрделенуіне келетін болсақ, бұл дидактикалық ойын кезінде танымдық іс-әрекеттің епті басқарылуын қажет етумен, топтар (командалар) мен топ жетекшілерін дұрыс таңдаумен, сабақта жағымды қарым-қатынас орнатумен байланысты болады [11, 55б].

1.2 Математика сабағында қолданылатын дидактикалық ойындардың ерекшеліктері

Ойын балалардың негізгі іс-әрекеті ретінде психологиялық, анатомиялық - физиологиялық, педагогикалық маңызы зор қызметтер атқарады. Ойын баланың даму құралы, таным көзі, тәрбиелік дамытушылық мәнге ие бола отырып, адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
Ойынның негізгі ерекшелігі ол балалардың қоршаған өмірді- адамдардың қиялын, іс- әрекеттерін бейнелеу болып табылады. Ойында бөлме теңіз, аспан кеңістігі де, темір жол вагоны да болуы мүмкін. Балалар жағдайға ойынның өздері ойлаған түпкі ниеті мен мазмұнына лайық маңыз береді.
Ойын іс-әрекетінің тағы бір ерекшелігі- оның әрекеттік сипаты. Балалар ойын шығарушылар, ойында жасаушыларболып табылады. Олар ойында өздеріне мәлім өмір құбылыстары мен оқиғалары туралы білімдерін бейнелейді, оларға өзінің қатынасын білдіреді.
Балалар ойынының ерекшелігі оның сондай-ақ бейненің, ойын әрекеті мен сөздің ұштауымен өзара байланыстылығында. Бұл оның сыртқы елгілі емес, шын мәні. Ойынды бала өз бейнеленген қаһарманның іс-әрекетімен, сезімімен тыныстайды. Кейде бейненің баланы баулап әкететіні соншалық, ол тіпті өзін әдеттегідей шақырғанға жауап та қатпайды[12, 35б].
Дидактикалық ойынның негізгі құрылымдық компоненттері: ойын мақсаты, шарты, ойын әрекеттері, танымдық мазмұны немесе дидактикалық міндет, құрал-жабдықтар, ойын нәтижесі.
Жалпы ойынмен салыстырғанда дидактикалық ойын нақты қойылған оқыту мақсаты мен соған сәйкес дәйекті, ашық түрде белгіленген және оқу-танымдық бағыттылығымен сипатталатын педагогикалық нәтижесімен ерекшеленеді.
Ойынның ең бірінші құрылымдық компененті - ойын мақсаты - әдетте, ойын атауында беріледі. Ол оқу үрдісінде шешілетін дидактикалық міндет ретінде берілген. Ойын мақсаты көбінесе ойын барысында жобаланған сұрақ немесе жұмбақ ретінде бейнеленеді. Ол ойынға қандай жағдай болмасын танымдық сипат беріп, ойын қатысушыларына білімге байланысты белгілі бір талаптар қояды [13, 57б].
Әр дидактикалық ойында оқушылардың ойын процесіндегі жүріс-тұрысы мен әрекет ретін анықтайтын ережелері болады, және олар сабақта іскери ахуал құруға әсер етеді. Сондықтан дидактикалық ойын ережелерін құрастырғанда, сабақ жоспары мен оқушылардың жеке дара ерекшеліктерін есепке алу керек. Мұнымен әр оқушының өз бетімен жұмыс жасай алу қабілеті, табандылық, ақыл-ой белсенділігі, қанағаттану сезімінің пайда болуы үшін жағдайлар жасалады.Одан басқа, ойын шарттары өз мінез-құлқын басқару икемділігін, ұжым талаптарына бағынуға тәрбиелейді.Ойын шарттарымен шектелетін ойын әрекеттері дидактикалық ойынның мағыналы жағы болып табылады. Олар оқушыларлдың танымдық белсенділіктерін арттыруға себеп болып, өз қабілеттерін көрсетуге, ойын мақсатына қол жеткізу үшін бар білім, білік, дағдыларын қолдануға мүмкіндік береді. Ойын әрекеттері ауызша есеп шығаруда өте жиі көрінеді.
Мұғалім ойын басшысы ретінде, оны керек дидактикалық арнаға бағыттайды, қажет болған жағдайда оның жүрісін әр түрлі тәсілдермен белсендіріп, ойынға деген қызығушылықты арттырады, үлгірмей жатқан балаларды рухтандырып, ойынға жұмылдырады [14,78б].
Дидактикалық ойынның негізі танымдық мазмұны болып табылады. Танымдық мазмұн ойын арқылы берілген оқу мәселесін шешуде қолданылатын білім мен біліктерді игеру.Дидактикалық ойынның құрал-жабдықтары едәуір мөлшерде сабақтың құрал-жабдықтарын өзіне қосады. Бұл оқытудың техникалық құралдарының болуы. Сонымен қатар мұнда түрлі көрнекілік құралдары кіреді: кестелер, модельдер, дидактикалық таратпа материалдары, жеңімпаз командалар марапатталатын жалаушалар.
Дидактикалық ойынның шарықтау шегі болып табылатын, ойынды толықтыратын, белгілі нәтижесі болады. Бәрінен бұрын, ол қойылған оқу міндетінің шешуі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.