Мектепте биология курсынан үйірме жұмыстарын ұйымдастыру
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М. Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мектепте биология курсынан үйірме жұмыстарын ұйымдастыру
Пәні: Биологияны оқыту әдістемесі
Студент:Қошанова Гүлбаушан
Тобы: ХБ-19-1
Жетекшісі:Абжапарова Айжан
Тараз 2021
Жоспар:
Кірiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I. Сыныптан тыс жұмыстардың жалпы сипаттамасы
Биологияны оқыту категориясы ретінде сыныптан тыс
жұмыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Биологияны оқытудағы сыныптан тыс жұмыстың оқу-тәрбиелік
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.3.Биологиядан жеке және топтық эпизодтық сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
ІІ.Биология пәні бойынша үйірмелер ұйымдастыру
2.1.Биологиялық үйірмелер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2.7- сыныптарға арналған биология үйірмесінің бағдарламасы ... 14
Қoрытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Пaйдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кiріспе
Курстық жұмысының өзектiлiгi. Экологиялық білім беру проблемасы қазіргі уақытта өзекті болып табылады. Мектептің алдында өте маңызды міндет тұр. Ол-ғылыми-техникалық прогреске байланысты өте тез дамып келе жатқан өндірістің, ғылымның, мәдениеттің әртүрлі салаларында жұмыс істейтін жас ұрпақты тәрбиелеу. Биологиялық цикл пәндерін оқыту қазіргі кезде биологиялық ғылым қарқынды даму кезеңіне енген кезде және оның басқа жаратылыстану ғылымдарымен - физика, химия, сонымен қатар математикамен жақындасуы, адамзат Отанымыздың табиғи байлығын қорғаудың өмірлік қажеттілігі туралы нақты сұрақ туындаған кезде ерекше өзекті болып отыр. Оқушыларды биологияның әртүрлі салаларының алдында тұрған негізгі проблемалармен кеңінен таныстыру, оқушыларды қарапайым практикалық дағдылармен және тірі нысандармен жұмыс істеу дағдыларымен қаруландыру, жас ұрпақты табиғатта және ауыл шаруашылығында практикалық әлеуметтік пайдалы жұмысқа тарту тек биология сабақтарында мүмкін емес. Оқыту барысында оқушыларда патриоттық сезім, эстетикалық талғам, табиғатты қорғауға деген ұмтылыс, оның байлығын арттыру тәрбиеленеді. Бірыңғай жүйеде сабақ, сабақтан тыс және сыныптан тыс жұмыстардың үйлесімі ғана осы үш мәселені шешуге жол ашады. Оқушылардың биологияға деген қызығушылығын дамытуда әр биология мұғалімі өткізетін сыныптан тыс жұмыстарға маңызды орын беріледі. Сыныптан тыс жұмыстың ерекшелігі-ол оқушылардың қызығушылығы мен бейімділігін ескере отырып құрылады. Сонымен қатар, биологиядан сыныптан тыс сабақтар оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамытуға шексіз мүмкіндік береді. Қызығушылықты дамыту-бұл белгілі бір комбинация мен қарым-қатынаста зияткерлік, эмоционалды және ерікті элементтерді қамтитын күрделі процесс. Оқушылардың қызығушылықтары әртүрлі екені белгілі. Олар жеке тұлғаның ерекшеліктеріне, сондай-ақ сыртқы факторлардың әсеріне (мектеп, отбасы, жолдастар, радио, теледидар және т.б.) байланысты. Қызығушылықтар тек табиғаты бойынша ғана емес, сонымен қатар ұзақтығы, қарқындылығы, беріктігі және бағыты бойынша да ерекшеленуі мүмкін. Көбінесе қызығушылық бейімділік сипатына ие болады. Бұған көбінесе сыныптан тыс жұмыстар ықпал етеді, әсіресе егер олар студенттерді шығармашылық ізденіске, алған білімдерін іс жүзінде қолдануға (мысалы, жабайы табиғат бұрышында, мектептегі оқу-тәжірибе алаңында, фенологиялық бақылаулар кезінде және т.б.), биология бойынша танымал ғылыми әдебиеттерді оқуға итермелесе.
4 жас ұрпақтың тірі адамдарға деген қызығушылығын қалай оятуға болады, оны сақтау және көбейту туралы қамқорлық? Бала кезінен табиғатқа, оның үлкен және өте осал өсімдіктер мен жануарлар әлеміне ұқыпты қарауды қалай қалыптастыруға болады? Бұған оқушылардың өздігінен білім алу дағдыларын, практикалық дағдыларын арттыруға, олардың ой-өрісін кеңейтуге мүмкіндік беретін дәстүрлі емес оқыту нысандары (түрлі мерекелер, тақырыптық кештер, рөлдік ойындар, викториналар, үгітбригадалар және т.б.) үлкен ықпал етеді. Біздің орыс мектебімізде өткеннің ірі әдіскерлері сыртқы сезімдердің дамуына үлкен мән берді. Осыған байланысты әйгілі әдіскер А. Я. Герд былай деп жазды: "дені сау сезімдері бар адамдар көп, бірақ оларды жан-жақты және толық дамуы үшін ғана емес, сонымен қатар сыртқы әлем туралы айқын, айқын, бейнелі көрініс алу үшін де пайдаланбаған. Мұндай идеясыз және сыртқы әлемде сәтті қызмет ету мүмкін бе? Нәзік сыртқы сезімдері бар адам Күрделі емес сезімдермен салыстырғанда үлкен артықшылықтарға ие. Ол теңдесі жоқ және тапқыр, бәрін тереңірек біледі, сондықтан ол мұқият жұмыс істейді: ол бәрінен үлкен пайда табады, қызығушылық табады және басқа адам мүлдем бей-жай қалатын жерде тірі қатысады".
Курстық жұмыстың мақсаты. Мектепте биологиядан сыныптан тыс жұмыстарды, үйірмелерді ұйымдастыру мен оқыту әдістемесін зерделеу.
Міндеттері: Мектептегі биологиядан сыныптан тыс жұмыстарға жалпы сипаттама беру. Сыныптан тыс жұмыстардың түрлері мен түрлерін қарастыру. Мектептегі биология бойынша сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны мен ұйымдастырылуын қарастыру.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмысы кiрiспеден, негiзгi бөлiм, екi тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады. Жaлпы көлемi 23 бет.
Негізгі бөлім
I. Сыныптан тыс жұмыстардың жалпы сипаттамасы
1.1 Биологияны оқыту категориясы ретінде сыныптан тыс жұмыстар
Мектептегі биология курсының оқу-тәрбиелік міндеттері сынып-сабақ жүйесінің оқушылардың сыныптан тыс жұмысымен тығыз байланысы негізінде толығымен шешіледі. Оқушылардың сабақтарда, зертханалық сабақтарда, экскурсияларда және оқу жұмысының басқа түрлерінде алған биологиядағы білімі мен дағдылары сыныптан тыс сабақтарда айтарлықтай тереңдейді, кеңейеді және олардың пәнге деген қызығушылығының жалпы өсуіне үлкен әсер ететінін түсінеді. Мектептің әдістемелік әдебиетінде және практикасында "сыныптан тыс жұмыс" ұғымы көбінесе "сабақтан тыс жұмыс" және "мектептен тыс жұмыс" ұғымдарымен анықталады, дегенмен олардың әрқайсысында өз мазмұны бар. Сонымен қатар, сыныптан тыс жұмыстар көбінесе оқытудың бір түрі болып саналады. Осы ұғымдарды басқа жалпы қабылданған әдістемелік ұғымдармен салыстыру негізінде сыныптан тыс жұмыстарды оқушылардың биологиялық білім беру жүйесінің құрамдас бөліктерінің біріне, сабақтан тыс жұмыстарды биологияны оқытудың бір түріне, ал биологиядан тыс жұмыстарды оқушылардың қосымша биологиялық білім беру жүйесіне жатқызу керек. Биологиядан сыныптан тыс жұмыстар сабақтан тыс уақытта жүргізіледі. Бұл барлық оқушылар үшін міндетті емес және негізінен биологияға деген қызығушылықты арттыратындар үшін ұйымдастырылады. Сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны оқу бағдарламасының шеңберімен шектелмейді, бірақ оның шегінен асып кетеді және негізінен мектеп оқушылары арасында биология мұғалімінің мүдделерінің әсерінен қалыптасатын мүдделермен анықталады. Көбінесе, мысалы, гүл өсіруге қызығушылық танытқан мұғалімдер мектеп оқушыларын әртүрлілікті зерттеу және сәндік өсімдіктерді өсіру жұмыстарымен қызықтырады, ал құстар биологиясына қызығушылық танытқан мұғалімдер сыныптан тыс жұмыстардың барлығын дерлік орнитологиялық тақырыпқа бағындырады. Сыныптан тыс жұмыстар оның әртүрлі формаларында жүзеге асырылады. Сабақтан тыс жұмыстар, сыныптан тыс жұмыстар сияқты, оқушылар сабақтан тыс немесе сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды орындайды, бірақ биология курсының кез-келген бөлімін оқу кезінде міндетті түрде мұғалімнің тапсырмасы бойынша. Сабақтан тыс жұмыстың мазмұны бағдарламалық материалмен тығыз байланысты[1, 23б]. Сабақтан тыс тапсырмаларды орындау нәтижелері Биология сабағында қолданылады және мұғалім бағалайды (ол сынып журналына белгі қояды). Сабақтан тыс жұмыстарға, мысалы: "тұқым" тақырыбын (6-сынып) оқу кезінде студенттерге тапсырылған тұқымның өнуін бақылау кіреді.; артроподтардың түрін зерттеу кезінде жәндіктердің дамуын бақылауға байланысты тапсырманы орындау (7-сынып). Сабақтан тыс жұмыстарға оқу бағдарламаларында қарастырылған биологиядан жазғы тапсырмалар (6 және 7-сыныптар), сондай-ақ практикалық сипаттағы барлық үй тапсырмалары кіреді. Сыныптан тыс және сабақтан тыс жұмыстарға қарағанда оқушылардың мектептен тыс жұмыстары мектептен тыс мекемелермен (жас натуралистер станцияларымен) жүргізіледі,
6 қосымша білім беру мекемесі) осы мекемелердің қызметкерлері әзірлеген және тиісті халықтық білім беру органдары бекіткен арнайы бағдарламалар бойынша[1, 49б].
1.2 Биологияны оқытудағы сыныптан тыс жұмыстың оқу-тәрбиелік мәні
Оның бұл мағынасын әдіскер ғалымдар да, тәжірибелі биология мұғалімдері де дәлелдеді. Бұл студенттерге сабақта алған білімдерін едәуір кеңейтуге, түсінуге және тереңдетуге, оларды тұрақты сенімдерге айналдыруға мүмкіндік береді. Бұл, ең алдымен, белгілі бір сабақ шеңберімен шектелмеген сыныптан тыс жұмыстар барысында бақылау мен экспериментті - биология ғылымының негізгі әдістерін қолдануға үлкен мүмкіндіктер бар екендігіне байланысты. Эксперименттер жүргізу, биологиялық құбылыстарды бақылау арқылы студенттер тікелей қабылдау негізінде қоршаған әлемнің объектілері мен құбылыстары туралы нақты түсініктерге ие болады. Мысалы, экологиялық білім беру мен мектеп оқушыларын тәрбиелеудің тиімділігі бірқатар факторларға байланысты. Олардың ішінде, ең алдымен, оқу және оқудан тыс жұмыстардың жүйелілігін, дәйектілігін, өзара байланысын атап өткен жөн. Балалардың табиғатқа деген қызығушылығын және оны қорғау мәселелерін тәрбиелеуде дәстүрлі инновациялық формалар мен әдістерді қолдану, оларды қолданудың шығармашылық тәсілі ерекше рөл атқарады. Сабақтан тыс жұмыс барысында әңгімелер, дәрістер, пікірталастар, экологиялық кештер, үгітбригадалар және т.б. сияқты формаларды өткізу мектеп оқушыларының экологиялық білімі мен идеяларын сәтті қалыптастыруға мүмкіндік береді[2, 125б]. Экологиялық мазмұндағы үгіт бригадалары орта мектеп оқушылары үшін ерекше эмоционалды. Сыныптан тыс жұмыстарда бақылаулар мен эксперименттерге байланысты әртүрлі тапсырмаларды кеңінен қолдану мектеп оқушыларының зерттеу қабілеттерін дамытады. Сонымен қатар, байқалған құбылыстардың нақтылығы, байқалғанды қысқаша жазу, тиісті қорытынды жасау, содан кейін бұл туралы сабақта немесе үйірмеде айту оқушылардың ойлау, байқау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді, олардың назарынан бұрын өткен нәрселер туралы ойлануға мәжбүр етеді. Сыныптан тыс жұмыстарда оқытуды дараландыру оңай және сараланған тәсіл жүзеге асырылады. Сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың жан-жақты мүдделерін ескеруге, оларды қажетті бағытта тереңдетуге және кеңейтуге мүмкіндік береді. Сыныптан тыс жұмыстар барысында әртүрлі тәжірибелер мен бақылаулар жүргізіп, өсімдіктер мен жануарларды қорғаумен айналысады, оқушылар жабайы табиғатпен тығыз байланыста болады, бұл оларға үлкен тәрбиелік әсер етеді. Биологиядағы сыныптан тыс жұмыстар теорияны практикамен тығыз байланыстыруға мүмкіндік береді. Ол оқушыларды әртүрлі еңбекке баулиды: топырақты тәжірибе мен бақылаулар жасауға дайындау
7 өсімдіктер, оларға күтім жасау, ағаштар мен бұталарды отырғызу. құстарды тамақтандыру, өсірілген жануарларға күтім жасау, бұл өз кезегінде оларға тапсырылған іс үшін жауапкершілік сезімін, басталған жұмысты соңына дейін жеткізе білуге тәрбиелейді, ұжымшылдық сезімін дамытуға ықпал етеді. Егер сыныптан тыс жұмыстар табиғатта жиналған материалдардан көрнекі құралдарды, сонымен қатар муляждарды, кестелерді, модельдерді шығарумен, биологиялық олимпиадаларды, көрмелерді ұйымдастырумен, қабырға газеттерін шығарумен байланысты болса, бұл оқушылардың танымал ғылыми және ғылыми биологиялық әдебиеттерді қолдану, сыныптан тыс оқумен танысу қажеттілігін тудырады. Биологиядағы сыныптан тыс жұмыстардың үлкен маңызы оның оқушыларды бос уақыттан алшақтатуымен байланысты. Биологияға қызығатын оқушылар бос уақыттарын қызықты нысандар мен құбылыстарды бақылауға, өсімдіктер өсіруге, қамқорлыққа алынған жануарларға күтім жасауға, ғылыми-көпшілік әдебиеттерді оқуға арнайды. Осылайша, биологиядағы сыныптан тыс жұмыстардың мектеп биология курсының оқу-тәрбиелік міндеттерін шешуде де, жалпы білім беретін мектептің алдында тұрған көптеген жалпы педагогикалық міндеттерді шешуде де маңызы зор. Сондықтан ол әр биология мұғалімінің қызметінде көрнекті орын алуы керек[3, 256б].
1.3.Биологиядан жеке және топтық эпизодтық сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру
Биология бойынша оқушылардың сыныптан тыс жұмыстары мұғалімнің үнемі басшылығымен сәтті болуы мүмкін. Биологияға қызығушылық танытқан жекелеген студенттердің жеке жұмысына басшылық жасау мұғалім оларға сабақ тақырыбын таңдауға немесе нақтылауға көмектеседі, тиісті әдебиеттерді оқуға, тәжірибе немесе байқау әдістемесін жасауға кеңес береді, жұмыс барысына қызығушылық танытады, қандай да бір қиындықтарды қалай жеңуге болатындығы туралы кеңес береді және т. б. Содан кейін тәжірибелі мұғалімдер жеке жұмыс нәтижелерін биология сабақтарында, биология бойынша қабырға газеттерінің жазбаларында, биологиялық кабинеттің стендтерінде жаңа материалды жеткізуде иллюстрация ретінде пайдаланады. Сыныптан тыс жұмыстарды жандандыруға мұғалімнің жетекшілігімен арнайы шығарылған бюллетеньдер ықпал етеді: "көктемде табиғатта не байқауға болады", "өсімдіктермен қызықты тәжірибелер", танымал ғылыми әдебиеттердің аннотациялары бар бюллетеньдер, кітап көрмелері, оқушылардың ең жақсы жұмыстары. Биология сабақтарында сіз студенттерді сабақтан тыс уақытта бір немесе басқа құбылысты байқауға, жануар немесе өсімдік туралы қосымша ақпарат беруге және олар туралы қайда оқуға болатындығын айтуға шақыра аласыз[3, 197б].
Сонымен қатар, келесі сабақтарда сіз әрқашан студенттердің қайсысы ұсынылған байқау өткізгенін, кітап оқығанын, көрнекі құрал жасағанын және т.б. біліп, жігерлендіріп, басқа жұмысқа тартуыңыз керек. Топтық эпизодтық жұмысты жүргізу үшін бір уақытта биологияға қызығушылық танытқан бірнеше оқушы, көбінесе әр түрлі сыныптардан қатысады. Оларға, мысалы, құстар күнін дайындау және өткізу міндеті қойылады, содан кейін оларға әртүрлі тапсырмалар беріледі: біреуі - құстардың табиғаттағы маңызы және оларды қорғау қажеттілігі туралы есептер, викториналар сұрақтары; басқалары - оларға құстардың суреттері мен монтаждарын таңдау; үшіншісі - құстар туралы өлеңдерінің әдеби монтажын құру және т.б. содан кейін мұғалім тапсырылған жұмыстың орындалуын бақылайды және оны орындауға көмектеседі. Бұл жұмыстың нәтижесі-мерекені өткізу, аудандық конкурстарға қатысу. осындай түрде биологиялық КТК, Қызықты биология сағаттарын және басқа да бұқаралық биологиялық іс-шараларды дайындау және өткізу бойынша ара-тұра жұмыс істейтін оқушылар тобының сабақтары ұйымдастырылады. Сыныптан тыс үйірме жұмыстарын ұйымдастыру. Жас натуралистер үйірмелері әр түрлі ұйымдастырылады: жеке немесе топтық эпизодтық жұмыстармен айналысқан немесе бұрын сыныптан тыс жұмыстардың кез-келген түріне қатыспаған оқушылар біріктіріледі. Үйірме ұйымдарының алдында табиғатқа жақсы ұйымдастырылған экскурсия болуы мүмкін, содан кейін қызығушылық танытқан оқушыларға юннат үйірмесіне қосылу ұсынылады. Оқушылардың юннат үйірмесінде жұмыс істеуге деген ықыласы көбінесе сабақтан тыс жұмыстардан кейін көрінеді, мысалы, орман мерекесі немесе құстар күні. Үйірме жарғысы. Жас натуралистер үйірмесі-ерікті ұйым. Алайда, оған кіргеннен кейін студенттер алғашқы жиындардың бірінде үйірмелер өздері әзірлеп, қабылдайтын белгілі бір ережелерді (жарғы, юннаттың өсиеттері) орындауы керек. Мұндай жас құжаттың мазмұны әртүрлі болуы мүмкін. Үйірме активі. Үйірме жұмысының сәттілігі көбінесе алғашқы үйірме сабақтарының бірінде таңдалған оның белсенділігіне байланысты[4, 65б]. Үйірме старостасы Юннаттық жиналыстарды шақырады, оларға төрағалық етеді, жабайы табиғат бұрышындағы кезекшілікті, жалпы жұмыс күнделігін жүргізуді, үйірме активінің басқа мүшелерінің міндеттерін орындауды бақылайды. Үйірме хатшысы кезекшілердің тізімін жасайды және іліп қояды, үйірменің жиналыстарында юннаттардың болуын атап өтеді, болмауының себептерін анықтайды, жиналыстардың қысқаша хаттамасын жүргізеді. Үйірме шаруашылығына жауапты адам мал азығының болуын, оның дұрыс жұмсалуын бақылайды, түгендеудің, юннат кітапханасының және т. б. сақталуына жауап береді. Қабырғалық баспаға жауапты редколлегия мүшелерімен бірге қабырға газетіне немесе қолжазба журналына арналған материалды таңдайды, оларды қадағалайды
Үйірме жетекшісі үйірме активінің бастамасы мен тәуелсіздігін жан-жақты дамытып, белгілі бір мәселелерді шешуде онымен кеңесуі керек. Жас және Оқушылар саны бойынша натуралистік үйірмелердің әртүрлілігі. Жастар үйірмесі негізінен жасы бірдей оқушыларды біріктіруі керек. Егер әр түрлі сынып оқушылары үйірмеде жұмыс істесе, онда оларды бөлімдерге бөлген жөн. Осылайша, VI сыныптың үйірмелерін жұмыстың ботаникалық мазмұны бар секцияға, VII сыныптың үйірмелерін жұмыстың зоологиялық мазмұны бар секцияға біріктіруге болады. Үйірме жұмысын жоспарлау. Үйірменің қызметінде бір жылға, жарты жылға немесе тоқсанға жасалуы мүмкін жұмыс жоспарын мұқият әзірлеу үлкен маңызға ие. онда үйірме жұмысының барлық түрлері көрсетілуі керек. Мұндай жоспарды жасау кезінде үйірме жетекшілері әдетте жастардың қызығушылығынан, олардың танымдық зерттеу қабілеттері мен мүмкіндіктерінен туындайды. Үйірмелердің кез-келген жұмысын кез-келген тақырыпқа дейін азайту ұсынылады. Мысалы, егер үйірмеде мектепті көгалдандыру туралы шешім қабылданса, онда сіз "жабық Өсімдіктердің көбеюі және оларға күтім жасау" тақырыбын қабылдауыңыз керек, ал жабайы табиғат бұрышына кез-келген жануарларды сатып алғыңыз келсе, жұмыс жоспарына "ұсақ Сүтқоректілерді тұтқында ұстау"тақырыбы енеді. Жоспарланған тақырыптар бойынша үйірмелер жұмысын ұйымдастыру. (2-сызбаны қараңыз) кез-келген тақырып бойынша үйірмелердің жұмысын ұйымдастыруда көптеген мұғалімдер келесі жұмыс тәртібін ұстанады. 1. Әдетте теориялық сипаттағы кіріспе (нұсқаулық) сабақ. 2. Үйірмелердің өзіндік жұмысы (негізінен зерттеу бағыты). 3. Есептік сабақ. 4. Қабырға газетін шығару, жұмыс нәтижелері бойынша көрмені безендіру. Кіріспе сабақта юннаттардың алдына алдағы жұмыстың мақсаты қойылады, оның мазмұны ашылады. Бұл жағдайда сіз оқу фильмдерін, кинофильмдерді қолдана аласыз, тақырыпқа қатысты қол жетімді әдебиеттерді атай аласыз және т. б. Алдын ала танысу жұмысынан кейін балалар арасында дербес зерттеу жұмысы үшін жеке немесе топтық тапсырмалар бөлінеді, орындау үшін нұсқама жүргізіледі. Балалар қарастырылған тақырып бойынша өзіндік жұмысы табиғатта, жабайы табиғат бұрышында тәжірибелер мен бақылаулар жүргізу, танымал ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау, содан кейін рефераттар жасау, Көрнекі құралдар жасау болып табылады. Кіріспе сабақта алған тапсырмаларды үйірмелер өздері орындаса да, олар әрқашан ала алады
Үйірме жетекшісінің қосымша түсіндірмелері, олар өздік жұмыстарының барысына қызығушылық танытуы керек. Үйірменің есептік сабағында Юннаттар атқарылған жұмыс туралы баяндайды, зерттелетін объектілердің коллекцияларын, фотосуреттерін көрсетеді, жүргізілген бақылаулардың жазбаларын оқиды. Үйірменің редколлегиясының осы сабағында оның материалдары бойынша газет шығару тапсырылады. Сыныптан тыс жұмыстар студенттер үшін қызықты болып қалады, егер олар оның Тоқырауын, біркелкілігін сезінбесе. Сондықтан үйірмелерді қарапайым тәжірибелер мен бақылаулардан бастап, зерттеу сипатына ие күрделірек жүргізуге біртіндеп бағыттау керек. Мектептегі үйірме жұмыстарын дамытуда юннаттарды ынталандыруды ұйымдастыру үлкен маңызға ие, бұл ең алдымен үйірменің жалпы күнделігінде пайдалы істерді жазып, шөп баспасындағы жазбаларды жүйелі түрде "жариялаудан" көрінеді[5, 132б].
ІІ.Биология пәні бойынша үйірмелер ұйымдастыру
2.1.Биологиялық үйірмелер
Мектептердегі, пионерлер сарайлары мен үйлеріндегі, Пионер лагерлеріндегі, жас натуралистер станцияларындағы жас биологтар үйірмелері -- тірі ғылымдармен айналысатын балаларды ұйымдастырудың бір түрі. Жас ботаниктер, зоологтар, физиологтар, микробиологтар, топырақтанушылар үйірмелері бар.
Мұндай үйірмелердің басты міндеті-табиғатқа деген сүйіспеншілік пен биологияға деген қызығушылықты тәрбиелеу. Мұнда балаларды табиғат заңдарын түсінуге, өсімдіктер мен жануарлар әлеміне ұқыпты қарауға үйретеді. Сабақтарда үйірмелер дербестікті, бастаманы дамытады, жас биологтар зерттеу жұмысына қызығушылық танытады, оған қажетті дағдыларды игереді. Тәжірибелі оқытушылар оларға еңбек мәдениеті дағдыларын береді, бұл кез-келген қызметте пайдалы болады.
Әдетте сабақтар аптасына 1-2 рет өткізіледі. Сабақтардың теориясы мен практикасы мектеп оқулықтарынан тыс, биологиялық ғылымдарға қатты қызығатын балаларға кейінірек институтта да, жұмыста да пайдалы болатын білім алуға көмектеседі. Жас топырақтанушылар топырақтың құрамын, оның сілтілігін, қышқылдығын анықтауға үйренеді, Топырақ құрамы мен болашақ дақыл арасындағы байланысты біледі. Жас физиологтар өсімдіктің өсу заңдылықтарын, оның минералды тамақтануға тәуелділігін зерттейді. Жас зоологтар қоршаған фаунаның түрлік құрамын зерттеп қана қоймай, сонымен қатар әртүрлі жағдайларда жануарлардың мінез -- құлық заңдылықтары туралы қызықты жаңа ғылымның негіздерімен-этологиямен танысады[6, 211б].
Үйірмелердегі сабақтар жас биологтарды және ұжымдастыруды тәрбиелейді. Балалар жиі туған өлкеге қызықты экспедициялар мен экскурсиялар жасайды. Жорықтар кейде достықты, шынтақ сезімін нығайтатын қиындықтармен байланысты. Балаларда тәрбиеленеді және өте маңызды жауапкершілік сезімі: үйірмелердегі кейбір жұмыстар биологтардың тапсырмалары бойынша орындалады. Үйірмелер мамандардың назарын мақтан тұтады, олардың тапсырмаларын мүмкіндігінше жақсы орындауға тырысады. Жас биологтардың көптеген ғылыми жетістіктері Ауылшаруашылық тәжірибесіне енгізілген.
Биологиялық үйірме көптеген оқушыларға ғылымға жол ашады. Көптеген танымал кеңес ғалымдары жас биологтардың үйірмелерінде тірі әлемнің құпияларын зерттеудегі алғашқы қадамдарын жасады.
Жас натуралистер мен ауыл шаруашылығы тәжірибешілері станцияларында бастауыш сынып үйірмелері, зоологтар, бағбандар, гүл өсірушілер, қоян өсірушілер, көкөніс өсірушілер, табиғатты қорғау, егін өсірушілер жұмыс істейді.
КСРО Азық-түлік бағдарламасының орындалуына жас қоян ... жалғасы
М. Х. ДУЛАТИ АТЫНДАҒЫ ТАРАЗ ӨҢІРЛІК УНИВЕРСИТЕТІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мектепте биология курсынан үйірме жұмыстарын ұйымдастыру
Пәні: Биологияны оқыту әдістемесі
Студент:Қошанова Гүлбаушан
Тобы: ХБ-19-1
Жетекшісі:Абжапарова Айжан
Тараз 2021
Жоспар:
Кірiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I. Сыныптан тыс жұмыстардың жалпы сипаттамасы
Биологияны оқыту категориясы ретінде сыныптан тыс
жұмыстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Биологияны оқытудағы сыныптан тыс жұмыстың оқу-тәрбиелік
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.3.Биологиядан жеке және топтық эпизодтық сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
ІІ.Биология пәні бойынша үйірмелер ұйымдастыру
2.1.Биологиялық үйірмелер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2.7- сыныптарға арналған биология үйірмесінің бағдарламасы ... 14
Қoрытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Пaйдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кiріспе
Курстық жұмысының өзектiлiгi. Экологиялық білім беру проблемасы қазіргі уақытта өзекті болып табылады. Мектептің алдында өте маңызды міндет тұр. Ол-ғылыми-техникалық прогреске байланысты өте тез дамып келе жатқан өндірістің, ғылымның, мәдениеттің әртүрлі салаларында жұмыс істейтін жас ұрпақты тәрбиелеу. Биологиялық цикл пәндерін оқыту қазіргі кезде биологиялық ғылым қарқынды даму кезеңіне енген кезде және оның басқа жаратылыстану ғылымдарымен - физика, химия, сонымен қатар математикамен жақындасуы, адамзат Отанымыздың табиғи байлығын қорғаудың өмірлік қажеттілігі туралы нақты сұрақ туындаған кезде ерекше өзекті болып отыр. Оқушыларды биологияның әртүрлі салаларының алдында тұрған негізгі проблемалармен кеңінен таныстыру, оқушыларды қарапайым практикалық дағдылармен және тірі нысандармен жұмыс істеу дағдыларымен қаруландыру, жас ұрпақты табиғатта және ауыл шаруашылығында практикалық әлеуметтік пайдалы жұмысқа тарту тек биология сабақтарында мүмкін емес. Оқыту барысында оқушыларда патриоттық сезім, эстетикалық талғам, табиғатты қорғауға деген ұмтылыс, оның байлығын арттыру тәрбиеленеді. Бірыңғай жүйеде сабақ, сабақтан тыс және сыныптан тыс жұмыстардың үйлесімі ғана осы үш мәселені шешуге жол ашады. Оқушылардың биологияға деген қызығушылығын дамытуда әр биология мұғалімі өткізетін сыныптан тыс жұмыстарға маңызды орын беріледі. Сыныптан тыс жұмыстың ерекшелігі-ол оқушылардың қызығушылығы мен бейімділігін ескере отырып құрылады. Сонымен қатар, биологиядан сыныптан тыс сабақтар оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамытуға шексіз мүмкіндік береді. Қызығушылықты дамыту-бұл белгілі бір комбинация мен қарым-қатынаста зияткерлік, эмоционалды және ерікті элементтерді қамтитын күрделі процесс. Оқушылардың қызығушылықтары әртүрлі екені белгілі. Олар жеке тұлғаның ерекшеліктеріне, сондай-ақ сыртқы факторлардың әсеріне (мектеп, отбасы, жолдастар, радио, теледидар және т.б.) байланысты. Қызығушылықтар тек табиғаты бойынша ғана емес, сонымен қатар ұзақтығы, қарқындылығы, беріктігі және бағыты бойынша да ерекшеленуі мүмкін. Көбінесе қызығушылық бейімділік сипатына ие болады. Бұған көбінесе сыныптан тыс жұмыстар ықпал етеді, әсіресе егер олар студенттерді шығармашылық ізденіске, алған білімдерін іс жүзінде қолдануға (мысалы, жабайы табиғат бұрышында, мектептегі оқу-тәжірибе алаңында, фенологиялық бақылаулар кезінде және т.б.), биология бойынша танымал ғылыми әдебиеттерді оқуға итермелесе.
4 жас ұрпақтың тірі адамдарға деген қызығушылығын қалай оятуға болады, оны сақтау және көбейту туралы қамқорлық? Бала кезінен табиғатқа, оның үлкен және өте осал өсімдіктер мен жануарлар әлеміне ұқыпты қарауды қалай қалыптастыруға болады? Бұған оқушылардың өздігінен білім алу дағдыларын, практикалық дағдыларын арттыруға, олардың ой-өрісін кеңейтуге мүмкіндік беретін дәстүрлі емес оқыту нысандары (түрлі мерекелер, тақырыптық кештер, рөлдік ойындар, викториналар, үгітбригадалар және т.б.) үлкен ықпал етеді. Біздің орыс мектебімізде өткеннің ірі әдіскерлері сыртқы сезімдердің дамуына үлкен мән берді. Осыған байланысты әйгілі әдіскер А. Я. Герд былай деп жазды: "дені сау сезімдері бар адамдар көп, бірақ оларды жан-жақты және толық дамуы үшін ғана емес, сонымен қатар сыртқы әлем туралы айқын, айқын, бейнелі көрініс алу үшін де пайдаланбаған. Мұндай идеясыз және сыртқы әлемде сәтті қызмет ету мүмкін бе? Нәзік сыртқы сезімдері бар адам Күрделі емес сезімдермен салыстырғанда үлкен артықшылықтарға ие. Ол теңдесі жоқ және тапқыр, бәрін тереңірек біледі, сондықтан ол мұқият жұмыс істейді: ол бәрінен үлкен пайда табады, қызығушылық табады және басқа адам мүлдем бей-жай қалатын жерде тірі қатысады".
Курстық жұмыстың мақсаты. Мектепте биологиядан сыныптан тыс жұмыстарды, үйірмелерді ұйымдастыру мен оқыту әдістемесін зерделеу.
Міндеттері: Мектептегі биологиядан сыныптан тыс жұмыстарға жалпы сипаттама беру. Сыныптан тыс жұмыстардың түрлері мен түрлерін қарастыру. Мектептегі биология бойынша сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны мен ұйымдастырылуын қарастыру.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмысы кiрiспеден, негiзгi бөлiм, екi тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады. Жaлпы көлемi 23 бет.
Негізгі бөлім
I. Сыныптан тыс жұмыстардың жалпы сипаттамасы
1.1 Биологияны оқыту категориясы ретінде сыныптан тыс жұмыстар
Мектептегі биология курсының оқу-тәрбиелік міндеттері сынып-сабақ жүйесінің оқушылардың сыныптан тыс жұмысымен тығыз байланысы негізінде толығымен шешіледі. Оқушылардың сабақтарда, зертханалық сабақтарда, экскурсияларда және оқу жұмысының басқа түрлерінде алған биологиядағы білімі мен дағдылары сыныптан тыс сабақтарда айтарлықтай тереңдейді, кеңейеді және олардың пәнге деген қызығушылығының жалпы өсуіне үлкен әсер ететінін түсінеді. Мектептің әдістемелік әдебиетінде және практикасында "сыныптан тыс жұмыс" ұғымы көбінесе "сабақтан тыс жұмыс" және "мектептен тыс жұмыс" ұғымдарымен анықталады, дегенмен олардың әрқайсысында өз мазмұны бар. Сонымен қатар, сыныптан тыс жұмыстар көбінесе оқытудың бір түрі болып саналады. Осы ұғымдарды басқа жалпы қабылданған әдістемелік ұғымдармен салыстыру негізінде сыныптан тыс жұмыстарды оқушылардың биологиялық білім беру жүйесінің құрамдас бөліктерінің біріне, сабақтан тыс жұмыстарды биологияны оқытудың бір түріне, ал биологиядан тыс жұмыстарды оқушылардың қосымша биологиялық білім беру жүйесіне жатқызу керек. Биологиядан сыныптан тыс жұмыстар сабақтан тыс уақытта жүргізіледі. Бұл барлық оқушылар үшін міндетті емес және негізінен биологияға деген қызығушылықты арттыратындар үшін ұйымдастырылады. Сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны оқу бағдарламасының шеңберімен шектелмейді, бірақ оның шегінен асып кетеді және негізінен мектеп оқушылары арасында биология мұғалімінің мүдделерінің әсерінен қалыптасатын мүдделермен анықталады. Көбінесе, мысалы, гүл өсіруге қызығушылық танытқан мұғалімдер мектеп оқушыларын әртүрлілікті зерттеу және сәндік өсімдіктерді өсіру жұмыстарымен қызықтырады, ал құстар биологиясына қызығушылық танытқан мұғалімдер сыныптан тыс жұмыстардың барлығын дерлік орнитологиялық тақырыпқа бағындырады. Сыныптан тыс жұмыстар оның әртүрлі формаларында жүзеге асырылады. Сабақтан тыс жұмыстар, сыныптан тыс жұмыстар сияқты, оқушылар сабақтан тыс немесе сыныптан және мектептен тыс жұмыстарды орындайды, бірақ биология курсының кез-келген бөлімін оқу кезінде міндетті түрде мұғалімнің тапсырмасы бойынша. Сабақтан тыс жұмыстың мазмұны бағдарламалық материалмен тығыз байланысты[1, 23б]. Сабақтан тыс тапсырмаларды орындау нәтижелері Биология сабағында қолданылады және мұғалім бағалайды (ол сынып журналына белгі қояды). Сабақтан тыс жұмыстарға, мысалы: "тұқым" тақырыбын (6-сынып) оқу кезінде студенттерге тапсырылған тұқымның өнуін бақылау кіреді.; артроподтардың түрін зерттеу кезінде жәндіктердің дамуын бақылауға байланысты тапсырманы орындау (7-сынып). Сабақтан тыс жұмыстарға оқу бағдарламаларында қарастырылған биологиядан жазғы тапсырмалар (6 және 7-сыныптар), сондай-ақ практикалық сипаттағы барлық үй тапсырмалары кіреді. Сыныптан тыс және сабақтан тыс жұмыстарға қарағанда оқушылардың мектептен тыс жұмыстары мектептен тыс мекемелермен (жас натуралистер станцияларымен) жүргізіледі,
6 қосымша білім беру мекемесі) осы мекемелердің қызметкерлері әзірлеген және тиісті халықтық білім беру органдары бекіткен арнайы бағдарламалар бойынша[1, 49б].
1.2 Биологияны оқытудағы сыныптан тыс жұмыстың оқу-тәрбиелік мәні
Оның бұл мағынасын әдіскер ғалымдар да, тәжірибелі биология мұғалімдері де дәлелдеді. Бұл студенттерге сабақта алған білімдерін едәуір кеңейтуге, түсінуге және тереңдетуге, оларды тұрақты сенімдерге айналдыруға мүмкіндік береді. Бұл, ең алдымен, белгілі бір сабақ шеңберімен шектелмеген сыныптан тыс жұмыстар барысында бақылау мен экспериментті - биология ғылымының негізгі әдістерін қолдануға үлкен мүмкіндіктер бар екендігіне байланысты. Эксперименттер жүргізу, биологиялық құбылыстарды бақылау арқылы студенттер тікелей қабылдау негізінде қоршаған әлемнің объектілері мен құбылыстары туралы нақты түсініктерге ие болады. Мысалы, экологиялық білім беру мен мектеп оқушыларын тәрбиелеудің тиімділігі бірқатар факторларға байланысты. Олардың ішінде, ең алдымен, оқу және оқудан тыс жұмыстардың жүйелілігін, дәйектілігін, өзара байланысын атап өткен жөн. Балалардың табиғатқа деген қызығушылығын және оны қорғау мәселелерін тәрбиелеуде дәстүрлі инновациялық формалар мен әдістерді қолдану, оларды қолданудың шығармашылық тәсілі ерекше рөл атқарады. Сабақтан тыс жұмыс барысында әңгімелер, дәрістер, пікірталастар, экологиялық кештер, үгітбригадалар және т.б. сияқты формаларды өткізу мектеп оқушыларының экологиялық білімі мен идеяларын сәтті қалыптастыруға мүмкіндік береді[2, 125б]. Экологиялық мазмұндағы үгіт бригадалары орта мектеп оқушылары үшін ерекше эмоционалды. Сыныптан тыс жұмыстарда бақылаулар мен эксперименттерге байланысты әртүрлі тапсырмаларды кеңінен қолдану мектеп оқушыларының зерттеу қабілеттерін дамытады. Сонымен қатар, байқалған құбылыстардың нақтылығы, байқалғанды қысқаша жазу, тиісті қорытынды жасау, содан кейін бұл туралы сабақта немесе үйірмеде айту оқушылардың ойлау, байқау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді, олардың назарынан бұрын өткен нәрселер туралы ойлануға мәжбүр етеді. Сыныптан тыс жұмыстарда оқытуды дараландыру оңай және сараланған тәсіл жүзеге асырылады. Сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың жан-жақты мүдделерін ескеруге, оларды қажетті бағытта тереңдетуге және кеңейтуге мүмкіндік береді. Сыныптан тыс жұмыстар барысында әртүрлі тәжірибелер мен бақылаулар жүргізіп, өсімдіктер мен жануарларды қорғаумен айналысады, оқушылар жабайы табиғатпен тығыз байланыста болады, бұл оларға үлкен тәрбиелік әсер етеді. Биологиядағы сыныптан тыс жұмыстар теорияны практикамен тығыз байланыстыруға мүмкіндік береді. Ол оқушыларды әртүрлі еңбекке баулиды: топырақты тәжірибе мен бақылаулар жасауға дайындау
7 өсімдіктер, оларға күтім жасау, ағаштар мен бұталарды отырғызу. құстарды тамақтандыру, өсірілген жануарларға күтім жасау, бұл өз кезегінде оларға тапсырылған іс үшін жауапкершілік сезімін, басталған жұмысты соңына дейін жеткізе білуге тәрбиелейді, ұжымшылдық сезімін дамытуға ықпал етеді. Егер сыныптан тыс жұмыстар табиғатта жиналған материалдардан көрнекі құралдарды, сонымен қатар муляждарды, кестелерді, модельдерді шығарумен, биологиялық олимпиадаларды, көрмелерді ұйымдастырумен, қабырға газеттерін шығарумен байланысты болса, бұл оқушылардың танымал ғылыми және ғылыми биологиялық әдебиеттерді қолдану, сыныптан тыс оқумен танысу қажеттілігін тудырады. Биологиядағы сыныптан тыс жұмыстардың үлкен маңызы оның оқушыларды бос уақыттан алшақтатуымен байланысты. Биологияға қызығатын оқушылар бос уақыттарын қызықты нысандар мен құбылыстарды бақылауға, өсімдіктер өсіруге, қамқорлыққа алынған жануарларға күтім жасауға, ғылыми-көпшілік әдебиеттерді оқуға арнайды. Осылайша, биологиядағы сыныптан тыс жұмыстардың мектеп биология курсының оқу-тәрбиелік міндеттерін шешуде де, жалпы білім беретін мектептің алдында тұрған көптеген жалпы педагогикалық міндеттерді шешуде де маңызы зор. Сондықтан ол әр биология мұғалімінің қызметінде көрнекті орын алуы керек[3, 256б].
1.3.Биологиядан жеке және топтық эпизодтық сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру
Биология бойынша оқушылардың сыныптан тыс жұмыстары мұғалімнің үнемі басшылығымен сәтті болуы мүмкін. Биологияға қызығушылық танытқан жекелеген студенттердің жеке жұмысына басшылық жасау мұғалім оларға сабақ тақырыбын таңдауға немесе нақтылауға көмектеседі, тиісті әдебиеттерді оқуға, тәжірибе немесе байқау әдістемесін жасауға кеңес береді, жұмыс барысына қызығушылық танытады, қандай да бір қиындықтарды қалай жеңуге болатындығы туралы кеңес береді және т. б. Содан кейін тәжірибелі мұғалімдер жеке жұмыс нәтижелерін биология сабақтарында, биология бойынша қабырға газеттерінің жазбаларында, биологиялық кабинеттің стендтерінде жаңа материалды жеткізуде иллюстрация ретінде пайдаланады. Сыныптан тыс жұмыстарды жандандыруға мұғалімнің жетекшілігімен арнайы шығарылған бюллетеньдер ықпал етеді: "көктемде табиғатта не байқауға болады", "өсімдіктермен қызықты тәжірибелер", танымал ғылыми әдебиеттердің аннотациялары бар бюллетеньдер, кітап көрмелері, оқушылардың ең жақсы жұмыстары. Биология сабақтарында сіз студенттерді сабақтан тыс уақытта бір немесе басқа құбылысты байқауға, жануар немесе өсімдік туралы қосымша ақпарат беруге және олар туралы қайда оқуға болатындығын айтуға шақыра аласыз[3, 197б].
Сонымен қатар, келесі сабақтарда сіз әрқашан студенттердің қайсысы ұсынылған байқау өткізгенін, кітап оқығанын, көрнекі құрал жасағанын және т.б. біліп, жігерлендіріп, басқа жұмысқа тартуыңыз керек. Топтық эпизодтық жұмысты жүргізу үшін бір уақытта биологияға қызығушылық танытқан бірнеше оқушы, көбінесе әр түрлі сыныптардан қатысады. Оларға, мысалы, құстар күнін дайындау және өткізу міндеті қойылады, содан кейін оларға әртүрлі тапсырмалар беріледі: біреуі - құстардың табиғаттағы маңызы және оларды қорғау қажеттілігі туралы есептер, викториналар сұрақтары; басқалары - оларға құстардың суреттері мен монтаждарын таңдау; үшіншісі - құстар туралы өлеңдерінің әдеби монтажын құру және т.б. содан кейін мұғалім тапсырылған жұмыстың орындалуын бақылайды және оны орындауға көмектеседі. Бұл жұмыстың нәтижесі-мерекені өткізу, аудандық конкурстарға қатысу. осындай түрде биологиялық КТК, Қызықты биология сағаттарын және басқа да бұқаралық биологиялық іс-шараларды дайындау және өткізу бойынша ара-тұра жұмыс істейтін оқушылар тобының сабақтары ұйымдастырылады. Сыныптан тыс үйірме жұмыстарын ұйымдастыру. Жас натуралистер үйірмелері әр түрлі ұйымдастырылады: жеке немесе топтық эпизодтық жұмыстармен айналысқан немесе бұрын сыныптан тыс жұмыстардың кез-келген түріне қатыспаған оқушылар біріктіріледі. Үйірме ұйымдарының алдында табиғатқа жақсы ұйымдастырылған экскурсия болуы мүмкін, содан кейін қызығушылық танытқан оқушыларға юннат үйірмесіне қосылу ұсынылады. Оқушылардың юннат үйірмесінде жұмыс істеуге деген ықыласы көбінесе сабақтан тыс жұмыстардан кейін көрінеді, мысалы, орман мерекесі немесе құстар күні. Үйірме жарғысы. Жас натуралистер үйірмесі-ерікті ұйым. Алайда, оған кіргеннен кейін студенттер алғашқы жиындардың бірінде үйірмелер өздері әзірлеп, қабылдайтын белгілі бір ережелерді (жарғы, юннаттың өсиеттері) орындауы керек. Мұндай жас құжаттың мазмұны әртүрлі болуы мүмкін. Үйірме активі. Үйірме жұмысының сәттілігі көбінесе алғашқы үйірме сабақтарының бірінде таңдалған оның белсенділігіне байланысты[4, 65б]. Үйірме старостасы Юннаттық жиналыстарды шақырады, оларға төрағалық етеді, жабайы табиғат бұрышындағы кезекшілікті, жалпы жұмыс күнделігін жүргізуді, үйірме активінің басқа мүшелерінің міндеттерін орындауды бақылайды. Үйірме хатшысы кезекшілердің тізімін жасайды және іліп қояды, үйірменің жиналыстарында юннаттардың болуын атап өтеді, болмауының себептерін анықтайды, жиналыстардың қысқаша хаттамасын жүргізеді. Үйірме шаруашылығына жауапты адам мал азығының болуын, оның дұрыс жұмсалуын бақылайды, түгендеудің, юннат кітапханасының және т. б. сақталуына жауап береді. Қабырғалық баспаға жауапты редколлегия мүшелерімен бірге қабырға газетіне немесе қолжазба журналына арналған материалды таңдайды, оларды қадағалайды
Үйірме жетекшісі үйірме активінің бастамасы мен тәуелсіздігін жан-жақты дамытып, белгілі бір мәселелерді шешуде онымен кеңесуі керек. Жас және Оқушылар саны бойынша натуралистік үйірмелердің әртүрлілігі. Жастар үйірмесі негізінен жасы бірдей оқушыларды біріктіруі керек. Егер әр түрлі сынып оқушылары үйірмеде жұмыс істесе, онда оларды бөлімдерге бөлген жөн. Осылайша, VI сыныптың үйірмелерін жұмыстың ботаникалық мазмұны бар секцияға, VII сыныптың үйірмелерін жұмыстың зоологиялық мазмұны бар секцияға біріктіруге болады. Үйірме жұмысын жоспарлау. Үйірменің қызметінде бір жылға, жарты жылға немесе тоқсанға жасалуы мүмкін жұмыс жоспарын мұқият әзірлеу үлкен маңызға ие. онда үйірме жұмысының барлық түрлері көрсетілуі керек. Мұндай жоспарды жасау кезінде үйірме жетекшілері әдетте жастардың қызығушылығынан, олардың танымдық зерттеу қабілеттері мен мүмкіндіктерінен туындайды. Үйірмелердің кез-келген жұмысын кез-келген тақырыпқа дейін азайту ұсынылады. Мысалы, егер үйірмеде мектепті көгалдандыру туралы шешім қабылданса, онда сіз "жабық Өсімдіктердің көбеюі және оларға күтім жасау" тақырыбын қабылдауыңыз керек, ал жабайы табиғат бұрышына кез-келген жануарларды сатып алғыңыз келсе, жұмыс жоспарына "ұсақ Сүтқоректілерді тұтқында ұстау"тақырыбы енеді. Жоспарланған тақырыптар бойынша үйірмелер жұмысын ұйымдастыру. (2-сызбаны қараңыз) кез-келген тақырып бойынша үйірмелердің жұмысын ұйымдастыруда көптеген мұғалімдер келесі жұмыс тәртібін ұстанады. 1. Әдетте теориялық сипаттағы кіріспе (нұсқаулық) сабақ. 2. Үйірмелердің өзіндік жұмысы (негізінен зерттеу бағыты). 3. Есептік сабақ. 4. Қабырға газетін шығару, жұмыс нәтижелері бойынша көрмені безендіру. Кіріспе сабақта юннаттардың алдына алдағы жұмыстың мақсаты қойылады, оның мазмұны ашылады. Бұл жағдайда сіз оқу фильмдерін, кинофильмдерді қолдана аласыз, тақырыпқа қатысты қол жетімді әдебиеттерді атай аласыз және т. б. Алдын ала танысу жұмысынан кейін балалар арасында дербес зерттеу жұмысы үшін жеке немесе топтық тапсырмалар бөлінеді, орындау үшін нұсқама жүргізіледі. Балалар қарастырылған тақырып бойынша өзіндік жұмысы табиғатта, жабайы табиғат бұрышында тәжірибелер мен бақылаулар жүргізу, танымал ғылыми әдебиеттермен жұмыс жасау, содан кейін рефераттар жасау, Көрнекі құралдар жасау болып табылады. Кіріспе сабақта алған тапсырмаларды үйірмелер өздері орындаса да, олар әрқашан ала алады
Үйірме жетекшісінің қосымша түсіндірмелері, олар өздік жұмыстарының барысына қызығушылық танытуы керек. Үйірменің есептік сабағында Юннаттар атқарылған жұмыс туралы баяндайды, зерттелетін объектілердің коллекцияларын, фотосуреттерін көрсетеді, жүргізілген бақылаулардың жазбаларын оқиды. Үйірменің редколлегиясының осы сабағында оның материалдары бойынша газет шығару тапсырылады. Сыныптан тыс жұмыстар студенттер үшін қызықты болып қалады, егер олар оның Тоқырауын, біркелкілігін сезінбесе. Сондықтан үйірмелерді қарапайым тәжірибелер мен бақылаулардан бастап, зерттеу сипатына ие күрделірек жүргізуге біртіндеп бағыттау керек. Мектептегі үйірме жұмыстарын дамытуда юннаттарды ынталандыруды ұйымдастыру үлкен маңызға ие, бұл ең алдымен үйірменің жалпы күнделігінде пайдалы істерді жазып, шөп баспасындағы жазбаларды жүйелі түрде "жариялаудан" көрінеді[5, 132б].
ІІ.Биология пәні бойынша үйірмелер ұйымдастыру
2.1.Биологиялық үйірмелер
Мектептердегі, пионерлер сарайлары мен үйлеріндегі, Пионер лагерлеріндегі, жас натуралистер станцияларындағы жас биологтар үйірмелері -- тірі ғылымдармен айналысатын балаларды ұйымдастырудың бір түрі. Жас ботаниктер, зоологтар, физиологтар, микробиологтар, топырақтанушылар үйірмелері бар.
Мұндай үйірмелердің басты міндеті-табиғатқа деген сүйіспеншілік пен биологияға деген қызығушылықты тәрбиелеу. Мұнда балаларды табиғат заңдарын түсінуге, өсімдіктер мен жануарлар әлеміне ұқыпты қарауға үйретеді. Сабақтарда үйірмелер дербестікті, бастаманы дамытады, жас биологтар зерттеу жұмысына қызығушылық танытады, оған қажетті дағдыларды игереді. Тәжірибелі оқытушылар оларға еңбек мәдениеті дағдыларын береді, бұл кез-келген қызметте пайдалы болады.
Әдетте сабақтар аптасына 1-2 рет өткізіледі. Сабақтардың теориясы мен практикасы мектеп оқулықтарынан тыс, биологиялық ғылымдарға қатты қызығатын балаларға кейінірек институтта да, жұмыста да пайдалы болатын білім алуға көмектеседі. Жас топырақтанушылар топырақтың құрамын, оның сілтілігін, қышқылдығын анықтауға үйренеді, Топырақ құрамы мен болашақ дақыл арасындағы байланысты біледі. Жас физиологтар өсімдіктің өсу заңдылықтарын, оның минералды тамақтануға тәуелділігін зерттейді. Жас зоологтар қоршаған фаунаның түрлік құрамын зерттеп қана қоймай, сонымен қатар әртүрлі жағдайларда жануарлардың мінез -- құлық заңдылықтары туралы қызықты жаңа ғылымның негіздерімен-этологиямен танысады[6, 211б].
Үйірмелердегі сабақтар жас биологтарды және ұжымдастыруды тәрбиелейді. Балалар жиі туған өлкеге қызықты экспедициялар мен экскурсиялар жасайды. Жорықтар кейде достықты, шынтақ сезімін нығайтатын қиындықтармен байланысты. Балаларда тәрбиеленеді және өте маңызды жауапкершілік сезімі: үйірмелердегі кейбір жұмыстар биологтардың тапсырмалары бойынша орындалады. Үйірмелер мамандардың назарын мақтан тұтады, олардың тапсырмаларын мүмкіндігінше жақсы орындауға тырысады. Жас биологтардың көптеген ғылыми жетістіктері Ауылшаруашылық тәжірибесіне енгізілген.
Биологиялық үйірме көптеген оқушыларға ғылымға жол ашады. Көптеген танымал кеңес ғалымдары жас биологтардың үйірмелерінде тірі әлемнің құпияларын зерттеудегі алғашқы қадамдарын жасады.
Жас натуралистер мен ауыл шаруашылығы тәжірибешілері станцияларында бастауыш сынып үйірмелері, зоологтар, бағбандар, гүл өсірушілер, қоян өсірушілер, көкөніс өсірушілер, табиғатты қорғау, егін өсірушілер жұмыс істейді.
КСРО Азық-түлік бағдарламасының орындалуына жас қоян ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz