Оқушылардың әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру әдістемесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті

___________________________________ ________________________факультеті институты

___________________________________ ___________________________________ кафедрасы

КУРСТЫҚ Жұмыс

___________________________________ _______________________________

___________________________________ _______________________________пәні бойынша

Тақырыбы:___________________________________ __________________________________

___________________________________ __________________________________

___________________________________ __________________________________

___________________________________ __________________________________

Білімгер ___________________________ Тобы___ _________ ___________________
аты-жөні қолы
Жетекші____________________________ __________ ________________________ __
қызметі аты-жөні
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж. __ _____________________
қолы

Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы ____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері: _________________________ _____ ______________________
аты-жөні қолы

______________________________ ___ ___________________
аты-жөні қолы

Тараз 20___

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті

___________________________________ ___________________________________ кафедрасы

__________тобының білімгеріне ________________________________кур стық жоба (жұмыс)
аты-жөні
___________________________________ ________________________________ пәні бойынша

ТАПСЫРМА

1. Тақырыбы___________________________________ __________________________________
___________________________________ _____________________________________________
___________________________________ _____________________________________________

2. Тапсырманың арнайы нұсқауы ___________________________________ ________________
___________________________________ _____________________________________________
___________________________________ _____________________________________________

3. Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараула - ры (жұмыстары)
Орындау кестесі

Көлемі, %
Орындау уақыты

4. Графикалық материалдарының тізімі (сызулардың масштабы келтіріледі)

5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі

6. Қорғау

Кафедра мәжілісінде бекітілген ___________________20___ ж. хаттама № ______

Жетекшісі:

________________________ __________ ___________ _______________________ _____
қызметі қолы аты-жөні

Тапсырманы орындауға қабылдадым _______________20___ж. ____________________
білімгердің қолы

Мазмұны:
Кірiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5

І.Биология сабақтарында танымдық әмбебап оқу әрекеттері

1.1.Оқушылардың әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру ... ... ... ... .7
1.2.Биология сабақтарында танымдық әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
1.3.Биология сабақтарында әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастырудың әдістемелік аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
1.4.Биология сабақтарында әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастырудың дәстүрлі әдістерінің артықшылықтары мен кемшіліктері ... ... ... ... ..14
ІІ."Биология" пәнін оқытудың пәндік нәтижелері

2.1.Негізгі мектепте биологияны оқытудың жеке нәтижесі ... ... ... ... 15
2.2. 5-9 сыныптар аралығында биология пәнін оқытудың
нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.3.Биология пәнін оқытудың басқа салалардағы әсері ... ... ... ... ... ..19
2.4.Биология сабақтарында оқушылардың логикалық ойлауын
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21

Қoрытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26

Пaйдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27

Кiріспе
Курстық жұмысының өзектiлiгi. "Биология сабақтарында танымдық әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру тәсілдері" әдістемелік әзірлемесі оқушылардың оқу мақсаттарын өз бетінше қою, оларды іске асыру жолдарын жобалау, өз білімдерін бақылау және бағалау қабілеттерін дамыту проблемасына арналған.
Жұмыста жалпы білім беру, логикалық әмбебап білім беру іс-әрекеттері мен білім беру мәселелерін шешу және басқару бойынша іс-әрекеттерді қалыптастыру мәселелері ашылады. Биология сабақтарына арналған нақты әдістер қарастырыладыСонымен қатар, ұсынылған тапсырмалар пәнге деген қызығушылықты сақтауға мүмкіндік береді.
Бүгінгі таңда білім мен дағдыларды мұғалімнен оқушыға қарапайым берудің орнына, мектептегі білім берудің басым мақсаты оқушының оқу мақсаттарын өз бетінше қою, оларды жүзеге асыру жолдарын жобалау, жетістіктерін бақылау және бағалау қабілеттерін дамыту болып табылады, басқаша айтқанда - оқу қабілеті қалыптасады. Оқушының өзі оқу процесінің "сәулетшісі және құрылысшысы" болуы керек. Бұл мақсатқа жету әмбебап оқу іс-әрекеттері жүйесін қалыптастыру арқылы мүмкін болады. Кең мағынада "әмбебап оқу әрекеттері" жаңа әлеуметтік тәжірибені саналы және белсенді түрде игеру арқылы өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі жетілдіруді білдіреді. Жалпы танымдық қызығушылықты, танымдық әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру мәселесінің өзектілігі, атап айтқанда, белсенді танымдық позициясы бар, өмір бойы үздіксіз білім алуға қабілетті және мектеп білімінде осы ұстанымды қалыптастыруға мүмкіндік беретін процестерге жеткіліксіз назар аударатын адамға қазіргі қоғамның қажеттілігі арасындағы қайшылыққа байланысты. Осыған байланысты мұғалім баланың рухани күштерін ашуға көмектесуі керек.
Мен бұл жұмыста биология сабақтарында танымдық әмбебап оқу іс - әрекеттерін қалыптастыруға тоқталамын, өйткені олар оқушыларға талдау, синтез, салыстыру, жіктеу, жалпылау, аналогия, себеп-салдар байланысын орнату сияқты ақыл-ой операцияларын жүргізуге мүмкіндік береді. Бұл әдістер әртүрлі дағдыларды қалыптастыруға ықпал етеді. Осы дағдыларға ие оқушы қазіргі қоғамның бәсекеге қабілетті мүшесі болады деп санаймын: шығармашылық, интеллектуалды-білімді, жауапты, коммуникативті, проблемаларды дербес шешуге қабілетті, барлық жаңа нәрселерді үнемі үйреніп, білімді өмірлік тәжірибеде, күнделікті өмірде, оқу іс-әрекетінде тиімді қолдана алады.
Мұғалім оқушының іс-әрекетін ол көрсететін етіп ұйымдастыруы керек:
оқу міндетін шешуде өзін-өзі ұйымдастыру қабілеті;
жеке дамудағы прогресс;
Мен курстық жұмыста сипаттаған әдістер өзгермелі және кез-келген пәнге оңай берілуі мүмкін. Сипатталған әдістер оқу және практикалық іс-әрекеттегі ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастырады, осылайша білім жинау мен оларды қолдану арасындағы қайшылықты жояды.
Курстық жұмыстың мақсаты. Оқушылардың танымдық әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру үшін биология сабақтарында ақпаратты дәстүрлі емес іздеуді қолдануы.
Әмбебап оқу әрекеттерін қолданудың ерекше шарттары қажет емес. Сандық білім беру ресурстарын пайдалану мүмкіндігі, оқушылар үшін әртүрлі ақпарат түрлері және мұғалімнің уақыты қажет.
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмысы кiрiспеден, негiзгi бөлiм, екi тараудан, қорытынды, сiлтемелер мен пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады. Жaлпы көлемi 28 бет.

Негізгі бөлім

І.Биология сабақтарында танымдық әмбебап оқу әрекеттері

1.1.Оқушылардың әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру әдістемесі
Әр түрлі әдіскерлер мен дидактілер оқушылардың дағдыларын жіктеу туралы өз көзқарастарын ұсынады. Ю. Бабанскийдің, Н.Лошкареваның және И. Лернердің пікірінше, шеберлікті кез-келген іс-әрекетті саналы түрде иелену деп түсіну керек, ал шеберлікті автоматизмге әкелетін дағды деп санау керек. Осы интерпретацияға сәйкес барлық дағдылар біртіндеп дағдыларға айналады. Мысалы, бала алдымен басылған мәтінді оқу қабілетіне ие болады, ал дағды-еркін оқу.
Тағы бір көзқарасты психолог Е.Кабанова-Меллер ұсынады, ол қабілетті іс-әрекет әдісі туралы білім ретінде қарастырады, яғни кез-келген шеберлікті қалыптастырудың бастапқы кезеңі.
Тағы бір нұсқаны Н. Запорожец ұсынады, ол шеберлік - бұл саналы және нақты іс-әрекетке дайындық немесе өзгеретін ортада мақсатқа саналы түрде қол жеткізу мүмкіндігі деп санайды[1, 26б].
Жалпы дағдыларды төрт топқа бөлуге болады:
оқу-ұйымдастыру (қызметті жоспарлау, тапсырмаларды ұтымды орындау, өзін-өзі бағалау, күн тәртібі);
сөйлеу (жазбаша және ауызша) (сұрақтарға жауап бере білу, Мәтінді қайта айта білу, байланысты баяндау, рецензиялау);
оқу-ақпараттық (кітаппен (оқулықпен, құжаттар хрестоматиясымен), анықтамалықтармен, библиографиямен, каталогпен жұмыс);
оқу-зияткерлік (іс-әрекеттің мотивациясы, логикалық ақпаратты түсіну және ұсыну, мәселелерді шешу, қабылдау және көбейту, өзін-өзі бақылау).
Оқу жұмысының әдістері-бұл оны орындауға болатын және табиғаты әртүрлі биологиялық материалмен әрекеттер тізімі түрінде білдіруге болатын әдістер. Әдістерді құрайтын әрекеттер тізімі Жалпы бағытты, жұмысты орындау тәртібін береді. Оқу жұмысының тәсілдері ауызша-жазбаша немесе графикалық іс-әрекетте көрсетілген. Техниканы пайдалану көруге және естуге болады. Оқушылардың техниканы қолданудағы жіберген қателіктерін олардың нақты қолданылуына, игерілуіне және сонымен бірге оқу материалын игеруіне қол жеткізу арқылы түзетуге болады.
Жоғарыда айтылғандай, оқу жұмысының әдістері тиісті ақыл-ой әрекеттерін анықтайды: талдау, синтез, абстракция, жалпылау, оқу материалын салыстыру, қиял, есте сақтау әдістері.
Биологияны оқытуда әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру әдістемесі төрт кезеңнен тұрады:
Мұғалімнің ақыл-ой операциясының мәнін ашуды көздейтін дағдылардың индикативті негізін қалыптастыру. Бұл кезеңде операцияны орындау үшін жоспар-жадынама жасалады.
Тапсырмаларды өз бетінше орындау кезінде студенттердің операцияларды бастапқы қолдануы.
Білім мен дағдыларды тереңдететін жаттығу тапсырмалары.
Дағдыларды неғұрлым алыс тасымалдау түрі бойынша қолдану. Бастапқыда балалар салыстырмалы кесте, жауап жоспары, логикалық схеманы жасау үшін қажетті нақты техниканы біледі. Осы техниканы құрайтын әрекеттердің реттілігі туралы біліп, олар мұғалімнің басшылығымен үлгі бойынша жұмыс істей бастайды. Бірте-бірте олар, әсіресе ұқсас жағдайларда әрекет еткенде, тәуелсіз бола бастайды.
Оқушылар таныс техниканы жаңа жағдайларда қолдана бастайды, жаттығулар жасап, тапсырмаларды шешеді. Нәтижесінде олар техниканы құрайтын барлық әрекеттерді игереді, содан кейін олар үйренген әрекеттерді жаңа материалға және басқа жағдайларға өз бетінше ауыстыра алады[2, 56б].
Осылайша, жаңа оқу мазмұнымен немесе бастапқы көзімен жұмыс жасауда үйренген техниканы қолдану қабілеті дамиды.
Оқу әрекеттерін тек әрекет ету немесе қабылдау әдісін білуге дейін азайтуға болмайды, оқушының өз іс-әрекетінде жүзеге асыру қажет. Мұғалім берген үлгі бойынша ғана әрекет ету жеткіліксіз, өз іс-әрекетіңізді жобалау қажет. Бала оқу тапсырмасын орындауда бастама көтеріп, оны шешудің жаңа тәсілдерін табуы керек, яғни.дағдыларды беру. Бұл белгілі бір тапсырма түрін жаңа жағдайда, жаңа оқу материалында өз бетінше орындау мүмкіндігін білдіреді.
Бүгінгі таңда білім мен дағдыларды мұғалімнен оқушыға қарапайым берудің орнына, мектептегі білім берудің басым мақсаты оқушының оқу мақсаттарын өз бетінше қою, оларды жүзеге асыру жолдарын жобалау, жетістіктерін бақылау және бағалау қабілеттерін дамыту болып табылады, басқаша айтқанда - оқу қабілеті қалыптасады. Студенттің өзі оқу процесінің "сәулетшісі және құрылысшысы" болуы керек. Бұл мақсатқа жету әмбебап оқу іс-әрекеттері жүйесін қалыптастыру арқылы мүмкін болады. Кең мағынада "әмбебап оқу әрекеттері" жаңа әлеуметтік тәжірибені саналы және белсенді түрде игеру арқылы өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі жетілдіруді білдіреді. Жалпы танымдық қызығушылықты, танымдық әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру мәселесінің өзектілігі, атап айтқанда, белсенді танымдық позициясы бар, өмір бойы үздіксіз білім алуға қабілетті және мектеп білімінде осы ұстанымды қалыптастыруға мүмкіндік беретін процестерге жеткіліксіз назар аударатын адамға қазіргі қоғамның қажеттілігі арасындағы қайшылыққа байланысты. Мұғалімге қажет емес ғана қол жетімді барлық әңгімелеу және көрсету емес, үйрету, оқушының ойлау, дағдыландыру үшін оған дағдылары практикалық іс-әрекеттер.

1.2.Биология сабақтарында танымдық әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыру тәсілдері
2014-2015 жылдары негізгі мектеп жаңа білім беру стандарттары бойынша жұмыс істей бастады. Сабақтағы жұмыстың негізі-белсенді тәсіл. Жүйелік-әрекеттік тәсіл оқыту мен тәрбиенің негізгі нәтижелерін бөліп көрсетуге және оқушылар меңгеруі тиіс әмбебап оқу іс-әрекеттерін жобалау навигациясын жасауға мүмкіндік береді. Әмбебап оқу іс-әрекеттерін дамыту логикасы мына формула бойынша құрылады: әрекеттен ойға дейін. Білім беру жүйесіндегі тұлғаның дамуы оқушылардың жекелеген пәндер шеңберінде нақты пәндік білім мен дағдыларды игеруін ғана емес, "оқуға үйрету" құзыретін қамтамасыз ететін әмбебап оқу іс-әрекеттерінің жиынтығын қалыптастыру арқылы қамтамасыз етіледі[3, 120б].
Негізгі жалпы білім беру үшін әмбебап оқу әрекеттерінің құрамы мен функцияларын бөлуге оқушылардың жас ерекшеліктері мен ӘОӘ жас нормасының ерекшелігі, олардың даму факторлары мен шарттары негіз болды. Әмбебап оқу іс-әрекеттерін дамыту тұжырымдамасын авторлар тобы әзірледі: г.в. Бурменская, и.А., О. А. Карабанова, Н. г. Салмина және С. В. Молчанов А. Г. Асмоловтың жетекшілігімен. ӘОӘ-нің төрт түрі бар: жеке, реттеуші, танымдық, коммуникативті.
Танымдық әмбебап оқу әрекеттері -бұл әлемді тану тәсілдерінің жүйесі, тәуелсіз іздеу процесін құру, зерттеу және алынған ақпаратты өңдеу, жүйелеу, жалпылау және пайдалану бойынша операциялар жиынтығы.

Кесте 1. Танымдық әмбебап оқу әрекеттері нәтижесінде қалыптастырылатын дағдылар мен білімдер

Танымдық ӘОӘ

Қалыптастырылатын білу

Жалпы білім беру
- танымдық мақсатты қалыптастыру;
- ақпаратты іздеу және бөлектеу;
- символдық-символдық
- модельдеу

Логикалық
- белгілерді (Елеулі, маңызды емес)анықтау мақсатында талдау
- синтез-жетіспейтін компоненттерді толықтыра отырып, бөліктердің барлығын құрастыру;
- объектілерді салыстыру, сериялау, жіктеу үшін негіздер мен критерийлерді таңдау;
- тұжырымға келтіру, салдарды шығару;
- себеп-салдар байланысын орнату;
- логикалық ойлау тізбегін құру;
- дәлел;
- гипотезаларды ұсыну және оларды негіздеу.

Проблемаларды қою және шешу әрекеттері
- мәселені тұжырымдау;
- шығармашылық және іздеу сипатындағы мәселелерді шешу жолдарын өз бетінше құру.
Жалпы білім беретін әмбебап әрекеттерді қалыптастыру үшін ақпаратты іздеу әдістерін қолдануды ұсынамын. Ақпаратты іздеу-бұл белгілі бір оқу мәселесін шешу үшін қажетті материалды тез табуға мүмкіндік беретін әмбебап оқу әрекеті. Сабақтарымда мен оқулықпен жұмыс істеуге көп көңіл бөлемін және келесі әдістерді қолданамын:
- объект, процесс, құбылыс сипатталған оқулықтан орын табыңыз;
- оқулықтың бір параграфының мәтінін бөліктерге бөліп, оларды атаңыз;
- зерттелетін тақырып бойынша мәтінге атау беріңіз;
- параграф мәтіні бойынша пайымдау;
- мәтін үзіндісіндегі түйінді сөздерді белгілеп, оларды дәптерге жаз;
- тірек сөздер бойынша айтыңыз (ақпаратты кеңейтіңіз);
- "соқыр мәтінді" зерттелетін тақырыптың терминдерімен толтыр.
- Тұжырымдаманың тұжырымдамасын табыңыз[4, 89б].
Оқулықтың мәтінімен немесе басқа дереккөздермен тиімді жұмыс істеу үшін мен қажетті ақпаратты іздеуге және бөлуге, білімді құрылымдауға, негізгі және қайталама ақпаратты анықтауға және символдық модельдеуді жүргізуге мүмкіндік беретін кестеге немесе схемаға ақпаратты жинақтау әдісін қолдануды ұсынамын.
Мысал 1. "Таңдау" тақырыбы бойынша жаңа материалды зерделеу кезінде жұмысты топтарда ұйымдастыруға болады, содан кейін нәтижелерді талқылауға болады. Топтың міндеті: олар үшін белгілі бір жануарға қатысты оқулықтан теориялық материалды оқып, кестенің бағанын толтыру[5, 301б].

1.3.Биология сабақтарында әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастырудың әдістемелік аспектілері
Қазіргі қоғам тек экономикалық-саяси ғана емес, сонымен бірге өмірдің әлеуметтік-рухани салаларында да қарқынды өзгерістер жағдайында өмір сүреді. Барлық болып жатқан өзгерістер сөзсіз адамның мінез-құлқына, оның өмірлік басымдықтары мен ішкі әлеміне әсер етеді. ХХІ ғасыр-ақпарат ғасыры, оның көлемі әр 10 жыл сайын екі есе артады, сондықтан мектепте алған білім өте тез ескіреді және түзетуді қажет етеді. Тағы бір мәселе-заманауи мектептің ерекшелігі, ол әлі де ұсынуға ұмтылады оқушыларға жинағы, белгілі бір білімді, бүгінгі таңда ең қажетті болып табылады, білу, үйрену, өз бетінше. Осыған байланысты федералды мемлекеттік білім беру стандарты білім берудің негізгі нәтижелері ретінде пәндік білімді емес, Мета-пәндік және жеке нәтижелерді, яғни студенттерге негізгі құзыреттерді игеруге мүмкіндік беретін және оқу қабілетінің негізі ретінде әрекет ететін әмбебап оқу әрекеттерін қарастырады.
Мектептегі биология курсын оқу тұлғаның жеке, әлеуметтік, жалпы мәдени, зияткерлік және коммуникативті дамуын қамтамасыз етеді[6, 85б].
Егер біз "Биология" пәнін, әмбебап оқу әрекеттеріне сәйкес қарастыратын болсақ, онда мектепте биологияны оқытудың негізгі мақсаттары келесідей:
тірі табиғат және оған тән заңдылықтар, биологиялық жүйелер туралы білім негізінде ғылыми дүниетанымды қалыптастыру;
тірі организмдердің құрылымы, тіршілік әрекеті, алуан түрлілігі және қоршаған ортаны қалыптастырушы рөлі туралы білімді игеру;
жабайы табиғатты тану әдістерін және оларды практикалық іс-әрекетте қолдану дағдыларын игеру;
тірі табиғатқа, өз денсаулығына және айналасындағылардың денсаулығына құндылық қатынасын, қоршаған ортадағы мінез-құлық мәдениетін, яғни гигиеналық, генетикалық және экологиялық сауаттылықты тәрбиелеу;
салауатты өмір салтының гигиеналық нормалары мен ережелерін сақтау, қоршаған ортаға, басқа адамдардың денсаулығына және өз организміне қатысты өз қызметінің салдарын бағалау дағдыларын меңгеру.
ӘОӘ дамыту шеңберінде Биологияны оқыту мақсаттарына сүйене отырып, бүкіл білім беру жүйесінің негізі ретінде нақты білім мен дағдыларды меңгеріп қана қоймай, "балаларды оқуға үйретуге" мүмкіндік беретін әмбебап оқу іс-әрекеттерінің жиынтығын қалыптастыру міндеті өзекті болып отыр. Жаңа білім беру стандарттарының басым бағыттарының бірі білім берудің даму әлеуетін іске асыру болып табылады.
Қазір адамзат өмір сүріп жатқан ақпараттық қоғам мектептен өз бетінше оқуға және бірнеше рет қайта оқуға қабілетті адамды дайындауды талап етеді. Қазіргі қоғамдағы өмір үшін адамнан жинақталған білім мен тәжірибені пайдалану талап етілмейді, бірақ бар белсенділік қасиеттерін пайдалану мүмкіндігі қажет. Бұл мектептің негізгі міндеттеріне тағы бір нәрсе қосылды - "оқуға үйрету" және балаларға жаңа материалды қалай сәтті игеру керектігін көрсету және оны болашақта қолдану. Бұл әмбебап оқу әрекеттерін қамтамасыз ететін мүмкіндіктер. Осы себепті, әмбебап оқу әрекеттері оқушылардың негізгі білім беру бағдарламасын игеруінің пәндік, жеке және мета-пәндік нәтижелеріне қойылатын талаптарды белгілейді. Оқушыларға әмбебап оқу әрекеттерін игеру міндеті қойылады, бұл олардың танымдық іс-әрекеттің барлық кезеңдерінде сәттілігін қамтамасыз етеді. "Биология" пәніне келетін болсақ, осы пән аясында әмбебап оқу іс-әрекеттерін дамыту оқушылардың ғылымның басқа салаларындағы танымдық белсенділігіне ықпал етеді.
Әмбебап оқу іс-әрекетінің түсінігі және түрлері
Кең мағынада әмбебап білім беру іс-әрекеттері жаңа әлеуметтік тәжірибені саналы және белсенді түрде игеру арқылы өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі жетілдіруді білдіреді. Егер ұғым тар мағынада түсіндірілсе, онда ӘОӘ-бұл білім алушының мәдени сәйкестігін, әлеуметтік құзыреттілігін, толеранттылығын, осы процесті ұйымдастыруды қоса алғанда, жаңа білім мен дағдыларды өз бетінше меңгеру қабілетін қамтамасыз ететін іс-қимыл жиынтығы.
Әмбебап оқу әрекеттерінің түрлері
Жеке әмбебап оқу әрекеттерін құндылық-семантикалық бағдарлауды қамтамасыз етеді.

"Биология" курсын оқытудың метапәндік нәтижелері әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыру болып табылады:
реттеуші;
танымдық;
коммуникативті[7, 89б].

Реттеуші әмбебап оқу әрекеттеріне мыналар жатады:
Оқу мақсаттарын өз бетінше анықтай білу;
Оқу мен танымдық іс-әрекетте өзі үшін жаңа міндеттер қою және тұжырымдау;
Танымдық іс-әрекетінің мотивтері мен мүдделерін дамыту;
Мақсаттарға қол жеткізу жолдарын өз бетінше жоспарлау, оның ішінде балама, оқу және танымдық міндеттерді шешудің неғұрлым тиімді тәсілдерін саналы түрде таңдау білігі;
Өз іс-әрекеттерін жоспарланған нәтижелермен байланыстыра білу, нәтижеге жету процесінде өз іс-әрекетін бақылауды жүзеге асыру, ұсынылған шарттар мен талаптар шеңберіндегі іс-әрекет тәсілдерін анықтау, өзгеретін жағдайға сәйкес өз іс-әрекеттерін түзету мүмкіндігі;
Оқу тапсырмасының дұрыс орындалуын бағалау, оны шешудің өзіндік мүмкіндіктері;
Оқу және танымдық іс-әрекетте өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау, шешім қабылдау және саналы таңдау негіздерін меңгеру.

Танымдық әмбебап оқу іс-әрекеттеріне мыналар жатады:
Ұғымдарды анықтау, жалпылау құру, ұқсастықтарды белгілеу, жіктеу үшін негіздер мен критерийлерді жіктеу, себеп-салдар байланысын орнату, логикалық пайымдау, қорытындылар жасау (индуктивті, дедуктивті және ұқсастық бойынша) және қорытынды жасау білігі;
оқу және танымдық міндеттерді шешу үшін белгілер мен символдарды, модельдер мен схемаларды жасау, қолдану және түрлендіру білігі.

Коммуникативті әмбебап оқу әрекеттері астында келесі әрекеттер қарастырылады:
семантикалық оқу;
мұғаліммен және құрдастарымен оқу ынтымақтастығын және бірлескен қызметті ұйымдастыра білу; жеке және топта жұмыс істеу: ұстанымдарды келісу және мүдделерді ескеру негізінде жанжалдарды шешу және ортақ шешім табу; өз пікірін тұжырымдау, дәлелдеу және қорғау;
өз сезімдерін, ойлары мен қажеттіліктерін білдіру үшін қарым-қатынас міндетіне сәйкес сөйлеу құралдарын саналы түрде қолдана білу; өз қызметін жоспарлау және реттеу; ауызша және жазбаша сөйлеуді, монологиялық контекстік сөйлеуді меңгеру[9, 99б].

1.4.Биология сабақтарында әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастырудың дәстүрлі әдістерінің артықшылықтары мен кемшіліктері
Дәстүрлі оқытудың басты артықшылығы-қысқа уақыт ішінде студенттерге айтарлықтай ақпарат беру мүмкіндігі, өйткені студенттер білімді дайын түрде алады және олардың шынайылығы туралы дәлелдер берілмейді. Сонымен қатар, білімді игеру процесін басқару білім берудегі олқылықтардың пайда болуына жол бермейді, өйткені оларды игерудің ұжымдық сипатымен ең көп кездесетін қателіктерді тез анықтауға болады.
Дәстүрлі оқытудың негізгі кемшіліктері оның оқушының жадына бағдарлануын қамтиды, ал ойлау іс жүзінде назар аудармайды, бұл оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, белсенділігі мен тәуелсіздігін дамытуға ықпал етпейді. Сонымен қатар, әр оқушының жаңа ақпаратты қабылдауының жеке ерекшеліктері ескерілмейді.
Тағы бір жағымсыз сәт - мұғалім мен студенттер арасындағы қарым-қатынастың субъективті-объективті стилінің таралуы. Бұл стиль бірдей міндеттерді орындауды қамтиды: қою, астын сызу, бөлектеу, шешу және т.б. сонымен қатар, оқу-танымдық процесс көп жағдайда тек репродуктивті сипатқа ие, бұл танымдық іс-әрекеттің репродуктивті стиліне, яғни "мектеп жадына"әкеледі.
Тағы бір аспект - сабақта ұсынылған жаңа ақпараттың мөлшері, әдетте, оқушылардың оны игеру мүмкіндіктерінен едәуір асып түседі. Сондай-ақ, оқу қарқынын оқушылардың жеке психологиялық ерекшеліктеріне бейімдеу мүмкіндігі жоқ, бұл көбінесе жеке оқушыларда оқуға деген ынтаның жоғалуына әкеледі[10, 15б].

ІІ."Биология" пәнін оқытудың пәндік нәтижелері

2.1.Негізгі мектепте биологияны оқытудың жеке нәтижесі
экологиялық сауаттылық негіздерін қалыптастыру: адам қызметінің табиғаттағы салдарын, қауіп факторларының адам денсаулығына әсерін бағалау қабілеті; тірі табиғатқа, өзінің және айналасындағылардың денсаулығына қатысты өз іс-әрекеттері мен іс-әрекеттерінде мақсатты және мағыналық ұстанымдарды таңдау, өсімдіктер мен жануарлар түрлерінің биологиялық әртүрлілігін және табиғи мекендеу орындарын сақтау жөніндегі іс-қимылдардың қажеттілігін түсіну;
қоршаған ортаның экологиялық сапасының тез өзгеруі жағдайында табиғатты ұтымды пайдалану, адам денсаулығын қорғау қажеттілігі мәселелерін шешудегі биологиялық ғылымдардың маңызы туралы түсінік қалыптастыру;
алғашқы көмек көрсету тәсілдерін игеру, еңбек пен демалысты ұтымды ұйымдастыру, мәдени өсімдіктер мен үй жануарларын өсіру және көбейту, оларға күтім жасау[11, 123б].

2.2. 5-9 сыныптар аралығында биология пәнін оқытудың нәтижелері

5-ші сынып
организмдердің әртүрлі топтарының табиғатындағы рөлді анықтау;
экожүйе заттарының айналымындағы тірі организмдердің рөлін түсіндіру;
организмдердің тіршілік ету ортасына бейімделуіне мысалдар келтіру және олардың мағынасын түсіндіру;
ата-бабалармен салыстырғанда тірі организмдердің күрделілігін көрсететін белгілерді тауып, оларға түсінік беріңіз;
өмірлік циклдердің әртүрлі кезеңдеріндегі бейімделулерді түсіндіріңіз;
тірі организмдердің адам өмірі мен шаруашылығындағы маңыздылығын түсіндіру;
тірі заттың ерекше қасиеттерін атаңыз;
(кесте бойынша) тірі организмдердің негізгі топтарын (бактериялар: ядросыз, ядролық: саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар) және өсімдіктердің негізгі топтарын (балдырлар, мүктер, жылқылар, плаундар, папоротниктер, гимноспермалар және гүлдер)ажырату;
өсімдіктердің негізгі мүшелерін (жасуша бөліктерін) анықтау, тірі организмдердің зерттелген топтарының құрылымы мен тіршілігін түсіндіру (бактериялар, саңырауқұлақтар, балдырлар, мүктер, жылқылар, плаундар, папоротниктер, гимноспермалар және гүлдер);
биологиялық терминдердің мағынасын түсіну, биологиялық ғылымның әдістерін (байқау, салыстыру, эксперимент, өлшеу) және олардың тірі табиғатты танудағы рөлін сипаттау;
биологиялық эксперименттер мен эксперименттер жүргізу және олардың нәтижелерін түсіндіру; үлкейткіш аспаптарды пайдалану және препараттарды дайындау мен зерделеудің қарапайым дағдыларына ие болу;
күнделікті гигиена ережелерін сақтай отырып, Биология туралы білімді қолданыңыз[12, 135б].

6-сынып
өсімдіктердің қауымдастықтардағы рөлін және олардың бір-біріне өзара әсерін түсіндіру;
гүлді өсімдіктердің тіршілік ету ортасына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.