Оқушылардың рухани құндылықтарын қалыптастыруда өзін - өзі тану пәнінің мәні

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім жӘне ғылым министрлігі
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті КЕ АҚ

___________________________________ __________Ұстаз факультетіинституты

Арнайы және әлеуметтік педагогика кафедрасы

КУРСТЫҚ Жұмыс

Тұлғаны дамыту және өзін-өзі тану негіздеріпәні бойынша

Тақырыбы: МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ

Білімгер Тыныстан Мунира Бахтиярқызы Тобы_СПиС-18 _______________
аты-жөні қолы
Жетекші__аға оқытушы_______ __Дуйсенбеков Е.Б.__ _______________
қызметі аты-жөні
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж. __ _________________
қолы

Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы _________________
жазбаша
Комиссия мүшелері: _________________________ __ ________________
аты-жөні қолы
___________________________ _________________
аты-жөні қолы

Тараз 2021 ж

1.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті Арнайы және әлеуметтік педагогика кафедрасы
CПИС 18-1 тобының білімгеріне курстық жоба (жұмыс)
Тұлғаны дамыту және өзін-өзі таныту пәні бойынша

ТАПСЫРМА
1.Тақырыбы: Мектеп жасындағы өзін-өзі тану және дамыту
2.Тапсырманың арнайы нұсқауы

3.Есепке түсініктеме жазбаларының негізгі тараулары (жұмыстары) Орындау кестесі
Орындау кестесі

Көлемі %
Орындау уақыты
Кіріспе
10%
Қыркүйек, 2021ж.
1 Оқушылардың рухани құндылықтарын қалыптастыруда өзін - өзі тану пәнінің мәні
1.1 Өзін-өзі тану пәнінің ғылым ретінде жалпы түсінігі
10%
Қыркүйек, 2021ж.
1.2 Өзін-өзі тану әдістері арқылы рухани адамгершілік құндылықтарын зертте

10%
Қазан, 2021ж.
1.3 Өзін-өзі тану пәнінің оқу тәрбие үрдісінде қолданылатын жалпы педагогикалық инновациялық технологиялары
10%
Қазан, 2021ж.
2 Өзін-өзі тану арқылы оқушылардың рухани құндылықтарын қалыптастыруда эксперимент нәтижелері
2.1 Өзін-өзі тану арқылы оқушылардың адамгершілік құндылықтарын дамыту бағытындағы іс-шара
10%
Қараша, 2021ж.
Өзін-өзі тану пәні арқылы рухани-адамгершілік құндылықтар бағытында жүргізілген тәрбие сабақтары
10%
Қараша, 2021ж.
4.Графикалық материалдарының тізімі (сызулардың масштабы келтіріледі)
10%
Қараша, 2021ж.
5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі
10%
Желтоқсан, 2021ж
6. Қорғау
10%
Желтоқсан, 2021ж

Кафедра мәжілісінде бекітілген
_____________________2021ж. Хаттама No Жетекшісі ______________________ ___________________________________ ____ ___________ ___________ ___________________________________ ___ қызметі қолы аты-жөні

Тапсырманы орындауға
қабылдадым ____________2021ж _________ ____Тыныстан Мунира_____
білімгердің қолы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

1 ОҚУШЫЛАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ӨЗІН - ӨЗІ ТАНУ ПӘНІНІҢ МӘНІ ... ... ... ... ... ... ..6
1.1 Өзін-өзі тану пәнінің ғылым ретінде жалпы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Өзін-өзі тану әдістері арқылы рухани адамгершілік құндылықтарын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.3 Өзін-өзі тану пәнінің оқу тәрбие үрдісінде қолданылатын жалпы педагогикалық инновациялық технологиялары ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 11

2 ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ЭКСПЕРИМЕНТ НӘТИЖЕЛЕРІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2.1 Өзін-өзі тану арқылы оқушылардың адамгершілік құндылықтарын дамыту бағытындағы іс-шара ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.2 Өзін-өзі тану пәні арқылы рухани-адамгершілік құндылықтар бағытында жүргізілген тәрбие сабақтары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23

ӘДЕБИЕТТЕРТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26

КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі: бүгінгі таңда егеменді Қазақстандағы өзін-өзі тану мәселесі білім беру бағдарламасының арқасында жаңа мәнге ие болуда. Аталған іс-шара Қазақстан Республикасының Бірінші ханымы Сара Алпысқызының бастамасы бойынша өткізіледі. Ғылым негізінде жаңа білімге тұжырымдамалық көзқарас ұсынылады, оның стратегиялық бағыты дамыған мәдени дүниетанымы бар шығармашылық типтегі тұлғаны қалыптастыру болуы керек. Бұл рухани-адамгершілік қоғамға өзінің тәрбиелік мақсаттарын іске асыруға және Қазақстан Республикасындағы халықтар арасындағы бейбітшілік пен үйлесімділікті сақтауға көмектеседі. Соңғы жылдары Қазақстан басқа республикалармен қатар әлеуметтік-экономикалық реформалардың құндылығын толық түсінді.
Қазіргі қоғамның прогрессивті дамуы барысында оны жаңғырту жағдайында білім беру мекемелеріндегі білімнің мәнін ұлттық білім беру стандарттарына, Қазақстан Республикасының 2020-2025 жылдарға арналған білім мен ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасына және басқа да нормативтік құқықтық актілерге сәйкес өзектендіру қажет[1].
Моральдық модельдердің түсініксіздігі, Батыс мәдениетінің жаман модельдеріне агрессивті әсер ету, бостандық пен демократияны теріс түсіну балалар арасында көптеген жағымсыз жағдайларға әкеледі. Бұл сұрақтарға жасөспірімдер де, бастауыш сынып оқушылары да әсер етеді. Адамның өмірі мен дамуындағы дағдарыстар күшейе түсті. Сондықтан қазіргі педагогикалық білімнің мақсаты мен мазмұнын адам қазіргі, жаңа дамып келе жатқан түсінік тұрғысынан анықтауы керек.Бұл принциптің екінші әлеуметтік көрінісі әсіресе жаңару дәуірінде, адам тәрбиесінің әлеуметтік талаптарына қатысты.
"Болашақ ұрпағымызды тәрбиелеу арқылы біз оларға рухани және адамгершілік қасиеттерді сіңіреміз-біз ұлттық рухымыздың өркендеуіне көмектесетін азаматты ғана тәрбиелей аламыз". Бұл үшін, ең алдымен, бала кезімізден ұлттық тәрбиеге ұрпақтарды тартуға, өз халқының салт-дәстүрін жақсы білетін саналы азаматтар болуға тиіспіз". Сондықтан біздің зерттеу жұмысымыздың тақырыбы"мектеп жасындағы оқушыларда өзін-өзі танудың адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру және дамыту жолдарын"таңдауға негіз болды.
Зерттеудің мақсаты: теориялық талдау, ал іс жүзінде-айналасында болып жатқан оқиғалар үшін жауапкершілік қасиеттерін қалыптастыру, оның тағдыры, мінез-құлқы, іс-әрекеттері мен құндылықтар жүйесі арасындағы байланысты түсіну.
Зерттеу пәні: адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру үрдісі.
Зерттеу пәні: өзін-өзі тану пәні бойынша оқушылардың көзқарастарын зерттеу процесі.
Зерттеу міндеттері:
- рухани-адамгершілік құндылықтардың теориялық негіздерін анықтау;
- психикалық және адамгершілік құндылықтарды дамытудағы мұғалімнің рөлін көрсету;
- руханият пен рухани құндылықтарды дамыту бойынша сабақ жоспарларын әзірлеу.
Зерттеу әдістері: байқау, сауалнама, статистикалық өңдеу.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы: жасөспірім кезіндегі балалардың психикалық және моральдық қасиеттерін анықтауда көрінеді. Бұл ұлттық құндылықтардың әлеуметтік мәнінің әдістемелік негіздерін, оқытудың тиімділігін іздеуде көрінеді.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы-Зерттеу нәтижелері оларды жасөспірім кезіндегі құндылықтарды қалыптастырудың тиімділігін арттыру бойынша жұмыста қолдануға мүмкіндік береді. Нәтижесі мектептің әлеуметтік педагогын қолдау бойынша әлеуметтік-педагогикалық қызмет жүйесінде пайдалану үшін тиімді болып табылады.
Зерттеу болжамы: егер біз жасөспірімді өзін-өзі тануға арналған интерактивті жаттығуларды қамтитын арнайы тренингтерді ұйымдастыруға байланыстыра алсақ, онда біз ақыл-ой мен адамгершілік қасиеттерді дамыта аламыз.
Курстық жұмыстың құрылымы мен көлемі: курс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан тұрады,

1 ОҚУШЫЛАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ӨЗІН - ӨЗІ ТАНУ ПӘНІНІҢ МӘНІ

1.1 Өзін-өзі тану пәнінің ғылым ретінде жалпы түсінігі.

Жалпы білім беретін мектептерде, институттарда, университеттерде (отбасылық, білім беру, мәдени, білім беру орталықтарында) ұйымдастырылған педагогикалық процесс өзін-өзі тану пәні болып табылады. Бұл тұрғыда өзін-өзі тану-адамның өзін-өзі тануының факторы мен құралы болып табылатын педагогикалық процестің мәнін, заңдылықтарын, дамуын зерттейтін ғылым.
Философиялық контекстегі өзін-өзі тану-бұл жалпы әлем туралы ойлау жүйесі, оның тамырларын түсіну, адамның әлемдегі орнын түсіну, адамның ішкі әлемінің құпиясын ашу, табиғат пен қоғамның негізгі заңдылықтарын түсіну, адам өмірінің мағынасын анықтау және т.б. ретінде қарастырылады.
Өзін-өзі тану арқылы адамның өзін-өзі дамытуға, тәрбиелеуге және танымдық іс-әрекетке, сондай-ақ рухани құндылықтар мен бағдарларды өзара таңдау мүмкіндігіне мүмкіндік беретін идеялар алынады.
Аристотель өз сөзінде: "егер адам өзінің рақым шеберлігін өзінің өмірлік мақсатына сәйкес дамытса, ол мейірімділік танытады", - деп түсіндірді, рақымда басым болған адам әрқашан өзін дұрыс, жақсы ұстай алады, сондықтан адам ретінде әрекет етеді. Бүгінгі таңда республикада жастарды тәрбиелеу мәселесінде С.Ә. Назарбаевтың, психол.п.ғ.д. х.т. Шерьязданова, п. ғ. к. Т. А. Левченко, П. ғ. д. М. Х. Балтабаев, профессор Б. К. Дамитов, п. ғ. к. а. а. Семченко, Ф. ғ. д. е. е. Бурова, П. ғ. к. л. К. Көмекбаева, психол. м.ғ. к. з. б. Мадалиева және т. б. үлкен ізденіс үстінде. Осы тұрғыда өзін-өзі тану туралы ілімнің философиялық негізін ғалымдар А. Н. Нысанабаев, г. г. қалады. Соловьевтің өз шығармаларында ұстанған басты қағидасы - адамның бет-бейнесін қалыптастыру және адамның есіміне лайықты болу, адамның табиғатпен, әлеммен, халықтық дәстүрлермен, рухани мәдениетпен үйлесімділігі негізінде болашақ ұрпақтарды рухани-адамгершілік тәрбиені жаңа деңгейге көтеру міндеттерін жүзеге асыру.
С.Ә. Назарбаева атап өткендей, бүгінгі білім беру жүйесінде "үлкен өзгерістер"басталады. Оқытушылардың біліктілігін арттыру семинарында сөз сөйлеген С.Ә.Назарбаева Білім беру жүйесі жеке тұлғаның 8 өзін-өзі тануына ықпал ететінін атап өтті "Мен кіммін? Менің шексіз әлемге деген қарым-қатынасым қандай болуы керек? Мен қалай өмір сүремін? [2] Қазіргі әлем ересектермен ғана емес, балабақшаларға баратын балалармен де қатыгездікке толы. Бұл қатыгездік отбасылардан келеді. Олар айтқандай, " бала өз үйінде көруді үйренеді. Ата-анасы оған үлгі."Кейде қазіргі ата-аналарға баланың қызықты сұрақтарына жауап беруге, балаларды басқа ұлттарға әдептілікке үйретуге уақыт жетпейді. "Өзін-өзі тану" сабақтары мұндай балаларды жұмсартуға, басқалардың қасиеттерін ашуға, достар шеңберін барынша кеңейтуге мүмкіндік береді. Сабақ барысында балалар өз пікірлерін айтады, Бір-бірін тыңдауға, белсенді болуға және бұрын көрсетілмеген жаңа қасиеттерді ашуға үйренеді.
Негізінде, осы мәселелерді дер кезінде пайда болып, жоба "сана-сезім". "Өзін-өзі тану "рухани-адамгершілік тәрбиесін әзірлеудің авторы" Бөбек " қайырымдылық қорының президенті Сара Алпысқызы Назарбаев болды. "Өзін - өзі тану" - бұл оқу бағдарламасымен шамадан тыс жүктелген көптеген мектеп пәндерінің тақырыбы. Оның негізі-руханиятқа, жанқиярлыққа, махаббатқа, өзара түсіністік пен мейірімділікке негізделген рухани бастама. Ең бастысы-барлық мейірімділік, гуманизм, махаббат үшін ортақ әлеуетті ашу. Сондықтан Сара Алпысқызының сөздерімен келіспеуге болмайды: "тәрбиемен біз қоғамда адамгершілік және адамгершілік құндылықтарды қалпына келтіргіміз келеді, сондықтан әрбір адам туғаннан бастап өзінің өзіне тән талантын толық көлемде жүзеге асыра алады және сол арқылы біздің мемлекетке ғана емес, жер бетіндегі барлық адамдарға да пайда әкеледі..." [3].
Тақырыптары: махаббат пен шығармашылық үшін маңызды болып табылады сана. Сабақтың тақырыбына байланысты балалар педагогпен әңгімелесу барысында балалық шақтың сүйікті орындары, отбасы және болашақ мамандығы туралы қуана айтады. "Өзін-өзі тану" тақырыбы аясында өзін-өзі тануды тек мектепте ғана емес табуға болады. Біз онымен және оқу орнынан тыс жерлерде танысуды жалғастырамыз. Бұл адам пайда болған жерде болады: отбасында, көшеде, дүкенде, сапарда.
Оқушыға көмектесу үшін жарқын суреттері бар оқулық қана емес, сонымен қатар баланың екінші жағынан ашылуына және "өзін-өзі тану"көкжиегін кеңейтуге мүмкіндік беретін түрлі тапсырмалармен толтырылған дәптерлер ұсынылады.
Өзін-өзі тану әртүрлі әдістерді қолдана отырып құрылады: позитивті көзқарас, позитивті пікір, мұғалімнің сыйы, шығармашылық белсенділік, топтық оқу, демалыстың соңғы минуты. Көріп отырғаныңыздай, бұл бәрі емес, бірақ бұл баланың ашылуы, оның ішкі "мен". Бұл тақырып - "отбасының" мәні. Ақыр соңында, бүкіл отбасы шығармашылық міндеттерге көмектеседі.
"Өзін - өзі тану" пәнінің оқытушылары-гуманисттер және оларға өскелең ұрпақты адамгершілік қасиеттері бар шынайы адамды тәрбиелеу бойынша үлкен миссия жүктелген.
Осы курсты оқып отырып, сіз оның рас екенін түсінесіз. Өзіңізді жақсартуға тырысыңыз. Сіздің өмірге деген көзқарасыңыз үлкен өзгерістерге ұшырайды және ол үшін басқалардың назарын аудару қажет. Себебі өзін-өзі танудың негізгі идеясы:"әлемге ашық болыңыз, сонда әлем сізге ашылады". Егер сіз баланы өзімен, қоғаммен және сыртқы әлеммен үйлесімді өмір сүруге үйрете алсаңыз, онда курстың негізгі мақсаты орындалды деп болжауға болады.
Егер адам өзін-өзі тануды қажет етпесе, ол басқа адамдарды білмейді және оларға шынымен көмектесе алмайды. Әлеуметтік даму әр адамның өзін-өзі тануын басқа адамдармен қарым-қатынаста тереңдетуі керек, алайда оның байқауына сәйкес, ол жеткілікті шынайылықты, белгілі бір объективтілікті талап етеді, бұл оның көзқарастарының салдары қандай болмасын, өзін дұрыс қабылдауға мүмкіндік береді.
Өзін-өзі тану-бұл ғылымның объектісі-білім, тәрбие. Әлеуметтанушы білім беру жүйесі адамдарды әлеуметтік ортаға бейімделуге, ғылыми-техникалық прогрестің дамуына ықпал ететінін білгісі келсе де, философ білім беру мақсатына, оның өмірдегі орнына байланысты мәселелерді қарастырады. Психолог білім берудің психологиялық аспектілерін зерттейді. Саясаттанушы мемлекеттік білім беру саясатының тиімділігін анықтауға бағытталған.
Жақсы түсіну үшін мәні сана, сондай-ақ ол оқытылады, көрейік алдымен қарастырайық негізгі ұғымдар: сана-сезім:
Өзін-өзі тану пәнінің ұғымдарына тәрбие, оқыту, оқыту жатады. Ұғымдар-объективті құбылыстарды, қасиеттер мен қатынастарды көрсететін ойлау формалары.
Сіз өзін-өзі тану идеялары, жеке тұлғаның өзін-өзі анықтауға әсері, педагогикалық және танымдық іс-әрекет, өзара ерекше моральдық құндылықтарды таңдау, өзін-өзі реттеу мүмкіндігі бар деп айтасыз.

1.2 Өзін-өзі тану әдістерін пайдалана отырып, рухани-адамгершілік құндылықтарды талдау
Өзін - өзі тану-бұл адамның өмірі мен жеке қасиеттері туралы идеяларды түсіну және жинақтау процесі. Өзін-өзі тану адамдардың айналасындағы әлемді тану процесіне кіреді және осы әлеммен қарым-қатынас орнатудың маңызды шарты болып табылады. Ежелгі уақытта ғибадатхананың тас бағанасында "Өзіңді таны"постулаты ойылған. Бірақ бұл әрдайым анық емес, бір қарағанда, сөз адамның күнделікті өмірінде көрінеді.
Философтар ежелден руханият мәселелерімен айналысқан. Тұлғаны руханият тұрғысынан сипаттау адамның қалыптасқан рухани құндылықтарын көруге мүмкіндік береді. Бұл құндылықтар оның қалыптасуында және жедел реакцияны қажет ететін жағдайға реакцияларда көрінеді. Айта кету керек, адамның рухани әлемі діни және зайырлы жүйелер аясында қалыптасады. Бұл мақалада авторлар руханият пен руханияттың арасындағы айырмашылықты көрсетуге, руханиятты "Бостандық" және "ар-ождан"сияқты рухани құндылықтар тұрғысынан бейнелеуге тырысты. Осыған байланысты теориялық талдау жүргізіліп, кейбір дәуірлердің философтары берген "руханият" терминінің анықтамасы ұсынылды. Сонымен қатар, авторлар "рух", "мораль" ұғымдарын, сондай-ақ кейбір ежелгі, батыс және орыс философтарының "руханият"ұғымына көзқарастарын енгізу қажет деп санайды. Мақалада "мораль", "Бостандық"және"ар-ождан"сияқты моральдық құндылықтар сипатталған. Авторлар ар-ождан-адамның рухани әлемі мен мәдениетін анықтайтын руханияттың ең жоғары деңгейі деп тұжырымдайды.
Д. Локк өмірлік тәжірибеден өзіне деген сенімділікке жетелейтін қабілет деп тұжырымдады: алдымен ересек жаста және сыртқы әлем туралы білім жинақтаған кезде" адамдар олардың ішінде не болып жатқандығы туралы байыпты ойлана бастайды; ал кейбіреулері ешқашан ойланбауы мүмкін " [4].
Сайып келгенде, ниет және қабілеті самосознанию ретінде философия және психология дәстүрлі түрде білінеді ересектерде, қалай болғанда да, әлі жасөспірім. Бірақ әрбір ересек адам өзін-өзі тануға бағытталған күнделікті ішкі диалогты жүргізуге бейім емес. Балаларға бұл қажет болмауы мүмкін. Біз жас жігіттің өзін-өзі тану қажеттілігін көрсететін негіздерді қалыптастыруға тырысамыз.
Өзін-өзі тану өз қызметін дербес ұйымдастыру үшін қажет. Бұл дегеніміз, сізде оларды орындау үшін дағдылар мен дағдылар жеткіліксіз және сіз басқаларды шақыра бастайсыз: мәселе неге жұмыс істемейді, білім мен дағдылар оны шешу үшін жеткіліксіз; мәселе сіз бұл қиындықты өз бетіңізше жеңудің жолдары мен тәсілдерін таба аласыз ба (жағдайды мұқият зерттеу, асығыс, шыдамдылық және т.б.).). Өз қабілеттерін жақсы білетін, қиын жағдайларда өз күштері мен қабілеттеріне бағдарланған, алдағы әрекеттерді орындауға және талдауға қабілетті адамдар өмірдің кез-келген саласында сәтті және тиімді болатыны анық.
Өзін - өзі тану-бұл өзін-өзі реттеудің ерікті шарты. И.с. Кокстың өзін-өзі реттейтін әрекеті адамның өзі туралы белгілі бір ақпарат бар екенін білдіреді [5]. Адамның еркі оның әрекет ету немесе сыртқы немесе ішкі кедергілерді жеңу қабілетін көрсетеді. Сыртқы кедергілер әдетте айқын және түсінікті (мысалы, оқушы сыныптағы тапсырманы орындап, көршісінің назарын аударатын жағдай, соңғысына оңай қарау). Ішкі кедергілермен қиынырақ. Жеңілдік, жалқаулық, қызықты жаттығу және т.б. бұл оқу тапсырмаларын орындауға кедергі болуы мүмкін. Бұл мұндай жағдайларда ерік білдіруге мүмкіндік бермейді. Кез-келген ерікті әрекет-кедергілерді жеңудің саналы мотиві, кейде өзін-өзі бағалау немесе өзін-өзі бағалау туралы байыпты ішкі диалог.
Өзін-өзі жүзеге асыру адамның жетістіктері мен жеке қасиеттерін барабар бағалау үшін қажет. Жасөспірімге дейін баланың өзін-өзі бағалауы өзіне деген жалпы оң көзқарастың басым болуымен сипатталады, бұл өзіне деген барабар көзқарасқа мүмкіндік бермейді. Кейбір жағдайларда, мұндай" сөзсіз махаббаттың " салдарынан бала өз қателіктері туралы ақпаратты қабылдамайды. Мұндай бала туралы оның өзін-өзі бағалауы жеткіліксіз деп айтуға болады. Бұл мүмкіндік баланың оқу іс-әрекетіне және сыныптастарымен қарым-қатынасына теріс әсер етеді. Өзін-өзі бағалауы бар студенттер өз қателіктерін сыртқы факторлармен түсіндіруге бейім, олар сирек кездеседі, бірақ әріптестерін қателіктері үшін сынайды.
Оқушылардың дұрыс емес бағасын жою олардың өзін-өзі бағалауы мен өзіне деген сенімділігінің танымдық компонентінің дамуымен ғана мүмкін болады. Н. И. Козловтың айтуынша, кіші мектеп жасында"баланың өзіне деген қатынасын зияткерлендіру, ересектердің өзін-өзі бағалауына тікелей әсер ету мақсатында Өзін-өзі бағалаудың когнитивті компоненті үшін қолайлы жағдайлар жасалады" [6; 13 бет].
Өзіңіз туралы, сіздің іс-әрекетіңіз бен жеке басыңыз туралы объективті білім жинақтау оның кемшіліктерін көруге және қабылдауға ғана емес, сонымен қатар оның күшті жақтарын білуге, қабілеттерін түсінуге және қателерді түзету мен жетістікке жетудің жолдары туралы ойлауға мүмкіндік береді.
Өзін-өзі тану басқа адамдармен қарым-қатынас жасау үшін маңызды. Өмірдің алғашқы күндерінен бастап адам басқа адамдармен байланысқа түседі. Алдымен ол ең жақын адамдармен бірге қабылданады. Содан кейін адаммен үйлесімді қарым-қатынас құру белгілі бір ережелер мен заңдарға сәйкес қажет: моральдық, этикалық және т.б. мұны қаншалықты сәтті жасай аласыз, адам серіктестерден қарым-қатынаста немесе өзін-өзі тануда үйренеді. Сіз өзіңіздің мінез-құлқыңызда немесе басқаларға деген көзқарасыңызда бір нәрсені түзетуіңіз керек, адам сіздің қарым-қатынасыңыздың сәтсіздігіне, олардың дұрыс емес мінез-құлқына немесе адамның жағымсыз қасиеттеріне қатысуы мүмкін. Қоршаған ортаға қатысты өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бақылау әдеті сіздің мінез-құлқыңызды бейімдеуге және осылайша коммуникативті жағдайды бақылауға көмектеседі.
Өзін-өзі тану-жеке тұлғаны дамытудың маңызды шарты. И. Кант былай деп жазды: "адамның өзі туралы түсінігі болуы мүмкін мемлекет оны жер бетінде өмір сүретін барлық тіршілік иелерінен шексіз көтереді. Осының арқасында ол жеке..." [7].
Әр түрлі салалардағы адамның жеке басының дамуы табиғи жағдайларға сәйкес пісіп-жетілуі мүмкін және қоршаған орта мен адамдардың әсерінен жүзеге асырылуы мүмкін. Бірақ жеке тұлғаның шынайы дамуы адамның жеке көзқарастары мен мақсаттарымен анықталады. Әрине, бұл мақсаттар адам заңдарына қайшы келмеуі және қоғамның рухани-адамгершілік құндылықтарына сәйкес келуі маңызды. Адамның өзін-өзі дамыту мақсаттарын қою және оны белгілі бір әлеуметтік-тарихи жағдайларда жүзеге асыру жолдарын түсіну өзін-өзі танудың жоғары деңгейімен ғана мүмкін болады.
Мысалы, есте сақтау процестерінің нашар дамуына байланысты оқуда қиындықтарға тап болған оқушы мұғалімдер мен ата-аналарға сене алады және оқу материалын дұрыс есте сақтау бойынша барлық кеңестерге сүйене алады. Осылайша, оның жады сыртқы әсермен дамиды. Егер бала есте сақтау қабілеті нашар екенін түсінсе, есте сақтаудың тиімді әдістерін және оларды қолдануды үйренгісі келсе, онда ол зияткерлік саладағы танымдық процестері мен дамуын басқара алады.
Өзін-өзі тану адамның кәсіби және жеке тағдырын анықтау үшін қажет. Жыныстық жетілу кезеңінде адам саналы түрде немесе бейсаналық түрде оның әрі қарайғы жеке дамуын анықтайтын кәсіби жолды таңдайды. Егер бұл бейсаналық түрде орын алса, дұрыс емес шешім қабылдау қаупі жоғары. Бірақ жасөспірім қандай мамандықты таңдау керектігін және қайда бару керектігін ойластырған кезде де, мұндай қиын шешімге себеп таба алмайды. Өзіңізден сұраңыз: "бұл Кім болуы мүмкін?"және" бұл қалай болуы мүмкін?өзін-өзі тануға қабілетті, адамның қажеттіліктері мен ерекшеліктерін қалаған мамандықтың талаптарына бейімдей алатын, өмір жоспарларын саналы түрде құра алатын және негізделген, нақты мақсаттар қоя алатын, оларға жетудің жолдары мен әдістерін көре алатын адам болу.
Осылайша, өзін-өзі тану адам өмірінің маңызды сұрақтарына жауап береді: "Мен кіммін?". "бұл не?". "мен нені қалаймын және нені армандаймын?". "Мен өз қызметіме және айналамдағы адамдарға қалай қараймын?". "мен не істей аламын?". "мен кім және қалай болғым келеді?және олай бұдан әрі. өзіңізді танығаннан кейін сіз өз өміріңізді басқара аласыз. Бұл адамның өз өмірін өз бетінше ұйымдастыруға дайындығы.
Біздің зерттеулеріміз көрсеткендей, бастауыш сыныптағы балалар осы сұрақтар туралы ойлана бастайды. Біріншіден, бұл қалыпты деңгейде болады. Кейде олар материалдық және әлеуметтік нысандарды (махаббат, жанашырлық), кез-келген нысандарды, хоббиді, тәуелділікті және т.б. көрсетеді.

1.3 Өзін-өзі тану пәнінің оқу тәрбие үрдісінде қолданылатын жалпы педагогикалық инновациялық технологиялары
"Өзін-өзі тану" пәнінің маңызды мәселелерінің бірі мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесу ерекшеліктерінен туындайды. Бұл жағдайда мұғалім жаңа білім алумен немесе жаңа дағдыларды дамытумен шектелмейді. Оқушының өзін-өзі тануына білім беретін мұғалім, ең алдымен, оның ойларын дұрыс бағытқа бағыттай алатын, шығармашылық, жылуды аямайтын және әрдайым қолдау көрсетуге дайын тәжірибелі Серік және тәлімгер болуы керек.
Өзін-өзі тану мұғалімінің негізгі міндеттерінің бірі-оқыту әдістерін таңдау мүмкіндігі, өйткені оқытудың тиімділігі, ең алдымен, мұғалім мен оқушының өзара әрекеттесуіне байланысты. Дидактиканы оқытудың әртүрлі әдістері бар екендігі белгілі, оларды әр түрлі тұрақты тұлғалық ерекшеліктерге сәйкес жіктеу керек (кестені қараңыз).
Төменде өзін-өзі тануда қолданылатын тиімді әдістер келтірілген:
- Белсенді әдістер.
- Бағдарламалық қамтамасыз ету және проблемалық оқыту әдістері
(тапсырмалар, ситуациялық сұрақтар, жобалар).
- Диагностикалық процедура.
- Интерактивті әдістер
- коммуникативтік
- өзара іс-қимыл мен бірлескен қызметті, белсенді диалогты анықтау жолдары мен құралдары;
- 1) түрлендіру: ұрып-соғу және эвристика;
- 2) КБА;
- 3)"ми шабуылы"
- 4) "дөңгелек үстел"
- "Іскерлік ойыны
- 6) практикалық жұмыстар конкурстары және оларды талдау;
- 7) оқыту;
- 8) топтық жұмыс;
- 9) терапия: ойын терапиясы, ертегі терапиясы, видео терапия, ойындар және т. б.
- Дәстүрлі әдістер. Ойын әдістері.
- 1) білім беру ойындары;
- 2) рөлдік ойындар;
- 3) саяхат ойындары;
- Практикалық әдістер. 1) жаттығулар, эскиздер;
- Көрнекі кеңестер. 1) Көрнекі құралдар; макеттер; кестелер мен суреттер; техникалық құралдар; аудио-тәсілдер және сөйлеу тәсілдері: 1) дәрістер, әңгімелер және т. б.
- Тесттер-жеке даму деңгейін анықтауға арналған тапсырмалардың толық жүйесі: 1. психологиялық тесттер: а) тұлғалық - конструкторлық тесттер; Б) зияткерлік тесттер; в) дағдыларды тексеруге арналған тесттер шығармашылық тесттер; г) әлеуметтік-психологиялық тесттер; 2) жетістіктерді анықтауға арналған тесттер; 3) педагогикалық тесттер және т. б.
Жоба әдістемесі-бұл студенттердің тиісті құзіреттіліктер арқылы білімге белсенді көзқарас арқылы белгілі бір мәселені шешуге деген қызығушылығын оятуға бағытталған студенттердің іс-әрекеті. Мәселені шешу тәсіл мен белгілі бір білімді игеруді қажет етеді. Бұл оқушылардың танымдық дағдыларын дамытуға негіз жасайды және оларға өз білімдерін өз бетінше қорытындылауға (қорытындылауға) мүмкіндік береді. Жоба бір жағынан оқытудың әртүрлі әдістерін, екінші жағынан шығармашылық, технологиялық және ғылыми - техникалық дағдыларды қолдана отырып, жан-жақты оқытуды қамтитын нақты мәселені шешуді қамтиды.
Ойын әдісі-бұл мінез-құлықты дербес басқаратын әлеуметтік тәжірибені игеруге бағытталған жағдайлардағы іс-әрекет түрі. Білім беру ойыны мен жалпы ойынның (бизнес ойыны, тренажер ойыны, Опера ойыны, рөлдік ойын) айырмашылығы-ойын қарқынды қарым-қатынас, ынтымақтастық және проблемаларды шешу дағдыларын дамытады.
Драматизация және театрландыру әдісі мұғалімдерге бұрыннан белгілі болғанына қарамастан, белсенді оқыту технологияларын енгізу арқылы олар жаңа сипатқа ие болады. Драматизация-сіздің өміріңізге лайықты рөлдер арқылы нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған педагогикалық іс-әрекет әдісі.Театрда белгілі бір декорациялары мен атрибуттары бар әр түрлі жанрдағы қойылымдар жасау керек, олар аудиториядан тыс жерде көптеген қатысушыларды тарта отырып, ұзақ Оқу материалы негізінде жүйеленеді.
Пікірталас-оқушылардың пікір алмасуы арқылы топтық мәселелерді тиімді және тиімді шешуге ықпал ететін бірлескен ұжымдық іс-әрекетті ұйымдастыру әдісі. Пікірталасқа қатысушылар осы мәселе бойынша өз пікірлерін қорғауға тырысады, соның нәтижесінде оқушылар бір-біріне логикалық тұжырымдармен, өз көзқарастарымен әсер етеді, жаңа идеяларды қалыптастырады және өз ой-өрісін кеңейтеді [6]. Мұнда оқушылардың белсенділігі артып, олар танымдық іс-әрекеттің субъектілері болады.
Ми шабуылы әдісі-күрделі мәселелерді шешуді бірлесіп іздеу арқылы оқушылардың ойлау қабілеттерін белсендіру әдісі (американдық психолог А.Осборн ұсынған [9]."Ми шабуылы" аясында оқу кезінде 5-тен 6-ға дейін студенттер ерікті түрде мәжбүрлеусіз топтарға біріктіріледі. Мұнда кез-келген сын, өзін-өзі сынау, ең күтпеген, тіпті шындыққа жанаспайтын идея сынға түседі және топтар қабылдайды. Оның әр қатысушысы белгілі бір қызметпен айналысады: топ жетекшісі, жаңашыл, консервативті, конформист, насихаттаушы, талдаушы, суретші (топта құрылады, мәселені шешудің бейнелі нұсқасын қалыптастырады) және т.б.; топ ішінде бірнеше кіші топтарға бөлінеді. Бағалау желісі сабақтың мазмұнында күрделі және заманауи тақырыпты таңдайды. Шағын топтар мәселені бірге шешеді, содан кейін ортақ топтың алдында талқылау үшін бірдей идеяларды ұсынады (әр топтың әр түрлі рөлдерінің өкілдері). Барлық жұмыс өте жылдам және ұйымдастырылған. Бұл әдіс тек қарым-қатынас мәдениетіне байланысты.
Әдістері ынталандыру. Мотивацияны оқушыны белгілі бір әрекеттерді орындауға ынталандыру үшін қолданылатын әдістер тобына салыңыз. Шамасы, бұл әдіс ұзақ уақыт бойы мадақталған және жазаланбаған. ХХ ғасыр педагогикасы және мотивацияның өте тиімді әдісі. Кейінгі онжылдықтарда дәстүрлі әсер ету әдістерінен басқа субъективті-прагматикалық әдістің тиімділігі де жарияланды. Ғылыми зерттеулер мен практика қазіргі жастардың өмірге прагматикалық (өзімшіл) көзқарас екенін көрсетеді.Осыған сүйене отырып,қазіргі балалар өздері туралы, жолдастары туралы, олар маған қандай білім береді, неге, қашан, қандай артықшылықтар және қанша. Осы өзімшіл және прагматикалық бағытты ескере отырып, кейбір шетелдік білім беру жүйелері оқу процесін мұғалім мен оқушы арасындағы коммерциялық қарым-қатынас түріне қарай бағалайды. Бұл қатынастардың негізінде Генезис жатыр. Бұл әдіс әлі қалыптаспаған және ресми түрде қабылданған жоқ, бірақ күнделікті өмірде мұғалім мен оқушы арасындағы келісім жүйесі біртіндеп тұрақтанады.

2 ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ЭКСПЕРИМЕНТ НӘТИЖЕЛЕРІ

2.1 Өзін-өзі тану арқылы оқушылардың адамгершілік құндылықтарын дамыту бағытындағы іс-шаралар

XXI ғасырда біздің еліміз әлемнің дамыған 30 елінің қоғамдастығына кірді. Сондықтан біздің алдымызда тұрған басты міндет - еліміздің Туын желбірететін білімді, білікті және адамгершілігі жоғары ұрпақты тәрбиелеу. Біз құрып жатқан қоғам кеңесті бағалайтын, белсенді, моральдық, этикалық және рухани бай адамдардан тұруы керек, деді Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев [10].
"Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңында Білім беру жүйесінің негізгі міндеті ұлттық және әлеуметтік құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби қалыптастыруға, адамның шығармашылық, рухани және физикалық қабілеттерін дамытуға, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыруға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау болып табылады делінген.. жеке тұлғаның дамуына жағдай жасау арқылы Зияткерлікті қорғау; - бұл әрбір адамның заманауи талаптарға сәйкес білімді және құзыретті азамат ретінде қалыптасуын білдіреді [11].
Қазіргі мектептің міндеттерінің бірі-кез-келген оқушыны тәрбиелеу ғана емес, сонымен қатар оның рухани-адамгершілік қасиеттері мен ішкі әлемін білу арқылы жас ұрпақтың өзін-өзі дамыту жолын көрсету.Рухани-адамгершілік тәрбие-бұл нормалардың жиынтығы, әртүрлі жағдайларда дұрыс мінез-құлық дағдылары, сондай-ақ ұжымдағы қарым-қатынас мәдениетінің тұрақтылығы.
Рухани-адамгершілік тәрбие-бұл студенттің өмірдегі орнын, жауапкершілігін, өзін-өзі жетілдіруді, басқаларға және кез-келген заттарға, тірі заттарға және т. б. қатысты Жақсылық пен мейірімділікке деген ұмтылысын түсінуге тәрбиелеу.Сондықтан рухани-адамгершілік тәрбие-адамның басты тәрбиесі.
Жоғары игіліктің ең құнды мұраттарының бірі-руханият. Өзін-өзі жетілдіруге ұмтылған адам үнемі жақсылыққа ұмтылады, жақсылық принципін құрметтейді.Тұлғаның рухани-адамгершілік қалыптасуы-бұл өмірдің мәнін, оның тағдырын халықтың тағдырымен бірлікте түсіну, жақын адамдар алдындағы жауапкершілікті сезіну, жеке азаматтық және адамгершілік парызын орындау қабілетін дамыту.
Жаңа ғасыр толқынында қабылданған инновацияларға сәйкес қазіргі әлемде адамның жеке дамуына баса назар аударылады, бұл жасөспірімдер ұсынатын білім беру негіздерін және олардың жеке тәсілдерін жетілдіруге қызмет етеді. Жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуының маңызды шарты-бұл әр баланың ішкі қабілеттері мен жеке көзқарастарының дамуына әсер ететін рухани-адамгершілік принциптер.
Осы тұрғыдан алғанда, "өзін-өзі тану" пәнінің оқыту және тәрбиелеу үдерісіндегі рөлі еліміздің барлық мектептерінде әр түрлі. Бұл пәннің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.